اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک اختلال سلامت روان است که می‌تواند پس از تجربه سانحه‌ای آسیب‌زا رخ دهد.
احساس ترس و اضطراب پس از اتفاقی آسیب‌زا امری طبیعی است. در برخی موارد، این احساسات ممکن است برای مدت طولانی ادامه داشته باشند و بر نحوه کنار آمدن شما با زندگی روزمره تأثیر بگذارند. اگر این علائم بیش از یک ماه پس از سانحه همچنان ادامه یابند، ممکن است نشانه‌ای از اختلال استرس پس از سانحه باشند.
انواع PTSD
دو اختلال زیر به شدت با اختلال استرس پس از سانحه مرتبط هستند:
- اختلال استرس حاد. این اختلال، یک وضعیت سلامت روان کوتاه‌مدت است که می‌تواند در عرض یک ماه اول پس از تجربه سانحه رخ دهد. علائمی که بیش از چهار هفته طول می‌کشند ممکن است معیارهای PTSD را داشته باشند.
- PTSD پیچیده (CPTSD). این اختلال، یک وضعیت سلامت روان است که می‌تواند در صورت تجربه آسیب مزمن (طولانی مدت) ایجاد شود. نمونه‌هایی از آسیب مزمن عبارت‌اند از سوء استفاده جسمی یا جنسی طولانی مدت کودکان، خشونت خانگی طولانی مدت و جنگ. افراد مبتلا به CPTSD معمولاً علاوه بر علائم PTSD، مشکلات گسترده‌ای در تنظیم احساسات، حسشان نسبت به خود و روابط دارند.
اختلال استرس پس از سانحه چقدر شایع است؟
این اختلال، مشکلی شایع است و در 5 تا 10 درصد افرادی که آسیب دیده‌اند ایجاد می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند این اختلال در زنان دو برابر بیشتر از مردان مشاهده می‌شود.
علائم اختلال استرس پس از سانحه
هر فردی به طور متفاوتی تحت تأثیر PTSD قرار می‌گیرد. علائم PTSD معمولاً بلافاصله پس از وقوع سانحه شروع می‌شوند، اما گاهی‌اوقات چندین ماه طول می‌کشد تا ظاهر شوند.
چهار نوع علائم PTSD وجود دارند:
- یادآوری مجدد:
- خاطرات تکراری (یا فلش‌بک) که کنترل آن‌ها دشوار است و در زندگی روزمره تداخل ایجاد می‌کنند
- کابوس‌ها
- ناراحتی شدید ناشی از یادآوری آسیب
- علائم جسمی مانند تپش قلب، تنگی نفس، تعریق یا حملات پانیک هنگام یادآوری آسیب
- اجتناب:
- اجتناب از مکان‌ها، افراد یا اشیایی که ممکن است خاطرات سانحه را زنده کنند
- تمایل به صحبت نکردن یا فکر نکردن در مورد این سانحه
- افکار و احساسات منفی:
- سرزنش خود یا دیگران برای سانحه
- احساس بی‌حسی، افسردگی، عصبانیت یا گناه
- ناتوانی در یادآوری سانحه
- لذت نبردن از فعالیت‌های مورد علاقه
- جدا شدن عاطفی از دیگران
- علائم واکنش‌گر:
- اسکن کردن مکرر محیط برای یافتن نشانه‌های خطر
- به راحتی ترسیدن
- رفتار تحریک‌پذیر یا پرخاشگرانه
- مشکل در خوابیدن
- تمرکز ضعیف
شدت علائم
با گذشت زمان، شدت علائم اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند متفاوت باشد. ممکن است هنگام استرس عمومی یا هنگام مواجهه با یادآورهای آنچه تجربه کرده‌اید (مانند همان زمان از سال که سانحه اتفاق افتاده است)، علائم PTSD بیشتری داشته باشید. به عنوان مثال، ممکن است صدای ترکیدن لاستیک ماشین را بشنوید و یا تجربیات جنگی را دوباره تجربه کنید. یا ممکن است گزارشی را در اخبار در مورد خشونت جنسی مشاهده کنید و خاطرات خشونت بر شما چیره شوند.
