بدغذایی و بی‌علاقگی نسبت به برخی غذاها در کودکان امری رایج است. اشتهای کودکان با رشد تغییر می‌کند و برای کودکان 1 تا 6 ساله، عادات غذایی ممکن است به مرور زمان تغییر کنند. عواملی مانند خستگی می‌توانند باعث کاهش علاقه کودکان به غذا شوند.
به خاطر داشته باشید که کودکان اغلب طعم‌های متفاوتی را نسبت به بزرگسالان ترجیح می‌دهند و به دلیل کنجکاوی و کاوش در دنیای اطرافشان، ممکن است نتوانند به اندازه کافی برای غذا خوردن وقت بگذارند.
اگر کودک شما علاقه‌مند به غذا خوردن نیست، ایجاد فضایی خوشایند برای وعده‌های غذایی می‌تواند به او کمک کند تا غذاهای مختلف را امتحان کند. فراهم کردن گزینه‌های غذایی سالم و ایجاد یک محیط مثبت و بدون استرس، به لذت بردن کودک از غذا کمک می‌کند.
در ادامه نکاتی برای درمان بدغذایی در کودکان ذکر شده‌اند:
از بین بردن عوامل حواس‌پرتی و تعیین محدودیت زمانی
برای ایجاد فضایی مناسب و مؤثر در هنگام غذا خوردن، حذف عوامل حواس‌پرتی و تعیین محدودیت زمانی از اهمیت بالایی برخوردار هستند. با خاموش کردن تلویزیون، تبلت، و هر وسیله‌ای که ممکن است توجه کودک را از غذا منحرف کند، می‌توانید به کودک کمک کنید تا روی غذا خوردن تمرکز کند. زمان غذا نباید بیش‌ازحد طولانی شود، چرا که این امر می‌تواند استرس‌زا باشد. یک محدوده زمانی حدود 20 تا 30 دقیقه برای هر وعده غذایی مناسب است. اگر کودک در این مدت غذا نخورد، بدون ایجاد تنش غذا را بردارید؛ زیرا بیشتر افراد در 10 دقیقه ابتدایی وعده غذایی بیشترین میزان غذا را مصرف می‌کنند.
حفظ آرامش
حفظ آرامش هنگام مواجهه با بدغذایی کودک از اهمیت زیادی برخوردار است. هیچ‌گاه نباید کودک را به زور وادار به خوردن یا امتحان کردن غذایی کنید. اگر کودک در هنگام غذا سر و صدا کرد یا غذایی را قبول نکرد، بهتر است آرامش خود را حفظ کرده و فضایی بدون استرس ایجاد کنید. لازم است بدانید که معمولاً کودک قبل از پذیرش یک غذای جدید، ممکن است نیاز به 10 تا 15 بار امتحان کردن آن داشته باشد. پس اگر فرزندتان در بارهای اول غذایی را نپذیرفت، ناامید نشوید و دوباره در فرصت‌های بعدی آن غذا را به او معرفی کنید.
تمرین صبوری و ایجاد محیطی مثبت برای وعده‌های غذایی می‌تواند به کودک کمک کند تا به تدریج غذای جدید را بپذیرد و تجربه لذت‌بخشی از خوردن داشته باشد.
تشویق به غذا خوردن طبق اشتهای کودک
برای اطمینان از تغذیه مناسب کودکان، بهتر است به اشتهای طبیعی آن‌ها اعتماد کنید و به آن‌ها اجازه دهید بر اساس نیازشان غذا بخورند. برنامه‌ای منظم با 3 وعده غذایی و 2 تا 3 میان‌وعده در طول روز برای کودک در نظر بگیرید. فاصله حداقل دو ساعت بین وعده‌ها به آن‌ها کمک می‌کند که دوباره احساس گرسنگی کنند. اگر در هر وعده کودک تمایلی به غذا خوردن نشان نداد، نگرانی نداشته باشید؛ اشتهای کودکان می‌تواند به مرور زمان تغییر می‌کند.
در زمان صرف غذا، سعی کنید نوشیدنی را بعد از صرف نیمی از غذا یا پایان غذا به کودک بدهید تا او پیش از شروع به غذا خوردن، معده‌اش را با مایعات پر نکند. این کار به او فرصت بیشتری می‌دهد تا به اشتهای خود غذا بخورد.
