کودکان بیش فعال اغلب با انرژی زیاد و تمرکز ضعیف در انجام فعالیت‌های روزانه مواجه هستند. این وضعیت میتواند باعث بروز مشکلاتی در تحصیل، روابط اجتماعی و رفتارهای روزمره آنها شود. یکی از موثرترین راه‌ها برای کمک به این کودکان، تشویق آنها به انجام ورزش‌های مناسب است. ورزش‌های هدفمند میتواند به تخلیه انرژی اضافی، بهبود تمرکز، و تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان بیش فعال کمک کند. از بین آنها می توان به شنا، ورزش های رزمی، مدیتیشن، تنیس و .... اشاره کرد. انتخاب ورزش‌های صحیح و متناسب با نیازهای آنها میتواند تأثیرات مثبتی در زندگی روزمره‌شان داشته باشد.
حتما بخوانید: درمان بیش فعالی
شنا
شنا به سوزاندن انرژی اضافی در کودکان مبتلا به بیش فعالی کمک می‌کن. مدتی طولانی است که شنا را به‌عنوان فعالیتی آرامش‌بخش برای بیماری‌های مختلف در نظر می‌گیرند. شنا به شکل‌های زیر به کودکان بیش‌فعال کمک میکند:
- شنا به کودکان بیش فعال کمک میکند تا انرژی اضافی خود را بسوزاند. انرژی زیاد یکی از علائم اصلی بیشفعالی است و کودکان بیش فعال برای تخلیه بخشی از انرژی اضافی خود به تحرک نیاز دارند. تخلیه انرژی به روش‌های سالم باعث می‌شود کودک از اقدامات نامناسب اجتماعی مانند فریاد زدن بپرهیزد.
- شنا ممکن است نیاز به دارو را کاهش دهد. در حالی که هنوز ممکن است داروها برای متمرکز نگه داشتن کودکان بر روی فعالیت‌های آهسته‌تر مانند نحوه خواندن و نوشتن ضروری باشند، فعالیت‌های پرانرژی مانند شنا می‌توانند به تحریک کودکان بیش‌فعال کمک کنند تا برای هوشیاری و تمرکز روی کار به داروی کمتری نیاز داشته باشند.
- شنا فعالیتی ساختاریافته و تکراری است. ماهیت تمرینات شنا میتواند به کودکان بیش فعال کمک کند تا روی مجموعه‌ای از حرکات یا وظایف ساده متمرکز شوند و آن حرکات را اصلاح کنند.
- شنا باعث تحریک حسی می شود. مناظر، صداها، بوها و لامسه میتواند به ورزش مغز به روش‌های پیچیده کمک کرده و به مبارزه با بیش فعالی و کمبود توجه بپردازد.
هنرهای رزمی
کودکان بیش فعال اغلب بی‌نظم هستند اما این ویژگی معمولاً مظهر انرژی بیش‌ازحد و مشکل در عملکرد اجرایی است. درحالی‌که بسیاری از کودکان بیش‌فعال در ورزش‌های گروهی به‌دلیل رعایت نکردن قوانین یا بی‌حوصلگی در طول زمان استراحت بین مسابقات یا بازی‌ها ازنظر اجتماعی طرد می‌شوند، همین کودکان می‌توانند در ورزش‌های فردی که بر روی حرکات پیچیده مهارت‌های متعادل‌کننده تمرکز می‌کنند برتری داشته باشند. هنرهای رزمی به روش‌های زیر به کودکان بیش فعال کمک می‌کنند:
- کلاس‌های هنرهای رزمی اغلب با سرعتی سریع و با دستورالعمل‌های کوتاه و ساده برای هر مجموعه از حرکات طراحی می‌شوند. این کلاس‌ها همچنین اغلب انواع سیگنال‌های شنیداری، بصری و جنبشی را در خود جای میدهند.
- نشان داده شده است که هنرهای رزمی مانند سایر فعالیت‌های تمرکز مبتنی بر مغز مانند یوگا یا مدیتیشن مسیرهای عصبی جدیدی در مغز ایجاد می‌کنند. این فعالیت‌ها می‌توانند هم تمرکز و هم تنظیم عاطفی را بهبود بخشند.
