روش درمانی ABA (ای بی ای) برای درمان کودکان مبتلا به اوتیسم

روش درمانی ABA که به‌عنوان درمان تحلیل رفتار کاربردی (Applied Behavioral Analysis)  نیز شناخته می‌شود، یک رویکرد سیستماتیک و فردی است که بر درک و تغییر الگوهای رفتاری تمرکز دارد. این روش درمانی بر اصول تحلیل رفتار مبتنی است و با هدف افزایش رفتارهای مطلوب و در عین حال کاهش رفتارهای چالش‌برانگیز عمل می‌کند. درمانگران ABA از تکنیک‌های مختلفی برای ارزیابی و اصلاح رفتار ازجمله تقویت مثبت، تحریک و شکل دادن استفاده می‌کنند.

هدف از درمان با ABA بهبود کیفیت کلی زندگی افراد مبتلا به اوتیسم با کمک به آن‌ها در کسب مهارت‌های جدید، کاهش رفتارهای مشکل‌ساز و افزایش استقلال آن‌ها است. روش درمانی ABA رویکردی جامع و مبتنی بر داده است که بر اهمیت برنامه‌های درمانی فردی متناسب با نیازهای منحصربه‌فرد هر فرد تأکید می‌کند.

اگرچه هیچ درمان قطعی ای برای اوتیسم وجود ندارد، تشخیص زودهنگام به کاهش چالش‌های رشدی کمک می‌کند. درمان اختلال اتیسم معمولاً شامل ترکیبی از روش ها و مصرف داروها می‌‌باشد.

روش درمانی ABA چگونه به افراد مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند؟

تحقیقات نشان می‌دهند که روش درمانی ABA با پرداختن به طیف وسیعی از چالش‌هایی که ممکن است افراد مبتلا به اوتیسم با آن‌ها مواجه شوند، تأثیر مثبتی بر این افراد می‌گذارد. برخی از راه‌هایی که درمان ABA به افراد مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند عبارت‌اند از:

بهبود مهارت‌های ارتباطی

درمان ABA بر بهبود مهارت‌های ارتباطی در افراد مبتلا به اوتیسم تمرکز دارد. درمانگران ازطریق مداخلات و استراتژی‌های هدفمند، برای تقویت رشد زبان، ارتقای مهارت‌های زبان بیانی و دریافتی و تسهیل ارتباط مؤثر تلاش می‌کنند. این روش درمانی می‌تواند شامل آموزش ارتباطات کلامی، زبان اشاره یا استفاده از سیستم‌های ارتباطی تقویتی و جایگزین (AAC) باشد.

تعاملات اجتماعی پیشرفته

یکی دیگر از جنبه‌های کلیدی درمان ABA، ترویج تعاملات اجتماعی است. درمانگران ABA از رویکردهای ساختاریافته و سیستماتیک برای آموزش مهارت‌های اجتماعی مانند نوبت گرفتن، به اشتراک‌گذاری و درک نشانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. با تقسیم کردن رفتارهای اجتماعی پیچیده به مراحل کوچک‌تر و قابل کنترل، افراد مبتلا به اوتیسم می‌توانند ارتباطات معنی‌داری ایجاد کرده و با دیگران رابطه برقرار کنند.

توسعه مهارت‌های زندگی

درمان ABA همچنین بر توسعه مهارت‌های ضروری زندگی که استقلال و توانایی‌های عملکردی را ارتقا می‌دهند، تمرکز دارد. این روش درمانی می‌تواند شامل آموزش مهارت‌های مراقبت از خود، مانند لباس پوشیدن و همچنین مهارت‌های تحصیلی و حرفه‌ای باشد. درمانگران ABA از تکنیک‌های تجزیه و تحلیل رفتار برای کمک به افراد برای کسب و تعمیم این مهارت‌ها در محیط‌های مختلف استفاده می‌کنند و آن‌ها را قادر می‌سازند تا زندگی روزمره را به طور مؤثرتری هدایت کنند.

