تربیت کودک مبتلا به اوتیسم چالشهایی به همراه دارد و یکی از این چالشها، اختلال خواب است. اختلال خواب میتواند شدید باشد و مشکلات قابل توجهی در زندگی کودک و والدین ایجاد کند. بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در به خواب رفتن و خوابیدن در طول شب مشکل دارند. این مشکلات خواب باعث تشدید اختلالات رفتاری، اختلال در یادگیری و کاهش کیفیت عمومی زندگی میشوند. برخی از تکنیکها به کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم کمک میکنند با مشکلات خواب مواجه شوند. بااینحال، این مداخلات همیشه عملی نیستند.
حتما مطالعه کنید:آشنایی کامل اوتیسم یا اختلال طیف اتیسم (ASD)
مشکلات خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم چقدر شایع است؟
خواب برای همه ضروری است اما برای کودکان مبتلا به اوتیسم میتواند تبدیل به اختلال شود. حدود 40 تا 80 درصد از کودکان مبتلا به اتیسم با مشکلات خواب مواجه هستند که باعث نگرانی والدین میشود. خواب به بازیابی انرژی، ساختن مغز، تقویت حافظه و تقویت تواناییهای شناختی کمک میکند.
تأثیر اختلال خواب بر رفتار کودکان مبتلا به اوتیسم
خواب ناکافی میتواند رفتارهای چالشبرانگیز را در کودکان مبتلا به اوتیسم تشدید کند. اختلال خواب به تحریکپذیری، پرخاشگری، بیشفعالی و کشمکشهای ارتباطی منجر میشود. بنابراین تعیین ارتباط بین اختلال خواب و رفتار کودکان برای والدینی که قصد دارند کیفیت زندگی کلی فرزندشان را افزایش دهند بسیار مهم است.
چه نوع مشکلات خوابی در کودکان مبتلا به اوتیسم شایع است؟
ناتوانی در به خواب رفتن
ناتوانی در به خواب رفتن یکی از اختلالات خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم است. این کودکان نسبت به همسالان معمولی خود بیشتر دچار بیخوابی میشوند. همچنین کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم بیشتر مستعد ابتلا به اضطراب یا غم و اندوه هستند که با بیخوابی همراه است.
آپنه خواب
آپنه خواب نوعی وقفه تنفسی در خواب است که در آن کودک در طول خواب چند ثانیه با کاهش یا توقف تنفس مواجه میشود. آپنه انسدادی خواب ناشی از انسداد راههای هوایی است که سطح اکسیژن خون را کاهش میدهد. کودکان مبتلا به آپنه خواب پس از بیدار شدن بهخاطر این اختلال، خواب ناآرامتری را تجربه میکنند.
اگر کودک بهخاطر سرماخوردگی یا آلرژی بهصورت مکرر، بلند و با علائم دیگر خروپف میکند، امری کاملاً طبیعی است. اما اگر خروپف کودک حتی درصورت سلامتی او ادامه یابد، مشکلی اساسی مانند آپنه انسدادی خواب دارد.
بنابراین باید علائمی مانند مکث در تنفس، خواب بیقرار، خوابآلودگی در طول روز، شبادراری و مشکلات رفتاری را در کودک جدی بگیرید. راهحلهایی مانند برداشتن لوزههای بزرگشده (جراحی رایجی برای آپنه خواب) ممکن است علائم کودک را کاهش دهند.
راه رفتن در خواب
معمولاً راه رفتن در خواب بیشتر در هنگام خواب عمیق در نیمه اولیه شب اتفاق میفتد. خوابگردها بیشتر مستعد دیدن کابوسهای شبانه هستند و این کابوسها همراه با تعریق، ضربان قلب بالا، وحشت و گیجی مشاهده میشوند.
اختلال حرکت ریتمیک
اختلال حرکت ریتمیک، اپیزودهای لرزش ریتمیک سر یا بدن بهمدت 15 دقیقه یا کمتر است. این اتفاق بلافاصله پس از به خواب رفتن کودک یا مدت کوتاهی پس از آن رخ میدهد.
