آبریزش دهان، جریان ناخواسته بزاق در خارج از دهان بوده که در کودکان اتفاقی معمولی است. در حالی که آبریزش دهان اغلب در نوزادان و کودکان نوپا طبیعی است و یکی از مشخصه‌های دوران شیرخوارگی است، نگرانی‌هایی درمورد علل ایجاد آن در کودکان وجود دارند. برای والدین، درک اینکه چرا فرزندشان آبریزش غیرطبیعی دارند و دانستن اینکه چه زمانی آبریزش نشان‌دهنده مشکلی اساسی است، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. اگر آبریزش دهان با علائمی مانند تب، تحریک‌پذیری، بثورات پوستی یا مشکل در غذا خوردن همراه باشد، نشانه مشکلی زمینه‌ای مانند عفونت یا عوارض دندان در آوردن است. آبریزش مداوم در نوزادان نیز، به‌ویژه اگر در تغذیه اختلال نوزاد ایجاد کند یا با تأخیر رشد همراه باشد، باید توسط متخصص اطفال ارزیابی شود.
آبریزش طبیعی
آبریزش دهان بخشی طبیعی و موردانتظار در مسیر رشد کودک است. اغلب در اوایل دوران نوزادی شروع می‌شود و نتیجه مستقیم کنترل رشد کودک بر عضلات دهان و گلو است. با بالغ شدن این ماهیچه‌ها، کودکان به تدریج توانایی حفظ بزاق در دهان خود را پیدا می‌کنند که منجر به کاهش ترشح آب دهان می‌شود.
محدوده سنی معمول برای آبریزش آب دهان از بدو تولد تا 18 تا 24 ماهگی است. در این دوره، نوزادان و کودکان نوپا نیز در حال دندان درآوردن هستند و این مسئله تولید بزاق را تحریک کرده و به ترشح بیشتر آب دهان کمک می‌کند. در اکثر موارد آبریزش بیش‌ازحد تا دو سالگی برطرف می‌شود اما اگر آبریزش دهان همچنان در کودک ادامه پیدا کرد بهتر است به متخصص اطفال مراجعه کنید.
علائم آبریزش طبیعی و غیر طبیعی در کودکان
|
گروه سنی |
علائم طبیعی آبریزش دهان |
علائم غیر طبیعی آبریزش دهان |
|
نوزادان (0-6 ماهگی) |
-آبریزش دهان به‌عنوان بخشی از رشد طبیعی شروع می‌شود. - افزایش آبریزش دهان به‌دلیل شروع دندان درآوردن |
- ترشح بیش‌ازحد آب دهان همراه با تب یا بثورات پوستی - مشکل در تغذیه به‌دلیل آبریزش دهان |
|
نوزادان (6 تا 12 ماهگی) |
- ادامه آبریزش دهان در طول دوره اوج دندان درآوردن - آبریزش دهان هنگام کاوش اشیاء با دهان |
- آبریزش مداوم بدون رویش دندان - علائم کم‌آبی یا تغذیه نامناسب
|
|
کودکان نوپا (12 تا 18 ماهگی) |
- با بهبود کنترل عضلات، ترشح آب دهان کاهش می‌یابد. - آبریزش گاه به گاه در حین فعالیت های شدید یا دندان درآوردن |
- آبریزش دهان در مقادیر زیاد ادامه دارد. - مشکل در بلع یا رشد گفتار
|
|
کودکان نوپا (24-18 ماهه) |
- موارد نادری از آبریزش دهان که معمولاً تحت کنترل هستند. - آبریزش گاه به گاه در هنگام خواب |
- آبریزش مداوم در 24 ماه گذشته - تأخیرهای رشدی مرتبط یا عدم تکلم |
|
کودکان (2+ سال) |
- آبریزش دهان معمولاً برطرف می‌شود. - آبریزش نادر و گاه به گاه، احتمالاً به‌دلیل تمرکز بر فعالیت‌ها یا خستگی |
- آبریزش دهان در سنین بالاتر از کودکان نوپا - آبریزش همراه با علائم عصبی دیگر |
دلایل آبریزش دهان
در حالی که آبریزش دهان به‌طور معمول بخشی طبیعی از دوران کودکی است، مواردی وجود دارند که می‌توانند به نگرانی‌های دیگری اشاره کنند. ترشح بیش‌ازحد آب دهان بیش از 24 ماهگی، به‌ویژه اگر یک پیشرفت جدید باشد، ممکن است نیاز به توجه داشته باشد. برخی از علل رایج عبارت‌اند از:
- اختلال حرکتی دهان. به مشکلاتی در هماهنگی عضلات اطراف دهان اشاره دارد که بر توانایی کودک برای کنترل بزاق تأثیر می‌گذارد.
