اوتیسم غیرکلامی چیست و چطور درمان می شود؟

اتیسم غیرکلامی به تأخیری رشدی اشاره دارد که در آن کودکان نمی‌توانند به‌صورت خودانگیخته با کلمات یا جملاتی قابل فهم ارتباط برقرار کنند. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً با چالش‌ها یا تأخیرهایی در گفتار و ارتباط مواجه می‌شوند و برخی از آن‌ها ممکن است اصلاً صحبت نکنند.

اتیسم غیرکلامی زمانی است که کودک مبتلا به اوتیسم صحبت نمی‌کند، اما ممکن است انواع صداهای آوایی را تولید کند. اوتیسم غیرکلامی به این معنی نیست که کودک نمی‌تواند تعامل داشته باشد، یا کلمات و گفتار را درک کند. بلکه به این معناست که آن‌ها قادر به استفاده از زبان کلامی برای برقراری ارتباط نیستند.

برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم غیرکلامی، به روش‌های دیگری مانند تایپ کردن، سیستم‌های ارتباطی تبادل تصویر (PECS) یا دستگاه‌های تولیدکننده گفتار (SGDs) ارتباط برقرار می‌کنند. توجه به این نکته مهم است که عدم توانایی در برقراری ارتباط کلامی، نشان‌دهنده فقدان درک نیست.

علائم اتیسم غیرکلامی در نوزادان و کودکان نوپا

تشخیص زودهنگام اوتیسم غیرکلامی اغلب مستلزم مشاهده دقیق رفتار و الگوهای ارتباطی کودک است. اگرچه رشد هر کودک منحصربه‌فرد است، والدین می‌توانند به‌دنبال برخی علائم خاص، به‌ویژه در سال‌های اول زندگی کودک باشند:

کمبود غان و غون کردن یا تولید صداهای کلامی

• بیشتر نوزادان در حدود شش ماهگی شروع به تولید صداهایی ازجمله غان و غون کردن و خندیدن می‌کنند. کودکان مبتلا به اتیسم غیرکلامی ممکن است تأخیر یا حداقلِ تولید صدا را نشان دهند و تلاش‌های آن‌ها برای برقراری ارتباط ازطریق صداها ممکن است محدودتر از همسالانشان باشند.
• برخی از نوزادان مبتلا به اوتیسم غیرکلامی ممکن است به‌طور کلی غان و غون نکرده و صدا درنیاورند، یا علاقه کمتری به پاسخ دادن به محرک‌های کلامی یا درگیر شدن در صداهای رفت و برگشتی با مراقبان نشان دهند.

استفاده محدود از حالات بدن (اشارات)

• حالات بدن، شکل کلیدی ارتباط برای نوزادان و کودکان نوپا، حتی قبل از شروع به صحبت، هستند. کودکان معمولاً حدود 9 تا 12ماهگی شروع به اشاره به اشیاء، دست تکان دادن، یا دست دراز کردن برای بغل شدن می‌کنند.
• کمتر بودن حالات چهره مانند اشاره کردن، خداحافظی کردن با دست، یا دست دراز کردن برای بغل شدن، می‌تواند نشانه‌ای از اوتیسم غیرکلامی باشد. کودکان همچنین ممکن است در استفاده از حالات چهره برای نشان دادن احساسات مشکل داشته یا حالات آن‌ها با زمینه موقعیت مطابقت نداشته باشند.

تأخیر یا عدم تماس چشمی

• تماس چشمی،‌ شکلی مهم از ارتباط غیرکلامی است. کودک مبتلا به اوتیسم غیرکلامی ممکن است از تماس چشمی اجتناب کرده، اغلب به فاصله‌ای دور نگاه کند یا در تعاملات رو در رو بی‌علاقه به نظر برسد.
• نوزادان بین 6 تا 12ماهگی معمولاً به چهره‌ها نگاه می‌کنند و به‌دنبال تماس چشمی با افراد آشنا هستند. اگر کودکی به‌طور مداوم از تماس چشمی اجتناب می‌کند یا از حالات دیگران بی‌اطلاع به نظر می‌رسد، احتمالاً مبتلا به اوتیسم است.

واکنش‌های غیرمعمول به ورودی‌های حسی

• بسیاری از کودکان مبتلا به اتیسم پاسخ‌های غیرمعمولی به محرک‌های حسی نشان می‌دهند. ممکن است نسبت به صداها، نورها یا بافت‌ها حساسیت بیش‌ازحد نشان دهند یا متناوباً تحمل غیرمعمولی بالایی نسبت به درد یا برخی ورودی‌های حسی خاص داشته باشند.
• کودک مبتلا به اوتیسم غیرکلامی ممکن است واکنش‌های غیرمعمولی مانند گرفتن گوش‌های خود در پاسخ به صداهای معمولی، نشان دادن پریشانی در محیط‌های روشن، یا جذب شدن به بافت‌هایی را خاص نشان دهد.

