تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.
درواقع کودک ۲ ساله معمولی می‌تواند حدود ۵۰ کلمه بگوید. کودک نوپا نیز می‌تواند جملات ساده دو و سه کلمه‌ای بسازد. طبق تحقیقات انجام‌شده، تا زمانی که فرزند شما حدوداً ۳ ساله می‌شود، باید بتواند ۱۰۰۰ کلمه را درک و استفاده کند و جملات ساده سه و چهار کلمه‌ای بگوید.
به خاطر داشته باشید که تأخیر گفتاری همیشه نشانه چالش‌های فیزیولوژیکی و روان‌شناختی نیست. بااین‌حال، کارشناسان در چند سال اخیر تأخیر گفتاری را به چندین اختلال رشدی و عصبی مرتبط کرده‌اند. تعدادی از اختلالات رشدی ممکن است منجر به تأخیر گفتاری در کودکان شوند.
رسیدن به ریشه تأخیر گفتاری فرزندتان برای اطمینان از اینکه او در معرض خطر اختلال رشدی یا عصبی نیست، امری ضروری است.
علل اولیه تأخیر گفتاری در کودکان
تأخیرات گفتاری اولیه معمولاً نشانه‌ای از بیماری زمینه‌ای دیگری نیستند. در بیشتر موارد برای درمان تأخیر گفتاری اولیه می‌توان از گفتاردرمانی استفاده کرد.
تأخیر گفتار و زبان رشدی
تأخیر گفتار و زبان می‌تواند در کودکان حداقل ۲ ساله شناسایی شود.
کودکی که تأخیر گفتاری‌رشدی اولیه دارد، درک، شنوایی، هوش، مهارت‌های تلفظ و روابط عاطفی طبیعی (متوسط یا بالاتر از متوسط) دارد.
در بیشتر موارد، گفتاردرمانگران می‌توانند به شما کمک کنند. آنها بهترین مسیرهای درمانی را برای کودکان با تأخیر گفتاری ارزیابی و تعیین می‌کنند. مشارکت والدین نیز می‌تواند به درمان تأخیر گفتاری در کودکان ۲ ساله کمک کند.
تحقیقات نشان می‌دهند مداخلاتی که بیش از هشت هفته طول می‌کشند، معمولاً مؤثرتر هستند. تمرینات تأخیر گفتاری کودکان نوپا به آنها کمک می‌کنند تا سن مدرسه گفتار طبیعی را بازیابند.
اختلال زبان بیانی
اختلال زبان بیانی ممکن است باعث تأخیر گفتاری در کودکان شود. بااین‌حال، آنها همچنین دارای هوش، مهارت‌های درک، شنوایی، تلفظ و روابط عاطفی متوسط یا بالاتر از متوسط هستند.
تأخیر گفتاری در کودکان ۲ ساله ممکن است به‌دلیل اختلال زبان بیانی اولیه باشد.
متأسفانه، اختلال زبان بیانی خود به خود اصلاح نمی‌شود. بنابراین، مداخله زودهنگام توسط آسیب‌شناس گفتار و زبان آموزش‌دیده ضروری است. والدین نیز باید تحت راهنمایی پزشک، گفتاردرمانی را در خانه ارائه دهند.
اگر گفتاردرمانی بیش از هشت هفته طول بکشد، اختلال زبان بیانی را به‌خوبی درمان می‌کند.
اختلال زبان دریافتی
علاوه‌بر تأخیر در گفتار، کودک ممکن است بی‌نظمی گرامری (اگراماتیسم) و تلفظ نامشخص نیز نشان دهد.
اگر فرزند شما مبتلا به اختلال زبان دریافتی باشد، وقتی نام اشیاء یا افراد را می‌گویید به سمت آنها نگاه نمی‌کند. او ممکن است نسبت به محرک‌های غیرکلامی، واکنش‌های طبیعی نشان دهد، اما کلمات گفتاری را به‌درستی درک نمی‌کند.
تحقیقات نشان می‌دهند کودکان مبتلا به این اختلال خاص به‌ندرت می‌توانند توانایی گفتار و زبان شفاهی را به‌صورت طبیعی بهبود دهند.
علل ثانویه تأخیر گفتاری در کودکان
بیماری‌ها یا اختلالاتی مانند کم‌شنوایی، لالی انتخابی، اختلال طیف اوتیسم (ASD)، ناتوانی ذهنی و فلج مغزی (CP) می‌توانند منجر به تأخیر گفتاری در کودکان شوند.