سندرم پای بیقرار
سندرم پای بیقرار (RLS) با نیاز کنترلنشده به حرکت اندام تحتانی برای کاهش احساس سوزن سوزن شدن هنگام به خواب رفتن مشخص میشود. دخترها بیشتر از پسرها از این اختلال رنج میبرند.
شبادراری
شبادراری نگرانی رایجی در دوران کودکی است. با وجودی که این مشکل بیشتر در اوایل دوران نوزادی انتظار میرود اما در کودکان مبتلا به اتیسم و در کودکان بزرگتر و در حال رشد نیز مشاهده میشود.
پرخوابی
پرخوابی برعکس بیخوابی، بهعنوان خواب بیشازحد و بهمدت 10 ساعت یا بیشتر در نظر گرفته میشود که باعث کسالت کودک میشود و خستگی در طول روز را به همراه دارد.
پرخوابی میتواند بر احساس تمرکز افراد در طول روز تأثیر بگذارد؛ زیرا کودک حتی پس از پرخوابی همچنان احساس خستگی میکند.
سایر مشکلات پزشکی
جدای از مشکلات خوابی که در بالا ذکر شدند، کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم بیشتر در معرض ابتلا به تشنج یا مشکلات گوارشی هستند که میتوانند خواب را مختل کنند. همچنین، بیماریهای همراه مانند وسواس فکریعملی میتوانند بر خواب همراه با افکار مزاحم و اضطراب تأثیر بگذارند.
متأسفانه، کودکان مبتلا به اوتیسم زمانی که مشکلات خواب را تجربه میکنند، رفتارهای پرخاشگرانهتری نسبت به همسالان معمولی خود نشان میدهند.
طبق مطالعات جدید، مدتزمان کم خواب بهطور قابل ملاحظهای با آسیبهای اجتماعی، بهویژه ظرفیت ایجاد ارتباط با همسالان مرتبط است. کودکان کمخواب مبتلا به اوتیسم دارای هوش کمتری هستند. آنها بیشتر درگیر رفتارهای تکراری و روتینهای وسواسی هستند. آنها همچنین با مشکلات رفتاری، افسردگی یا اضطراب و مشکل در توجه در مدرسه مواجه میشوند.
علت اختلال خواب در کودکان اوتیسم
پی بردن به دلیل مشکلات خواب به یافتن راهحل کمک میکند. برخی از دلایل مشکلات خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم عبارتاند از:
- ساعت بدن نامنظم:ساعت داخلی بدن مختل شده است.
- مشکلات معده: مشکلات معده که باعث ناراحتی معده میشوند.
- تشنج و خواب: صرع در الگوهای خواب اختلال ایجاد میکند.
- سایر بیماریها: مشکلاتی مانند اضطراب و بیشفعالی که بر خواب تأثیر میگذارند.
- تأثیر داروها:برخی داروها ممکن است روال خواب را به هم بزنند.
عوارض کمخوابی در کودکان مبتلا به اوتیسم
کمبود خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم میتواند عوارض متعددی به همراه داشته باشد. مطالعات متعددی نشان دادهاند که این کودکان درصورت کمخوابی ممکن است مشکلات بیشتری در حوزههایی چون تعاملات اجتماعی و ارتباطات روزمره تجربه کنند. این کودکان اغلب بهخاطر خواب ناکافی، به رفتارهای تکراری و عادات خاصی گرایش بیشتری پیدا میکنند که ممکن است بر روابطشان با دیگران و توانایی آنها در دوستیابی تأثیر منفی بگذارند.
