کاردرمانی کودکان به کودک کمک می‌کند تا به اهداف و نقاط عطف رشدی دست یابد و باعث بهبود زندگی روزمره او می‌شود. کاردرمانی بر نحوه حرکت، بازی و ارتباط کودک با دنیای اطراف تمرکز دارد. معمولاً پزشک پس از آسیب‌دیدگی یا به‌خاطر بیماری‌های عصبی کودک، کاردرمانی را توصیه می‌کند. در این مطلب به بررسی کار درمانی کودکان می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
کاردرمانی کودکان چیست؟
کاردرمانگران برای کمک به کودکان برای رسیدن به نقاط عطف رشد، غلبه بر چالش‌های حسی، خودمراقبتی، یادگیری مهارت‌های خودتنظیمی و بازی، کاردرمانی را پیشنهاد می‌دهند. کاردرمانی به کودک شما در زمینه‌های زیر کمک می‌کند:
- تأخیر رشد (نرسیدن به نقاط عطف رشد مانند نشستن یا راه رفتن)
- مهارت‌های حرکتی ظریف (استفاده از ماهیچه‌های کوچک دست)
- مهارت‌های حرکتی درشت (استفاده از ماهیچه‌های بزرگ بدن، هماهنگی دو طرف بدن، تعادل مناسب)
- پردازش بصری (پردازش اطلاعات بصری مانند تشخیص حروف، اشکال و ردیابی بصری آن‌ها)
- پردازش حسی (درک اطلاعاتی که ازطریق حواس دریافت می‌شوند مانند صدا و بو)
- مهارت‌های تعامل اجتماعی (روابط اجتماعی)
- یادگیری (مهارت‌های شناختی)
- مهارت‌های بازی (مهارت‌های اجتماعی و عاطفی برای درک دنیای اطراف)
- فعالیت‌های روزمره زندگی (لباس پوشیدن و تغذیه)
- مهارت‌های موردنیاز برای آموزش (مهارت‌های نوشتن و استفاده از قیچی)
حتما بخوانید: کاردرمانی بیش‌فعالی در کودکان
به‌عنوان مثال، کار درمانی کودکان می‌تواند آن‌ها را به نوشتن با مداد، استفاده از قاشق و چنگال و بازی با همسالان تشویق کند.
اگر کودک با مشکلات زیر مواجه باشد، به کار درمانی نیاز پیدا می‌کند:
- اختلالی مادرزادی که بر عملکرد فیزیکی یا شناختی او تأثیر می‌گذارد.
- اختلالی که بر رشد او تأثیر می‌گذارد.
- نوعی بیماری عصبی، مانند اختلال طیف اوتیسم (ASD) یا فلج مغزی که منجر به اختلال مهارت‌های کودک می‌شود.
- آسیبی که مستلزم استفاده از تجهیزات کمکی مانند پروتز یا وسایل حرکتی است.
چه کسی کاردرمانی کودکان را انجام می‌دهد؟
کاردرمانگر کودکان، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی بسیار آموزش دیده است. او دارای گواهینامه کاردرمانی با تخصص در اطفال و رشد کودک است. متخصصان کاردرمانی کودکان می‌توانند در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها، مراکز توانبخشی، مدارس و غیره کار کنند.
انواع کاردرمانی
کاردرمانی طیفی از تخصص ها را پوشش می دهد که برای رفع نیازهای خاص جمعیت های مختلف طراحی شده اند. کاردرمانی انواع مختلفی دارد که هر رویکرد برای کمک به افرادی خاص جهت بازیابی استقلال شکل گرفته است :
- کاردرمانی کودکان
- کاردرمانی سالمندان
- کاردرمانی جسمی
- کاردرمانی ذهنی
- کاردرمانی حسی حرکتی
کار درمانی چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟
کاردرمانی کودکان می‌تواند مشکلات فیزیکی یا شناختی‌ای را که ممکن است بر کودک شما تأثیر بگذارند، درمان یا مدیریت کند. این مشکلات عبارت‌اند از:
- حرکت و هماهنگی
- افکار، ادراک و حافظه
- پردازش حسی
- مهارت‌های دیداری-حرکتی و بینایی-ادراکی
- خودتنظیمی و مهارت‌های مقابله‌ای
- بیماری‌های سلامت روان
اختلالات و بیماری‌های رایجی که ممکن است نیاز به مراجعه به کاردرمانگر کودکان داشته باشند، شامل موارد زیر هستند:
- اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD)
- اختلال طیف اوتیسم
- فلج مغزی
- تأخیر در رشد
- سندرم داون
- اختلال پردازش حسی
- اختلالات یادگیری
- سلامت روان و مشکلات رفتاری
- اسپینا بیفیدا
- اخنتلالات ژنتیکی
- مشکلات ناشی از ضربه
همانطور که میبینید کاردرمانی در حوزه های مختلف کاربرد دارد. به عنوان مثال کاردرمانی بینایی برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال بینایی، راهبردهای جدید و روشهای جایگزینی برای انجام فعالیت‌های روزمره ارائه می‌دهد. آموزش جهت یابی و تحرک به افراد کم بینا کمک می کند تا در محیط خود با اطمینان، ایمن و مستقل حرکت کنند.