گفتاردرمانی ممکن است به کودکان مبتلا به چنین اختلالاتی کمک کند. بااین‌حال، بهبود معمولاً محدود است و احتمالاً کودک برای درمان بیماری ایجادکننده تأخیر گفتاری، به مداخله پزشکی و جراحی نیاز دارد.
اختلال طیف اوتیسم (ASD)
کودکان مبتلا به اوتیسم علاوه‌بر تأخیر گفتاری، طیف وسیعی از ناهنجاری‌های گفتاری را نیز تجربه می‌کنند. اگر متوجه شدید فرزندتان عبارات را تکرار می‌کند، یا در شروع مکالمه مشکل دارد، باید بلافاصله با آسیب‌شناس گفتار و زبان (SLP) صحبت کنید.
برخی از علائم دیگر اختلال طیف اوتیسم در کودکان شامل وارونگی ضمایر و پسرفت گفتار و زبان هستند. کودکان مبتلا به اوتیسم در تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی نیز مشکل دارند و رفتارهای تکراری (علایق محدود) از خود نشان می‌دهند.
گفتاردرمانگران معمولاً این جمله را از والدین می‌شنوند که کودک ۵ ساله اوتیسمی من اصلاً صحبت نمی‌کند. مشکلی که وجود دارد این است که در حال حاضر هیچ درمانی برای اوتیسم وجود ندارد و تنها راه بهبود مشکلات گفتاری کودکان، شرکت در جلسات گفتاردرمانی است. درواقع گفتاردرمانگر می‌تواند فرزند شما را به مربی رشد ویژه ارجاع دهد.
کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند از مداخله زودهنگام که بر افزایش ارتباط و تقویت مهارت‌های زبانی تأکید دارد، بهره‌مند شوند.
فلج مغزی (CP)
فلج مغزی (CP) ممکن است باعث تأخیر گفتاری در کودکان شود. در چنین مواردی، تأخیر گفتاری معمولاً به‌دلیل عدم هماهنگی عضلات زبان و فک مشاهده می‌شود. کم‌شنوایی و ناهنجاری‌های همزمان در قشر مغز نیز ممکن است به تأخیر گفتاری در کودکان مبتلا به فلج مغزی منجر شوند.
آسیب‌شناسان گفتار و زبان (SLP) می‌توانند با معرفی سیستم‌های ارتباطی جایگزین و تقویتی به کودک مبتلا به فلج مغزی کمک کنند. فرزند شما یاد می‌گیرد چگونه از سنتز گفتار (تبدیل متن به گفتار) و نمودارهای بصری برای برقراری ارتباط استفاده کند.
گفتاردرمانی امکان بهبود مهارت‌های زبان و ارتباط را در کودکان مبتلا به اوتیسم فراهم می‌کند. بااین‌حال، ممکن است هیچ گونه بهبودی‌ای در گفتار کودک مبتلا به فلج مغزی مشاهده نشود.
آپراکسی گفتار دوران کودکی
آپراکسی گفتار دوران کودکی، اختلالی کمتر شایع است که بر توانایی کودک در تولید صداها به‌ترتیب صحیح تأثیر می‌گذارد. والدین ممکن است در درک گفتار کودک مبتلا به آپراکسی گفتار مشکل داشته باشند.
کودکانی که ازطریق ژست‌ها ارتباط برقرار می‌کنند، اما نشانه‌های تأخیر گفتاری را نشان می‌دهند، ممکن است در معرض خطر آپراکسی گفتار باشند. درواقع آنها انگیزه برقراری ارتباط و توانایی درک زبان گفتاری را دارند.
در حالی که مطالعات متعددی درمورد درمان آپراکسی گفتار دوران کودکی انجام شده‌اند، شواهد محدودی وجود دارند که از بهبود گفتار با درمان طولانی‌مدت پشتیبانی کنند.
دیزارتری
تأخیر گفتاری در کودکان می‌تواند نشانه‌ای از دیزارتری باشد. این اختلال، مشکلی فیزیکی است که به‌صورت مشکلات گفتاری از خفیف و متوسط تا شدید ظاهر می‌شود.
کودک مبتلا به دیزارتری خفیف ممکن است گفتار نامفهوم با صدای آهسته داشته باشد. دیزارتری شدید نیز ممکن است با ناتوانی کامل در تولید هر کلمه‌ای مشخص شود.
گفتاردرمانی به درمان برخی از کودکان مبتلا به دیزارتری خفیف کمک می‌کند. اما برای دیزارتری شدید در کودکان زیر ۳ سال، بهبود قابل توجهی در مهارت‌های گفتار و زبان مشاهده نمی‌شود.