اختلال استرس پس از سانحه در کودکان و نوجوانان
کودکان و نوجوانان مبتلا به PTSD ممکن است علائمی مشابه بزرگسالان داشته باشند، اما ممکن است برخی تفاوت‌ها نیز وجود داشته باشند.
پس از تجربه آسیب، کودکان ممکن است:
- مهارت‌هایی را که قبلاً به دست آورده‌اند، مانند صحبت کردن، از دست بدهند.
- دچار شب‌ادراری شوند.
- از تاریکی یا رفتن به رختخواب بترسند.
- به طور غیرمعمولی به والدین یا مراقبان خود بچسبند.
- سانحه را در حین بازی بازسازی کنند.
- دچار کابوس‌های آزاردهنده یا مشکل در خواب شوند.
- دچار حملات شدید خشم شوند.
نوجوانان مبتلا به PTSD ممکن است علائمی مشابه بزرگسالان را تجربه کنند، اما احتمال بروز رفتارهای زیر بیشتر است:
- رفتارهای پرخطر
- آسیب رساندن به خود
- مصرف الکل یا سایر مواد
چه عواملی باعث اختلال استرس پس از سانحه می‌شوند؟
اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند ناشی از تجربه یا مشاهده اتفاقی آسیب‌زا باشد. سوانح آسیب‌زایی که باعث این اختلال می‌شوند شامل آسیب جدی، خشونت جنسی، یک وضعیت بالقوه تهدیدکننده زندگی یا مرگ هستند. همچنین این اختلال می‌تواند ناشی از شنیدن اتفاقی باشد که برای یکی از اطرافیان شما رخ داده است.
تجربیاتی که به صورت بالقوه می‌توانند منجر به PTSD شوند عبارت‌اند از:
- تصادفات جدی
- بلایای طبیعی مانند آتش‌سوزی‌های جنگلی، سیل و زلزله
- زندگی در منطقه جنگی یا تجربه جنگ در ارتش
- خشونت جنسی یا جسمی
- شکنجه یا تروریسم
- دیدن افراد مجروح یا کشته شده
اگرچه پایان یک رابطه یا از دست دادن شغل هم می‌توانند احساس ویرانگری ایجاد کنند، اما این نوع تجربیات باعث PTSD نمی‌شوند.
عوامل خطر برای اختلال استرس پس از سانحه
هر کسی می‌تواند دچار این اختلال شود، اما برخی افراد در معرض خطر بیشتری هستند. زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به PTSD هستند.
احتمال ابتلا به PTSD بیشتر است اگر:
- در سانحه‌ای که در آن به عمد به شما آسیب وارد شده است، حضور داشته باشید.
- در معرض آسیب مکرر قرار گرفته‌اید، مانند زندگی در منطقه جنگی یا تحمل سوء استفاده های مکرر .
- در شغلی کار می‌کنید که شما را در معرض آسیب مکرر قرار می‌دهد، مانند سرباز، امدادگر یا آتش‌نشان.
- در گذشته دچار بیماری روانی مانند اضطراب یا افسردگی شده‌اید.
- پس از آسیب، حمایت کافی نداشته‌اید.
- پس از آسیب، استرس‌های دیگری را تجربه کرده‌اید، مانند از دست دادن عزیزان، خانه یا شغل.
اختلال استرس پس از سانحه، تنها اختلال سلامت روان ناشی از تجربه حوادث آسیب‌زا نیست. افسردگی، روان‌پریشی، اضطراب یا اختلالات خوردن نیز می‌توانند ناشی از تجربه حوادث آسیب‌زا باشند.
