از تستهای هوش (آزمونهای بهره هوشی) برای محاسبه نمره ضریب هوشی کودکان استفاده میشود. نتیجه آزمون هوش نشاندهنده عملکرد شرکتکنندگان در طول آزمون، نسبت به سایر آزموندهندگان در گروه سنی آنها است. تستهای هوش را میتوان بهصورت تستهای فردی یا جلسات گروهی انجام داد. این تستها بهصورت آزمونهای کامپیوتری نیز در دسترس هستند.
تستهای هوش فردی زمانبرترین نوع تست هوش برای اجرا و تفسیر هستند. بااینحال، جامعترین نمای کلی از استعداد عمومی یک فرد را ارائه میدهند و باید توسط یک روانشناس انجام شوند.
در تست هوش کودکان، کودک باید به یک سری سؤالات که برای تعیین معیاری نسبی از توانایی فکری او انجام میشوند، پاسخ دهد.
از تست هوش کودکان میتوان برای یافتن اینکه آیا ضعف تحصیلی کودک با مشکل شناختی مرتبط است یا خیر، استفاده کرد. به همین دلیل است که این تستها میتوانند ابزار مفیدی در تشخیص ناتوانیهای یادگیری خاص باشند.
مراحل رشد شناختی برای کودکان
قبل از تصمیمگیری برای انجام تست هوش فرزندتان، درک مراحل مختلف رشد شناختی کودکان میتواند مفید باشد.
در حالی که کودکان با سرعتهای مختلف و به روشهایی متفاوت رشد میکنند، برخی از نقاط عطف کلی وجود دارند که باید در نظر داشته باشید:
- تولد تا 2 سالگی. کودکان جهان را ازطریق حواس و اعمال درک میکنند و ازطریق آزمون و خطا به یادگیری میپردازند.
- 2 سالگی تا 7 سالگی. کودکان میتوانند بهصورت نمادین فکر کنند اما همچنان به شهود متکی هستند و برای درک مفاهیم پیچیدهتر به راهنمایی بزرگسالان نیاز دارند.
- 7 سالگی تا 12 سالگی. کودکان میتوانند استدلال منطقی مستقل داشته باشند و جهان را ازطریق دستهبندیها و تفکر منطقی درک کنند.
انواع تستهای هوش کودکان
طیف گستردهای از طیف هوش کودکان در دسترسی هستند و توصیه میکنیم تستی که بهترین و قابل اعتمادترین نتیجه را ارائه میدهد انتخاب کنید.
مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (WISC) نسخه 5
تست WISC-V محبوبترین تست هوش برای کودکان بین شش تا 16 سال است.
این تست شامل چندین آزمون فرعی است. داوطلبان پس از اتمام آزمون یک نمره هوش در مقیاس کامل و پنج نمره عاملی دریافت میکنند تا عملکرد آنها را در زمینههای کاربردی مانند استدلال سیال، درک کلامی، قابلیت دیداری-فضایی، سرعت پردازش و حافظه کاری منعکس کند.
از نمرات عاملی میتوان برای ارزیابی تواناییهای ذهنی و سبک یادگیری کلی کودک استفاده کرد.
آزمون هوش استنفورد- بینه
تست هوش استنفورد- بینه در ابتدا برای کمک به شناسایی کودکان با استعداد و کودکان با مشکلات یادگیری ابداع شد.
تست استنفورد- بینه برای ارزیابی تواناییهای کلی ذهن، مهارتهای شناختی شامل استدلال، حافظه کوتاهمدت، توانایی یادگیری، حل مسئله، انجام محاسبات، استدلال کلامی و استدلال دیداری- انتزاعی طراحی شده است.
این تست برای افراد بین دو سال تا بزرگسال مناسب است.
تست هوش منسا
این تست برای کودکان 10 سال و نیم به بالا مناسب است.
این تست در درجه اول استعداد افراد را برای استدلال کلامی ارزیابی میکند. این آزمون که برای اندازهگیری چابکی ذهنی طراحی شده است به دو بخش تقسیم میشود.
بخش اول درک مطلب را ازطریق استفاده از متن نوشتاری ارزیابی میکند. در مقابل، بخش نموداری دوم فقط از سؤالات غیرکلامی استفاده میکند.
تستهای وودکاک-جانسون چهارم
این مجموعه از تستها برای افراد بالای دو سال مناسب است و در اواخر دهه 1970 طراحی شده است.
آزمونهای وودکاک-جانسون یک انتخاب محبوب برای شناسایی کودکانی است که واجد شرایط پیوستن به یک برنامه آموزشی با استعداد یا پیشرفته هستند، اگرچه میتوانند به عنوان بخشی از مسیر شناسایی مشکلات یادگیری نیز مورد استفاده قرار گیرند.
