اختلال پردازش شنیداری یا ADP چیست و چطور درمان می شود؟

اختلال پردازش شنیداری (APD)، که به‌عنوان اختلال پردازش شنوایی مرکزی نیز شناخته می‌شود، مشکلی شنیداری است که باعث می‌شود درک آنچه دیگران می‌گویند،‌ برای شما دشوار شود. این وضعیت اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود، اما بزرگسالان نیز ممکن است در اثر ابتلا به برخی بیماری‌ها، آسیب مغزی یا افزایش سن به آن مبتلا شوند.

افراد مبتلا به اختلال پردازش شنیداری، حتی اگر مشکل شنوایی نداشته باشند، در درک گفتار مشکل دارند. بسیاری از علائم این اختلال مشابه علائم کم‌شنوایی هستند. اگرچه درمانی برای اختلال شنیداری وجود ندارد، اما متخصصان شنوایی، درمانی‌هایی پیشنهاد می‌دهند که به مدیریت مشکلات شنوایی کمک می‌کنند.

اختلال پردازش شنیداری چقدر شایع است؟

مطالعات اخیر نشان می‌دهند بین 1 تا 2 کودک در هر 1000 کودک به اختلال پردازش شنیداری مبتلا هستند. همچنین طبق بررسی‌ها بین 23 تا 76 درصد از بزرگسالان بالای 55 سال نیز به این اختلال مبتلا هستند.

حوزه‌های مختلف ADP

افراد مبتلا به اختلال پردازش شنیداری ممکن است نقاط ضعف متفاوتی داشته باشند که این مشکلات می توانند در حوزه‌های زیر باشند:

• تمیز شنیداری: متوجه نشدن تفاوت‌های کوچک بین کلمات. به‌عنوان مثال، اگر بگویید، «اینجا 40 گربه داریم»، ممکن است کسی که مبتلا به اختلال پردازش شنیداری است، بشنود «اینجا چهار گربه داریم».
• تمیز شکل-زمینه شنیداری: توانایی انتخاب کلمات خاص در پس‌زمینه پر سر و صدا
• حافظه شنیداری: به یاد آوردن آنچه گفته شد، مانند به‌ خاطر سپردن شماره تلفن یا متن آهنگ
• توالی شنیداری: درک و یادآوری ترتیب کلمات

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های اختلال پردازش شنوایی متفاوت بوده، اما معمولاً شامل موارد زیر هستند:

• درخواست تکرار آنچه دیگران می‌گویند
• ناتوانی در درک آنچه دیگران می‌گویند؛ به‌ویژه در مکان‌هایی که سر و صدا یا پژواک زیادی وجود دارند یا زمانی که بیش از یک نفر صحبت می‌کند
• مشکل در تشخیص تفاوت بین کلمات
• مشکل در درک گفتار سریع
• مشکل در خواندن، املا و نوشتن نکات مربوط به سطوح پایین‌تر تحصیلی
• واکنش نشان ندادن به صحبت‌های دیگران؛ افراد مبتلا به اختلال پردازش شنیداری برای مرتب کردن آنچه شنیده‌اند نیاز به زمان دارند.
• نیاز به زمان بیشتر برای پاسخ دادن در مکالمات
• مشکل در پیروی از دستورات کلامی
• مشکل در پیگیری مکالمات طولانی
• ناتوانی در به یاد آوردن آنچه دیگران گفته‌اند

علت اختلال پردازش شنیداری چیست؟

اختلال پردازش شنیداری باعث می‌شود مغز در تفسیر آنچه گوش‌ها می‌شنوند مشکل داشته باشد. برای درک این اختلال، ممکن است درک مراحل شنیدن صداها، ازجمله کلمات مفید باشد:

• امواج صوتی وارد گوش خارجی شده و به پرده صماخ (پرده گوش) برخورد می‌کنند که باعث لرزش این پرده می‌شود.
• این اتفاق باعث ایجاد ارتعاش در استخوان‌های بسیار کوچک در گوش میانی می‌شود.
• این ارتعاش، امواج را در مایع گوش داخلی ایجاد می‌کند. این اثر موج، درنهایت به سلول‌های مویی ریز در گوش داخلی برخورد می‌کند.
• سلول‌های مویی با ارسال سیگنال‌های الکتریکی به عصب شنوایی واکنش نشان می‌دهند. سپس عصب شنوایی، سیگنال‌ها را به مغز منتقل می‌کند.
• مغز سیگنال‌ها را پردازش می‌کند و معنای صداها، ازجمله گفتار را می‌سازد.

در اختلال پردازش شنیداری، مغز قادر به پردازش یا تفسیر سیگنال‌های ارسالی توسط عصب شنوایی نیست. بنابراین مغز سیگنال‌ها را نادرست تفسیر می‌کند و فرد در درک آنچه گفته می‌شود، مشکل دارد.

