کودکان مبتلا به فلج مغزی اغلب دارای اختلالات فیزیکی هستند، اما این بدان معنا نیست که نمیتوانند ورزش کنند. درواقع، ورزش اغلب برای کودکان فلج مغزی بسیار مفید است. ورزش به آنها این امکان را میدهد که در عین بهبود استقامت، قدرت و انعطاف عضلانی ایجاد کنند. همچنین فرصتی برای معاشرت با کودکان دیگر فراهم میکند و میتواند به مرور زمان اعتمادبهنفس کودک را افزایش دهد.
کودکانی که بهطور منظم ورزش میکنند، احساس رفاه بیشتر و اضطراب یا افسردگی کمتری دارند. اگر فرزند شما مبتلا به فلج مغزی باشد، میتوانید از ورزشهایی مانند ایروبیک، رقص یا یوگا بهرهمند شوید.
انواع مختلفی از تمرینات وجود دارند که کودکان فلج مغزی میتوانند برای اوقات فراغت و تفریح در آنها شرکت کنند. برخی از این تمرینات ممکن است به تجهیزات تطبیقی مانند بریس یا ویلچر نیاز داشته باشند. یک نمونه از این ورزشها بسکتبال با ویلچر است که در سالهای اخیر بسیار محبوب شده است.
برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی ممکن است به فیزیوتراپی نیاز داشته باشند. فیزیوتراپی شامل فعالیتهای ورزشیای است که تحت نظارت فیزیوتراپ آموزشدیده انجام میشود. ورزشهایی که با فیزیوتراپ انجام میشوند میتوانند به بهبود ضعف یا اسپاسم عضلانی (که در بیماران فلج مغزی نسبتاً رایج هستند) کمک کنند.
انواع فعالیتهای بدنی برای کودکان فلج مغزی
انواع مختلفی از فعالیتهای بدنی وجود دارند که کودکان فلج مغزی میتوانند از آنها لذت ببرند.
این تمرینات عبارتاند از:
- رکاب زدن با دست
- رکاب زدن با پا
- ایروبیک صندلی که ترکیبی از بالاتنه و حرکات قلبی است
- رقص
- استفاده از نوارهای الاستیک پهن برای تمرینات مقاومتی
- دویدن
- قایقرانی
- بالا رفتن از پله
- تمرین با وزنه
- یوگا و تای چی
همه این تمرینات میتوانند به کودک شما کمک کنند تا قدرت و انعطافپذیری عضلانی، کارایی قلب و ریه و استقامت کلی خود را بهبود بخشد.
در مورد رژیم ورزشی کودک خود با پزشک صحبت کنید تا مشخص شود آیا یک ورزش خاص برای رشد کودک مفیدتر است یا خیر. بهعنوان مثال، رکاب زدن با پا ممکن است به افراد مبتلا به ضعف پا کمک کند، در حالی که ایروبیک با صندلی ممکن است گزینه بهتری برای کودکی باشد که میخواهد قدرت بازوی خود را تقویت کند.
هنگامی که تمرینی را برای تمرکز کودک خود انتخاب کردید، مهم است که برنامهای طراحی کنید که بتواند با آن سازگار باشد. ورزش مداوم به کودک شما کمک میکند قدرت عضلانی و اعتمادبهنفس خود را در طول زمان افزایش دهد.
ورزشهای مناسب فلج مغزی
کودکان مبتلا به فلج مغزی میتوانند مانند کودکان بدون این عارضه ورزش کنند. بااینحال، برخی از کودکان ممکن است برای مشارکت کامل به تجهیزات تطبیقی نیاز داشته باشند.
در اینجا چندین ورزش وجود دارند که کودکان مبتلا به فلج مغزی میتوانند با تجهیزات یا روشهای تطبیقی در آنها شرکت کنند:
- بسکتبال
- فوتبال
- شنا
تحقیقات نشان میدهند کودکانی که ورزش میکنند اعتمادبهنفس بیشتری دارند و در دوستیابی موفق هستند.
تمرینات حرکتی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی
تمرینات دامنه حرکتی باید حداقل دو بار در روز برای کاهش سفتی مفاصل، تقویت گردش خون و تحریک عضلات انجام شوند.
همه کودکان مبتلا به فلج مغزی میتوانند از تمرینات دامنه حرکتی بهرهمند شوند.
کودکان مبتلا به فلج مغزی شدید باید در تمرینات غیرفعال دامنه حرکتی شرکت کنند. در این تمرینات یک مراقب یا درمانگر آموزشدیده بدن کودک را برای آنها حرکت میدهد و باعث تحریک و کشش ماهیچهها میشود و از تجمع خون در اندامها بهدلیل عدم تحرک جلوگیری میکند.