در طول کاردرمانی کودکان چه اتفاقی میفتد؟
کار درمانی کودکان می‌تواند به کودک شما در یادگیری مهارت‌های جدید کمک کند. البته این فرایند نیاز به زمان دارد. کاردرمانگر در جلسه اول ملاقات به ارزیابی کودک شما می‌پردازد. او در این جلسه مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت کودک را بررسی می‌کند و رفتار او را هنگام بازی و حرکت زیر نظر می‌گیرد. نمونه‌هایی از کارهایی که کودک ممکن است در اولین جلسه کاردرمانی خود انجام دهد، عبارت‌اند از:
- نوشتن یا رنگ‌آمیزی کردن
- خوردن غذاهای آشنا با بافت‌های مختلف (ترد، نرم و ...)
- رشته کردن مهره‌ها یا روی هم چیدن بلوک‌ها
وظایف کاردرمانگر کودک
کاردرمانگر کودک از شما درمورد عادات روزانه او، نگرانی‌های شما درمورد رشد فرزندتان، توانایی‌های او و ... سؤالاتی می‌پرسد. جلسه اول کاردرمانی ممکن است یک یا دو ساعت طول بکشد.
کاردرمانگر پس از بررسی توانایی‌های کودک، برنامه‌ای درمانی متناسب با شرایط و اهداف کودک مشخص می‌کند. در جلسات بعدی کاردرمانی، کاردرمانگر فعالیت‌هایی را همراه با کودک انجام می‌دهد تا او را به درمان علاقه‌مند کند. نمونه‌هایی از این فعالیت‌ها عبارت‌اند از:
- نوشتن الفبا
- پوشیدن جوراب و کفش
- انجام بازی‌های مختلف مانند بازی با کارت و تاس
- تمرین با استفاده از تجهیزات و وسایل کمکی
- پوشیدن لباس‌های دکمه‌دار و زیپ‌دار
- استفاده از قلم‌مو برای نقاشی کردن
- درست کردن پازل
- آواز خواندن
- آشپزی و مخلوط کردن مواد
اهداف کاردرمانی کودکان چیست؟
کاردرمانی کودکان می‌تواند به کودک شما کمک کند تا به اهداف شخصی خود دست یابد و به نقاط عطف رشد برای سن خود برسد. این موارد ممکن است شامل موارد زیر باشند، اما محدود به آن‌ها نیستند:
- بهبود عملکرد کودک در مدرسه
- کسب استقلال
- افزایش اعتمادبه‌نفس و عزت نفس
- یادگیری روش بازی کردن و تعامل با دیگران
- بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف
- بهبود مهارت‌های حرکتی درشت
- توسعه مهارت‌های اجتماعی
- افزایش هماهنگی دست و چشم
مزایای کاردرمانی کودکان
کاردرمانی کودکان می‌تواند به کودک شما کمک کند تا به اهداف شخصی خود دست یابد و به نقاط عطف رشد برای سن خود برسد. این موارد ممکن است شامل موارد زیر باشند اما محدود به آن‌ها نیستند:
- بهبود عملکرد کودک در مدرسه
- کسب استقلال
- افزایش اعتمادبه‌نفس و عزت نفس
- خوب بازی کردن با دیگران
خطرات کاردرمانی کودکان چیست؟
هیچ خطری در ارتباط با کاردرمانی کودکان وجود ندارد. کودک شما ممکن است در حین شرکت در کاردرمانی کودکان با موارد زیر مواجه شود:
- استرس
- ترس
- سرخوردگی
- گیجی
- درد عضلات
- عدم علاقه
- رفتار اجتنابی
حمایت از کودک و حفظ یک خط ارتباطی باز با درمانگر کودک می‌تواند از برخی از این پاسخ‌های عاطفی جلوگیری کند. کودک شما در بیان افکار و احساسات خود بدون قضاوت راحت‌تر خواهد بود. درمانگر کودک شما می‌تواند به شما کمک کند تا در مورد اینکه چگونه می‌توانید به کودک خود در حین کاردرمانی کمک کنید بیشتر بیاموزد.
