پروتز دست چیست؟ ساخت انواع پروتز دست مصنوعی

پروتز دست چیست؟

دست مصنوعی یا پروتز دست، جایگزینی مکانیکی برای دست یا بخشی از دست است که به‌طور کامل یا جزئی عملکرد خود را از دست داده است. این پروتز می‌تواند به سادگی یک قلاب باشد یا تا حد یک دست بیونیک پیشرفته، با قابلیت‌های پیچیده طراحی شود.

متخصصین پروتز ما با شما همکاری می‌کند تا مناسب‌ترین پروتز را با توجه به نیازها و سبک زندگی‌تان انتخاب کند. آنها همچنین کمک می‌کند تا پروتز به درستی تنظیم شود، نحوه استفاده از آن را به شما آموزش می‌دهند و در صورت تغییر شرایط، تنظیمات بیشتری را انجام می‌دهد.

پروتز دست برای چه افرادی استفاده می‌شود؟

پروتز دست برای افرادی مناسب است که به دلیل قطع عضو یا بیماری‌های مادرزادی دست خود را به‌طور کامل یا جزئی از دست داده‌اند یا قصد قطع عضو دارند. انواع مختلفی از پروتزها برای سطوح مختلف قطع عضو وجود دارند، ازجمله:

• قطع جزئی انگشت دست یا پا
• قطع جزئی دست (متاکارپال/ ترانس متاکارپال)
• از دست دادن کامل دست (قطع از مچ)
• قطع دست و قسمت پایین بازو (ترانس‌رادیال)

همچنین، کودکانی که با تفاوت‌های مادرزادی یا فقدان دست به دنیا آمده‌اند، مانند بیماری‌هایی نظیر سمبراکی داکتیلی (غیبت جزئی یا کامل انگشتان)، اکتروداکتیلی (شکاف دست)، و دیسپلازی رادیال، می‌توانند از پروتز دست بهره‌مند شوند. استفاده زودهنگام از پروتز به کودکان این امکان را می‌دهد که با آن رشد کرده و عملکردهای مختلفی را یاد بگیرند.

انواع مختلف پروتزهای دست

انواع مختلف پروتزهای دست برای جبران نقص‌ها و ناتوانی‌های متفاوت دست طراحی شده‌اند. مدل‌های متنوعی برای جایگزینی جزئی انگشت یا دست و جایگزینی کامل انگشت یا دست وجود دارند.

پروتزهای دست در سطوح عملکردی متفاوتی عمل می‌کنند. برخی از پروتزها بیشتر روی ظاهر تمرکز دارند و به شکلی طبیعی‌تر طراحی شده‌اند، در حالی که برخی دیگر عملکردی‌تر بوده و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که استفاده عملی‌تر و کاربردی‌تری را ارائه دهند. انتخاب نوع پروتز به نیازهای فردی و ترجیح شخصی بستگی دارد، ازجمله اینکه اولویت با ظاهر طبیعی یا کاربرد بیشتر باشد.

پروتزهای دست غیرفعال یا منفعل

پروتزهای دست غیرفعال به طور مستقیم روی اندام موجود شما قرار می‌گیرند و بخش‌های از دست رفته را پر می‌کنند. این پروتزها به دلیل اینکه «منفعل» هستند، به تنهایی عملکردی ندارند اما می‌توانند به عنوان تثبیت‌کننده یا سطح حمل کمک کنند.

به دلیل سادگی طراحی، پروتزهای غیرفعال می‌توانند ظاهری بسیار طبیعی و واقع‌گرایانه داشته باشند. به‌عنوان مثال، ترمیم سیلیکونی نوعی پروتز زیبایی است که به‌طور سفارشی رنگ شده و شبیه به دست طبیعی فرد ساخته می‌شود.

پروتزهای غیرفعال به‌عنوان ابتدایی‌ترین نوع، اغلب به‌عنوان اولین پروتز برای افراد، به ویژه کودکان، توصیه می‌شوند. با پیشرفت در استفاده از پروتز،افراد می توانند به سمت پروتزهای عملکردی‌تر متمایل شوند، اما همچنان ممکن است از پروتزهای غیرفعال برای مواقع خاصی مانند رویدادهای اجتماعی استفاده کنند.

پروتز دست بدن محور

پروتز دست با انرژی بدن یک دستگاه مکانیکی است که به وسیله یک سیستم کابل و قرقره کار می‌کند. شما با استفاده از ماهیچه‌های اندام باقی‌مانده، کابل متصل به پروتز را می‌کشید تا آن را باز یا بسته کنید.