همچنین، کودکان مبتلا به اوتیسم که خواب باکیفیتی ندارند، بهطور معمول در آزمونهای شناختی نمرات پایینتری کسب میکنند. این یافتهها نشان میدهند که خواب ناکافی نهتنها باعث افت عملکرد شناختی میشود، بلکه بر توجه و تمرکز کودکان اوتیسمی نیز اثر میگذارد؛ بهطوری که این کودکان معمولاً توجه پایینی دارند و حواسشان بهراحتی پرت میشود. مطالعهای که در سال 2009 انجام شده، به این نتیجه رسید که مشکلات خواب در کودکان اوتیسمی با بیشفعالی و مشکلات تمرکز همراه است.
اگرچه ارتباط مستقیم بین این مشکلات رفتاری و کمخوابی بهطور کامل ثابت نشده، نتایج حاکی از آن هستند که احتمالاً کمخوابی به این چالشها دامن میزند یا آنها را تشدید میکند.
چرا کودکان مبتلا به اتیسم بیشتر در معرض مشکلات خواب هستند؟
درحالیکه دانشمندان هنوز مطمئن نیستند چرا کودکان مبتلا به اوتیسم بیشتر به اختلالات خواب و سایر مشکلات مربوط به خواب مبتلا میشوند، آنها چند احتمال پیشنهاد کردهاند.
مشکل در تفسیر نشانههای اجتماعی
کودکان مبتلا به اوتیسم در خواندن علائم اجتماعی و مشکلات ارتباطی مشکل دارند. درنتیجه، این کودکان در هنگام آماده شدن برای به خواب رفتن، رفتار خواهر و برادر، والدین یا سایر اعضای خانواده خود را اشتباه تفسیر میکنند. جدای از چرخههای شبانهروزی، سیگنالهای اجتماعی به ما (بهویژه در کودکی) کمک میکنند تا بفهمیم چه زمانی زمان خواب است.
حساسیت بیشتر
ازآنجاییکه کودکان مبتلا به اوتیسم حساسیت زیادی دارند، ممکن است خواب آرام برای مغز آنها دشوارتر باشد. علاوهبراین، کودکان مبتلا به اتیسم در طول شب بیشتر با محرکهای بیرونی مانند صدای خروپف یکی از اعضای خانواده یا سر و صداهای داخل خانه از خواب بیدار میشوند.
مشکلات مربوط به رشد
بهطور معمول، کودکان در حال رشد در طول روز میخوابند و در دوران نوزادی و نوپایی برای تغذیه از خواب بیدار میشوند. کودکان با بزرگتر شدن به چرت زدن ادامه میدهند اما در طول روز کمتر و در شب بیشتر میخوابند تا اینکه درنهایت فقط شب میخوابند. کودکان خردسال مبتلا به اوتیسم ممکن است بهاندازه همسالان معمولی خود عادات خواب بالغ را به دست نیاورند و این مسئله باعث میشود شبها بیشتر از خواب بیدار شده و در طول روز خسته شوند.
انحرافات ژنتیکی
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است 8 تا 10 درصد زمان کمتری را در خواب REM (دوره استراحت حیاتی ترمیمی که در طی آن مغز خاطرات و آموختههای روز را جذب میکند) بگذرانند. مطالعات نشان دادهاند که کاهش خواب REM تأثیر منفی بر عملکرد شناختی کودکان مبتلا به اوتیسم در مدرسه دارد و مانع رشد آنها میشود.
محققان بر این باورند که عدم تعادل انتقالدهندههای عصبی در مغز مقصر کاهش خواب REM است. آنها همچنین در حال بررسی هستند که آیا جهش ژنتیکی ممکن است باعث بیخوابی بهعنوان یکی از علائم اوتیسم شود یا خیر.