- هنرهای رزمی می‌توانند اعتمادبه‌نفس و عزت نفس را افزایش دهند. هنرهای رزمی با گنجاندن انرژی اضافی خود در فعالیتی که میتواند به سمت اقدامات مثبت هدایت شود، به تقویت اعتمادبه‌نفس کمک می‌کنند.
مدیتیشن و یوگا
کودکان مبتلا به بیشفعالی مانند کودکان اوتیسم تمایل دارند با اضطراب دست‌وپنجه نرم کنند. کودک مضطرب بیش فعال ممکن است در پاسخ به سیل افکار یا تحریک حسی دچار اضطراب شود. مدیتیشن ذهن‌آگاهی و یوگا به‌عنوان راه‌هایی برای بیش فعالی عمل می‌کنند تا تناسب ذهنی را توسعه دهند و درنهایت یک لنگر ذهنی در برابر افکار مزاحم ایجاد می‌کنند که منجر به احساس اضطراب عمومی یا حملات کسالت می‌شود.
اغلب عدم تمرکز فیزیکی در کودکان بیش‌فعال نتیجه مستقیم عدم تمرکز ذهنی است. این به این معنی نیست که کودک تنبل است بلکه برعکس، کودکان بیش فعال اغلب به طرز ترسناکی باهوش هستند. مدیتیشن و یوگا به روش‌های زیر به کودکان بیش فعال کمک می‌کنند:
- کنترل توجه را تقویت می‌کنند. یکی از بزرگ‌ترین نقاط ضعف ذهن بیش فعال این است که درمورد آگاهی و توجه، کنترل ندارد، اما این‌ها ویژگی‌هایی هستند که حتی در کودکان مبتلا به بیشفعالی نیز قابل بهبود هستند.
- تحقیقات نشان میدهند مدیتیشن باعث ضخیم شدن قشر جلوی مغز می‌شود. این قشر بخشی از مغز انسان است که با توجه، برنامه‌ریزی و کنترل تکانه مرتبط است. مدیتیشن میتواند به تقویت توانایی تمرکز کودک بیش‌فعال کمک کند.
- مدیتیشن و یوگا باعث افزایش سطح دوپامین در مغز می‌شوند. این ماده شیمیایی که باعث ایجاد احساس خوب می‌شود در بسیاری از اختلالات عصبی مانند بیش فعالی و اوتیسم به مقدار کم وجود دارد.
تنیس
اگر فرزند شما بیش فعال است و درگیر کردن او در ورزش‌های گروهی برایتان سخت بوده است، ورزش‌های انفرادی معمولاً برای این کودکان بهترین گزینه هستند. تنیس انتخاب خوبی است؛ زیرا به‌طور یکپارچه کنش و واکنش را با هم ترکیب میکند. تنیس به روش‌های زیر به کودک بیش فعال کمک میکند:
- در تنیس، مربی معمولاً با یک بازیکن به‌جای یک تیم از بازیکنان در حال تعامل است و کودکان بیش فعال که مشکل تمرکز دارند، می‌توانند از این توجه ویژه بهره ببرند.
- در بسیاری از ورزش‌های گروهی مانند فوتبال که دارای وقفه‌های طولانی در بازی یا چرخش‌های پیچیده هستند، کودکان بیش‌فعال خسته و بی‌قرار می‌شوند. بی‌قراری کودک منجر به عدم توجه او به بازی می‌شود و ارتکاب اشتباهات فنی می‌شود. فعالیت مداوم در تنیس به کودک کمک میکند تا درگیر بازی باشد و از سرگردانی ذهن او جلوگیری میکند.
- انواع تمرین‌هایی که مربیان تنیس به دانش‌آموزان می‌آموزند و به آنها کمک می‌کنند توپ تنیس را در حال پرواز ردیابی کنند، میتواند به کودکان بیش‌فعال کمک کند تا توانایی تمرکز و واکنش خود را در زمینه‌های مختلف زندگی بهبود بخشند.