اختلال پردازش شنوایی به‌دلایل مختلفی رخ می‌دهد. به‌طور کلی، متخصصان این وضعیت را به مسائل زیر مرتبط می‌دانند:

• اختلالات سیستم عصبی مرکزی مانند سکته مغزی، صرع، ام اس یا بیماری آلزایمر
• ژنتیک. اختلال پردازش شنیداری به‌صورت ارثی منتقل می‌شود.
• عفونت‌های مکرر گوش
• آسیب‌ به سر
• وزن کم هنگام تولد یا تولد زودرس

عوامل خطر ابتلا به اختلال پردازش شنیداری

عواملی که خطر ابتلا به اختلال پردازش شنوایی را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

• افزایش سن
• سکته مغزی
• آسیب به سر
• مسمومیت با سرب
• اختلالات تشنجی
• مسائلی که به تولد مربوط می‌شوند، مانند تولد زودرس، وزن کم هنگام تولد یا مصرف الکل، مواد مخدر یا دخانیات توسط مادر باردار
• عفونت‌های مکرر گوش، به‌ویژه در سنین پایین

عوارض اختلال پردازش شنیداری

عوارض اختلال پردازش شنوایی شامل موارد زیر هستند:

• مشکل در درک آنچه دیگران می‌گویند
• مشکل در شرکت در فعالیت‌ها
• احساس انزوا و تنهایی
• مشکل در خواندن و نوشتن (در کودکان)
• عملکرد ضعیف در مدرسه
• احساس افسردگی

تشخیص اختلال پردازش شنیداری

برای تشخیص اختلال پردازش شنوایی، پزشک ممکن است سؤالاتی درمورد علائم بیمار و مدت زمان ابتلا به آن‌ها بپرسد و همچنین آزمایشاتی درخواست کند.

چندین متخصص در تیم مراقبت‌های بهداشتی به تشخیص بیماری کمک می‌کنند. برای کودکان، این تیم می تواند شامل معلمان هم باشد که مشکلات یادگیری کودکان را شناسایی می کنند. برای کودکان و بزرگسالان، این تیم احتمالاً شامل متخصصان سلامت روان یا روانشناسان است که نحوه عملکرد ذهن را بررسی می‌کنند. پاتولوژیست‌های گفتار و زبان نیز می‌توانند نحوه استفاده از زبان را بررسی کنند

متخصص شنوایی یا ادیولوژیست آزمایشاتی را برای بررسی اینکه هنگام شنیدن صداها چه اتفاقی میفتد، انجام می‌دهد. این آزمایشات شامل موارد زیر هستند:

• تمپانومتری: این آزمایش می‌تواند تعیین کند که آیا پرده صماخ به‌خوبی حرکت می‌کند یا خیر. برای شنیدن خوب، پرده صماخ باید حرکت کند. برای این آزمایش، دیولوژیست پروبی نرم را در مجرای گوش قرار می‌دهد. سپس مقدار کمی فشار هوا را به سمت گوش می‌فرستد. پروب حرکت پرده صماخ را در مقابل جریان هوا بررسی می‌کند.
• آزمایش رفلکس آکوستیک: این آزمایش نشان می‌دهد که هنگام شنیدن صدای بلند چه اتفاقی در گوش میفتد.
• پاسخ برانگیخته شنوایی ساقه مغز: این آزمایش نشان می‌دهد که گوش داخلی (حلزون گوش) و مسیرهای عصبی مغز برای شنوایی چطور عمل می‌کنند. دیولوژیست سنسورهایی را در اطراف گوش و روی سر قرار می‌دهد. سنسورها به کامپیوتر متصل می‌شوند. صداهای کوتاه کلیک‌مانند ازطریق هدفون‌های پوشیده‌شده در طول آزمایش شنیده می‌شوند. نحوه پاسخگویی اعصاب بین گوش‌ها و مغز توسط کامپیوتر ثبت می‌شوند.
• آزمایش پتانسیل‌ برانگیخته: این آزمایش نشان می‌دهد که صدا چطور ازطریق اعصابی که گوش‌ها را به مغز متصل می کنند، منتقل می‌شود. برای این آزمایش، شنوایی‌شناس سنسورهایی را روی سر قرار می‌دهد. سنسورها به کامپیوتر متصل می‌شوند. صداهای کوتاه کلیک‌مانند ازطریق هدفون‌های پوشیده‌شده در طول آزمایش شنیده می‌شوند. این آزمایش به ادیولوژیست اجازه می‌دهد تا کیفیت صدا هنگام رسیدن به قسمت‌های مختلف مغز را بررسی کند. همچنین نشان می‌دهد که آیا چیزی اعصاب متصل‌کننده گوش‌ها به مغز را مسدود کرده است یا خیر.