هنگام کمک به کودک در انجام تمرینات غیرفعال دامنه حرکتی، با ملایمت برخورد کنید و هرگز بدن را مجبور نکنید که از مقاومت طبیعی خود عبور کند. اگر کودک شما میگوید تمرینات دردناک هستند یا علائمی از درد نشان میدهد، سعی نکنید او را تحت فشار قرار دهید. در عوض، فقط حرکات را در محدوده بدون درد انجام دهید.
کودکانی که کنترل عضلانی دارند باید تشویق شوند تا حد امکان تمرینات دامنه حرکتی را به تنهایی انجام دهند. به این تمرینات دامنه حرکتی فعال میگویند.
برخی از تمرینات فعال دامنه حرکتی که کودک شما میتواند انجام دهد عبارتاند از:
- چرخش گردن (چرخش سر بهصورت دایرهای در جهت عقربههای ساعت و خلاف جهت عقربههای ساعت)
- چرخش سر (چرخش سر به پهلو)
- شانه بالا انداختن (بالا و پایین کردن شانهها)
- حرکات دایرههای بازو (بازوها را به طرفین باز کنید تا بدن شما شکل T شود، سپس بازوها را بهصورت دایرهای به جلو و عقب حرکت دهید)
- اکستنشن آرنج (آرنج خود را خم و راست کنید)
- چرخش مچ دست (ساعد خود را با دست دیگر خود نگه دارید تا ثابت شود و سپس دست را بهصورت دایرهای حرکت دهید)
- فشردن انگشتان (دست خود را مشت کنید تا تمام انگشتان به سمت داخل حلقه شوند و سپس آنها را به سمت بیرون صاف کنید)
- جداسازی انگشتان (انگشتان را کنار هم قرار دهید، سپس تا جایی که میتوانید آنها را باز کنید)
- بالا بردن جانبی پا (به پهلو دراز بکشید، پای بالایی خود را تا جایی که میتوانید بالا بیاورید، سپس آن را پایین بیاورید)
- اکستنشن زانو (روی صندلی بنشینید و زانوها را به طور مکرر خم و راست کنید)
- چرخش مچ پا (چرخش مچ پا بهصورت دایرهای)
فعالیتهای بدنی سرگرمکننده برای کودکان مبتلا به فلج مغزی
ورزش نباید خستهکننده باشد.
درواقع، بهترین راه برای جلب علاقه و انگیزه بیشتر فرزندتان بازیکردن است.
بیایید برخی از فعالیتهای بدنی سرگرمکننده را که کودک شما میتواند برای ورزش انجام دهد، مرور کنیم.
رقص
رقصیدن راهی عالی برای تمرین حرکت دادن چندین قسمت بدن بهطور همزمان است.
کودکان آهنگهایی با حرکات رقص مربوط به زانوها، انگشتان، سر و شانه را دوست دارند.
همچنین میتوانید رقص فریز بازی کنید! قوانین این بازی ساده هستند. وقتی موسیقی روشن است، میرقصید، اما وقتی متوقف میشود، باید در همان حالت فریز شوید. هر کسی که حرکت کند، بازنده است.
انتظار برای توقف آهنگ، کودک را درگیر خود نگه میدارد.
بازی بادکنک در هوا
این بازی ساده راهی عالی برای حرکت کودکان مبتلا به فلج مغزی است.
تنها کاری که باید انجام دهید این است که بادکنک (بدون هلیوم) نباید به زمین برخورد کند.
در حین انجام این بازی با کودک خود سعی کنید بادکنک را از کودک دور کنید تا قبل از اینکه بادکنک به زمین بیفتد، کودک برای رسیدن به آن حرکت کند.
برای اینکه این بازی را چالشبرانگیزتر کنید، مواردی مانند این را پیشنهاد کنید: «چطور میتوانیم بادکنک را فقط با دست راست یا پا لمس کنیم؟»
شنا
رفتن به استخر راهی عالی برای کودک شما برای تمرین پیادهروی و تقویت عضلات است.
نیروی شناور آب چیزی است که باعث میشود کودک در آب احساس سبکی کند. این کار فشار زیادی را از روی مفاصل برمیدارد و به کودک شما اجازه میدهد تا روی راه رفتن با فرم صحیح تمرکز کند.
آب همچنین دارای ویسکوزیته است و باعث میشود راه رفتن با سرعت در آب دشوار شود. این مقاومت طبیعی به تقویت ماهیچههای کودک شما کمک میکند.
کودک میتواند انواع تمرینات و فعالیتهای مختلف را در استخر انجام دهد.
ورزشهای تطبیقی
ورزشهای تطبیقی زیادی برای کودکان فلج مغزی وجود دارند که باید در آنها شرکت کنند.
تقریباً هر ورزشی را میتوان برای سازگاری با تواناییهای فرزند شما تطبیق داد.