رفتارها و حرکات تکراری

• رفتارهای تکراری مانند تکان دادن دست‌ها و بدن یا چرخیدن در کودکان مبتلا به اوتیسم رایج هستند. در حالی که اکثر کودکان خردسال بازی‌های تکراری، مانند چیدن لگوها روی هم را انجام می‌دهند، حرکات تکراری مداوم گاهی‌اوقات می‌توانند نشان‌دهنده اوتیسم باشند.
• علاوه‌براین، برخی از کودکان مبتلا به اتیسم غیرکلامی ممکن است علایق محدودی از خود نشان دهند و بسیار بر روی اشیاء یا روال‌های خاص متمرکز شوند. بنابراین درصورت انحراف از این الگوها، پریشانی نشان می‌دهند.

پاسخ محدود یا عدم پاسخ به نام خود

• بیشتر نوزادان در حدود 12ماهگی به نامشان پاسخ می‌دهند. کودکان مبتلا به اوتیسم غیرکلامی ممکن است به نام خود واکنش نشان ندهند یا پاسخ متناقضی داشته باشند. ممکن است به نظر برسد که «در دنیای خودشان هستند» و احتمالاً جلب توجه آن‌ها تنها ازطریق نشانه‌های کلامی دشوار است.
• عدم پاسخ به نام ممکن است یکی از اولین مواردی باشد که والدین متوجه می‌شوند؛ زیرا می‌تواند این تصور را ایجاد کند که کودک خوب نمی‌شنود. بنابراین والدین برای انجام آزمایش‌های شنوایی اقدام می‌کنند و اغلب متوجه می‌شوند مشکل شنوایی وجود ندارد.

علت اوتیسم غیر کلامی

اوتیسم وضعیتی پیچیده است و تشخیص آن به‌تنهایی اطلاعات زیادی ارائه نمی‌دهد؛ زیرا اوتیسم طیفی از علائم را ایجاد می‌کند. محققان هنوز مطمئن نیستند که چه چیزی باعث اوتیسم می‌شود و آیا عوامل مختلفی می‌توانند احتمال علائم متفاوت را افزایش دهند یا خیر.

رشد اوتیسم نیز متفاوت است و از ظهور سریع در طی چند روز یا چند هفته تا پیشرفت آهسته در طول زمان متغیر می‌باشد.

برخی از عوامل بالقوه در رشد اتیسم عبارت‌اند از:

• ژنتیک: محققان برخی عوامل ژنتیکی را شناسایی کرده‌اند که به نظر می‌رسد احتمال اوتیسم را افزایش می‌دهند. همچنین اگر عضوی نزدیک در خانواده، مبتلا به اوتیسم باشد، احتمال ابتلا در کودک بیشتر است.
• اختلالات ژنتیکی و کروموزومی: افرادی که دارای برخی اختلالات ژنتیکی یا رشدی مانند سندرم X شکننده هستند، بیشتر در معرض ابتلا به اوتیسم قرار دارند.
• رشد در دوران بارداری و نوزادی: قرار گرفتن در معرض برخی داروها در دوران بارداری ممکن است احتمال اوتیسم را در جنین افزایش دهد.

هنوز هیچ شواهدی مبنی بر اینکه واکسن‌ها باعث اوتیسم می‌شوند (حتی در افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند) وجود ندارد.

تحقیقات نشان می‌دهند که هیچ عامل خاصی به‌تنهایی مسئول رشد زبان در افراد اوتیستیک نیست. بااین‌حال، به احتمال زیاد مداخلات زودهنگام که بازی، توجه و توانایی‌های تقلید کودکان اوتیستیک را هدف قرار می‌دهند، ممکن است به افزایش توانایی‌های ارتباطی آن‌ها کمک کنند.

تشخیص اوتیسم غیرکلامی در کودکان

هنگامی که کودک، بالای 12 ماه است و صحبت نکرده یا غان و غون نمی‌کند، بهتر است با درمانگر یا آسیب‌شناس گفتار و زبان (SLP) مشورت کنید. گفتاردرمانگر می‌تواند معاینات و ارزیابی‌های لازم را برای تشخیص اینکه آیا کودک شما اوتیسم غیرکلامی دارد یا مبتلا به نقص فیزیکی است، انجام دهد.