فرزند من چه مدت به کار درمانی کودکان نیاز خواهد داشت؟
مدت‌زمان هر جلسه کاردرمانی و دفعات آن بر اساس نیازهای کودک شما متفاوت هستند. کودک در یک روز همه چیز را یاد نمی‌گیرد و به فرایندی مداوم و پیوسته و تمرین و تشویق نیاز دارد. کاردرمانگر کودک شما می‌تواند درمورد پیشرفت و زمان موردانتظار برای رسیدن به اهداف نهایی به شما توضیحاتی ارائه کند.
آیا کاری می‌توانم انجام دهم تا کاردرمانی را برای فرزندم آسان‌تر کنم؟
کودک ممکن است در حین شرکت در کاردرمانی با فشار، ترس، ناامیدی، گیجی، درد عضلات، کمبود علاقه و رفتارهای اجتنابی مواجه شود. حمایت از او و برقراری ارتباط با درمانگر می‌توانند به جلوگیری از این واکنش‌های عاطفی کمک کنند. کاردرمانگر کودک می‌تواند به شما آموزش دهد چگونه در طول کار درمانی از فرزند خود حمایت کنید.
همچنین می‌توانید طبق دستور درمانگر فرزندتان در خانه با او تمرین کرده و از اهداف کودک خود حمایت کنید. هر کودک با سرعت خاصی به اهداف خود می‌رسد. مهم است که در حین یادگیری مهارت‌های جدید، شکیبایی و درک داشته باشید. اگر کودک طبق انتظار به اهدافش نمی‌رسد، نسبت به او عجول و عصبی نباشید. با کاردرمانگر فرزندتان صحبت کنید تا به شما راه‌هایی را معرفی کند که بتوانید در خارج از برنامه درمانی به فرزند خود کمک کنید.
چه زمانی باید به کاردرمانگر کودکان مراجعه کنم؟
اگر فرزند شما علائم زیر را از خود نشان می‌دهد، به کاردرمانگر کودک مراجعه کنید:
- نقاط عطف رشد متناسب با سن او نیستند.
- در تعامل با افراد یا اشیاء در محیط خود مشکل دارد.
- از بافت‌های خاص اجتناب می‌کند.
- پس از یادگیری رفتارهای جدید به رفتارهای قدیمی بازمی‌گردد.
- در انجام کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و حمام کردن مشکل دارد.
- در یادگیری مطالب جدید در مدرسه مشکل دارد.
- در مهارت‌های حرکتی درشت مانند تعادل و هماهنگی مشکل دارد.
- به‌طور مداوم از هر دو دست خود به‌طور همزمان در حین بازی استفاده نمی‌کند.
جمع بندی
کاردرمانی کودکان ابزاری مؤثر برای کمک به بهبود مهارت‌های حرکتی، اجتماعی و شناختی است که می‌تواند تاثیر زیادی در رشد و توسعه کودک داشته باشد. اگر به دنبال راهی برای حمایت از کودک خود در این مسیر هستید، گروه توانبخشی راه کمال با تیم حرفه‌ای خود آماده است تا برنامه‌های درمانی ویژه‌ای برای نیازهای خاص کودک شما طراحی کند. برای دریافت مشاوره و شروع درمان، همین حالا با ما تماس بگیرید و به رشد و پیشرفت کودک خود کمک کنید.
منابع
مطالب مشابه
آموزش نوشتن به کودکان اوتیسم پروسه‌ای چالش‌برانگیز است؛ زیرا نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، صبر و حوصله است. ازآنجایی‌که مهارت‌های سوادآموزی برای زندگی روزمره بسیار حیاتی هستند، باید به کودک مبتلا به اوتیسم کمک کنید در این توانایی‌ها رشد کند.
بیش‌فعالی در اثر عوامل ژنتیکی، مشکلات دوران بارداری و زایمان، آسیب‌های مغزی، ترومای روانی و عوامل محیطی ایجاد می‌شود. اما هنوز علت اصلی ابتلا به بیش فعالی به طور قطعی و دقیق مشخص نشده است.
بیش فعالی معمولاً از دوران کودکی شروع می‌شود و می‌تواند تا بزرگسالی نیز ادامه یابد. درحالی‌که علائم ممکن است در طول زمان تغییر کنند یا تکامل یابند، ویژگی‌های اصلی اغلب در طول زندگی فرد باقی می‌مانند.
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارت‌اند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان می‌دهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگی‌های اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف می‌شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام می‌دهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام می‌دهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص می‌شود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه می‌شود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.