این ورزشها میتوانند به کودک شما کمک کنند تا یاد بگیرد چگونه با دیگران بازی کند، در جهت اهداف آنها پیش برود و از یک سبک زندگی فعال لذت ببرد.
دوچرخهسواری
دوچرخهسواری روشی مؤثر برای کودکان فلج مغزی است تا قدرت بیشتری در پاهای خود ایجاد کرده، عرق کنند و عملکرد قلبیعروقی خود را تقویت کنند.
داشتن چرخهای کمکی یا حتی استفاده از سهچرخه به حفظ تعادل کودک و جلوگیری از افتادن کمک میکند.
ازآنجاییکه پدالها معمولاً فقط میتوانند در یک جهت حرکت کنند، به هدایت حرکات کودک شما کمک میکنند. پدالهای دارای بند نیز میتوانند به جلوگیری از سر خوردن پای کودک شما کمک کنند.
بازی در زمین بازی
رفتن به پارک و اجازه دادن به کودکتان برای بازی در زمین بازی، راهی بدون زحمت برای فعالتر کردن اوست.
کودکان میتوانند از عضلات خود برای بالا رفتن استفاده کنند، پاهای خود را به جلو و عقب بر روی تابها حرکت دهند و به اطراف بدوند. برخی از زمینهای بازی دارای تابهای تطبیقی هستند، بنابراین حتی کودکان بزرگتر که مشکلات تعادلی دارند نیز میتوانند تاب بخورند. بازی در زمین بازی برای سیستمهای حسی کودکان نیز عالی است!
بازی پیدا کردن اشیاء
برخی از وسایل را در اطراف خانه پنهان کنید و از فرزندتان بخواهید به دنبال آنها برود.
وسایل را در مکانهای غیرمنتظره یا جاهایی قرار دهید که برداشتن آنها برای کودک دشوار باشد. این کار باعث میشود کودک برای پیدا کردن اشیاء مجبور باشد روی پنجه پا بایستد، درها را باز کند، از دست و پا و زانو و حرکات پیچیدهتر استفاده کند و اشیاء را به اطراف تکان دهد.
مزایای انجام فعالیتهای بدنی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی
انجام فعالیتهای بدنی و ورزش مزایای زیادی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی دارد که شامل موارد زیر میباشد:
- بهبود یا حفظ سلامت عمومی جسمی و روانی
- کاهش خطر بیماریهای مختلف و در نتیجه از دست دادن تحرک و عملکرد
- تقویت گروههای عضلانی ضعیف یا فاقد تون
- بهبود یا حفظ انعطافپذیری در گروههای عضلانی سفت/ اسپاستیک
- به حداقل رساندن خطر ایجاد الگوهای حرکتی غیرعادی که تغییر آنها بعداً دشوارتر خواهد بود
- کاهش خطر ابتلا به ناهنجاریهای وضعیتی مانند اسکولیوز (انحراف جانبی ستون مهرهها) و کیفوز (گوژپشتی)
- بهبود استقامت وضعیتی مانند توانایی حفظ کنترل سر و نشستن پشت میز در حین انجام تکالیف مدرسه
- بهبود تعادل و هماهنگی
نکاتی برای فعال نگه داشتن کودکان فلج مغزی
در نهایت، بهترین تمرینات برای کودکان فلج مغزی، تمریناتی است که آنها را مجبور به تحرک میکند.
وادار کردن فرزندتان برای رفتن به فیزیوتراپی و انجام تمرینات کسلکننده باعث بیعلاقگی او و عدم همکاری میشود. بااینحال، توجه داشته باشید، بسیاری از فیزیوتراپهای کودکان سعی میکنند از فعالیتهای سرگرمکننده در طول جلسات فیزیوتراپی استفاده کنند. بنابراین از بردن کودک به جلسات فیزیوتراپی در صورت نیاز نترسید.
با تشویق فرزندتان به بازی کردن و انجام فعالیتهایی که از آنها لذت میبرد، او را به فعالیت بیشتر دعوت کنید.
مهمترین بخش وادار کردن کودک به ورزش این است که به جای آنچه نمیتواند انجام دهد، روی کارهایی که میتواند انجام دهد تمرکز کند.
کودکان مبتلا به فلج مغزی با حرکت در اطراف و فعال بودن میتوانند از بروز زخمهای فشاری، کاهش سرعت متابولیسم، آتروفی عضلانی و بسیاری از مشکلات سلامتی دیگر جلوگیری کنند.
این فعالیت ها را با فرزندتان امتحان کنید و خودتان ببینید که چقدر درگیر و سالم نگه داشتن او میتواند دشوار باشد.
