کاردرمانی (OT) سنگ بنای توانبخشی برای کودکانی است که دچار قطع عضو شده‌اند. این تخصص، با تمرکز بر ارتقای توانایی‌های عملکردی روزمره، رویکردی شخصی‌سازی‌شده و جامع را برای کمک به بازیابی استقلال کودکان دارای قطع عضو ارائه می‌دهد.
نقش جامع کاردرمانی در توانبخشی قطع عضو
کاردرمانی با تمرکز بر حداکثرسازی استقلال بیماران و توانایی‌های عملکردی آن‌ها در مهارت‌های زندگی روزمره، نقشی حیاتی در توانبخشی ایفا می‌کند. کاردرمانگران در طول کاردرمانی استراتژی‌هایی مختلفی ازجمله درمان ترمیمی، آموزش خودمدیریتی و تکنیک‌های تطبیقی را که متناسب با نیازهای فردی هستند، به کار می‌گیرند.
- آموزش تکنیک‌های تطبیقی: کاردرمانگران در انجام کارهایی خاص مانند لباس پوشیدن با یک دست، آموزش‌هایی ارائه می‌دهند تا کودک در انجام این فعالیت‌ها به استقلال برسد. این آموزش‌ها به افزایش اعتمادبه‌نفس کودک و سازگاری او با روال جدید زندگی کمک می‌کنند. مداخله کاردرمانگران جامع است و نه‌تنها جنبه‌های فیزیکی توانبخشی، بلکه عوامل روان‌شناختی و اجتماعی مؤثر بر بهبودی را نیز مورد توجه قرار می‌دهد.
- وسایل کمکی و اصلاحات منزل: کاردرمانگران اصلاحات منزل را برای ایجاد محیط زندگی ایمن‌تر و قابل دسترس‌تر توصیه می‌کنند. این اصلاحات می‌توانند شامل نصب رمپ، نرده یا دستگیره باشند که موانع را به حداقل می‌رسانند و حرکت را در سراسر خانه راحت‌تر می‌کنند. چنین تغییراتی برای ارتقای ایمنی و تحرک پس از قطع عضو حیاتی هستند.
- حمایت روان‌شناختی و فیزیکی: جنبه روان‌شناختی بهبودی به همان اندازه مهم است؛ زیرا بسیاری از کودکانی که دچار قطع عضو شده‌اند، با چالش‌های عاطفی مانند اضطراب یا افسردگی روبرو هستند. کاردرمانگران در ارزیابی مهارت‌های مقابله‌ای و ارائه منابعی مانند گروه‌های حمایتی نقش دارند. علاوه‌براین، آن‌ها بر توانبخشی فیزیکی پیش از پروتز شامل تقویت عضلات و استراتژی‌های مدیریت درد تمرکز کرده و اطمینان حاصل می‌کنند که بیماران برای استفاده مؤثر از وسایل پروتزی به‌خوبی آماده شده‌اند و می‌توانند در فعالیت‌های اجتماعی حاضر شوند.
نقش کاردرمانگران در آموزش و استفاده از وسایل پروتزی
کاردرمانگران نقش حیاتی در راهنمایی کودکان قطع عضو در فرایند توانبخشی، به‌ویژه در استفاده از وسایل پروتزی ایفا می‌کنند. مشارکت آن‌ها از همان مرحله پیش از عمل جراحی آغاز می‌شود و بر مدیریت زخم و توصیه‌هایی برای تجهیزات تطبیقی تمرکز دارد که بیماران را برای جراحی آماده می‌کند.
پس از جراحی، آموزش‌ها تشدید می‌شوند؛ زیرا درمانگران به بیماران در سازگاری با اندام پروتزی جدیدشان کمک می‌کنند. این آموزش‌ها شامل آموزش مهارت‌های ضروری مانند نحوه صحیح پوشیدن و درآوردن پروتز، حفظ بهداشت پوست، و انجام ایمن فعالیت‌های روزمره از مراقبت‌های شخصی گرفته تا کارهای مربوط به تحرک هستند.