- دندان درآوردن. اگرچه یک فرآیند طبیعی است، دندان درآوردن می‌تواند تولید بزاق را افزایش دهد و منجر به ترشح بیشتر آب دهان شود.
- آلرژی یا عفونت سینوسی. این بیماری‌ها می‌توانند باعث تولید بیش‌ازحد بزاق شوند.
- اختلالات عصبی. برخی اختلال‌ها مانند فلج مغزی یا بیماری‌های رشدی مانند اوتیسم می‌توانند بر کنترل و هماهنگی ماهیچه‌ها تأثیر بگذارند و منجر به ترشح بیش‌ازحد آب دهان شوند.
- مشکلات گوارشی. مشکلاتی مانند رفلاکس اسید می‌توانند باعث افزایش آبریزش دهان به خصوص در نوزادان شوند.
آبریزش معمولاً در طول خواب مشاهده می‌شود و اغلب به‌ویژه در کودکان کوچک‌تر دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. بااین‌حال، اگر کودک شما در طول خواب بیش‌ازحد آبریزش دهان دارد و بعد از سال‌های نوپایی به این کار ادامه می‌دهد، بهتر است به پزشک اطفال مراجعه کنید.
تأثیر فلج مغزی بر آبریزش بیش‌ازحد دهان
فلج مغزی (CP) گروهی از اختلالات عصبی است که بر توانایی فرد برای حرکت و حفظ تعادل و وضعیت بدن تأثیر می‌گذارد. این بیماری شایع‌ترین ناتوانی حرکتی در دوران کودکی است. فلج مغزی در اثر رشد غیر طبیعی مغز یا آسیب به مغز در حال رشد ایجاد می‌شود.
در موارد فلج مغزی، یکی از عملکردهای عضلانی تحت تأثیر، کنترل عضلات دهان است که باعث می‌شود کودک دچار آبریزش غیر طبیعی از دهان شود. آبریزش دهان معمولاً به موارد زیر مربوط می‌شود:
- ناهنجاری در بلع
- مشکل در انتقال بزاق به پشت گلو
- بسته شدن بد دهان
- بی‌ثباتی فک
- فشار دادن زبان
به خاطر داشته باشید ترشح غیرقابل کنترل، تنها یکی از علائم فلج مغزی است. قبل از اینکه فرض کنید فرزندتان به این اختلال مبتلا است، ابتدا باید در نظر بگیرید که آیا علائم دیگری نیز دارد یا خیر. کودکان مبتلا به فلج مغزی همچنین دارای حرکات عضلانی انقباضی یا اسپاستیک، سفت شدن ماهیچه‌ها، ناهماهنگی در تون عضلانی و تأخیر در رشد خواهند بود.
تأثیر فلج بل بر آبریزش بیش‌ازحد دهان
فلج بل یک اختلال عصبی موقت است که با فلج صورت مشخص می‌شود. این اختلال در اثر آسیب یا ضربه به عصب صورت اتفاق میفتد. این عصب که از ساقه مغز در پشت جمجمه تا صورت امتداد دارد، عضلات دو طرف صورت (که پلک زدن و حالات چهره را کنترل می‌کنند) را کنترل می‌کند.
هنگامی که فلج بل رخ می‌دهد، عملکرد عصب صورت مختل شده و ارتباط بین مغز و عضلات صورت قطع می‌شود. در نتیجه، افراد مبتلا به فلج بل، ضعف صورت یا فلج نسبی را تجربه می‌کنند. فلج بل به این دلیل اتفاق میفتد که عصب صورت احتمالاً به‌دلیل عفونت ویروسی، متورم و ملتهب می‌شود.
اگر فرزند شما به فلج بل مبتلا شود، علاوه بر آبریزش بیش‌ازحد، در یک طرف صورتش پلک افتاده و خشک نیز خواهد داشت. خوشبختانه، فلج بل وضعیتی موقتی است و می‌توان آن را با دارو درمان کرد.