والدین می‌توانند رشد زبان و گفتار کودکان بزرگ‌تر خود را با چک لیست استاندارد مقایسه کنند. اگر کودک شما به نقاط عطف رشد زبان نرسیده باشد، بهتر است با متخصص مشورت کنید. بسیاری از کودکان در طیف اوتیسم نیز با چالش‌هایی در شروع، ادامه مکالمه، یا توسعه و حفظ رابطه مواجه خواهند شد.

برای دریافت تشخیص تأییدشده، با درمانگر مشورت کنید تا کودک را از نظر اوتیسم غربالگری کند. درمانگر از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• معاینه فیزیکی
• اسکن‌های ام‌آرآی و سی‌تی اسکن
• آزمایش خون
• آزمایش‌های شنوایی

ارزیابی‌های نهایی این آزمایش‌های پزشکی ممکن است به درمانگران در رد سایر ناتوانی‌های رشدی یا فیزیکی کمک کنند. علاوه‌براین، بسته به نیاز، درمانگر یا متخصص اطفال ممکن است آزمایش‌ها یا اطلاعات دیگری را درخواست کند، ازجمله:

• تاریخچه پزشکی کامل از کودک و والدین
• اسناد و گزارش‌های پزشکی قدیمی‌تر از بارداری مادر، همراه با لیست داروهای مصرف‌شده در آن زمان
• ارزیابی جامع از سلامت، درمان‌های پزشکی و بستری شدن‌های کودک در بیمارستان

علاوه‌براین، متخصص مغز و اعصاب، روانشناس، یا درمانگر ممکن است از مقیاس رتبه‌بندی اتیسم گیلیام (GARS-3) یا برنامه مشاهده‌ تشخیصی اوتیسم (ADOS-2) برای معاینه کودکان کوچک‌تر که دچار تأخیرهای شدید زبان و گفتار هستند، استفاده کند.

درمان اتیسم غیرکلامی

تشخیص زودهنگام علائم اوتیسم غیرکلامی بهترین فرصت را برای مداخلات معنادار فراهم می‌کند. برنامه‌های مداخله زودهنگام برای حمایت از کودکان دارای تأخیر رشدی طراحی شده‌اند و رویکردهای ساختاریافته و شخصی‌سازی شده‌ای را برای پرورش مهارت‌ها در ارتباط، رفتار و تعامل اجتماعی ارائه می‌دهند.

گفتاردرمانی

• گفتاردرمانی معمولاً برای کودکان اتیسم غیرکلامی توصیه می‌شود تا بر روی مهارت‌های ارتباطی خود کار کنند. گفتاردرمانگران از تکنیک‌هایی مانند محرک‌های بصری، داستان‌های اجتماعی و آموزش AAC برای کمک به کودکان در توسعه مهارت‌های زبانی کاربردی استفاده می‌کنند.
• درمان ممکن است بر روی ایجاد استراتژی‌های ارتباطی پایه، مانند تماس چشمی، پیروی از دستورالعمل‌ها و حالات بدن و همچنین تمرینات آوایی تمرکز کند.

تحلیل رفتار کاربردی (ABA)

• روش تحلیل رفتار کاربردی به‌طور گسترده برای کودکان مبتلا به اوتیسم استفاده می‌شود و می‌تواند متناسب با نیازهای خاص کودکان غیرکلامی باشد. کودکان می‌توانند ازطریق ABA، اشکال جایگزین ارتباط، مهارت‌های مراقبت از خود و مهارت‌های اجتماعی را یاد بگیرند.
• روش تحلیل رفتار کاربردی همچنین در کاهش رفتارهایی مانند رفتارهای خودتحریکی (به‌عنوان مثال، تکان دادن دست) و پرخاشگری به‌دلیل از ناامیدی از چالش‌های ارتباطی که با ارتباط تداخل دارند، مؤثر است.

کاردرمانی (OT)

• کاردرمانگران به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت‌های حرکتی ظریف، توانایی‌های پردازش حسی و مهارت‌های فعالیت‌های زندگی روزمره را توسعه دهند. کاردرمانی به بهبود هماهنگی، تنظیم ورودی حسی و توسعه مهارت‌های استفاده از دستگاه‌های AAC در کودکان مبتلا به اتیسم غیرکلامی کمک می‌کند.
• درمان ممکن است شامل مداخلات مبتنی بر حس باشد تا به کودکان کمک کند با محیط‌ها و فعالیت‌های مختلف سازگار شوند و راحتی و مشارکت آن‌ها در زندگی روزمره را افزایش دهد.

چگونه به کودک مبتلا به اتیسم غیرکلامی برای برقراری ارتباط کمک کنیم؟

روش یادگیری صحبت کردن کودکان، چه در حال رشد طبیعی باشند و چه تأخیر رشدی داشته باشند، یکسان است. آن‌ها نگاه می‌کنند، گوش می‌دهند، تقلید می‌کنند و با ارتباط متقابل یا با دسترسی به چیزی که به‌دنبال آن بودند پاداش می‌گیرند.