آموزش‌های ارائه‌شده درخصوص استفاده از ارتز و پروتز شامل موارد زیر هستند:
- آموزش استفاده از پروتز: فاز اولیه آموزش بر مهارت‌های بنیادی ازجمله تکنیک‌های انتقال و تمرینات حرکتی که متناسب با نوع خاص قطع عضو بیمار هستند، تمرکز دارد. پس از اینکه بیماران اعتمادبه‌نفس لازم را کسب کردند، درمانگران تمرکز را بر تطبیق تکنیک‌ها برای استفاده از پروتز در کارهای مختلف روزمره و افزایش استقلال عملکردی پیش می‌برند.
- مهارت‌های پیشرفته و تکنیک‌های تطبیقی: در ادامه درمانگران به کارهای پیچیده‌تری که نیاز به مهارت و کنترل دارند، مانند آشپزی یا دوچرخه‌سواری می‌پردازند و آموزش‌های پیشرفته متناسب با نیازهای هر فرد را ارائه می‌دهند.
مدیریت درد فانتوم اندام با کاردرمانی
کاردرمانی نقشی حیاتی در رسیدگی به درد فانتوم اندام (درد یا احساسی که شخص در رابطه با اندام یا عضوی که به‌طور فیزیکی جزئی از بدن نیست، تجربه می‌کند) که بسیاری از افراد قطع عضو را تحت تأثیر قرار می‌دهد، دارد. درمانگران برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی شده‌ای را توسعه می‌دهند که بر جنبه‌های فیزیکی و روان‌شناختی مدیریت درد تمرکز دارند.
برخی از تکنیک‌های مؤثر مدیریت درد عبارت‌اند از:
- آینه درمانی: این روش شامل استفاده از آینه برای ایجاد توهم اندام از دست رفته است که می‌تواند مغز را فریب داده و حس درد را کاهش دهد.
- تصویرسازی حرکتی تدریجی: این تکنیک مسیرهای حسی و حرکتی مغز را درگیر کرده و به بازسازی پاسخ‌های عصبی و کاهش درد فانتوم کمک می‌کند.
- تکنیک‌های حساسیت‌زدایی: درمانگران با بیماران کار می‌کنند تا به‌تدریج تحمل آن‌ها را نسبت به محرک‌ها افزایش دهند. همچنین ناحیه اندام باقیمانده و مناطق اطراف آن را هدف قرار می‌دهند. درنتیجه ناراحتی آن‌ها تسکین پیدا می‌کند.
علاوه‌براین روش‌ها، کاردرمانگران استراتژی‌های مقابله‌ای را برای مدیریت درد آموزش می‌دهند. آن‌ها آموزش‌هایی را درمورد استفاده مؤثر از پروتز ارائه می‌دهند و به کودکان کمک می‌کنند تا عملکرد خود را بازیابند و مهارت‌های زندگی روزمره را بهبود بخشند. حمایت عاطفی نیز بسیار مهم است؛ زیرا درمانگران به چالش‌های سلامت روان مرتبط با از دست دادن اندام می‌پردازند.
جمع‌بندی
کاردرمانی جزء جدایی‌ناپذیر توانبخشی موفقیت‌آمیز کودکانی است که دچار قطع عضو شده‌اند. کاردرمانگران با رسیدگی به چالش‌های فیزیکی، روان‌شناختی و اجتماعی زندگی این بیماران، آن‌ها را قادر می‌سازند تا پس از قطع عضو با شرایط سازگار شوند و پیشرفت کنند. تکامل فناوری و روش‌های درمانی، نقش کاردرمانی و ارزش حمایتی و تطبیقی آن را در ارتقای استقلال و بهبود کیفیت زندگی کودکان قطع عضو برجسته می‌سازد. کلینیک توانبخشی راه کمال، یکی از مراکز فعال درزمینه کاردرمانی کودکان قطع عضو است که با کمک کادر درمانی باتجربه به فرزندان شما کمک می‌کند. بنابراین اگر فرزند دلبندتان دچار قطع عضو شده است، به کلینیک ما مراجعه کرده و در جلسات کاردرمانی شرکت کنید.