تمرینات قدرتی
تمرینات قدرتی می‌توانند فعالیت خوبی برای کودکان بیش فعال باشند. البته استفاده کودک از وزنه‌ها و دستگاه‌های وزنه‌برداری برای بار اول به نظارت بزرگسالان نیاز دارد ولی وقتی کودکان نحوه استفاده از این نوع تجهیزات را یاد بگیرند، می‌توانند به راحتی آنها را در برنامه روزانه خود بگنجانند. تمرینات قدرتی به روش‌های زیر به کودکان بیش فعال کمک می‌کنند:
- کودکان بیش فعال می توانند به‌دلیل رفتارهای نامنظم یا تکانشی خود مورد آزار و اذیت قرار گیرند. یکی از راه‌های جلوگیری از این آزارها قوی شدن آنها ازنظر بدنی است. قدرت بدنی به دست‌آمده از تمرینات قدرتی میتواند به قدرت ذهنی و عاطفی نیز تبدیل شود.
- انگیزه برای پشت سر گذاشتن مداوم بهترین رکورد شخصی، کودک را تشویق میکند بر روی وظایف تکراری تمرکز کند.
- تمرینات قدرتی به افزایش اعتمادبه‌نفس و انعطاف‌پذیری ذهنی کودک کمک می‌کنند. همچنین به تقویت سلامت روان کودکان کمک می‌کنند و تأثیر مثبتی بر رشد عصبی آنها دارند.
موسیقی و رقص
بیشتر مردم ارتباط عاطفی قوی با موسیقی دارند. موسیقی در هر دو ابزار یادگیری و رقص میتواند به کودکان بیش فعال کمک کند تا از موانع توجه خود عبور کنند و یاد بگیرند که چگونه فعالیت‌های مثبت را بیش‌ازحد تثبیت کنند. درحالی‌که برخی از کودکان بیش فعال ممکن است به راحتی یک ساز را یاد بگیرند، برخی دیگر ممکن است فعالیت موسیقی‌محور متمرکز بر حرکت جنبشی مانند رقص را بهتر بیاموزند.
شرکت در کلاس‌های موسیقی مانند کلاس‌های پیانو یا ویولن میتواند مزایایی مشابه سایر فعالیت‌های فردی تخصصی مانند اسب‌سواری یا تنیس برای کودکان بیش‌فعال داشته باشد. قرار گرفتن در کانون توجه بزرگسالان میتواند به جلوگیری از بی‌حوصلگی کودکان بیش فعال کمک کند. جذب مداوم اطلاعات جدید همراه با ورودی حسی میتواند به حفظ توجه کودک منجر شود. موسیقی و رقص به روش‌های زیر به کودکان بیش‌فعال کمک می‌کنند:
- از فرزندان بیش فعال خود بخواهید لیستی از آهنگ‌های موردنظر خود ایجاد کنند. این فعالیت متمرکز میتواند به کودک کمک کند موسیقی موردعلاقه خود را بررسی کند.
- از موسیقی ریتمیک برای ایجاد تمرکز استفاده کنید. اگر صبح‌ها به سختی کودک بیش فعال خود را بیدار می‌کنید و به او انگیزه می‌دهید، پخش آهنگی ریتمیک در هنگام آماده شدن برای رفتن به مدرسه میتواند به مغز کودک کمک کند مجموعه‌ای خاص از وظایف را انجام دهد.
- نیازی نیست فرزندتان را به کلاس رقص ببرید تا از رقصیدن لذت ببرد. می‌توانید انواع مهمانی‌های رقص با مضمون‌های مختلف را در خانه برپا کنید. سازماندهی یک مهمانی رقص زمانی که کودکان بیش فعال به‌طور خاص بی‌قرار یا پر از انرژی به نظر می‌رسند، میتواند به آنها کمک کند تا قدرت خود را به شیوه‌ای لذت‌بخش و کنترل‌شده بسوزانند.