تشخیص اختلال استرس پس از سانحه
هیچ آزمونی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد. در عوض، یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی پس از پرسیدن در مورد موارد زیر، تشخیص را انجام می‌دهد:
- علائم
- سابقه پزشکی
- سابقه سلامت روان
- مواجهه با آسیب
صحبت کردن در مورد آسیب ممکن است دشوار باشد. ممکن است بخواهید یکی از عزیزان خود را برای حمایت و کمک به ارائه جزئیات در مورد علائم و تغییرات رفتاریتان در ویزیت همراه خودتان بیاورید.
ارائه‌دهندگان از معیارهای تشخیصی PTSD در "راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی" انجمن روانشناسی آمریکا(DSM-5) استفاده می‌کنند. بیماری که حداقل یک ماه دارای علائم زیر باشد، مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه است:
- حداقل یک علامت یادآوری مجدد
- حداقل یک علامت اجتناب
- حداقل دو علامت افکار و احساسات منفی
- حداقل دو علامت علائم واکنش‌گر
متخصص همچنین ممکن است معاینه فیزیکی انجام دهد و آزمایشات خاصی (مانند آزمایش خون) را برای بررسی اینکه آیا شرایط جسمی خاصی ممکن است باعث برخی از علائم شما شود یا خیر، درخواست کند.
درمان اختلال استرس پس از سانحه
بسیاری از افراد در چند هفته اول پس از سانحه، برخی از علائم PTSD را دارند، اما اکثر آن‌ها به تنهایی یا با کمک خانواده و دوستان بهبود می‌یابند.
برای افرادی که علائم آن‌ها طولانی‌تر هستند، PTSD را می‌توان با روان درمانی و گاهی‌اوقات دارو درمان کرد. هر فرد این اختلال را به گونه‌ای متفاوت تجربه می‌کند. با پزشک یا متخصص بهداشت روان خود صحبت کنید تا تصمیم بگیرید که کدام گزینه‌های درمانی ممکن است برای شما بهتر باشد.
درمان های روانشناسی برای PTSD
روان درمانی می‌تواند به شما یاد دهد که چگونه با خاطرات سانحه کنار بیایید و اضطراب خود را کاهش دهید. انواع مختلفی از درمان‌ها وجود دارند، ازجمله:
- رفتاردرمانی شناختی متمرکز بر آسیب (TF-CBT). این درمان شامل کار کردن با خاطرات سانحه در محیطی امن و ساختاریافته، تلاش برای تغییر باورها و افکار غیر مفید و قرار گرفتن تدریجی در معرض محرک‌هایی است که باعث اضطراب شما می‌شوند.
- قرار گرفتن طولانی مدت (PE). نوعی درمان مکالمه ای است که شامل بازگویی خاطرات سانحه می‌باشد و تا زمانی ادامه دارد که خاطرات کمتر باعث ناراحتی شما شوند.
- درمان پردازش شناختی (CPT). این درمان نوعی CBT است که بر افرادی که در افکار خود در مورد آسیب گیر افتاده‌اند، تمرکز دارد.
- حساسیت‌زدایی و بازپردازش از طریق حرکات چشم (EMDR). این درمان شامل کار کردن روی خاطرات سانحه در حین انجام یک سری حرکات چشم است.
- گروه درمانی. این نوع درمان، بازماندگان حوادث مشابه را تشویق می‌کند تا تجربیات و احساسات خود را در محیطی راحت و بدون قضاوت به اشتراک بگذارند. خانواده درمانی نیز ممکن است مفید باشد؛ زیرا چالش‌های PTSD می‌تواند بر کل خانواده تأثیر بگذارد.
روان درمانی ممکن است 8 تا 12 جلسه طول بکشد تا علائم تسکین یابند.