منابع
سوالات متداول
کاردرمانی معمولاً خیلی زود شروع می‌شود؛ حتی قبل از اینکه کودک پروتز داشته باشد. ممکن است چند روز بعد از جراحی در بیمارستان آغاز شود. در ابتدا، هدف اصلی این است که کودک یاد بگیرد چطور با بدن جدیدش حرکت کند و کارهای ساده مثل جابجایی در تخت یا نشستن را انجام دهد. هرچه زودتر کاردرمانی شروع شود، کودک سریع‌تر به شرایط جدید عادت می‌کند.
مطالب مشابه
والدین می‌توانند با استفاده از بازی‌های ساده و سرگرم‌کننده در محیط خانه، رفتارهای کلیدی فرزند خود را در حوزه‌های مهمی مانند ارتباط چشمی، تقلید، تعاملات اجتماعی و حساسیت‌های حسی زیر نظر بگیرند. این بازی‌ها برای کودک جذاب هستند و در عین حال، به والدین کمک می‌کنند تا درصورت مشاهده علائم نگران‌کننده، به‌موقع با متخصصان رشد کودک مشورت نمایند.
کودکان مبتلا به CDD تا حداقل ۲سالگی رشد معمولی متناسب با سن را در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، روابط اجتماعی، بازی و رفتار انطباقی دارند. آن‌ها بین سنین ۲ تا ۱۰سالگی، مهارت‌های کسب‌شده قبلی خود را به شکلی قابل توجه در دو یا چند مورد از دست می‌دهند.
یکی از تفاوت‌های بزرگ بین اوتیسم و آسپرگر این است که کودکان مبتلا به اوتیسم دیرتر صحبت کردن را شروع می‌کنند. اما کسانی که سندرم آسپرگر دارند معمولاً تأخیر زبانی را تجربه نمی‌کنند. در حالی که کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب منزوی به نظر می‌رسند، افراد دارای آسپرگر معمولاً می‌خواهند با دیگران تعامل داشته باشند اما برای برقراری ارتباط با مشکل مواجه می‌شوند.
اختلال فراگیر رشد (PDD) زمانی اصطلاحی بود که برای توصیف گروهی از تأخیرهای رشدی که بر مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی تأثیر می‌گذاشتند، مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما در حال حاضر، پزشکان آن را اختلال طیف اوتیسم (ASD) می‌نامند.
گرانی والدین درخصوص دیر حرف زدن فرزندشان امری کاملاً طبیعی است. اما باید توجه داشته باشید رشد گفتار در کودکان می‌تواند تحت تأثیر طیف وسیعی از عوامل قرار گیرد و یکی از این عوامل، تغذیه است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.
اختلال ویژه زبانی (SLI)، اصطلاحی برای اختلال زبان رشدی است. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که مهارت‌های زبانی به‌درستی رشد نمی‌کنند ولی این چالش‌ها به سایر مشکلات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم، آسیب مغزی تروماتیک، آپراکسی گفتار یا کم شنوایی مربوط نیستند.
کودکان مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی در استفاده از زبان برای تعامل با دیگران مشکل دارند. آن‌ها زبان را می‌فهمند و می‌توانند در برخی شرایط از آن استفاده کنند، اما در موقعیت‌های اجتماعی در برقراری ارتباط با مشکل روبرو هستند.
اختلال گفتاری آفازی در کودکان نوعی اختلال ارتباطی است که توانایی کودک در درک، تولید و استفاده از زبان را مختل می‌کند. کودکان مبتلا به آفازی اغلب در ابراز وجود و درک زبان دیگران مشکل دارند. نکته مهم این است که آفازی نشانه کمبود هوش نیست، بلکه اختلالی در پردازش زبان است.
اختلال سلوک (CD) بیماری سلامت روان است که کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و رفتارهای پرخاشگرانه و اقداماتی که به آسایش دیگران آسیب می‌رساند مشخص می‌شود.
سندرم داون موزاییک نوعی از سندرم داون است. سندرم داون، اختلالی ژنتیکی و مادرزادی است که زمانی رخ می‌دهد که کودک به‌جای دو نسخه (تعداد استاندارد) از کروموزوم ۲۱، سه نسخه از آن را داشته باشد. این وضعیت تریزومی ۲۱ نامیده می‌شود.