سندرم تورت، اختلالی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد تیک می‌شود. تیک‌ها، حرکات یا صداهایی هستند که کودک بارها و بارها تکرار می‌کند و قادر به کنترل آن‌ها نیست. به‌عنوان مثال، کودکان مبتلا به سندرم توره ممکن است مدام گلوی خود را صاف کنند یا چشمک بزنند.
تیک‌ها اغلب در حدود سنین 5 تا 7سالگی شروع شده و بین 8 تا 12سالگی بدتر می‌شوند. گاهی‌اوقات تیک‌ها در سال‌های پیش‌نوجوانی و اوایل نوجوانی آزاردهنده‌تر هستند، اما با ورود به بزرگسالی ممکن است ملایم‌تر شوند یا از بین بروند. تا زمانی که این اتفاق بیفتد، رفتاردرمانی و حمایت از سوی والدین و مدارس می‌توانند به کودکان در کنار آمدن با این شرایط کمک کنند. گاهی‌اوقات نیز داروها مؤثر هستند.
علائم و نشانه‌های سندرم تورت
علائم اصلی سندرم تورت شامل دو نوع تیک هستند که تیک‌های حرکتی و تیک‌های صوتی نامیده می‌شوند.
تیک‌های حرکتی
تیک‌های حرکتی، انقباضات یا حرکات ناگهانی هستند که کودک انجام می‌دهد اما نمی‌تواند آن‌ها را کنترل کند. این تیک‌ها می‌توانند ساده یا پیچیده باشند:
- تیک‌های حرکتی ساده معمولاً فقط چند عضله نزدیک به هم را تحت تأثیر قرار می‌دهند. کودکان ممکن است چشمک بزنند، اخم کنند، سرشان را تکان دهند، شانه‌شان را بلرزانند یا بالا بیندازند.
- تیک‌های حرکتی پیچیده اغلب عضلات بیشتری را تحت تأثیر قرار می‌دهند و ممکن است شبیه یک سری حرکات باشند. به‌عنوان مثال، فرد ممکن است بارها و بارها قسمتی از بدن خود یا شخص دیگری را لمس کند. در موارد نادر، افراد مبتلا به سندرم توره ممکن است تیکی مانند کوبیدن سر به دیوار داشته باشند که باعث آسیب رساندن به خودشان شود.
تیک‌های صوتی
تیک‌های صوتی، صداهای تکراری هستند که کودک ایجاد می‌کند. تیک‌های صوتی مانند تیک‌های حرکتی می‌توانند ساده یا پیچیده باشند:
- تیک‌های صوتی ساده می‌توانند شامل صاف کردن گلو، خرخر کردن، بو کشیدن، سرفه کردن، زمزمه کردن و ایجاد صداهایی شبیه حیوانات باشند.
- تیک‌های صوتی پیچیده می‌توانند شامل فریاد زدن، گفتن هجاها یا کلمات، تکرار کلمات دیگران (شرایطی که به‌عنوان اکولالیا شناخته می‌شود) یا فحش دادن به‌صورت ناخواسته (کوپرولالیا) باشند.
علائم چقدر طول می‌کشند؟
افراد مبتلا به سندرم توره قبل از سن 18سالگی و حداقل به‌مدت یک سال، حداقل دو تیک حرکتی و یک یا چند تیک صوتی دارند. گاهی‌اوقات بیش از یک نوع تیک به‌طور همزمان رخ می‌دهد.
بیمار ممکن است بتواند برای مدت کوتاهی جلوی یک تیک را بگیرد. اما این کار باعث ایجاد تنش می‌شود و درنهایت تیک اتفاق میفتد. اگر بیمار روی کنترل تیک تمرکز کند، ممکن است تمرکز بر روی هر چیز دیگری برایش دشوار باشد. این مسئله باعث می‌شود کودکان مبتلا به سندرم توره در گفتگو یا تمرکز در کلاس مشکل داشته باشند.
تیک‌ها اغلب در سال‌های پیش‌نوجوانی شدیدترین حالت خود را دارند. بیشتر افراد در اواخر نوجوانی تا اوایل بزرگسالی بسیار بهتر می‌شوند، اما برخی ممکن است همچنان در بزرگسال نیز تیک داشته باشند.