در صورتی که پروتز کامل دست با نیروی بدن داشته باشید، از عضلات بازو، شانه یا قفسه سینه برای عملکرد آن استفاده می‌کنید. اگر پروتز انگشت یا نوک انگشت دارید، این دستگاه به نواری متصل به بند انگشت یا مچ دست وصل می‌شود.

این نوع پروتزها معمولاً طراحی‌های مقاومی دارند که برای کارهای عملی و فیزیکی مناسب هستند. چون الکترونیکی نیستند، می‌توانند در شرایطی مانند خیس شدن یا کثیف شدن به کار خود ادامه دهند.

یکی از گزینه‌های پرطرفدار، پروتز دست قلابی با نیروی چنگ زدن قابل تنظیم است که برای انجام کارهای دستی مفید است. همچنین پروتزهای دستی دیگری با نیروی بدن وجود دارند که طبیعی‌تر به نظر می‌رسند، اما عملکرد همه‌جانبه کمتری دارند.

پروتز دست مخصوص فعالیت

پروتز دست مخصوص فعالیت برای انجام وظایف خاص طراحی شده است که نیاز به ابزار یا تجهیزات ویژه‌ای دارند. برخلاف پروتزهای استاندارد که برای کارهای روزمره مفید هستند، این نوع پروتز به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌های خاصی مانند کارهای فنی، ورزش یا سرگرمی‌هایی مانند نواختن ساز را به راحتی انجام دهید.

متخصص پروتز ما بر اساس نیازها و نوع فعالیت شما، پروتز مخصوصی طراحی می کند که به شما امکان انجام آن کار خاص را بدهد. برای مثال، این پروتزها می‌توانند به فرد کمک کنند تا دوباره به شغل قبلی خود برگردد یا به کودکان این امکان را بدهند که توانایی‌های جدیدی را پیدا کنند.

این پروتزها معمولاً به‌عنوان یک ابزار مکمل استفاده می‌شوند؛ ممکن است از پروتز مخصوص فعالیت در محل کار و از پروتز دیگری در خانه استفاده کنید، یا حتی پروتزهای مختلفی برای فعالیت‌های متفاوت داشته باشید.

پروتز دست میوالکتریک

پروتز دست میوالکتریک یک دستگاه الکترونیکی پیشرفته است که با پاسخ به تکانه‌های الکتریکی تولید شده توسط عضلات شما کار می‌کند. در این نوع پروتز، الکترودهای متصل به سطح پوست شما انقباضات عضلانی را تشخیص می‌دهند و آن‌ها را به سیگنال‌هایی برای باز و بسته شدن پروتز تبدیل می‌کنند. این عملکرد نسبت به پروتزهای مکانیکی انرژی کمتری از عضلات شما مصرف کرده و به مرور زمان فشار کمتری به بدن وارد می‌کند.

شما می‌توانید دست‌های میوالکتریک با انگشت‌های مفصلی یا یک دست کامل میوالکتریک داشته باشید. پروتزهای ساده فقط قابلیت باز و بسته شدن دارند، در حالی که مدل‌های پیشرفته‌تر با انگشت‌ها و شست‌های مفصلی، قابلیت انجام حرکات پیچیده‌تری مانند گرفتن اشیاء را نیز دارند.

این نوع پروتزها ظاهری مدرن و رباتیک دارند و برخی از آن‌ها با پوسته‌های سیلیکونی طبیعی پوشانده می‌شوند که ظاهر واقعی‌تری به آن‌ها می‌دهد. دست‌های میوالکتریک قابل برنامه‌ریزی هستند و می‌توانند با الگوهای مختلفی برای نگه‌داشتن اشیا و انجام حرکات متنوع تنظیم شوند.