ارائه طیف متنوعی از مواد غذایی سالم
برای اطمینان از تأمین نیازهای تغذیه‌ای کودک، از همه گروه‌های غذایی در وعده‌های غذایی او استفاده کنید. بهتر است با مقدار کمی غذا شروع کنید تا کودک تشویق به خوردن شود و سپس در صورت نیاز بیشتر غذا به او بدهید. همچنین، تنوع در غذاها باعث می‌شود کودک به مرور زمان به مواد غذایی مختلف علاقه‌مند شود. چهار گروه اصلی غذایی عبارت‌اند از:
- میوه‌ها و سبزیجات. سرشار از ویتامین‌ها و مواد مغذی.
- غلات. مانند برنج، ماکارونی، نان و غلات سبوس‌دار که انرژی لازم را تأمین می‌کنند.
- لبنیات. مانند شیر و فرآورده‌های آن یا شیرهای گیاهی غنی شده با کلسیم.
- پروتئین‌ها. گوشت، مرغ، تخم مرغ، غذاهای دریایی، حبوبات، آجیل و دانه‌ها که برای رشد و ترمیم بافت‌ها ضروری هستند.
با ارائه غذاهای متنوع از همه این گروه‌های غذایی، کودک خود را به تجربه و کشف طعم‌های جدید تشویق کنید.
تبدیل غذا به تجربه‌ای سرگرم‌کننده
برای اینکه غذا خوردن برای کودکان جذاب‌تر شود، می‌توانید غذاهای سالم را با ایجاد تنوع در رنگ‌ها، شکل‌ها و نحوه سرو، سرگرم‌کننده کنید. به جای سرو غذا به روش‌های معمول، می‌توانید خلاقانه عمل کنید. به‌عنوان مثال، ساندویچ‌ها را به اشکال مختلف و سرگرم‌کننده مانند ستاره یا قلب برش دهید. همچنین می‌توانید با میوه‌ها و سبزیجات، چهره‌های بامزه‌ای در بشقاب کودک درست کنید؛ از برش‌های خیار یا هویج به عنوان چشم‌ها و از گوجه یا فلفل به عنوان دهان استفاده کنید.
استفاده از اشکال و رنگ‌های جذاب
بازی با اشکال و رنگ‌های متنوع مواد غذایی می‌تواند تجربه غذا خوردن را برای کودک هیجان‌انگیز کند. مثلاً از کاتر کوکی برای درست کردن شکل‌های جالب از میوه‌ها، سبزیجات و ساندویچ‌ها استفاده کنید. علاوه بر این، ترکیب بافت‌های مختلف مانند مواد نرم و تُرد در غذا می‌تواند حس کنجکاوی کودکان را تحریک کند و آن‌ها را به امتحان کردن غذاهای جدید ترغیب کند.
الگوبرداری از بزرگ‌ترها
کودکان از بزرگ‌ترها الگو می‌گیرند. اگر شما خودتان به عنوان والدین یا مراقب، طیف وسیعی از غذاهای سالم و متنوع را با علاقه و اشتیاق مصرف کنید، این موضوع به کودک نشان می‌دهد که امتحان کردن غذاهای جدید طبیعی و لذت‌بخش است. غذا خوردن در کنار کودکان و نشان دادن اینکه از غذاهای سالم لذت می‌برید، می‌تواند آن‌ها را به تجربه‌های غذایی جدید تشویق کند.
سرو غذاهای غیرمغذی در مناسبت‌های خاص
ممکن است وسوسه شوید که به کودک خود غذاهایی مانند شیرینی‌ها و خوراکی‌های غیرمغذی پیشنهاد دهید، مخصوصاً وقتی که او از خوردن امتناع می‌کند. یا شاید از این نوع غذاها به عنوان راهی برای ترغیب کودک به خوردن غذاهای سالم استفاده کنید. با این حال، این رویکرد می‌تواند علاقه کودک به غذاهای شیرین را بیشتر کند و موجب شود تا تنها این نوع غذاها را ترجیح دهد. بهتر است خوراکی‌های خاص مانند دسرها و تنقلات غیرسالم را فقط برای مناسبت‌های خاص نگه دارید، و سعی کنید غذاهای سالم را به گزینه‌ای دائمی و جذاب در خانه تبدیل کنید.
اگر می‌خواهید کودک خود را برای عادات غذایی مثبتش تشویق کنید، به جای استفاده از غذا به عنوان پاداش، می‌توانید از پاداش‌های غیرغذایی مانند یک داستان اضافی قبل از خواب یا زمان بیشتر برای بازی استفاده کنید. این کار به کودک شما کمک می‌کند تا ارزش‌های دیگری را به جای دریافت خوراکی‌های غیرسالم یاد بگیرد.