نحوه ارزیابی مشکلات خواب در کودکان اوتیستیک
محققان برای ارزیابی مشکلات خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم از چندین روش مختلف استفاده میکنند که هر یک ویژگیها و مزایای خاص خود را دارند. یکی از اصلیترین و معتبرترین روشها، پلیسومنوگرافی است. این روش بهعنوان استاندارد طلایی برای ارزیابی خواب شناخته شده و در آزمایشگاههای خواب انجام میشود. در این روش، از حسگرها و الکترودهایی برای ثبت فعالیتهای مغزی، حرکات چشم و الگوهای تنفسی استفاده میشود. این اطلاعات به محققان کمک میکنند تا عمق خواب و کیفیت آن را بهدقت تحلیل کنند. بااینحال، بهدلیل نیاز به محیط کنترلشده و تجهیزات پیچیده، این روش ممکن است برای کودکان اوتیسمی که به روالهای خاص و محیطهای آشنا وابسته هستند، چندان عملی نباشد.
برای غلبه بر این چالش، برخی از گروههای تحقیقاتی تلاش کردهاند که تجهیزات پلیسومنوگرافی را به خانههای کودکان مبتلا به اوتیسم بیاورند. این ابتکار به والدین این امکان را میدهد که دادههای خواب را در محیطی راحت و بدون استرس برای کودک جمعآوری کنند.
روش دیگری که کمتر دست و پا گیر است، اکتیگرافی نام دارد. در این روش، دستگاهی شبیه به ساعت مچی به کودک متصل میشود که میتواند حرکات او را در طول شب ثبت کند. این دستگاه اطلاعاتی درباره زمان خواب و الگوهای حرکتی کودک ارائه میدهد و میتواند در خانه مورد استفاده قرار گیرد، که این امر به جمعآوری دادههای خواب در محیطی طبیعی و آشنا کمک میکند.
علاوهبراین، مصاحبه با خانوادهها و درخواست از آنها برای نگهداری دفترچههای خواب نیز بهعنوان روشهایی برای ارزیابی خواب کودکان اوتیسمی مورد استفاده قرار میگیرند. ازطریق این روشها، محققان میتوانند الگوهای خواب را شناسایی کنند و به درک بهتری از نیازهای خاص خواب این کودکان دست یابند. اما این روشها بهدلیل وابستگی به حافظه والدین ممکن است مستعد خطا باشند و نتایج دقیقتری را ارائه ندهند.
درنهایت، ارزیابی خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم به رویکردی چندجانبه نیاز دارد که شامل ترکیبی از تکنیکهای علمی و مشاوره با والدین است تا به درک بهتری از چالشهای خواب این کودکان دست یابیم.
روشهای بهبود خواب
در ادامه به بررسی روشهایی که باعث خواب راحتتر در کودکان مبتلا به اتیسم میشوند، میپردازیم:
ایجاد بهداشت خواب خوب برای خواب راحتتر
درمان هرگونه مشکلات پزشکی یا روانی که ممکن است با خواب تداخل داشته باشد بسیار مهم است. برای مثال، اگر داروهای کودک شما با خواب او تداخل دارند، احتمالاً نیاز به تنظیم دارند. اگر کودک شما مشکل خواب مانند راه رفتن در خواب، وحشت شبانه، یا سندرم پای بیقرار دارد، ممکن است نیاز به مراجعه به متخصص خواب داشته باشد. برخی از کودکان برای بهبود خواب خود به درمانهای رفتاری یا دارویی بیشتری نیاز دارند.
اگرچه مشکلات خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم شایع هستند، اغلب قابل درمان نیز میباشند. خواب بهتر برای این کودکان ممکن است عملکرد روزانه و خواب اعضای خانواده را بهبود بخشد.
تغییراتی در سبک زندگی وجود دارند که والدین میتوانند برای کمک به خواب بهتر فرزندانشان انجام دهند. گامی عالی برای شروع، ایجاد بهداشت خواب خوب با توجه به موارد زیر هنگام ایجاد روالی مشخص قبل از خواب است.
ایجاد محیط مناسب برای خواب راحتتر
محیط خواب باید تاریک، ساکت و خنک باشد. ازآنجاییکه کودکان مبتلا به اتیسم ممکن است به صداها حساستر باشند یا مشکلات حسی داشته باشند، محیط آنها باید برای اطمینان از راحتی اصلاح شود. کودکان بزرگتر حتی میتوانند درمورد آنچه که میتواند به آنها در آرامش شبانه کمک کند نظر بدهند.