کسب نمره بالا در این آزمون میتواند عامل مهمی در موفقیت تحصیلی کودک باشد.
در مقایسه با سایر تستهای استاندارد شده، تستهای وودکاک جانسون گستردهترین طیف تواناییهای شناختی را پوشش میدهند.
تست ارزیابی کافمن برای کودکان (KABC)
تست ارزیابی کافیمن برای کودکان 3 تا 18 ساله طراحی شده است و بر ارزیابی تواناییهای شناختی مرتبط با حل مسئله و یادگیری تمرکز دارد. این آزمون شامل تکالیف کلامی و غیرکلامی است و توسط روانشناسان در محیطهای آموزشی یا مطب خصوصی برگزار میشود.
تست هوش ریون
این آزمون غیرکلامی، استدلال انتزاعی را اندازهگیری میکند و برای کودکان 5 سال به بالا مناسب است. این آزمون اغلب برای ارزیابی کودکان مبتلا به اختلالات زبانی یا شنوایی استفاده میشود و در مدارس، کلینیکهای روانشناسی و گاهی بهصورت آنلاین ازطریق وبسایتهای آموزشی در دسترس است.
مقیاسهای توانایی افتراقی - ویرایش دوم (DAS-II)
مقیاسهای توانایی افتراقی آزمون توانایی شناختی است که میتواند برای کودکان 2 تا 17 ساله استفاده شود. این آزمون برای اندازهگیری توانایی خاص در طیف وسیعی از حوزههای شناختی، مانند توانایی استدلال استقرایی، توانایی کلامی و توانایی فضایی ابداع شده است. این تست هوش در برخی از زمینهها شبیه مقیاس وکسلر است (بهعنوان مثال، شامل آزمونهای فرعی متعددی است) و یک نمره توانایی مفهومی عمومی (GCA) ارائه میکند که مشابه WISC است اما با ضریب هوشی مقیاس کامل WISC یکسان نیست.
چگونه کودکان را برای تستهای هوش آماده کنیم؟
اگر فرزند شما در حال آماده شدن برای شرکت در آزمون هوش است، مهم است که حمایت لازم را برای دستیابی به بهترین نمره ممکن ارائه دهید.
اقداماتی که میتوانید برای کمک به کودک انجام دهید عبارتاند از:
مرحله 1. با فرمت آزمون آشنا شوید
کمک به کودکان بسیار خردسال برای آشنایی با فرمت آزمون و انواع سؤالاتی که باید به آنها پاسخ دهند بسیار مهم است.
در مورد پازلها و بازیهای مشابهی که میتوانید با هم انجام دهید، تحقیق کنید تا کودک در روز آزمون احساس راحتی و اعتمادبهنفس داشته باشد.
برای کودک توضیح دهید که جلسه تست هوش شامل بازیها و پازلهای مختلف است، بنابراین احتمالاً آزمونی سرگرمکننده و لذتبخش خواهد بود.
مرحله 2. تستهای تمرینی را انجام دهید
کودکان بزرگتر ممکن است از تکمیل نسخههای آزمایشی یا تمرینی آزمون هوش بهره ببرند.
این روش به آنها کمک میکند تا با فرمت آزمون آشنا شوند.
دانستن اینکه چه چیزی در انتظار آنها خواهد بود به افزایش اعتمادبهنفس آنها در طول آزمون واقعی کمک میکند.
مرحله 3. کودک را تشویق کنید مطالعه کند
همراه با کودک به مطالعه دروس مشغول شوید یا او را تشویق کنید زمانی را به تنهایی صرف مطالعه کند.
این امر به بهبود مهارتهای زبانی و درک آنها کمک میکند.
مرحله 4. روشهای کاهش اضطراب را به کودک بیاموزید
به کودک خود کمک کنید تا احساس اضطراب مربوط به آزمون را مدیریت کند.
به او اطمینان دهید تا زمانی که تمام تلاش خود را میکند، جای نگرانی وجود ندارد.
ازآنجاییکه در طول آزمون روانشناس میخواهد بفهمد کودک چگونه با مشکلات برخورد میکند، برای او توضیح دهید که حدس زدن پاسخ درصورت عدم اطمینان روشی قابل قبول است.
از اصطلاحات مناسب سن برای توضیح اینکه چرا از آ نها خواسته میشود در آزمون شرکت کنند استفاده کنید.
فرقی نمیکند تست هوش برای شناسایی تأخیر رشدی بالقوه کودک استفاده میشود یا قصد دارید استعداد او را کشف کنید، در هر صورت مطمئن شوید نتیجه آزمون تأثیری بر رابطه شما بر کودک نخواهد گذاشت.