تحسین فرزندتان برای هر تلاشی که در هنگام غذا خوردن انجام می‌دهد، می‌تواند انگیزه‌اش را بیشتر کند. حتی اگر کودک فقط یک گاز کوچک بزند یا سعی کند غذای جدیدی را بچشد، او را تشویق کنید. این امر باعث ایجاد تجربه‌های مثبت از غذا خوردن می‌شود و به مرور زمان می‌تواند رابطه کودک با غذاهای سالم را تقویت کند.
تبدیل وعده‌های غذایی به تجربه‌های منظم و اجتماعی
سعی کنید وعده‌های غذایی را به فرصتی برای تعامل اجتماعی تبدیل کنید. وقتی کودکان در کنار دیگران، به ویژه بزرگسالان یا همسالان خود غذا می‌خورند، تمایل بیشتری به امتحان غذاهای جدید نشان می‌دهند. غذا خوردن در محیط‌های اجتماعی و با دیگران می‌تواند کودک را ترغیب کند تا از غذاهای سالم لذت ببرد و به تدریج سلیقه‌های جدید را بپذیرد.
ایجاد یک محیط مثبت و آرام در هنگام وعده‌های غذایی و در نظر گرفتن غذا به عنوان بخش مهمی از زندگی خانوادگی و اجتماعی می‌تواند تأثیر مثبتی بر روی عادات غذایی کودک داشته باشد.
تعیین زمان‌هایی مشخص برای وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها
اجازه دادن به کودکان برای خوردن مداوم در طول روز ممکن است به طور ناخودآگاه تأثیر منفی داشته باشد، به‌خصوص برای کودکانی که از قبل در مورد غذا حساس هستند. خوردن مداوم باعث می‌شود آن‌ها کمتر احساس گرسنگی کنند و بنابراین تمایل کمتری به امتحان غذاهای جدید داشته باشند.
به جای اینکه کودک در هر زمان بخواهد چیزی بخورد، می‌توانید با تعیین زمان‌های مشخص برای وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها، به ایجاد یک نظم غذایی کمک کنید. برای مثال، می‌توانید زمان‌های مشخصی در طول روز تعیین کنید که «آشپزخانه باز» است و زمانی که وعده یا میان‌وعده تمام شد، «آشپزخانه بسته» می‌شود. این روش می‌تواند به کودکان کمک کند تا در زمان مناسب برای وعده‌های غذایی احساس گرسنگی کنند و به بهبود عادات غذایی آن‌ها منجر شود.
برای کودکان بسته به سن و نیازهای فردی، سه وعده غذایی و 0 تا 3 میان‌وعده در روز معمولاً توصیه می‌شود. ارائه وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها هر 2 تا 4 ساعت به طور منظم، به کودک کمک می‌کند تا زمان‌بندی غذا خوردن را بهتر درک کند و بهبود بیشتری در عادات غذایی او ایجاد شود.
تشویق به نشستن هنگام غذا خوردن
نشستن در زمان صرف غذا می‌تواند به کودکانی که بدغذا هستند کمک کند تا بهتر غذا بخورند. شاید وسوسه‌انگیز باشد که یک کودک نوپا را در خانه با قاشق دنبال کنید یا اجازه دهید یک کودک 7 ساله جلوی تلویزیون غذا بخورد. گرچه این روش‌ها ممکن است در کوتاه‌مدت مؤثر به نظر برسند، اما در بلندمدت به بهبود عادات غذایی کودک کمک نخواهند کرد.
به جای این رویکردها، بهتر است مکان‌هایی مشخص برای صرف غذا تعیین کنید و از کودکان بخواهید هنگام غذا خوردن بنشینند. این کار علاوه بر جلوگیری از خطر خفگی، به کودکان کمک می‌کند تا آرام‌تر غذا بخورند، به بدن خود گوش دهند و بر سیگنال‌های گرسنگی و سیری خود تمرکز کنند. این امر می‌تواند منجر به بهبود عادات غذایی و کاهش بدغذایی در آن‌ها شود.
ادامه دادن به سرو غذا
در بحث تغذیه کودکان، یکی از کلیدهای موفقیت، مداومت در ارائه غذاهای مختلف است. همان‌طور که اغلب توصیه می‌شود، «غذاها را به طور مکرر و به روش‌های متفاوت به کودک معرفی کنید.» این به معنای آن است که حتی اگر کودک هنوز غذایی را دوست ندارد، باید آن را بارها در معرض دید و دسترس او قرار دهید.