آیا تیک‌های سندرم توره بهتر یا بدتر می‌شوند؟
نوع تیک‌ها، تعداد دفعات وقوع آن‌ها، و میزان خفیف یا شدید بودنشان با گذشت زمان تغییر می‌کنند. آن‌ها معمولاً زمانی که فرد خسته، تحت استرس (مانند زمان مطالعه برای آزمونی مهم) یا هیجان‌زده و پرانرژی درمورد چیزی خاصی است (مانند شرکت در جشن تولد)، بدتر می‌شوند.
گاهی‌اوقات، تیک‌ها کمتر اتفاق میفتند یا زمانی که فرد روی چیز دیگری تمرکز دارد (مانند کار با کامپیوتر) یا در حال استراحت است (مانند گوش دادن به موسیقی)، از بین می‌روند.
دلایل ابتلا به سندرم تورت
علت دقیق سندرم تورت مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهند که این اختلال به‌دلیل ترکیبی از عوامل زیر ایجاد می‌شود:
- ژنتیک
- عوامل محیطی (چیزهایی در زندگی یا محیط اطراف فرد که ممکن است با بیماری مرتبط باشند).
- تغییرات در مغز و مشکلات در نحوه ارتباط سلول‌های عصبی با یکدیگر (تغییر در انتقال‌دهنده‌های عصبی (مواد شیمیایی در مغز که سیگنال‌های عصبی را بین سلول‌ها حمل می‌کنند) ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد).
بسیاری از کودکان و نوجوانان مبتلا به سندرم تورت، شرایط رفتاری دیگری مانند بیش‌فعالی و نقص توجه، وسواس فکری-عملی، مشکلات یادگیری، خشم یا اضطراب را نیز تجربه می‌کنند.
عوارض احتمالی سندرم تورت در کودکان
بسیاری از کودکانی که به سندرم تورت مبتلا هستند، مشکلات تمرکز نیز دارند. برخی در مدرسه دچار مشکل می‌شوند. بااین‌حال، اکثر آن‌ها هوش طبیعی دارند و دارای ناتوانی یادگیری نیستند.
سایر شرایطی که معمولاً در کودکان مبتلا به سندرم تورت مشاهده می‌شوند شامل مشکلات رفتاری، تغییرات خلقی، چالش‌های اجتماعی و مشکلات خواب هستند.
سندرم تورت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر فرزند شما علائم سندرم توره را دارد، پزشک ممکن است شما را به متخصص مغز و اعصاب (پزشکی که مشکلات سیستم عصبی را درمان می‌کند) ارجاع دهد.
هیچ آزمایش خاصی برای سندرم تورت وجود ندارد. در عوض، پزشک فرزند شما را معاینه فیزیکی می‌کند و سابقه خانوادگی (اگر اعضای خانواده به آن مبتلا هستند)، سابقه پزشکی و علائم را بررسی می‌کند. ممکن است از شما خواسته شود که انواع تیک‌هایی را که فرزندتان دارد و تعداد دفعات وقوع آن‌ها را یادداشت کنید. اگر فرزندتان مشکلی ندارد، ضبط ویدئویی از حرکات یا صداها و به اشتراک گذاشتن آن با پزشک می‌تواند به روند تشخیص و درمان بیماری او کمک کند.
پزشک ممکن است آزمایش‌های خون و تصویربرداری مانند ام‌آرآی، سی‌تی اسکن یا نوار مغز (EEG) را انجام دهد. این آزمایش‌ها می‌توانند به تشخیص اینکه آیا شرایط دیگری باعث علائم شده است یا خیر، کمک کنند.
سندرم توره چگونه درمان می‌شود؟
هیچ درمانی برای سندرم تورت وجود ندارد، اما بیشتر تیک‌ها مانعی در زندگی روزمره ایجاد نمی‌کنند. در این صورت، شما و فرزندتان به‌سادگی تیک‌ها را زیر نظر می‌گیرید و نیازی به درمان آن‌ها نیست. اما اگر تیک‌ها فرزندتان را آزار می‌دهند یا باعث درد می‌شوند، پزشکان ممکن است درمان‌هایی مانند تراپی‌ها یا داروها را برای کمک به مدیریت علائم پیشنهاد کنند.