استراتژی‌های مورد استفاده در درمان ABA کودکان مبتلا به اوتیسم

رایج‌ترین روش‌های مورد استفاده برای درمان اوتیسم با کمک ABA شامل موارد زیر هستند:

تقویت مثبت

تقویت مثبت ابزار قدرتمندی است که در درمان ABA برای تشویق ایجاد رفتارهای مطلوب در کودکان مبتلا به اوتیسم مورد استفاده قرار می‌گیرد. درمانگران با ارائه پاداش یا تمجید فوری به دنبال یک رفتار درست، احتمال تکرار آن رفتار را تقویت می‌کنند. این رویکرد مثبت بر انگیزه دادن به کودک و تجلیل از دستاوردهای او تمرکز دارد که می‌تواند پیشرفت و عزت نفس او را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

آموزش آزمایشی گسسته (DTT)

آموزش آزمایشی گسسته (DTT) یک تکنیک اساسی است که به‌طور گسترده در درمان ABA استفاده می‌شود. این رویکرد شامل تقسیم مهارت‌های موردنظر به مراحل کوچک و قابل مدیریت و آموزش آن‌ها در یک زمان است. با تقسیم مهارت‌های پیچیده به اجزای کوچک‌تر، کودک شما می‌تواند بهتر آن‌ها را بفهمد و به آن‌ها تسلط یابد.

DTT یک محیط یادگیری ساختاریافته را برای کودکان فراهم می‌کند تا مهارت‌های جدید را تمرین کنند. این روش با ارائه آموزش‌های منظم و فرصت‌های مکرر برای تکرار و تقویت، پتانسیل یادگیری کودکان را به حداکثر می‌رساند. با DTT، کودکان می‌توانند مهارت‌های خود را با سرعت خود توسعه دهند و به تدریج به هر موفقیتی دست یابند.

آموزش محیط طبیعی

ترکیب محیط طبیعی و علایق کودک در قلب روش‌های آموزشی مورد استفاده در درمان ABA قرار دارد. این استراتژی اهمیت فرصت‌های یادگیری معنادار را که با زندگی روزمره کودک مرتبط است، تشخیص می‌دهد. درمانگران کلینیک توانبخشی راه کمال می‌توانند با استفاده از موقعیت‌ها و فعالیت‌های آشنا، تجربیات یادگیری جذاب و لذت‌بخشی را برای کودک ایجاد کنند.

برای مثال، اگر کودکی عاشق بازی با بلوک‌ها باشد، ممکن است یک درمانگر از این علاقه برای آموزش رنگ‌ها، شکل‌ها یا شمارش استفاده کند. درمانگران می‌توانند با پیوند دادن اهداف یادگیری به علایق طبیعی کودک، مشارکت آن‌ها در فعالیت‌ها و احتمال تعمیم مهارت‌های آموخته شده را در محیط‌های مختلف افزایش دهند.

پشتیبانی‌های بصری

پشتیبانی‌های بصری ابزارهای ارزشمندی هستند که در درمان ABA برای تقویت ارتباط و درک کودکان مبتلا به اوتیسم مورد استفاده قرار می‌گیرند. این وسایل کمک بصری، مانند برنامه‌های بصری و داستان‌های اجتماعی، نشانه‌ها و اعلان‌های بصری را ارائه می‌دهند که از درک مطلب پشتیبانی کرده و به دنبال کردن روال‌ها و دستورالعمل‌ها کمک می‌کنند.

ثابت شده است که حمایت‌های بصری در کاهش اضطراب و کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم برای درک بهتر برنامه‌های روزمره و انتظارات خود بسیار مؤثر هستند. آن‌ها نمایشی عینی و بصری از مفاهیم انتزاعی را ارائه می‌دهند و جهان را برای کودکانی که ممکن است با ارتباطات کلامی مشکل داشته باشند، قابل پیش بینی‌تر و قابل مدیریت‌تر می‌کنند.

آموزش ارتباطات عملکردی (FCT)

آموزش ارتباطات عملکردی (FCT) یک استراتژی حیاتی است که در درمان ABA برای رسیدگی به چالش‌های ارتباطی کودکانی که ممکن است مهارت‌های کلامی محدودی داشته باشند، استفاده می‌شود. FCT بر آموزش روش‌های ارتباطی جایگزین تمرکز دارد تا به کودکان کمک کند نیازها و خواسته‌های خود را به‌طور مؤثر بیان کنند.

درمانگران کلینیک توانبخشی راه کمال ممکن است ابزارهای ارتباطی جایگزین، مانند سیستم‌های تبادل تصویر یا دستگاه‌های تولیدکننده گفتار را بر اساس نقاط قوت و نیازهای کودک معرفی کنند. FCT کودکان را با ابزارهای ارتباطی جایگزین توانمند کرده، مهارت‌های ارتباطی کلی آن‌ها را تقویت می‌کند و ناامیدی را کاهش می‌دهد.