بین کودک معمولی و کودک دارای تأخیر رشدی، تفاوت‌هایی در سرعت یادگیری ارتباط و استفاده از روش‌های کمکی وجود دارند. تنها تعداد کمی از کودکان مبتلا به اتیسم هستند که غیرکلامی شروع می‌کنند و غیرکلامی باقی می‌مانند. اکثر کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند تا سن چهار سالگی ارتباط کلامی را یاد بگیرند.

برخی از راهکارهای مفید برای تشویق گفتار در کودکان مبتلا به اتیسم غیرکلامی عبارت‌اند از:

• وسایل کمک بصری: این وسایل شامل مواردی مانند تخته PECS، برنامه‌های کاربردی (اپلیکیشن‌ها)، تخته‌های اول/سپس، لیست‌های بصری وظایف و برنامه‌های زمان‌بندی هستند.
• تعامل اجتماعی و بازی: با کودک خود بازی کنید یا به او کمک کنید با سایر کودکان ارتباط برقرار کند. همانطور که بازی می‌کنید، آنچه را که انجام می‌دهید و آنچه را که کودکان دیگر انجام می‌دهند، همزمان روایت کنید و برای ارتقاء ارتباط، از کودک سؤال بپرسید. این کار به ارتقاء زبان و همچنین مهارت‌های اجتماعی کمک می‌کند.
• تحریک ارتباط: از وسایلی که برای کودک جذاب هستند، استفاده کنید تا دلیل خوبی برای برقراری ارتباط به او بدهید. به‌عنوان مثال، اگر فرزندتان کراکر گلدن فیش را دوست دارد، آن‌ها را بالا بگیرید و به او بگویید: «من کراکر گلدن فیش می‌خواهم» یا برای ساده‌تر کردن، «کراکر گلدن فیش» را به‌تنهایی بگویید. هنگامی که کودک نیازها یا خواسته‌های خود را بیان می‌کند، با دادن آنچه درخواست کرده‌ است، او را تشویق کنید.
• سؤالات ساده بپرسید: از کودک بخواهید تصمیم بگیرد - این یکی یا آن یکی؟ اگر اشاره می‌کند، پاسخ را مدل‌سازی کنید «آن یکی» و او را ترغیب کنید تا «آن یکی» را تکرار کند. اگر برای بار اول جواب نداد، اشکالی ندارد - به تلاش، صحبت کردن و مدل‌سازی ادامه دهید. اگر کودک به چیزی به‌صورت کلامی پاسخ داد، به او تحسین و بازخورد مثبت بدهید. «عالی بود! خیلی واضح گفتی! خیلی دوست دارم با من حرف بزنی».
• توجه کودک را جلب کرده و هنگام صحبت به او نگاه کنید: هنگامی که کودک به شما توجه کرده و تماس چشمی برقرار می‌کند، با او ارتباط برقرار کرده و تحسینش کنید. همچنین او را ترغیب کنید به سؤالات یا مکالمه پاسخ دهد.
• برای کودک کتاب بخوانید: هیچ چیز زبان و گفتار را بهتر از خواننده‌ای خوب که آهسته، واضح و با بیان درست می‌خواند، مدل‌سازی نمی‌کند. بگذارید کودک سؤالات، تعجب‌ها و تغییرات حالت را در طول داستان بشنوند. زیاد کتاب بخوانید و از خواندن کتاب‌های تکراری نترسید. به یاد داشته باشید: «تکرار، مادر یادگیری است».

جمع‌بندی

اگر فکر می‌کنید کودک شما از نقاط عطف سنتی برای برقراری ارتباط عقب مانده است، باید با درمانگر یا متخصص اطفال مشورت کنید. هر چه اوتیسم غیرکلامی در کودک زودتر تشخیص داده شود، سریع‌تر می‌توانید جلسات درمانی را شروع کنید. شروع به‌موقع درمان باعث می‌شود توانایی کودک برای برقراری ارتباط و صحبت کردن سریع‌تر بهبود پیدا کند. کلینیک توانبخشی راه کمال، یکی از مراکز درمانی معتبر است که با تشکیل جلسات گفتاردرمانی، کاردرمانی و رفتاردرمانی به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند. بنابراین اگر فرزند شما مبتلا به اتیسم غیرکلامی است هر چه زودتر با ما تماس بگیرید و از راهنمایی‌های کارشناسان ما بهره‌مند شوید.

منابع

songbirdcare.com

skycareaba.com

circlecareservices.com