کم‌شنوایی
اگر کودکان توانایی شنوایی خود را قبل از یادگیری صحبت کردن از دست بدهند، ممکن است با تأخیر گفتار مواجه شوند. اگر فرزند شما نشانه‌های تأخیر گفتاری را نشان می‌دهد و هنگام اشاره به اشیاء یا ذکر نام آنها، نگاهش به سمت آنها معطوف نمی‌شود، باید فوراً به گفتاردرمانگر مراجعه کنید.
کودکان مبتلا به کم‌شنوایی باید به متخصص شنوایی مراجعه کنند. گاهی‌اوقات، می‌توان شنوایی را ازطریق اقدامات جراحی با حداقل تهاجم بازیابی کرد. در مواقع دیگر، کودکان ممکن است بتوانند با کمک کاشت حلزون بشنوند و صحبت کنند. گفتاردرمانگر و متخصص شنوایی فرزند شما باید بتوانند شما را به سمت استراتژی مداخله مناسب راهنمایی کنند.
تحقیقات نشان می‌دهند که مداخله زودهنگام و خانواده‌محور می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا به همسالان خود برسد و مهارت‌های ارتباطی‌اش را تقویت کند.
ناتوانی ذهنی
تأخیر گفتاری می‌تواند نشانه‌ای از ناتوانی ذهنی در کودک باشد. درمورد ناتوانی ذهنی، ممکن است تأخیر در استفاده از ژست‌ها و تأخیر کلی در رسیدن به تمام نقاط عطف رشدی مشاهده شوند. همچنین کودکان دارای ناتوانی ذهنی ممکن است در درک گفته‌ها و رفتارهای دیگران مشکل داشته باشند. این کودکان ممکن است به ارزیابی‌های بین رشته‌ای مانند شنوایی‌شناسی و گفتاردرمانی نیاز داشته باشند. در این راستا گفتاردرمانگر می‌تواند کودک و والدین او را به مربی رشد ارجاع دهد.
لالی انتخابی
کودکان مبتلا به لالی انتخابی، عدم صحبت کردن را در موقعیت‌های اجتماعی خاص نشان می‌دهند. به‌عنوان مثال، کودک می‌تواند دستورالعمل‌ها را کاملاً درک کرده و در خانه صحبت کند. بااین‌حال، ممکن است اصلاً در مدرسه حرف نزند.
کودکان مبتلا به لالی انتخابی به توجه آسیب‌شناس گفتار و زبان و درمانگر نیاز دارند. روانشناس یا رفتاردرمانگر به کودک کمک می‌کند تا بتواند بر موانع صحبت کردن در موقعیت‌های خاص غلبه کند.
تحقیقات نشان می‌دهند که مداخله ترکیبی متشکل از گفتاردرمانی، درمان شناختی-رفتاری، مشارکت خانواده و مشارکت مدرسه می‌تواند به کودکان مبتلا به لالی انتخابی کمک کند.
تأثیر والدین بر رشد گفتار کودک
برخی از عادات والدین می‌توانند بر نحوه رشد گفتار و زبان کودک تأثیر بگذارند. رایج‌ترین این عادات عبارت‌اند از:
صحبت کردن به‌جای کودک
وقتی کودکان هنوز زیاد صحبت نمی‌کنند، حرف زدن به‌جای آنها آسان است. گاهی‌اوقات ممکن است به فرزندمان فرصت ندهیم تا به سؤالاتی مانند اینکه چه چیزی می‌خواهد بخورد یا بپوشد، پاسخ دهد. درواقع اصلاً نظر او را نمی‌پرسیم! یا شاید از کودک سؤالی پرسیده شود، اما اطرافیان او، مانند مراقبان یا خواهر و برادر، به‌جای کودک جواب دهند.
مهم نیست وضعیت چگونه باشد، ندادن فرصت صحبت به فرزندتان می‌تواند به رشد زبان او آسیب بزند. فرزند شما یاد می‌گیرد که می‌تواند با صحبت کردن شخص دیگری به‌جای او، آنچه را که نیاز دارد به دست آورد.
کودکان برای یادگیری استفاده از کلمات برای اهداف کاربردی، مانند درخواست کردن، به تمرین زیادی نیاز دارند. بنابراین، هر فرصتی که به آنها می‌دهیم تا این کار را انجام دهند، به آنها کمک می‌کند این مهارت‌ها را بهتر بیاموزند! در ابتدا، ممکن است کودک همیشه واکنش نشان ندهد، اما نکته مهم این است که به او فرصت پاسخگویی بدهید. کودک با گذشت زمان یاد می‌گیرد که چه بگوید و شروع به پاسخگویی مناسب می‌کند.