برخی از والدین ممکن است بگویند: «چرا باید غذایی را سرو کنم که می‌دانم کودک نمی‌خورد؟» اما اگر هرگز آن غذا را سرو نکنید، هیچ وقت فرصتی برای امتحان و علاقه پیدا کردن به آن نخواهند داشت.
نیازی نیست که غذا را هدر دهید، بلکه می‌توانید سهم‌های کوچک‌تری از آن را ارائه دهید و به این صورت به تدریج کودک را با آن آشنا کنید. به یاد داشته باشید که مداومت در ارائه غذاهای متنوع یکی از راه‌های اصلی برای بهبود عادات غذایی کودکان است.
آموزش عملکرد غذاها در بدن به کودکان
بسیاری از والدین سعی می‌کنند با برچسب زدن غذاها به عنوان «خوب» یا «بد»، کودکان را تشویق به خوردن کنند. اما کارشناسان روانشناسی و تغذیه با این رویکرد موافق نیستند. توصیف غذا به این شکل ممکن است نه تنها تأثیری نداشته باشد، بلکه می‌تواند حساسیت کودکان را نسبت به غذاهای جدید افزایش دهد.
به جای این کار، بهتر است به کودکان آموزش دهید که غذاها چگونه به عملکرد بدنشان کمک می‌کنند. مثلاً بگویید: «هویج سرشار از ویتامین آ است که به بینایی در تاریکی کمک می‌کند.» این اطلاعات ساده به کودکان کمک می‌کند نه تنها اهمیت تغذیه را درک کنند، بلکه حس مسئولیت نسبت به مراقبت از بدنشان را در آن‌ها پرورش می‌دهد. با این روش، کودکان رابطه‌ای سالم و مثبت با غذا برقرار می‌کنند و حتی ممکن است تمایل بیشتری برای امتحان غذاهای جدید نشان دهند.
تشویق استقلال در غذا خوردن برای کودکان
تشویق کودکتان به مستقل‌تر شدن در انتخاب و خوردن غذا، می‌تواند تأثیر مثبتی بر روی عادات غذایی او داشته باشد. یکی از راه‌های افزایش استقلال غذایی این است که به کودک اجازه دهید خودش تصمیم بگیرد چه مقدار و از چه نوع غذایی بخورد، البته از میان گزینه‌های سالمی که شما فراهم کرده‌اید. به جای پیشنهاد دادن تعداد زیادی از غذاها، بهتر است انتخاب‌ها را به 2 تا 3 گزینه محدود کنید تا کودک احساس گیجی یا اضطراب نکند.
مشارکت در تهیه غذا
یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای تشویق استقلال در غذا خوردن، مشارکت کودک در مراحل آماده‌سازی غذا است. کودکانی که در فرآیند تهیه و پخت غذا مشارکت می‌کنند، تمایل بیشتری به امتحان کردن و خوردن غذایی دارند که خودشان در ساختن آن نقشی داشته‌اند. این مشارکت می‌تواند شامل کارهایی مانند انتخاب دستور غذا، شستن میوه‌ها و سبزیجات، بیرون آوردن مواد غذایی از یخچال و انبار، یا حتی کمک در چیدن سفره باشد.
برای کودکان، این فرآیند تنها به آماده‌سازی غذا محدود نمی‌شود. مشارکت در کارهای باغبانی خانگی، مانند کاشت و چیدن گیاهان و سبزیجات، نیز می‌تواند آن‌ها را به مصرف غذاهای سالم‌تر و مغذی‌تر تشویق کند. اگر کودک شما احساس کند در تولید یا تهیه غذایی نقش دارد، انگیزه بیشتری برای خوردن آن پیدا می‌کند.
اهمیت ایجاد محیطی حمایتی
علاوه بر تشویق به استقلال، ایجاد محیطی آرام و بدون فشار برای غذا خوردن بسیار مهم است. نباید کودک را مجبور به خوردن غذاهای خاص کرد. در عوض، می‌توان از تحسین و تشویق برای تلاشی که کودک انجام می‌دهد استفاده کرد. همچنین، مشارکت کودک در فعالیت‌های مرتبط با غذا، حس مالکیت و مسئولیت‌پذیری را در او تقویت می‌کند.