رفتاردرمانی
درمان اصلی برای کودکان مبتلا به تیک، نوعی از رفتاردرمانی به نام مداخله رفتاری جامع برای تیک‌ها (CBIT) است. یافتن درمانگر یا روانشناسی که در این زمینه آموزش‌دیده باشد، مهم است. CBIT بر عوامل زیر تمرکز دارد:
- شناخت بهتر تیک‌ها
- آشنایی با محرک‌های (یا علل) تیک‌ها
- یافتن راه‌هایی برای کمک به والدین و مدارس تا کودکان احساس حمایت و راحتی بیشتری داشته باشند
- استفاده از روش‌هایی برای «جایگزینی» تیک‌ها (که به آن «وارونه‌سازی عادت» می‌گویند)
- انجام تمرینات آرام‌سازی
درمانگران همچنین می‌توانند به درمان مشکلات دیگری مانند بیش‌فعالی و اضطراب، که ممکن است با سندرم توره مرتبط باشند، کمک کنند. اگر این شرایط از تیک‌ها شدیدتر هستند، باید ابتدا درمان شوند.
دارودرمانی
گاهی‌اوقات داروها به کاهش تیک‌ها کمک می‌کنند. مصرف دارو برای شرایطی مانند بیش‌فعالی و اضطراب که می‌توانند همراه با سندرم تورت رخ دهند، نیز مؤثر است و باعث کاهش تیک‌ها می‌شود.
گفتاردرمانی
گفتاردرمانی، روشی درمانی است که به کودکان مبتلا به اختلالات گفتاری یا زبانی کمک می‌کند. این درمان می‌تواند برای برخی از کودکان مبتلا به سندرم تورت نیز مؤثر باشد.
زندگی با سندرم تورت
بسیاری از مردم نمی‌دانند سندرم تورت چیست یا چه چیزی باعث آن می‌شود، بنابراین ممکن است ندانند چگونه در اطراف فردی که تیک دارد رفتار کنند. فردی که این بیماری را دارد، ممکن است مجبور شود آن را برای دیگران توضیح دهد یا با تمسخر کنار بیاید.
این نکات می‌توانند به کودکان و نوجوانان مبتلا به سندرم تورت در کنار آمدن با شرایط کمک کنند:
- مشارکت در فعالیت‌ها: گاهی‌اوقات زمانی که کودکان و نوجوانان روی فعالیتی تمرکز می‌کنند، تیک‌ها به‌صورت ملایم‌تر و کمتر اتفاق میفتند. ورزش، فعالیت‌های بدنی، یا سرگرمی‌ها راه‌هایی عالی برای تمرکز انرژی مغز و بدن هستند.
- مدیریت استرس: یادگیری روش‌های مقابله مانند تنفس عمیق، آرام‌سازی بدن، تفکر مثبت و فعالیت‌های سرگرم‌کننده ممکن است مؤثر باشد.
- کمک کردن به دیگران: مقابله با سندرم تورت اغلب به کودکان و نوجوانان اجازه می‌دهد تا با دیگران، ازجمله سایر جوانان مبتلا به این اختلال، ارتباط بهتری برقرار کنند. آن‌ها ممکن است از این درک ویژه برای داوطلب شدن استفاده کنند. کمک به دیگران باعث می‌شود کودکان احساس اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته باشند.
- خلاقیت: فعالیت‌هایی مانند نوشتن، نقاشی یا ساخت موسیقی به ذهن کمک می‌کنند تا روی چیزهای دیگر تمرکز کند.
- به دست گرفتن کنترل: افراد مبتلا به سندرم توره می‌توانند با یادگیری درمورد شرایط خود، پرسیدن سؤالات زیاد از پزشکان و داشتن نقش فعال در درمان، احساس کنترل بیشتری بر زندگی‌شان داشته باشند. این روش ممکن است به معنای کار با درمانگر برای مدیریت تیک‌ها باشد.
جمع‌بندی
سندرم تورت، اختلالی عصبی است که در کودکان با حرکات یا صداهای غیرارادی به نام تیک بروز پیدا می‌کند. این تیک‌ها اغلب در سنین 5 تا 7سالگی شروع می‌شوند و ممکن است در سال‌های پیش‌نوجوانی شدت بیشتری پیدا کنند. با اینکه هیچ درمان قطعی‌ای برای این سندرم وجود ندارد، اما مداخلات درمانی مانند رفتاردرمانی، به‌ویژه‌روش CBIT، و گاهی داروها می‌توانند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کودک کمک کنند. خانواده‌ها و مدارس نیز نقشی حیاتی در حمایت از کودک دارند تا او بتواند با این شرایط کنار بیاید و در زندگی روزمره، تحصیل و تعاملات اجتماعی موفق باشد. کلینیک توانبخشی راه کمال یکی از مراکز درمانی معتبر است که با تشکیل جلسات رفتاردرمانی به کودک شما کمک می‌کند. بنابراین اگر فرزندتان مبتلا به سندروم تورت است، به ما مراجعه کنید و از خدمات کادر درمانی ما بهره‌مند شوید.