شاید مهمترین عنصر داشتن تشک، ملحفه، پتو و بالش مناسب باشد که باعث حساسیت پوست کودک نمیشود.
ایجاد روالی آرامشبخش قبل از خواب
روال قبل از خواب باید ثابت و کوتاه (20-30 دقیقه) باشد و شامل فعالیتهای آرامشبخش مانند حمام آب گرم، مطالعه یا گوش دادن به موسیقی ملایم باشد. برخی از کودکان ممکن است از یک لیوان شیر گرم یا حتی یک فنجان چای گیاهی بهعنوان راهی برای سیگنال دادن به مغزشان که زمان خواب است لذت ببرند.
از استفاده از وسایلی مانند تلویزیون، کامپیوتر، بازیهای ویدئویی و غیره قبل از خواب خودداری کنید؛ زیرا میتوانند تحریککننده باشند و خوابیدن را برای کودک شما دشوارتر کنند. توصیه میکنیم حداقل یک ساعت قبل از خواب دستگاهها را خاموش کنید.
برنامه خواب و بیداری منظم
برنامه خواب باید سازگار باشد و بین برنامههای روزهای هفته و آخر هفته تفاوت جزئی وجود داشته باشد. خوابیدن در روزهای تعطیل میتواند بازگشت به روال عادی روزهای مدرسه را برای کودک دشوارتر کند، به همین دلیل است که روال خواب تابستان بسیار مهم است.
بهبود روال روزانه برای خواب راحتتر
برخی از مشکلات خواب ناشی از عادات غذایی نامناسب و کمبود ورزش در طول روز هستند. ممکن است بتوانید این مشکلات را با اتخاذ چند اصلاح سبک زندگی آسان حل کنید. بنابراین کودک خود را به انجام کارهای زیر تشویق کنید.
ورزش و فعالیت روزانه
فعالیت روزانه میتواند به خواب مؤثرتر کودکان کمک کند و کودکانی که ورزش میکنند عمیقتر میخوابند. ورزش نزدیک زمان خواب باعث میشود به خواب رفتن کودک دچار مشکل شود.
بااینحال، بهتر است فعالیت بدنی کودکان را افزایش دهید. والدین باید سعی کنند روزانه چندین ساعت ازجمله حداقل یک ساعت بازی شدید مانند دویدن و پریدن را همراه با کودک انجام دهند. حتی ورزش متوسط میتواند خواب را بهبود بخشد.
کاهش مصرف کافئین
از مصرف کافئین بهخصوص نزدیک به زمان خواب اجتناب شود؛ زیرا میتواند محرک باشد و خوابیدن کودک را برای او دشوارتر کند. کافئین ممکن است در چای، کاکائو، نوشیدنیهای خاص و قهوه وجود داشته باشد. حتی چایهای بدون کافئین و مانند آن هنوز حاوی مقادیر کمی کافئین هستند.
در کنار کافئین، از مصرف شکر و افزایش هیجان در طول بعدازظهر اجتناب شود.
جمعبندی
برای والدینی که قصد دارند زندگی کودکان مبتلا به اوتیسم خود را بهبود بخشند، درک ارتباط پیچیده بین خواب و رفتار کودک بسیار مهم است. با شناخت چالشهای خواب ویژهای که فرزندتان با آنها مواجه است و چگونگی تأثیر آنها بر زندگی روزانهاش، در را به روی یافتن راهحلهای جدید و متفاوت باز میکنید. این رویکرد به شما قدرت میدهد تا استراتژیهای مؤثری را کشف کنید که کاملاً با نیازهای فردی فرزندتان سازگار هستند و بهطور کلی به کیفیت بهتر زندگی او کمک میکنند. اگر فرزند شما دچار اوتیسم است و در خوابیدن مشکل دارد می توانید جهت دریافت مشاوره رایگان و یا دریافت وقت ویزیت با کلینیک های گروه توانبخشی راه کمال در تماس باشید.