مراحل ساخت پروتز دست

مراحل ساخت پروتز دست شامل چندین مرحله کلیدی است که نیاز به همکاری نزدیک با تیم مراقبت‌های بهداشتی دارد. این فرآیند نیازمند زمان، تلاش و تمرین است تا نتیجه مطلوب حاصل شود. مراحل اصلی به شرح زیر هستند:

• مشاوره و ارزیابی. این مرحله با مشاوره و بررسی نیازهای شما توسط متخصصین ارتوپدی فنی ما آغاز می‌شود. در این مشاوره، درباره سبک زندگی، نیازها و اهداف خود صحبت می‌کنید تا نوع مناسب پروتز انتخاب شود. همچنین، ارزیابی می‌شود که آیا اندام شما به لحاظ فیزیکی برای استفاده از پروتز مناسب است یا خیر.
• طراحی و اندازه‌گیری. پس از انتخاب نوع پروتز، اندازه‌گیری‌های دقیق انجام می‌شود. این مرحله ممکن است شامل گچ‌گیری، اسکن سه‌بعدی از اندام آسیب‌دیده و دست مخالف باشد (اگر دست سالمی دارید). همچنین گروه‌های عضلانی که برای استفاده از پروتز نیاز است، مشخص می‌شوند.
• آموزش پایه. پس از آماده شدن پروتز، متخصص پروتز به شما اصول اولیه کار با آن را آموزش می‌دهد. در این مرحله، یاد می‌گیرید چگونه پروتز را بپوشید و از آن استفاده کنید. اگر پروتز شما قطعات الکتریکی دارد، نحوه شارژ کردن و نگهداری از آن نیز به شما آموزش داده می‌شود.
• فیزیوتراپی و کاردرمانی. در این مرحله، با همکاری فیزیوتراپ یا کاردرمانگر، نحوه استفاده از پروتز در فعالیت‌های روزمره و کاری خود را تمرین می‌کنید. این تمرینات شامل تقویت عضلات مرتبط و یادگیری الگوهای حرکتی جدید برای استفاده بهتر از پروتز هستند.
• سلامت روان. کنار آمدن با پروتز علاوه بر نیاز به توانبخشی فیزیکی، یک چالش روانی نیز است. در این مرحله، حمایت از سلامت روان به شما کمک می‌کند تا با تغییرات روحی و روانی مرتبط با استفاده از پروتز بهتر کنار بیایید و از حمایت‌های لازم در این مسیر بهره‌مند شوید.

مزایا و معایب استفاده از پروتز دست چیست؟

مزایای استفاده از پروتز دست شامل موارد زیر هستند:

• بهبود عملکرد. استفاده از دست مصنوعی به افراد کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزانه خود مانند گرفتن اشیا، نوشتن، و حتی انجام فعالیت‌های ورزشی را بهتر انجام دهند.
• توزیع بهتر فشار. پروتز به توزیع فشار بین اندام‌های بدن کمک می‌کند و مانع از اعمال فشار بیش‌ازحد بر اندام‌های دیگر مانند شانه یا بازوی سالم می‌شود.
• ظاهر بهتر. برخی از دست‌های مصنوعی طراحی‌های طبیعی و زیبا دارند که می‌توانند به افراد اعتماد به نفس بیشتری در محیط‌های اجتماعی بدهند.
• بهبود کیفیت زندگی. بسیاری از افراد با دست‌های مصنوعی احساس استقلال و کارآمدی بیشتری می‌کنند که به بهبود روانی و عاطفی آن‌ها کمک می‌کند.

معایب استفاده از پروتز دست عبارت‌اند از:

• هزینه بالا. خرید و نگهداری از دست‌های مصنوعی به‌ویژه دست‌های پیشرفته مانند پروتزهای بیونیک می‌تواند پرهزینه باشد.
• نیاز به یادگیری و تمرین. استفاده مؤثر از پروتز به تمرین و زمان نیاز دارد، و برخی افراد ممکن است با دشواری‌های یادگیری مواجه شوند.
• وزن و راحتی. برخی پروتزها سنگین یا ناراحت‌کننده هستند و ممکن است فرد را خسته یا ناراحت کنند.
• محدودیت در کارکرد. با وجود پیشرفت‌های فناوری، پروتزهای دست هنوز هم توانایی و کارکردی مشابه یک دست طبیعی ندارند و در برخی موقعیت‌ها محدودیت دارند.

در نهایت، انتخاب استفاده از پروتز بستگی به نیازها و ترجیحات فردی دارد، و ممکن است برخی افراد بدون پروتز هم به‌خوبی سازگار شوند و زندگی خود را مدیریت کنند.

عدم استفاده از پروتز دست می‌تواند منجر به فشار بیش‌ازحد بر روی سمت سالم بدن شود و خطراتی ازجمله موارد زیر به همراه داشته باشد:

• آسیب‌های فشاری مکرر. احتمال آسیب به نقاط تحت فشار در سمت دیگر بدن وجود دارد.
• کاهش دامنه حرکتی. ممکن است عملکرد و دامنه حرکتی در سمت سالم کاهش یابد.
• وضعیت نامتعادل. بدن ممکن است به دلیل عدم تعادل به مشکلاتی دچار شود.
• درد گردن و کمر. امکان بروز دردهای مزمن در ناحیه گردن و کمر افزایش می‌یابد.