مرحله 5. در همه زمینهها سبک زندگی سالمی به کودک پیشنهاد دهید
بهعنوان مثال، رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و خواب کافی، همگی میتوانند با توانایی شناختی مرتبط باشند.
بسته به سن فرزندتان، اقدامات لازم را برای کمک به او برای رسیدن به این اهداف سبک زندگی انجام دهید.
مثلاً روش تهیه وعدههای غذایی سالم را به کودک بیاموزید، او را تشویق کنید در باشگاه تمرین کند و قوانینی برای عدم استفاده از تلفن همراه یا تلویزیون یک ساعت قبل از خواب وضع کنید.
کودکان باید هر روز حداقل یک ساعت فعالیت بدنی (ورزش، پیادهروی، دویدن، بازی با دوستان و ...) داشته باشند.
انواع فعالیتهای بدنی میتوانند برای توانایی شناختی کودک شما مفید باشند.
مرحله 6. زمان استفاده از تلفن همراه، تبلت و کامپیوتر را کاهش دهید
زمان استفاده از تلفن همراه، تلویزیون، تبلت و کامپیوتر را به حداکثر دو ساعت در روز محدود کنید. استفاده بیشازحد از این وسایل برای مغز در حال رشد کودک مضر است.
مرحله 7. از جایزه برای تشویق کودک استفاده کنید
پس از اتمام آزمون، از تلاشهای فرزندتان قدردانی کرده و او را به خاطر زحماتش تحسین کنید.
توجه داشته باشید که برخی از کودکان پس از انجام تست هوش به زمانی برای استراحت نیاز دارند.
مرحله 8. اطمینان حاصل کنید که کودک شما قبل از آزمون استراحت شبانه خوبی داشته باشد
بین 9 تا 11 ساعت خواب قانون کلی خوبی است.
در روز آزمون صبحانهای متعادل و سالم تهیه کنید و مطمئن شوید کودک لباس راحتی میپوشد.
مزایای تست هوش کودکان
همه والدین میخواهند بدانند فرزندشان در کجای دنیا قرار دارد و چه پتانسیلی برای تبدیل شدن به بزرگسالان موفق دارد. اما تستهای هوش کودکان میتوانند اطلاعاتی بسیار بیشتر از چگونگی رشد شناختی کودکان در اختیار والدین، مراقبان و معلمان قرار دهند.
بیشتر تستهای هوش برای کودکان بهجای تستهای هوش قدیمی، که فقط یک نمره برای عملکرد کلی آنها ارائه میکردند، به بررسی دستههای مختلف ویژگیها و استعدادهای کودک میپردازند. به همین دلیل، میتوانید متوجه شوید فرزندتان در چه زمینههایی قوی است و در چه زمینههایی به کمک نیاز دارد.
تستهای هوش همچنین میتوانند به شما نشان دهند چگونه به فرزند خود کمک کنید تا در زمینههایی که مهارت دارد یا نیاز به کمک دارد بهتر پیش برود. این یکی از دلایلی است که باعث میشود مدارس از تستهای هوش استفاده کنند.
دلیل دیگر برای استفاده از تست هوش این است که ایدههایی در مورد رشته شغلی مناسب کودک و زمینههای مرتبط با آن ارائه میدهند.
هنگامی که تست هوش در سنین پایین انجام میشود به معلمان و والدین کمک میکند از عقب افتادن کودک در زمینههایی که ضعیفتر است جلوگیری کرده و برنامه آموزشی را بر اساس نقاط قوت و ضعف کودک تنظیم کنند. همچنین اگر مشخص شود کودک به یک برنامه آموزشی تکمیلی نیاز دارد، دریافت زودهنگام آن و یادگیری نحوه آموزش به بهترین شکل میتواند به کودک کمک کند قبل از اینکه خیلی عقب بماند، به مسیر خود بازگردد.
از طرفی تست هوش به کودکان ضعیفی که نیاز به شرکت در مدارس خاص دارند کمک میکند هر چه زودتر در مسیر درست قرار بگیرند و از حمایت کافی بهرهمند شوند.
جمعبندی
همانطور که گفتیم تستهای هوش به ارزیابی ضریب هوشی کودکان میپردازند و به پیشرفت تحصیلی، استدلال، حافظه، درک کلامی و ... کمک میکنند. درواقع انجام تستهای هوش برای کودکان و بهویژه در سنین پایین به والدین و معلمان کمک میکنند شناختی کاملتر و دقیقتر از استعدادها، مهارتها و تواناییهای کودکان به دست آورند و در جهت تقویت نقاط قوت و ضعف آنها قدم بردارند.
منابع