جمعبندی
فلج مغزی اختلالی فیزیکی است که منجر به ضعف عضلانی و کاهش قدرت ماهیچههای کودکان میشود. یکی از روشهای بهبود استقامت، قدرت و انعطاف عضلانی کودکان انجام فعالیتهای بدنی و ورزش است. این فعالیتها به افزایش اعتمادبهنفس کودکان، کاهش اضطراب و افسردگی و شرکت در فعالیتهای اجتماعی کمک میکنند. در این راستا کودکان میتوانند از ورزشهای مختلف مانند دوچرخهسواری، رقص، ایروبیک، دویدن، قایقرانی، یوگا و تای چی و ... بهرهمند شوند. آنها میتوانند در جلسات فیزیوتراپی نیز برای تقویت عضلات و ماهیچههای خود استفاده کنند. شما می توانید جهت دریافت مشاوره رایگان و یا دریافت وقت ویزیت با کلینیک های گروه توانبخشی راه کمال در تماس باشید.
منابع
مطالب مشابه
اختلالات تکاملی، شرایط فیزیکی یا مبتنی بر مغز هستند که بر پیشرفت کودک هنگام رشد و کسب مهارتهای ضروری زندگی تأثیر میگذارند. بسیاری از اختلالات تکاملی کودکی قبل از تولد وجود دارند و در طول زندگی ادامه مییابند. همچنین ممکن است درنتیجه آسیب، ضربه یا سایر عوامل پزشکی در طول کودکی رخ دهند.
هیدروتراپی، که به آن آب درمانی نیز گفته میشود، شکل تخصصی فیزیوتراپی است که از آب برای درمان بیماریها استفاده میکند. این نوع درمان محیطی امن و حمایتی را برای کودکان فراهم میکند که در آن میتوانند بدون تنش جاذبه در فعالیتهای فیزیکی شرکت کنند.
والدین میتوانند با استفاده از بازیهای ساده و سرگرمکننده در محیط خانه، رفتارهای کلیدی فرزند خود را در حوزههای مهمی مانند ارتباط چشمی، تقلید، تعاملات اجتماعی و حساسیتهای حسی زیر نظر بگیرند. این بازیها برای کودک جذاب هستند و در عین حال، به والدین کمک میکنند تا درصورت مشاهده علائم نگرانکننده، بهموقع با متخصصان رشد کودک مشورت نمایند.
کودکان مبتلا به CDD تا حداقل ۲سالگی رشد معمولی متناسب با سن را در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، روابط اجتماعی، بازی و رفتار انطباقی دارند. آنها بین سنین ۲ تا ۱۰سالگی، مهارتهای کسبشده قبلی خود را به شکلی قابل توجه در دو یا چند مورد از دست میدهند.
یکی از تفاوتهای بزرگ بین اوتیسم و آسپرگر این است که کودکان مبتلا به اوتیسم دیرتر صحبت کردن را شروع میکنند. اما کسانی که سندرم آسپرگر دارند معمولاً تأخیر زبانی را تجربه نمیکنند. در حالی که کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب منزوی به نظر میرسند، افراد دارای آسپرگر معمولاً میخواهند با دیگران تعامل داشته باشند اما برای برقراری ارتباط با مشکل مواجه میشوند.
اختلال فراگیر رشد (PDD) زمانی اصطلاحی بود که برای توصیف گروهی از تأخیرهای رشدی که بر مهارتهای اجتماعی و ارتباطی تأثیر میگذاشتند، مورد استفاده قرار میگرفت. اما در حال حاضر، پزشکان آن را اختلال طیف اوتیسم (ASD) مینامند.
گرانی والدین درخصوص دیر حرف زدن فرزندشان امری کاملاً طبیعی است. اما باید توجه داشته باشید رشد گفتار در کودکان میتواند تحت تأثیر طیف وسیعی از عوامل قرار گیرد و یکی از این عوامل، تغذیه است که اغلب نادیده گرفته میشود.
اختلال ویژه زبانی (SLI)، اصطلاحی برای اختلال زبان رشدی است. این اختلال زمانی رخ میدهد که مهارتهای زبانی بهدرستی رشد نمیکنند ولی این چالشها به سایر مشکلات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم، آسیب مغزی تروماتیک، آپراکسی گفتار یا کم شنوایی مربوط نیستند.
کودکان مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی در استفاده از زبان برای تعامل با دیگران مشکل دارند. آنها زبان را میفهمند و میتوانند در برخی شرایط از آن استفاده کنند، اما در موقعیتهای اجتماعی در برقراری ارتباط با مشکل روبرو هستند.
اختلال گفتاری آفازی در کودکان نوعی اختلال ارتباطی است که توانایی کودک در درک، تولید و استفاده از زبان را مختل میکند. کودکان مبتلا به آفازی اغلب در ابراز وجود و درک زبان دیگران مشکل دارند. نکته مهم این است که آفازی نشانه کمبود هوش نیست، بلکه اختلالی در پردازش زبان است.