آموزش مهارت‌های اجتماعی

ما بر این باوریم که آموزش مهارت‌های اجتماعی جزء ضروری درمان ABA برای کودکان مبتلا به اوتیسم است. بسیاری از کودکان در طیف اوتیسم با تعاملات اجتماعی، مانند شروع مکالمه یا درک نشانه‌های غیرکلامی، دست‌وپنجه نرم می‌کنند. درمانگران ABA این کمبودها را ازطریق مداخلاتی مانند مدل‌سازی ویدیویی یا آموزش درمان می‌کنند.

آموزش مهارت‌های اجتماعی ابزارهای ضروری را در اختیار کودکان قرار می‌دهد تا تعاملات اجتماعی را با موفقیت انجام دهند، ارتباطات معنی‌داری را با دیگران تقویت کنند و کیفیت کلی زندگی آن‌ها را افزایش می‌دهد. درمانگران با آموزش مهارت‌های اجتماعی خاص، مانند نوبت‌گیری مهارت‌هایی را به کودکان آموزش می‌دهند که برای مشارکت مؤثر در تعاملات اجتماعی نیاز دارند.

مزایای درمان ABA برای کودکان مبتلا به اوتیسم

درمان تحلیل رفتار کاربردی مزایای بسیاری دارد. مهم‌تر از همه، به کودک شما کمک می‌کند تا به زندگی روزمره علاقه پیدا کند، با دیگران ارتباط برقرار کند و در فعالیت‌های زندگی اجتماعی درگیر شود.

در اینجا مزایای اصلی روش درمانی ABA ذکر شده‌اند:

توسعه مهارت‌های زندگی

برخی از لذت‌های رایج زندگی، مانند قدم زدن یا بیرون رفتن برای بستنی، برای کودکان اوتیسم طبیعی نیستند. آن‌ها اغلب با مهارت‌های ضروری زندگی مانند رفتن به دستشویی یا لباس پوشیدن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

درمان ABA بر توسعه این مهارت‌های زندگی متمرکز است و از آموزش محیط طبیعی، دستورالعمل‌های مستقیم، آموزش پاسخ محوری و تکنیک‌های دیگر برای توسعه این مهارت‌ها استفاده می‌کند. درمان ABA با مداخله زودهنگام و جلسات مداوم به کودک شما در انجام وظایف زیر کمک می‌کند:

• لباس پوشیدن
• حمام کردن
• روش درست گرفتن مداد
• چگونگی غذا خوردن

یادگیری هر چه زودتر این مهارت‌های ضروری زندگی می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا تجربه بهتری از دنیای واقعی داشته باشد.

بهبود زبان و مهارت‌های ارتباطی

بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم با صحبت کردن و درک دیگران مشکل دارند. درمان ABA برای کمک به کودکان مبتلا به اتیسم در یادگیری نحوه استفاده از کلمات و درک بهتر زبان طراحی شده است. درمانگران ABA از تکنیک‌های تقویت مثبت برای آموزش نحوه برقراری ارتباط به کودک استفاده می‌کنند. این روش ممکن است شامل استفاده از جوایز در هنگام تلاش برای برقراری ارتباط با استفاده از کلمات باشد. سایر تکنیک‌های ABA شامل استفاده از تصاویر یا بازی‌ها برای سرگرم کننده کردن یادگیری است.

دوست‌یابی

دوست‌یابی برای کودکان مبتلا به اوتیسم می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. آن‌ها به توجه بیشتر و یک ماژول درمانی نیاز دارند که مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی را ارتقا دهد. درمان تحلیل رفتار کاربردی از آموزش محیط طبیعی و آموزش مستقیم برای کمک به کودک شما در برقراری ارتباط با دیگران استفاده می‌کند.

درمان ABA همچنین بر یادگیری گروهی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی تأکید دارد. بسیاری از کودکان اوتیسمی وقتی تنها یا منزوی می‌شوند، احساس آشفتگی می‌کنند. آن‌ها می‌توانند از یادگیری گروهی بهره ببرند؛ زیرا آن‌ها را تشویق می‌کند تا با همسالان خود تعامل داشته باشند.

آماده شدن کودک برای دنیای واقعی

همه کودکان در نهایت بزرگ می‌شوند و شما باید آن‌ها را رها کنید. اما قبل از انجام این کار، باید مطمئن شوید که فرزندتان برای رویارویی با دنیا آماده است. درمان ABA به کودک شما کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم را برای تبدیل شدن به یک فرد بزرگسال و عضوی از جامعه یاد بگیرید و او را با مهارت‌های مختلف مدیریت رفتاری آشنا کنید.