پیاده‌روی در طبیعت
مانند بسیاری از کودکان، کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب در هوای خوب مجبور به بیرون رفتن از خانه می‌شوند. مطالعات علمی نشان داده‌اند انجام فعالیت‌های بدنی در محیط‌های طبیعی، مانند جنگل، میتواند تأثیرات مثبت زیادی بر سلامتی کودکان داشته باشد. طبیعت‌گردی منظم به روش‌های زیر به کودکان مبتلا به بیش فعالی کمک میکند:
- پیاده‌روی فعالیتی بدنی و نسبتاً سخت است که به سوزاندن انرژی اضافی کمک میکند. درگیر شدن زودهنگام کودکان بیش‌فعال با آن میتواند به فعال نگه داشتن آنها کمک کرده و از هدایت بیش فعالی آنها به سمت رفتارهای منفی مانند عصبانیت جلوگیری کند.
- گذراندن زمان در طبیعت علائم منفی بیش فعالی را کاهش می‌دهد. مطالعات نشان میدهند کودکانی که مدت زمان کمی را در خارج از منزل برای پیاده‌روی در طبیعت می‌گذرانند (20 دقیقه) نسبت به کودکانی که به محیط طبیعی دسترسی ندارند، میزان بروز علائم و رفتارهای منفی بیش فعالی را کاهش میدهند.
- کودکان مبتلا به بیش فعالی پس از قرار گرفتن درمعرض محیط طبیعی، توجه بیشتری نشان میدهند. پیاده‌روی در طبیعت نه تنها به کاهش علائم منفی بیش فعالی کمک میکند، بلکه این پیاده‌روی‌ها همچنین به بهبود ضعف‌های مرتبط با بیش فعالی مانند کمبود توجه و مشکلات تمرکز نیز کمک می‌کنند.
- پیاده‌روی به جلوگیری از افزایش وزن در اثر تماشای بیش‌ازحد تلویزیون و بازی با تلفن همراه کمک میکند. پیاده‌روی و سایر اشکال فعالیت بدنی می‌توانند به کودکان بیش‌فعال کمک کنند زمان کمتری را صرف تلویزیون و کامپیوتر کنند. استفاده بیش‌ازحد از تلویزیون، کامپیوتر و تلفن همراه باعث افزایش رفتارهای تکانشی می‌شود. زمان صرف‌شده در طبیعت اثر معکوس دارد.
پیاده‌روی در طبیعت می تواند به جلب کنجکاوی ذاتی کودک درمورد دنیای اطراف کمک کند. تعیین اهداف برای پیاده‌روی، مانند آوردن تعداد معینی سنگ یا سایر اشیاء طبیعی به خانه، میتواند پیاده‌روی خسته‌کننده را به یک بازی جذاب تبدیل کند.
ورزش‌های هوازی
ورزش‌های هوازی قلب کودک را به تپش می‌اندازند. انجام ورزش‌های هوازی به مدت 30 تا 40 دقیقه باعث افزایش ضربان قلب می‌شود. ورزش هوازی مسیرهای جدیدی را در مغز کودک ایجاد کرده و آن را با مواد شیمیایی پر می‌کنند که منجر به افزایش تمرکز و توجه می‌شوند.
ورزش‌های هوازی شامل موارد زیر هستند:
- دویدن
- تند راه رفتن
- دوچرخه‌سواری
- شنا
می‌توانید این فعالیت‌ها را در فضای باز یا داخل خانه انجام دهید. مطالعات نشان میدهند حضور در طبیعت در حین ورزش میتواند علائم بیش فعالی کودک را حتی بیشتر از زمانی که در داخل ورزش می کند، کاهش دهد.
جمع‌بندی
ورزش‌های مختلفی وجود دارند که برای کودکان بیش فعال مناسب هستند. پیدا کردن فعالیتی که کودک از آن لذت می‌برد بسیار مهم است؛ زیرا این فعالیت‌ها می‌توانند زندگی کودکان بیش فعال را تغییر دهند و باعث بهبود علائم آنها شوند.