دارودرمانی
انواع مختلفی از داروها می‌توانند به بهبود علائم اختلال استرس پس از سانحه کمک کنند:
- داروهای ضد افسردگی. این داروها می‌توانند علائم افسردگی و اضطراب را کاهش دهند. آن‌ها همچنین می‌توانند به بهبود مشکلات خواب و تمرکز کمک کنند. داروهای مهارکننده بازجذب انتخابی سروتونین (SSRI) مانند سرترالین (زولفت) و پاروکستین (پاکسیل) توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان PTSD تأیید شده‌اند. ونلافاکسین (Effexor XR) نیز ممکن است تجویز شود. با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد عوارض جانبی احتمالی صحبت کنید.
- داروهای ضد اضطراب. این داروها می‌توانند اضطراب شدید و مشکلات مرتبط با آن را کاهش دهند. به طور کلی داروهای ضد اضطراب فقط برای مدت کوتاهی استفاده می‌شوند.
اصلاح سبک زندگی
استراتژی‌های دیگری که می‌توانند به بهبود سلامت روان شما کمک کنند عبارت‌اند از:
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
- به طور منظم ورزش کنید.
- تمرینات آرامش‌بخشی، ذهن‌آگاهی و یوگا را انجام دهید.
- از مصرف الکل و مواد مخدر اجتناب کنید.
آیا می‌توان از اختلال استرس پس از سانحه پیشگیری کرد؟
اگر شما یا یکی از آشنایانتان سانحه‌ای را تجربه کرده‌اید، می‌توانید به خود یا عزیزانتان کمک کنید تا با این تجربه کنار بیایید و از احساسات منفی بهبود یابید.
استراتژی‌هایی که ممکن است مفید باشند شامل موارد زیر هستند:
- استراحت کنید، رژیم غذایی سالم داشته باشید و ورزش کنید.
- از الکل، سیگار و محرک‌هایی مانند قهوه اجتناب کنید.
- به تدریج به فعالیت‌های معمول خود بازگردید.
- زمانی را برای انجام کارهایی که از آن‌ها لذت می‌برید اختصاص دهید.
- وقت خود را با خانواده و دوستان بگذرانید.
- در مورد احساسات خود صحبت کنید یا بنویسید.
- زمان صرف شده برای تماشای اخبار سوانح را محدود کنید.
عوارض اختلال استرس پس از سانحه
اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند کل زندگی شما ازجمله تحصیلات، شغل، نحوه ارتباط شما با دیگران، سلامت جسمی و لذت بردن از فعالیت‌های روزمره و ... را مختل کند. داشتن PTSD همچنین ممکن است خطر ابتلا به سایر مشکلات سلامت روان مانند موارد زیر را افزایش دهد:
- افسردگی و اختلالات اضطرابی
- مشکلات مصرف مواد مخدر یا الکل
- فکر کردن به خودکشی و اقدام به خودکشی
چه زمانی باید به متخصص مراجعه کنم؟
اگر خودتان یا یکی از آشنایانتان علائم PTSD را تجربه کردید و این علائم بیش از دو هفته پس از سانحه ادامه پیدا کردند و بر کار، مدرسه یا فعالیت‌های روزمره شما تأثیر گذاشتند، حتماً به متخصص مراجعه کنید. اگر در معرض خطر بالای ابتلا به PTSD پس از سانحه هستید، سریع‌تر به متخصص مراجعه کنید تا احتمال ابتلا به این اختلال را کاهش دهید.
آماده شدن برای ویزیت
اگر فکر می‌کنید ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه شده باشید، از پزشک یا متخصص خود وقت ویزیت بگیرید. در زیر اطلاعاتی برای کمک به شما در روز ویزیت و آنچه در انتظار شماست، آورده شده است.
در صورت امکان، یکی از اعضای خانواده یا دوستان مورد اعتماد خود را با خود ببرید. گاهی اوقات ممکن است به یاد آوردن تمام اطلاعات ارائه‌شده به شما دشوار باشد.
کاری که شما می‌توانید انجام دهید
قبل از ویزیت، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- هرگونه علائمی که داشته‌اید و مدت زمان آن‌ها
- اطلاعات شخصی کلیدی، به‌ویژه رویدادها یا تجربیاتی - حتی در گذشته دور - که باعث احساس ترس شدید، درماندگی یا وحشت در شما شده‌اند.