درمان اختلال پردازش شنیداری

همه افراد مبتلا به اختلال پردازش شنوایی به درمان نیاز ندارند. اگر کودک به درمان نیاز داشته باشد، روش‌های درمانی زیادی وجود دارند. هر فرد مبتلا به این اختلال نیازهای متفاوتی دارد. تیم پزشکی می‌تواند با بیمار همکاری کرده و به او کمک کند. درمان کودک مبتلا به اختلال پردازش شنیداری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از سمعک‌ها و دستگاه‌های شنوایی: پزشک ممکن است به کودک شما پیشنهاد کند از سمعک‌ها با دستگاه‌های شنوایی بی‌سیم استفاده کند. دستگاه‌های شنوایی درهدایت صدا به سمت کودک کمک می‌کنند. آن‌ها صدا را از منبع به سمعک منتقل می‌کنند. سیستم‌های فرکانس مدوله یا FM، صداها را به کودک منتقل می‌کنند تا آن‌ها همراه با سمعک استفاده می شوند و صداها را به آن منتقل می‌کنند. این سیستم‌ها شنیدن صداها را در محیط‌های پر سر و صدا آسان‌تر می‌کنند.
• آموزش شنوایی: آموزش شنوایی، که به‌عنوان توانبخشی شنوایی نیز شناخته می‌شود، به بیمار در سازگاری با کم‌شنوایی کمک می‌کند. ممکن است کودک توسط ادیولوژیست، گفتاردرمانگر یا هر دو آموزش ببیند. آموزش به‌صورت تک‌به‌تک با درمانگر یا به‌صورت گروهی انجام می‌شود. بیمار در طول آموزش شنوایی، یاد می‌گیرد انواع صدا را از یکدیگر تشخیص دهد. او با گوش دادن به صداهای بلندتر و نرم‌تر، با سرعت سریع و آهسته این کار را انجام می‌دهد. صداها از جهات مختلف می‌آیند. همچنین بیمار یاد می‌گیرد که بین صداهای گفتار که بر معنای کلمات تأثیر می‌گذارند تفاوت قائل شود. آموزش شنوایی به مغز کمک می‌کند تا بین صداهای زیادی که هر روز می‌شنود تفاوت قائل شود. هدف از آموزش این است که بیمار بتواند بیشتر با دیگران صحبت کند.
• آموزش مبتنی بر کامپیوتر: برنامه‌های کامپیوتری می‌توانند به مغز در تشخیص و درک صداها کمک کنند. این برنامه‌ها مانند آموزش شنوایی هستند، اما آن‌ها را به‌صورت آنلاین یا با برنامه‌ای کامپیوتری انجام می‌دهید.

اصلاح سبک زندگی و درمان‌های خانگی

گام‌های ساده‌ای وجود دارند که می‌توان برای مدیریت اختلال پردازش شنوایی استفاده کرد. به‌عنوان مثال:

• استفاده از میکروفون برای بهبود شنیدن در اتاق‌های پر سر و صدا
• نزدیک‌تر شدن به فردی که صحبت می‌کند
• پوشاندن سطوحی که باعث پژواک صدا می‌شوند، مانند فضاهای باز یا خالی
• دور شدن از منابع دیگر صدا مانند فن
• کمک گرفتن از دیگران برای یادداشت‌برداری در کلاس درس یا جلسه یا استفاده از نسخه‌های چاپی
• درخواست کتبی موارد مهم
• استفاده از زیرنویس هنگام تماشای تلویزیون

مراجعه به پزشک

در هنگام مراجعه به متخصص برای اختلال پردازش شنیداری، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:

• علائم فرزندتان (هر چیزی که به نظر مهم است و زمان شروع علائم)
• اطلاعات شخصی مهم، ازجمله استرس‌های عمده، تغییرات اخیر زندگی و سابقه پزشکی خانوادگی
• تمام داروها، ویتامین‌ها یا سایر مکمل‌هایی که فرزندتان مصرف می‌کند
• سؤالاتی که باید از متخصص بپرسید

سؤالات مهمی که باید از متخصص بپرسید عبارت‌اند از:

• چه چیزی باعث علائم فرزندم می‌شود؟
• چه آزمایشاتی لازم است؟
• آیا احتمال دارد این وضعیت از بین برود یا طولانی‌مدت باشد؟
• بهترین روش درمانی چیست؟
• آیا بروشور یا مطالب چاپی دیگری برای کسب اطلاعات بیشتر وجود دارند؟ چه وب‌سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟

• اختلال پردازش شنیداری چگونه بر فرزندم تأثیر می‌گذارد؟

پزشک نیز در طول ویزیت سؤالاتی ازجمله موارد زیر از شما می‌پرسد:

• آیا علائم فرزند مداوم هستند یا می‌آیند و می‌روند؟
• علائم چقدر شدید هستند؟
• چه چیزی، درصورت وجود، به کودک شما در بهتر شنیدن کمک می‌کند؟
• چه چیزی، در صورت وجود، شنیدن را برای کودک سخت‌تر می‌کند؟

جمع‌بندی

اختلال پردازش شنوایی، مشکلی شنوایی است که بر نحوه پردازش صدا توسط مغز و نحوه درک گفتار تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما به اختلال پردازش شنوایی مبتلا باشد، ممکن است در درک آنچه دیگران می‌گویند دچار مشکل شود. این اختلال قابل درمان نیست، اما گام‌هایی وجود دارند که می‌توانید برای کاهش تأثیر آن بر زندگی روزمره بردارید. اگر کودک در درک آنچه دیگران می‌گویند، مشکل دارد، با متخصص شنوایی یا پزشک صحبت کنید.

منابع

my.clevelandclinic.org

mayoclinic.org