مهمتر از همه، کودکانی که از روش درمانی ABA بهره‌مند می‌شوند در موقعیت بهتری برای درک نشانه‌های اجتماعی قرار خواهند گرفت. این آموزش آن‌ها را آماده می‌کند تا با اطمینان بیشتری موقعیت‌های زندگی واقعی را مدیریت کنند.

نمونه‌های واقعی موفقیت در درمان ABA

برای درک واقعی تأثیر مثبت درمان تحلیل رفتار کاربردی (ABA) بر افراد مبتلا به اوتیسم، اجازه دهید برخی از مطالعات موردی زندگی واقعی را بررسی کنیم که موفقیت این درمان را در زمینه‌های مختلف برجسته می‌کند.

مطالعه موردی 1: بهبود ارتباطات ازطریق ABA

در این مطالعه موردی، یک کودک 5 ساله مبتلا به اختلال طیف اوتیسم با مهارت‌های زبانی بیانی دست‌وپنجه نرم می‌کرد. ازطریق درمان ABA، کودک مداخلات هدفمند را برای افزایش توانایی‌های ارتباطی خود دریافت کرد. جلسات درمانی بر ساخت واژگان، بهبود ساختار جمله و افزایش مهارت‌های زبانی اجتماعی متمرکز بودند.

در طی چند ماه، کودک پیشرفت قابل توجهی نشان داد. جدول زیر پیشرفت در مهارت‌های زبان بیانی او را با کمک روش درمانی ABA نشان می‌دهد:

این پیشرفت‌ها در ارتباطات نه تنها به کودک اجازه می‌دهد تا نیازها و خواسته‌های خود را به‌طور مؤثرتری بیان کند، بلکه تعامل اجتماعی بهتر با همسالان و اعضای خانواده را تسهیل می‌کند.

مطالعه موردی 2: ایجاد استقلال و اعتمادبه‌نفس

در این مطالعه موردی، یک نوجوان مبتلا به اوتیسم با چالش‌هایی در ایجاد استقلال و اعتمادبه‌نفس مواجه شد. درمان ABA بر ارتقای استقلال در کارهای روزانه مانند بهداشت شخصی، نظافت و کارهای خانه متمرکز بود. جلسات درمانی شامل برنامه‌های بصری، تجزیه و تحلیل کار و تقویت مثبت برای تقویت رفتارهای مستقل بودند.

در نتیجه درمان مداوم ABA، این نوجوان پیشرفت قابل توجهی را نشان داد. جدول زیر پیشرفت در استقلال و اعتمادبه‌نفس او را با کمک روش درمانی ABA نشان می‌دهد:

ازطریق مداخلات هدفمند ارائه‌شده توسط ABA درمانی، نوجوان مهارت‌های اساسی زندگی را توسعه داد و عزت نفس و استقلال کلی او بهبود پیدا کردند.

مطالعه موردی 3: تقویت مهارت‌ها و روابط اجتماعی

در این مطالعه موردی، یک کودک خردسال مبتلا به اوتیسم با چالش‌هایی در تعاملات اجتماعی و ایجاد روابط معنادار با همسالان مواجه شد. درمان ABA بر آموزش مهارت‌های اجتماعی مانند نوبت گرفتن، به اشتراک‌گذاری و درک نشانه‌های غیرکلامی متمرکز بود. جلسات درمانی شامل فعالیت‌های بازی ساختاریافته، داستان‌های اجتماعی و مدل‌سازی همسالان بودند.

پیشرفت کودک در مهارت‌های اجتماعی قابل توجه بود. جدول زیر پیشرفت‌های مشاهده‌شده را پس از استفاده از روش درمانی ABA نشان می‌دهد:

این پیشرفت‌ها در مهارت‌های اجتماعی نه تنها به کودک اجازه می‌دادند تا به‌طور کامل در محیط‌های اجتماعی مشارکت کند، بلکه باعث توسعه روابط معنادار با همسالان می‌شدند که منجر به افزایش پذیرش و شمول اجتماعی شدند.

جمع‌بندی

روش درمانی ‌ABA با کمک رویکردهای مختلف به درمان اوتیسم کمک می‌کند. درمانگران کلینیک توانبخشی راه کمال در طول جلسات درمانی با توجه به ویژگی‌های کودکان مبتلا به اتیسم،‌ رویکرد مناسب را انتخاب می‌کنند و به درمان می‌پردازند. بررسی‌ها نشان می‌دهند این روش درمانی تأثیر قابل توجهی بر بهبود شرایط کودکان اوتیسمی دارد.

منابع 

adinaaba.com

childrensautismcenter.org

lumierechild.com