- چیزهایی که به دلیل استرس خود از انجام آن‌ها دست کشیده‌اید یا از آن‌ها دوری می‌کنید.
- اطلاعات پزشکی شما، از جمله سایر شرایط جسمی یا سلامت روان که تشخیص داده شده‌اند. همچنین، هرگونه دارو یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید و دوز آن‌ها را نیز درج کنید.
- سؤالاتی که باید بپرسید تا بتوانید بیشترین بهره را از وقت ویزیت خود ببرید.
سؤالات اساسی‌ای که باید از پزشک یا متخصص بهداشت روان بپرسید عبارت‌اند از:
- چه چیزی باعث ایجاد علائم من می‌شود؟
- آیا علل دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد؟
- چگونه بیماری من را تشخیص خواهید داد؟
- آیا این وضعیت کوتاه‌مدت است یا بلندمدت؟
- چه درمان‌هایی برای این اختلال توصیه می‌کنید؟
- مشکلات سلامتی دیگری که همراه با PTSD است را چطور مدیریت کنم؟
- چه زمانی انتظار دارید که علائم من بهبود یابند؟
- آیا PTSD خطر ابتلا به سایر مشکلات سلامت روان را افزایش می‌دهد؟
- آیا توصیه می‌کنید که تغییراتی در خانه، محل کار یا مدرسه برای کمک به بهبودی ایجاد کنم؟
- آیا منابعی در مورد PTSD وجود دارند که بتوانم مطالعه کنم؟ چه وب‌سایت‌هایی را توصیه می‌کنید؟
در طول ویزیت خود در صورت داشتن هرگونه سؤال دیگر دریغ نکنید.
آنچه پزشک از شما می‌پرسد
پزشک معالج شما احتمالاً چندین سؤال از شما خواهد پرسید، از جمله:
- چه علائمی برای شما یا عزیزان شما نگران‌کننده است؟
- برای اولین بار چه زمانی متوجه علائمتان شدید؟
- آیا تا به حال بخشی از یک سانحه یا شاهد آن بوده‌اید؟
- آیا افکار، خاطرات یا کابوس‌های آزاردهنده‌ای از آسیبی که دیده‌اید، دارید؟
- آیا از افراد، مکان‌ها یا موقعیت‌های خاصی که شما را به یاد یک تجربه آسیب‌زا می‌اندازند، دوری می‌کنید؟
- آیا در مدرسه، محل کار یا نحوه ارتباط با دیگران مشکلی داشته‌اید؟
- آیا تا به حال به آسیب رساندن به خود یا دیگران فکر کرده‌اید؟
- هر چند وقت الکل یا مواد مخدر مصرف می‌کنید؟
- آیا قبلاً برای درمان سایر علائم سلامت روان یا یک مشکل سلامت روان درمان شده‌اید؟ اگر بله، چه نوع درمانی بیشترین کمک را کرده است؟
پزشک معالج یا متخصص بهداشت روان بر اساس پاسخ‌ها، علائم و نیازهای شما سؤالات بیشتری خواهد پرسید. ممکن است به شما پرسشنامه‌هایی داده شود که در مورد سوانحی که داشته‌اید و علائمتان سؤال شود. آماده‌سازی و پیش‌بینی سؤالات به شما کمک می‌کند تا بیشترین استفاده را از زمان ویزیت داشته باشید.
جمع‌بندی
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک اختلال روانی است که در پاسخ به یک سانحه شدید ایجاد می‌شود. این اختلال می‌تواند باعث طیف وسیعی از علائم از جمله یادآوری گذشته، کابوس‌ها، اجتناب از یادآوری سانحه، تغییرات در احساسات و خلق و خو و افزایش علائم واکنش‌گر شود. عوامل خطر برای ابتلا به PTSD شامل شدت رویداد آسیب‌زا، حمایت اجتماعی ضعیف پس از رویداد و وجود مشکلات سلامت روان قبلی هستند. درمان‌های مؤثری برای PTSD وجود دارند که بیماران می‌توانند با کمک آن‌ها به زندگی عادی خود بازگردند.