منابع
مطالب مشابه
والدین می‌توانند با استفاده از بازی‌های ساده و سرگرم‌کننده در محیط خانه، رفتارهای کلیدی فرزند خود را در حوزه‌های مهمی مانند ارتباط چشمی، تقلید، تعاملات اجتماعی و حساسیت‌های حسی زیر نظر بگیرند. این بازی‌ها برای کودک جذاب هستند و در عین حال، به والدین کمک می‌کنند تا درصورت مشاهده علائم نگران‌کننده، به‌موقع با متخصصان رشد کودک مشورت نمایند.
کودکان مبتلا به CDD تا حداقل ۲سالگی رشد معمولی متناسب با سن را در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، روابط اجتماعی، بازی و رفتار انطباقی دارند. آن‌ها بین سنین ۲ تا ۱۰سالگی، مهارت‌های کسب‌شده قبلی خود را به شکلی قابل توجه در دو یا چند مورد از دست می‌دهند.
یکی از تفاوت‌های بزرگ بین اوتیسم و آسپرگر این است که کودکان مبتلا به اوتیسم دیرتر صحبت کردن را شروع می‌کنند. اما کسانی که سندرم آسپرگر دارند معمولاً تأخیر زبانی را تجربه نمی‌کنند. در حالی که کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب منزوی به نظر می‌رسند، افراد دارای آسپرگر معمولاً می‌خواهند با دیگران تعامل داشته باشند اما برای برقراری ارتباط با مشکل مواجه می‌شوند.
اختلال فراگیر رشد (PDD) زمانی اصطلاحی بود که برای توصیف گروهی از تأخیرهای رشدی که بر مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی تأثیر می‌گذاشتند، مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما در حال حاضر، پزشکان آن را اختلال طیف اوتیسم (ASD) می‌نامند.
گرانی والدین درخصوص دیر حرف زدن فرزندشان امری کاملاً طبیعی است. اما باید توجه داشته باشید رشد گفتار در کودکان می‌تواند تحت تأثیر طیف وسیعی از عوامل قرار گیرد و یکی از این عوامل، تغذیه است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.
اختلال ویژه زبانی (SLI)، اصطلاحی برای اختلال زبان رشدی است. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که مهارت‌های زبانی به‌درستی رشد نمی‌کنند ولی این چالش‌ها به سایر مشکلات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم، آسیب مغزی تروماتیک، آپراکسی گفتار یا کم شنوایی مربوط نیستند.
کودکان مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی در استفاده از زبان برای تعامل با دیگران مشکل دارند. آن‌ها زبان را می‌فهمند و می‌توانند در برخی شرایط از آن استفاده کنند، اما در موقعیت‌های اجتماعی در برقراری ارتباط با مشکل روبرو هستند.
اختلال گفتاری آفازی در کودکان نوعی اختلال ارتباطی است که توانایی کودک در درک، تولید و استفاده از زبان را مختل می‌کند. کودکان مبتلا به آفازی اغلب در ابراز وجود و درک زبان دیگران مشکل دارند. نکته مهم این است که آفازی نشانه کمبود هوش نیست، بلکه اختلالی در پردازش زبان است.
اختلال سلوک (CD) بیماری سلامت روان است که کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و رفتارهای پرخاشگرانه و اقداماتی که به آسایش دیگران آسیب می‌رساند مشخص می‌شود.
سندرم داون موزاییک نوعی از سندرم داون است. سندرم داون، اختلالی ژنتیکی و مادرزادی است که زمانی رخ می‌دهد که کودک به‌جای دو نسخه (تعداد استاندارد) از کروموزوم ۲۱، سه نسخه از آن را داشته باشد. این وضعیت تریزومی ۲۱ نامیده می‌شود.