کتاب نخواندن همراه با کودک
برنامه‌های روزانه ما اغلب پر هستند. به همین دلیل معمولاً فراموش می‌کنیم چند دقیقه را با فرزندمان کتاب بخوانیم. اما این دقایق بسیار مهم هستند. مطالعات نشان می‌دهند اگر والدین روزی یک کتاب برای فرزندنشان بخوانند، زمانی که کودک وارد مهدکودک می‌شود، در مجموعه 4.1 میلیون کلمه بیشتر از کودکانی که برایشان کتاب خوانده نشده، شنیده است.
خواندن کتاب همراه با کودک به او کمک می‌کند دایره لغات خود را بهبود بخشد، یاد بگیرد چگونه جمله بسازد و نظم داستان‌ها را دنبال کند. بنابراین حتماً هر روز با فرزندتان کتاب بخوانید.
برای ایجاد روالی منظم، ساعتی از روز را انتخاب کنید که کودک با آرامش در کنار شما نشسته است. اوایل عصر انتخابی عالی است. فرزند شما ممکن است بعد از روزی طولانی دوست داشته باشد او را در آغوش بگیرید. همان موقع کتابی نیز برایش بخوانید. همچنین قبل از خواب نیز می‌توانید برای کودک کتاب بخوانید.
اجازه دهید فرزندتان کتاب را انتخاب کند، یا کتاب‌هایی با موضوعات و تصاویر مورد علاقه او را انتخاب کنید. هرچه فرزندتان کتاب را بیشتر دوست داشته باشد، بیشتر جذب آن خواهد شد.
استفاده بیش‌ازحد کودک از موبایل، تبلت یا تلویزیون
یکی از روش‌های آسان برای آرام کردن کودک، دادن موبایل یا تبلت به او است. اما استفاده طولانی‌مدت از این دستگاه‌ها بر رشد گفتار کودک تأثیر می‌گذارد. وقتی کودکان به موبایل یا تبلت وابسته می‌شوند، فرصت‌های ارزشمندی را برای تعامل، بازی و شرکت در مکالمه که فعالیت‌های کلیدی برای تقویت و رشد زبان هستند، از دست می‌دهند.
تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده بیش‌ازحد از وسایل ارتباطی، به‌ویژه قبل از ۱سالگی، می‌تواند خطر تأخیر در زبان را افزایش دهد. به‌عنوان مثال، کودکانی که بیش‌ازحد تلویزیون تماشا می‌کنند، شش برابر بیشتر در معرض خطر تأخیر در زبان قرار دارند.
عدم صحبت مکرر با کودک
یکی از مهم‌ترین و ساده‌ترین کارهایی که می‌توانید با فرزندتان انجام دهید، صحبت کردن مکرر با اوست. حتی اگر کودک هنوز نمی‌تواند با کلمات پاسخ دهد، به‌صورت مکرر با او حرف بزنید. کودکان گفتار و زبان را با شنیدن آن جذب می‌کنند و باید اول آن را از جایی بشنوند، درست است؟ اگر خانه تمام روز ساکت باشد، کودک از چه کسی زبان را یاد می‌گیرد؟ شما فردی عالی برای کمک به او در یادگیری اصول اولیه هستید!
می‌توانید این کار را به چند روش انجام دهید. یکی از این روش‌ها این است که به‌سادگی آنچه را که با هم انجام می‌دهید، روایت کنید. مثلاً به کودک بگویید: «من ناهارت رو آماده می‌کنم. ساندویچت رو خرد کردم. آب رو می‌ریزم. به به! وقت غذا خوردنه!»
همچنین می‌توانید در مکالمه مکث کنید تا فرزندتان پاسخ دهد. می‌توانید بگویید: «آماده‌ای بریم پارک؟» یا «بیا بریم سوار ماشین بشیم». مکث کرده و کمی صبر کنید. ببینید آیا فرزندتان به هر نحوی پاسخ می‌دهد یا خیر. کودک می‌تواند با یک کلمه یا حتی جیغی هیجان‌زده واکنش نشان دهد. همانطور که شروع به استفاده از این تکنیک‌ها می‌کنید، مشاهده خواهید کرد که فرزندتان در برقراری ارتباط پیشرفت قابل توجهی نشان می‌دهد. همچنین به‌مرور زمان از روش‌های پیشرفته‌تر برای تعامل با دیگران استفاده می‌کند.