منابع
سوالات متداول
بله، خواب بیشازحد در طول روز ممکن است منجر به بیداری و بیخوابی در شب شود.
مطالب مشابه
هیدروتراپی، که به آن آب درمانی نیز گفته میشود، شکل تخصصی فیزیوتراپی است که از آب برای درمان بیماریها استفاده میکند. این نوع درمان محیطی امن و حمایتی را برای کودکان فراهم میکند که در آن میتوانند بدون تنش جاذبه در فعالیتهای فیزیکی شرکت کنند.
والدین میتوانند با استفاده از بازیهای ساده و سرگرمکننده در محیط خانه، رفتارهای کلیدی فرزند خود را در حوزههای مهمی مانند ارتباط چشمی، تقلید، تعاملات اجتماعی و حساسیتهای حسی زیر نظر بگیرند. این بازیها برای کودک جذاب هستند و در عین حال، به والدین کمک میکنند تا درصورت مشاهده علائم نگرانکننده، بهموقع با متخصصان رشد کودک مشورت نمایند.
کودکان مبتلا به CDD تا حداقل ۲سالگی رشد معمولی متناسب با سن را در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، روابط اجتماعی، بازی و رفتار انطباقی دارند. آنها بین سنین ۲ تا ۱۰سالگی، مهارتهای کسبشده قبلی خود را به شکلی قابل توجه در دو یا چند مورد از دست میدهند.
یکی از تفاوتهای بزرگ بین اوتیسم و آسپرگر این است که کودکان مبتلا به اوتیسم دیرتر صحبت کردن را شروع میکنند. اما کسانی که سندرم آسپرگر دارند معمولاً تأخیر زبانی را تجربه نمیکنند. در حالی که کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب منزوی به نظر میرسند، افراد دارای آسپرگر معمولاً میخواهند با دیگران تعامل داشته باشند اما برای برقراری ارتباط با مشکل مواجه میشوند.
اختلال فراگیر رشد (PDD) زمانی اصطلاحی بود که برای توصیف گروهی از تأخیرهای رشدی که بر مهارتهای اجتماعی و ارتباطی تأثیر میگذاشتند، مورد استفاده قرار میگرفت. اما در حال حاضر، پزشکان آن را اختلال طیف اوتیسم (ASD) مینامند.
گرانی والدین درخصوص دیر حرف زدن فرزندشان امری کاملاً طبیعی است. اما باید توجه داشته باشید رشد گفتار در کودکان میتواند تحت تأثیر طیف وسیعی از عوامل قرار گیرد و یکی از این عوامل، تغذیه است که اغلب نادیده گرفته میشود.
اختلال ویژه زبانی (SLI)، اصطلاحی برای اختلال زبان رشدی است. این اختلال زمانی رخ میدهد که مهارتهای زبانی بهدرستی رشد نمیکنند ولی این چالشها به سایر مشکلات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم، آسیب مغزی تروماتیک، آپراکسی گفتار یا کم شنوایی مربوط نیستند.
کودکان مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی در استفاده از زبان برای تعامل با دیگران مشکل دارند. آنها زبان را میفهمند و میتوانند در برخی شرایط از آن استفاده کنند، اما در موقعیتهای اجتماعی در برقراری ارتباط با مشکل روبرو هستند.
اختلال گفتاری آفازی در کودکان نوعی اختلال ارتباطی است که توانایی کودک در درک، تولید و استفاده از زبان را مختل میکند. کودکان مبتلا به آفازی اغلب در ابراز وجود و درک زبان دیگران مشکل دارند. نکته مهم این است که آفازی نشانه کمبود هوش نیست، بلکه اختلالی در پردازش زبان است.
اختلال سلوک (CD) بیماری سلامت روان است که کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار میدهد و رفتارهای پرخاشگرانه و اقداماتی که به آسایش دیگران آسیب میرساند مشخص میشود.