همچنین، استفاده از پروتز دست نیز می‌تواند با خطرات و عوارضی همراه باشد، ازجمله:

• زخم‌های فشاری. ناشی از تناسب نامناسب پروتز.
• تجمع عرق. در داخل پروتز که نیاز به نظافت دارد.
• کشیدگی‌های عضلانی. به دلیل استفاده بیش‌ازحد از پروتز.
• مشکلات مکانیکی. مانند خرابی‌های مکانیکی و مشکلات در شارژ الکترونیکی.

این خطرات به‌طور عمده با نصب صحیح، آموزش و نگهداری مناسب قابل پیشگیری هستند.

سازگاری با پروتز دست

مدت زمانی که طول می‌کشد تا با پروتز دست سازگار شوید، به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل شامل نوع پروتز، نحوه استفاده از آن، روش‌های تمرین و هر گونه عارضه موجود می‌شوند.

تیم متخصصین ما به‌طور نزدیک با شما همکاری خواهد کرد تا یک برنامه تمرینی متناسب با نیازهای شما طراحی کند. این بخش از روند توانبخشی ممکن است تا یک سال به طول بینجامد. یادگیری نحوه استفاده همزمان از پروتز و بدن برای انجام وظایف مختلف نیازمند زمان و تمرین است. به‌ویژه، یادگیری نحوه برنامه‌ریزی برای یک دست بیونیک و انتقال بین الگوهای حرکتی ممکن است زمان بیشتری ببرد.

علاوه بر یادگیری فیزیکی، فرآیند سازگاری ذهنی و عاطفی نیز وجود دارد که زمان خاص خود را می‌طلبد. در این مرحله، صبر و مهربانی با خود بسیار اهمیت دارد.

بعد از توانبخشی چه اتفاقی میفتد؟

بعد از پایان دوره توانبخشی و زمانی که شما و تیم ما احساس کنید که با پروتز جدیدتان به خوبی سازگار شده‌اید، ممکن است دیگر نیازی به فیزیوتراپی منظم نداشته باشید. با این حال، برخی افراد به تمرینات بدنی ادامه می‌دهند.

رابطه شما با متخصص پروتز احتمالاً طولانی‌مدت خواهد بود؛ زیرا در سال‌های آینده به تعمیر و تنظیمات پروتز خود، به ویژه در صورت تغییر نیازهای فیزیکی و عملکردی شما، نیاز خواهید داشت. همچنین تمام پروتزها دارای تاریخ انقضا هستند و پس از آن باید دوباره فرآیند نصب را آغاز کنید. همچنین با پیشرفت فناوری، ممکن است تصمیم بگیرید که پروتز خود را قبل از تاریخ انقضا ارتقا دهید.

در نهایت، اگر با هرگونه ناراحتی یا عوارض مربوط به پروتز مواجه شدید، حتماً با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود تماس بگیرید. آن‌ها می‌توانند شما را در مورد درمان و پیشگیری از مسائلی نظیر فشار عضلانی و تحریک پوست راهنمایی کنند.

جمع‌بندی

پروتز دست یک نوآوری قابل توجه در حوزه پزشکی و توانبخشی است که به افراد کمک می‌کند تا به زندگی روزمره و فعالیت‌های خود بازگردند. این پروتزها با توجه به نیازهای مختلف، از انواع غیرفعال تا پیشرفته‌ترین مدل‌های میوالکتریک طراحی شده‌اند، و هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند.

سازگاری با پروتز ممکن است چالش‌برانگیز باشد، اما با حمایت مناسب از سوی تیم‌های پزشکی و تمرین مداوم، افراد می‌توانند به توانایی‌های جدید دست یابند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. همچنین، ارتباط با دیگران که تجربه مشابهی داشته‌اند می‌تواند به این فرآیند کمک کند.

در نهایت، انتخاب پروتز مناسب بستگی به نیازها و شرایط فردی دارد و مشاوره با متخصصان گروه توانبخشی راه کمال می‌تواند در اتخاذ تصمیمات صحیح بسیار مؤثر باشد.

منابع

my.clevelandclinic.org