جمع‌بندی
درمان بدغذایی در کودکان به تعهد و صبر نیاز دارد و می‌تواند چالشی باشد که والدین با آن روبرو می‌شوند. ایجاد عادات غذایی سالم از طریق ایجاد محیطی آرام، تکرار مکرر ارائه غذاهای جدید، و تشویق به استقلال غذایی، به تدریج می‌تواند به بهبود عادات غذایی کودکان کمک کند. همچنین، فراهم آوردن محیطی که کودک احساس آرامش و امنیت کند و با لذت از غذا خوردن، بدون اجبار و استرس همراه باشد، نقش مهمی در پذیرش غذاهای مختلف ایفا می‌کند. موفقیت در این مسیر نیازمند پیگیری مداوم و ایجاد رابطه‌ای مثبت بین کودک و غذا است.
منابع
مطالب مشابه
امتناع کودک از غذا خوردن می‌تواند برای والدین ناراحت‌کننده باشد. مقداری بدغذایی در زمان غذا خوردن برای هر نوزاد یا کودک نوپایی طبیعی است، اما باید به‌مرور زمان از بین برود. هنگامی که بدغذایی یا مشکلات تغذیه ماه‌ها یا سال‌ها طول می‌کشند، ممکن است مشکلی پزشکی یا رفتاری در ریشه علائم آن‌ها وجود داشته باشد.
اختلال بلع یا دیسفاژی به معنی ناتوانی در عبور آسان غذا یا مایعات از دهان، گلو و سپس مری و معده در طی فرایند بلعیدن است. این اختلال می‌تواند منجر به آسپیراسیون (ورود غذا یا مایعات به نای و ریه‌ها) شود.
اگر با کودکی اوتیسمی زندگی یا کار کنید، می‌دانید که بال بال زدن در اوتیسم، رفتاری خودتحریکی (استیمینگ) در نظر گرفته می‌شود. کودک مبتلا به اوتیسم از رفتارهای استیمینگ برای خودتنظیمی احساسات یا اضطراب خود استفاده می‌کند.
رفتاردرمانی شناختی بر این ایده استوار است که احساسات، افکار و رفتارهای ما همگی به هم مرتبط هستند و می‌توانند بر یکدیگر تأثیر بگذارند. وقتی کودکان احساس اضطراب یا افسردگی می‌کنند، به‌راحتی در چرخه افکار منفی یا غیرمفید گرفتار می‌شوند.
اصطلاح «اوتیسم با عملکرد بالا» تشخیص پزشکی رسمی نیست، بلکه به‌طور عمومی برای اشاره به افرادی استفاده می‌شود که به‌طور نسبی نیاز به حمایت کمتری دارند و قادرند به‌طور مستقل‌تری در زمینه‌هایی مانند خواندن، نوشتن، صحبت کردن و مدیریت مهارت‌های زندگی عمل کنند.
انواع اختلالات رفتاری شایع در کودکان شامل این موارد هستند:اختلال نقص توجه و بیش‌‌فعالی (ADHD)، اوتیسم ، سلوک (CD)، اختلالات یادگیری، نافرمانی مقابله‌ای (ODD)، انفجاری متناوب، وسواس فکری- عملی (OCD)، دو قطبی، اضطرابی، اختلالات خوردن و ...
سندروم ساوان حالتی نادر است که در آن بیمار مبتلا به اختلالات رشدی، مهارت‌های چشمگیری در حوزه‌ای خاص از خود نشان می‌دهد. این سندرم اغلب با اختلال طیف اوتیسم (ASD) مرتبط است.
اختلالات تشنجی و صرع به‌عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های همراه در افراد مبتلا به اوتیسم شناخته می‌شوند. اگرچه وجود ارتباط بین این دو اثبات شده، اما نحوه تعامل و تأثیرگذاری آن‌ها بر یکدیگر هنوز به‌طور کامل مشخص نیست.
اختلال پردازش شنیداری (APD)، که به‌عنوان اختلال پردازش شنوایی مرکزی نیز شناخته می‌شود، مشکلی شنیداری است که باعث می‌شود درک آنچه دیگران می‌گویند، برای شما دشوار شود. این وضعیت اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود، اما بزرگسالان نیز ممکن است در اثر ابتلا به برخی بیماری‌ها، آسیب مغزی یا افزایش سن به آن مبتلا شوند.
افراد مبتلا به اختلال حس لامسه، بسیار شدیدتر از دیگران نسبت به لمس واکنش نشان می‌دهند. این اختلال اغلب نشانه مشکلاتی در پردازش حسی است که در نحوه برخورد مغز با چیزهایی که می‌بینیم، می‌شنویم یا احساس می‌کنیم، اختلال ایجاد می‌کنند.