تأثیر اوتیسم بر آبریزش بیش‌ازحد دهان
یکی از علائمی که کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً تجربه می‌کنند، علاوه بر تأخیر در رشد، مشکل در کنترل و حساسیت عضلات است. ازآنجایی‌که کودکان مبتلا به اوتیسم در کنترل ماهیچه‌های صورت خود مشکل بیشتری دارند، آبریزش دهان یک علامت نسبتاً رایج است.
برای کودکان مبتلا به اوتیسم، گزینه‌های درمانی برای آبریزش دهان باید شخصاً متناسب با کودک باشد. درمان‌های احتمالی را با پزشک فرزندتان بررسی کنید. به‌عنوان مثال، یک آسیب‌شناس گفتار-زبان یا کاردرمانگر با تجربه در مسائل مربوط به حساسیت دهان و تون عضلانی می‌تواند به‌طور بالقوه کمک کند.
مدیریت آبریزش دهان
مدیریت آبریزش دهان کودک به‌طور مؤثر شامل مراحل ساده و در عین حال عملی‌ای است که می‌توانند تفاوت قابل توجهی ایجاد کنند. این مراحل عبارت‌اند از:
- استفاده از بطری و لیوان سیپی را کاهش دهید. در حدود سن 12 ماهگی، به تدریج به کودک آموزش دهید از لیوان‌های معمولی استفاده کند. این کار استفاده صحیح از ماهیچه‌های لب و زبان را که برای بلع ضروری هستند تحریک می‌کند.
- به کودک آموزش دهید صورت خیس را از خشک تشخیص دهد. به کودک خود کمک کنید تا تفاوت صورت خیس را از خشک تشخیص دهد و از حوله یا پارچه برای خشک کردن دهان و چانه خود استفاده کند. این آگاهی می‌تواند به کنترل بهتر بزاق منجر شود.
- کنترل عضلات را به کودک بیاموزید. پس از خشک کردن صورت، به کودک خود بیاموزید لب‌های خود را به هم فشار داده و آب دهان را قورت دهد. این کار به تقویت ماهیچه‌های دهان کمک می‌کند و کنترل بزاق را بهبود می‌بخشد.
- درصورت لزوم به‌دنبال کمک حرفه‌ای باشید. اگر آبریزش دهان ادامه پیدا کرد یا با مشکلات دیگری مانند مشکل در خوردن یا صحبت کردن همراه شد، مشورت با گفتاردرمانگر یا متخصص اطفال توصیه می‌شود. آنها می‌توانند استراتژی‌ها و مداخلات تخصصی متناسب با نیازهای کودک شما ارائه دهند.
درمان آبریزش شبانه
آبریزش شبانه می‌تواند برای بسیاری از والدین نگران‌کننده باشد، به‌خصوص زمانی که بیش‌ازحد یا مداوم باشد. یکی از عوامل کلیدی در مدیریت این وضعیت خواب کودک شما است:
- موقعیت خواب. خوابیدن به پشت می‌تواند به کاهش ترشح آب دهان کمک کند؛ زیرا جاذبه به حفظ بزاق در دهان کمک می‌کند. اگر کودک شما ترجیح می‌دهد به پهلو یا شکم بخوابد، ممکن است بیشتر متوجه آبریزش شوید. امتحان کردن موقعیت‌های مختلف خواب می‌تواند مفید باشد.
- مشکلات سلامتی. در حالی که آبریزش دهان در خواب اغلب بی‌ضرر است و با رشد کودکان کاهش می‌یابد، گاهی‌اوقات می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات اساسی سلامتی باشد. بیماری‌هایی مانند عفونت سینوسی، آلرژی یا حتی آپنه خواب می‌توانند منجر به افزایش تولید بزاق شوند. رفلاکس معده به مری (GERD) در کودکان نیز می‌تواند باعث ترشح آب دهان به خصوص در طول شب شود.
اگر تغییر وضعیت خوابیدن کودک باعث کاهش آبریزش شبانه نمی‌شود یا فرزندتان علائم دیگری مانند خروپف، اختلال در خواب یا مشکلات تنفسی را نشان می‌دهد، باید به پزشک اطفال مراجعه کنید.