اگر کودک شما نیز دچار اختلال بیش فعالی است و به دنبال راهی برای مدیریت انرژی اضافی و بهبود رفتارهای او هستید، گروه توانبخشی راه کمال میتواند شما را در انتخاب و اجرای ورزش‌های مناسب یاری کند. با استفاده از برنامه‌های ورزشی تخصصی، می‌توانید به بهبود وضعیت جسمی و روانی کودک خود کمک کنید. برای مشاوره و برنامه‌ریزی ورزشی مناسب، همین امروز با ما تماس بگیرید و اولین قدم را در بهبود کیفیت زندگی کودک خود بردارید.
منابع
سوالات متداول
والدین ممکن است تعجب کنند که آیا ورزش میتواند جای داروهای بیشفعالی را بگیرد یا خیر. در حال حاضر، به نظر میرسد که پاسخ منفی باشد. ورزش کردن به کودکان کمک میکند تا علائم خود را مدیریت کنند، اما نمیتواند تأثیرات قابل توجه دارودرمانی، رفتاردرمانی یا ترکیب آنها را جبران کند.
مطالب مشابه
اتاق‌های حسی فضاهایی چندمنظوره هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از افراد، ازجمله کسانی که با چالش‌های پردازش حسی، معلولیت‌ها یا نیازهای درمانی خاص روبرو هستند، کمک کنند.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی معمولاً در زمینه‌هایی مانند خواندن، رمزگشایی زبان، املا، واژگان یا یادآوری موارد مشکلی ندارند؛ بااین‌حال، ممکن است در ادراک بصری، فضایی یا لمسی دچار مشکل شوند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی ممکن است در پردازش و درک کلمات، جملات و دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند. آنها ممکن است در فهم معنا، زمینه و ظرافت‌های زبان دچار مشکل شوند.
اختلال زبان بیانی، که به آن تأخیر گفتار بیانی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با ناتوانی در استفاده از کلمات و ساخت جملات متناسب با سن کودک، مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای تشکیل جملات منسجم، پیدا کردن کلمات مناسب و انتقال مؤثر پیام‌های خود با مشکل روبرو شوند.
تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.
اختلال پردازش زبان، نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا تولید کلمات تأثیر می‌گذارد. این مشکل به‌دلیل ناتوانی در شنیدن یا تولید فیزیکی صداها نیست، بلکه به توانایی فرد در ایجاد معنا از صداها برای برقراری ارتباط مربوط می‌شود.
ناتوانی‌های یادگیری می‌توانند فرایند یادگیری را مختل کنند. این کودکان ممکن است در مهارت‌هایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه، درک مطالب، به خاطر سپردن اطلاعات، انجام ریاضی یا هماهنگی حرکات مشکل داشته باشند. انواع رایج ناتوانی‌های یادگیری شامل نارساخوانی (دیسلکسیا)، اختلال نوشتن (دیسگرافی)، اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا)، اختلاللات پردازش زبان، بینایی، شنوایی وناتوانی یادگیری غیرکلامی هستند.
اختلال حسی حرکتی زمانی رخ می‌دهد که مغز در دریافت و پاسخ دادن به اطلاعاتی که ازطریق حواس می‌آیند و بر حرکت و هماهنگی بیمار تأثیر می‌گذارند، مشکل داشته باشد. این اختلال باعث ناتوانی بیمار در پردازش ورودی‌های حسی و هماهنگی پاسخ‌های حرکتی می‌شود و چالش‌هایی در تعادل، حرکت و کنترل کلی بدن ایجاد میکند.
اختلال دوقطبی، اختلال سلامت روان است که باعث چرخه‌های شدید تغییرات عاطفی می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دو دوره را تجربه می‌کنند: دوره‌هایی که در آنها فوق‌العاده شاد و پرانرژی هستند، که به آن دوره شیدایی گفته می‌شود. و دوره‌های دیگری که در آنها بسیار افسرده هستند.
کف پای صاف اختلال رایجی است که در آن قوس داخلی پاها در زمان تحمل فشار صاف می شود. هنگامی که افراد دارای کف پای صاف می‌ایستند، پاهای آنها به سمت بیرون بوده و تمام کف پا پایین آمده و با زمین در تماس است.