جمع‌بندی
تأخیر گفتاری در کودک ممکن است به‌دلیل یک یا چند عامل ذکرشده در این مطلب باشد. برخی از کودکان زیر ۳ سال بدون کمک متخصص بهبود می‌یابند. بااین‌حال، راهی برای تشخیص اینکه کدام کودکان به مداخله SLP نیاز دارند و کدام کودکان خود به خود به همسالان خود می‌رسند، وجود ندارد. بنابراین، اگر کوچک‌ترین نشانه‌هایی از تأخیر گفتاری در کودک نوپای خود مشاهده کردید، باید با آسیب‌شناس گفتار و زبان (SLP) مشورت کنید. گفتاردرمانگر می‌تواند علل و میزان تأخیر گفتار در کودک را آزمایش و ارزیابی کند و بهترین روش درمانی را پیشنهاد دهد. کلینیک توانبخشی راه کمال یکی از مراکز درمانی معتبر برای درمان تأخیر گفتار در کودکان است. بنابراین اگر فکر می‌کنید فرزندتان با مشکل تأخیر گفتار مواجه است، با ما تماس بگیرید و از خدمات کادر درمانی دلسوز و باتجربه ما بهره‌مند شوید.
منابع
مطالب مشابه
اتاق‌های حسی فضاهایی چندمنظوره هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از افراد، ازجمله کسانی که با چالش‌های پردازش حسی، معلولیت‌ها یا نیازهای درمانی خاص روبرو هستند، کمک کنند.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی معمولاً در زمینه‌هایی مانند خواندن، رمزگشایی زبان، املا، واژگان یا یادآوری موارد مشکلی ندارند؛ بااین‌حال، ممکن است در ادراک بصری، فضایی یا لمسی دچار مشکل شوند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی ممکن است در پردازش و درک کلمات، جملات و دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند. آنها ممکن است در فهم معنا، زمینه و ظرافت‌های زبان دچار مشکل شوند.
اختلال زبان بیانی، که به آن تأخیر گفتار بیانی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با ناتوانی در استفاده از کلمات و ساخت جملات متناسب با سن کودک، مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای تشکیل جملات منسجم، پیدا کردن کلمات مناسب و انتقال مؤثر پیام‌های خود با مشکل روبرو شوند.
تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.
اختلال پردازش زبان، نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا تولید کلمات تأثیر می‌گذارد. این مشکل به‌دلیل ناتوانی در شنیدن یا تولید فیزیکی صداها نیست، بلکه به توانایی فرد در ایجاد معنا از صداها برای برقراری ارتباط مربوط می‌شود.
ناتوانی‌های یادگیری می‌توانند فرایند یادگیری را مختل کنند. این کودکان ممکن است در مهارت‌هایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه، درک مطالب، به خاطر سپردن اطلاعات، انجام ریاضی یا هماهنگی حرکات مشکل داشته باشند. انواع رایج ناتوانی‌های یادگیری شامل نارساخوانی (دیسلکسیا)، اختلال نوشتن (دیسگرافی)، اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا)، اختلاللات پردازش زبان، بینایی، شنوایی وناتوانی یادگیری غیرکلامی هستند.
اختلال حسی حرکتی زمانی رخ می‌دهد که مغز در دریافت و پاسخ دادن به اطلاعاتی که ازطریق حواس می‌آیند و بر حرکت و هماهنگی بیمار تأثیر می‌گذارند، مشکل داشته باشد. این اختلال باعث ناتوانی بیمار در پردازش ورودی‌های حسی و هماهنگی پاسخ‌های حرکتی می‌شود و چالش‌هایی در تعادل، حرکت و کنترل کلی بدن ایجاد می‌کند.
اختلال دوقطبی، اختلال سلامت روان است که باعث چرخه‌های شدید تغییرات عاطفی می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دو دوره را تجربه می‌کنند: دوره‌هایی که در آنها فوق‌العاده شاد و پرانرژی هستند، که به آن دوره شیدایی گفته می‌شود. و دوره‌های دیگری که در آنها بسیار افسرده هستند.
کف پای صاف اختلال رایجی است که در آن قوس داخلی پاها در زمان تحمل فشار صاف می شود. هنگامی که افراد دارای کف پای صاف می‌ایستند، پاهای آنها به سمت بیرون بوده و تمام کف پا پایین آمده و با زمین در تماس است.