گزینه‌های درمانی برای آبریزش بیش‌ازحد آب دهان
روش‌های درمانی مختلف به کاهش آبریزش دهان در کودکان کمک می‌کنند:
|
نوع درمان |
توضیحات |
مناسب برای |
|
رفتاردرمانی |
شامل آموزش و تمریناتی برای بهبود مهارت‌های حرکتی دهان و کنترل بزاق است. |
کودکانی که آبریزش خفیف تا متوسط دارند، به‌ویژه در مواردی که آبریزش دهان به‌دلیل کنترل ضعیف دهان و حرکات دهان باشد، مؤثر است. |
|
گفتاردرمانی
|
بر تقویت عضلات دهان، بهبود هماهنگی زبان و توانایی بلع تمرکز دارد. |
اغلب برای کودکان مبتلا به تأخیر در رشد یا اختلالات عصبی که بر کنترل عضلات تأثیر می‌گذارد توصیه می‌شود. |
|
داروها |
داروهایی که تولید بزاق را کاهش می‌دهند. به‌دلیل عوارض جانبی احتمالی، داروها باید تحت نظارت دقیق پزشکی استفاده شوند. |
در موارد شدیدتر که آب دهان ثابت است و سایر درمان‌ها بی‌اثر بوده‌اند استفاده می‌شود.
|
|
وسایل دهانی |
وسایلی مانند محافظ دهان یا بریس‌های دندانی به قرار دادن زبان و لب‌ها کمک می‌کنند و آبریزش دهان را کاهش می‌دهند. |
مناسب برای کودکانی که برای کنترل فشار زبان یا حفظ بسته شدن لب نیاز به کمک دارند.
|
|
عمل جراحی |
برای تغییر مسیر جریان بزاق یا برداشتن غدد بزاقی استفاده شده و آخرین راه‌حل محسوب می‌شود. |
برای موارد شدید که آبریزش آب دهان زیاد و مداوم است و سایر درمان‌ها نتیجه نداده‌اند، اختصاص دارد.
|
|
کاردرمانی |
بر توسعه مهارت‌های روزمره تمرکز دارد و ممکن است شامل استراتژی‌هایی برای مدیریت آبریزش دهان در فعالیت‌های روزانه باشد. |
برای کودکانی که به یک رویکرد جامع نیاز دارند، ادغام مدیریت آبریزش دهان در درمان رشدی گسترده‌تر، مفید است.
|
هنگامی که روش‌های خانگی برای مدیریت آبریزش دهان کودک شما کافی نیستند، یا اگر علائمی از مشکلات اساسی وجود دارند استفاده از روش‌های درمانی حرفه‌ای بسیار مهم است:
- گفتاردرمانی. یک آسیب‌شناس گفتار-زبان می‌تواند مهارت‌های حرکتی دهان را ارزیابی کند و تمریناتی را برای تقویت عضلات درگیر در بلع ارائه دهد. این درمان می‌تواند به‌ویژه برای کودکان مبتلا به تأخیر در رشد یا اختلالات عصبی مفید باشد.
- دارو. در برخی موارد، ممکن است دارو برای کاهش تولید بزاق تجویز شود. این گزینه معمولاً زمانی در نظر گرفته می‌شود که آبریزش دهان شدید باشد و سایر مداخلات مؤثر واقع نشده باشند. دارو همیشه باید تحت نظارت دقیق پزشک تجویز شود.
- سایر درمان‌ها. مداخلات دیگری ممکن است برای آبریزش مداوم و مشکل‌ساز در نظر گرفته شود. دستگاه‌های مخصوص دهان می‌توانند به قرارگیری صحیح زبان و لب‌ها برای کاهش آبریزش کمک کنند. در موارد نادر و شدید، گزینه‌های جراحی معمولاً به‌عنوان آخرین راه‌حل ممکن بررسی می‌شوند.
جمع‌بندی
آبریزش دهان یکی از بخش‌های طبیعی رشد کودک در دوران نوزادی است که معمولاً در 18 تا 24 ماهگی (زمان درآوردن دندان) به اوج خود می‌رسد. برطرف نشدن این مشکل بعد از دو سالگی نشان‌دهنده بیماری‌ای خاص یا مشکلی اساسی مانند اختلالات عصبی، آلرژی یا عفونت سینوسی، اختلال حرکتی عضلات دهان و مشکلات گوارشی است که نیاز به مراجعه به پزشک دارد. اگر فرزند شما دچار آبریزش غیرطبیعی دهان است می توانید جهت دریافت مشاوره رایگان و یا دریافت وقت ویزیت با کلینیک های گروه توانبخشی راه کمال در تماس باشید.
منابع
مطالب مشابه
اختلال حسی حرکتی زمانی رخ می‌دهد که مغز در دریافت و پاسخ دادن به اطلاعاتی که ازطریق حواس می‌آیند و بر حرکت و هماهنگی بیمار تأثیر می‌گذارند، مشکل داشته باشد. این اختلال باعث ناتوانی بیمار در پردازش ورودی‌های حسی و هماهنگی پاسخ‌های حرکتی می‌شود و چالش‌هایی در تعادل، حرکت و کنترل کلی بدن ایجاد می‌کند.
اختلال دوقطبی، اختلال سلامت روان است که باعث چرخه‌های شدید تغییرات عاطفی می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دو دوره را تجربه می‌کنند: دوره‌هایی که در آنها فوق‌العاده شاد و پرانرژی هستند، که به آن دوره شیدایی گفته می‌شود. و دوره‌های دیگری که در آنها بسیار افسرده هستند.
کف پای صاف اختلال رایجی است که در آن قوس داخلی پاها در زمان تحمل فشار صاف می شود. هنگامی که افراد دارای کف پای صاف می‌ایستند، پاهای آنها به سمت بیرون بوده و تمام کف پا پایین آمده و با زمین در تماس است.
درگیر شدن در تمرین‌های ناتوانی‌های یادگیری برای بهبود رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی ضروری است. این فعالیت‌ها به کودکان و بزرگسالان فرصتی می‌دهند تا مهارت‌های زندگی روزمره خود را بهبود بخشند، استقلالشان را افزایش داده و تعاملات اجتماعی معنادار را گسترش دهند.
اختلال یادگیری املا (دیسورتوگرافی) نوعی ناتوانی در نوشتن است که در افراد مختلف به‌ویژه کودکان به‌صورت مشکل در نوشتن صحیح کلمات و رعایت قوانین گرامری بروز می‌کند.افراد مبتلا به این اختلال در تشخیص صداها و نوشتن آنها دچار مشکل هستند. پ
لالی انتخابی (SM)، اختلال سلامت روان است که باعث می‌شود بیمار به‌دلیل ترس یا اضطراب نتواند در موقعیت‌های خاص صحبت کند. این بیماری معمولاً کودکان خردسال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند نوجوانان و بزرگسالان را نیز درگیر کند.
آسیب نخاعی در کودکان بسیار نادر است، اما می‌تواند در پی تولد تروماتیک، حوادث رانندگی، سقوط، آسیب‌های ورزشی یا خشونت (مانند زخم‌های چاقو) رخ دهد. این ضایعه‌ها تأثیر قابل توجهی بر زندگی کودک و خانواده او می‌گذارند و می‌توانند منجر به فلج یا از دست دادن حواس شوند.
کاردرمانی طیفی از مداخلات را برای کمک به کودکان مبتلا به روماتیسم مفصلی پیشنهاد می‌دهد. این مداخلات شامل ارائه بازی‌های طراحی‌شده ویژه برای حداکثر کردن دامنه حرکت یا ارائه مشاوره درمورد وضعیت قرارگیری، حداکثر کردن مهارت‌ها و گاهی‌اوقات ارائه آتل هستند.
تأخیر در رشد، زمانی است که کودک شما در دستیابی به یک یا چند نقطه عطف رشدی در مقایسه با همسالان خود کندتر عمل می‌کند. نقاط عطف رشدی شامل مهارت‌هایی مانند موارد زیر هستند: لبخند زدن برای بار اول، غلت زدن، بلند شدن و ایستادن، بای‌بای کردن، برداشتن اولین قدم و گفتن اولین کلمه مانند «بابا»
هر کودک پس از سکته مغزی مسیر بهبودی منحصربه‌فردی را طی می‌کند. با وجود اینکه سریع‌ترین پیشرفت‌ها معمولاً در ماه‌های اولیه پس از سکته مغزی رخ می‌دهند، اما فرایند توانبخشی می‌تواند برای سال‌ها ادامه یابد و نیازمند تعهد، صبر و کار تیمی متخصصان است.