منابع
مطالب مشابه
ماساژ درمانی کودک روشی طبیعی، مراقبتی و آرامش‌بخش برای حمایت از سلامت و رفاه کودک است. این درمان به‌گونه‌ای طراحی شده است که با استفاده از حرکات نرم و ریتمیک به ایجاد آرامش، کاهش اضطراب و بهبود خلق و خوی کودکان کمک کند.
اگر کودک شما در تلفظ کلمات، روانی گفتار، برقراری ارتباط یا درک زبان مشکل دارد، گفتاردرمانی می‌تواند روشی مؤثر برای بهبود مهارت‌های زبانی و گفتاری او باشد. انتخاب مرکز گفتاردرمانی مجهز و حرفه‌ای، نقش مهمی در پیشرفت درمانی کودک دارد.
دسترسی به مراکز گفتاردرمانی مجهز و متخصص، به‌ویژه در مناطقی مانند غرب تهران، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا رفت‌وآمد به مراکز درمانی می‌تواند برای خانواده‌ها چالش‌برانگیز باشد. اگر در غرب تهران زندگی می‌کنید ما در گروه توانبخشی راه کمال، بهترین خدمات گفتاردرمانی را با استفاده از روش‌های علمی و نوین برای شما فراهم می‌کنیم.
آیا به‌دنبال بهترین و پیشرفته‌ترین مرکز گفتار درمانی برای کودکان در شرق تهران هستید؟ کلینیک گفتار درمانی راه کمال با فراهم کردن محیطی گرم و دوستانه، آماده پذیرش کودکان شماست. این مرکز با استفاده از تجهیزات مدرن، دانش به‌روز و تیم متخصص، به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های زبانی و ارتباطی خود را بهبود بخشند و مسیر مناسبی را برای رشد و پیشرفت طی کنند.
اگر در شمال تهران ساکن هستید و به خدمات گفتاردرمانی در کلینیک یا منزل نیاز دارید، گروه توانبخشی راه کمال با بهره‌گیری از تیمی مجرب و حرفه‌ای از گفتاردرمانگران، خدمات تخصصی و نوین گفتاردرمانی را در شمال تهران ارائه می‌دهد.
حس عمقی، توانایی بدن برای احساس حرکت، عمل و موقعیت است. این حس در تمام حرکات عضلانی وجود دارد.صدمات یا مشکلات پزشکی که بر عضلات، اعصاب و مغز تأثیر می‌گذارند، می‌توانند باعث اختلال درازمدت یا دائمی حس عمقی شوند. تغییرات مرتبط با سن نیز بر حس عمقی تأثیر می گذارد.
اکثر کودکان تا زمانی که در کلاس اول هستند، شروع به خواندن، نوشتن، و محاسبات ساده می‌کنند. اما برای برخی از آن‌ها، درک این مهارت‌های اساسی گیج‌کننده و خسته‌کننده است.
مشکل حس احشایی آیا تا به حال پیش آمده است به خاطر اینکه متوجه گرسنگی خود نشده‌اید، یک وعده غذایی را فراموش کنید؟ یا به خاطر اینکه متوجه خستگی خود نشده‌اید، فراموش کنید بخوابید؟ یا به خاطر اینکه متوجه تشنگی خود نشده‌اید، آب نخورید؟ اگر این موارد را تجربه کرده‌اید یا تجربیات مشابهی داشته‌اید، احتمالاً حس احشایی ضعیفی دارید.
در پنج سالگی، بسیاری از ویژگی‌ها و توانایی‌های رشدی کودکان آشکار می‌شوند و والدین و مراقبان با دقت می‌توانند نشانه‌های اولیه اختلال اوتیسم را تشخیص دهند.
تشخیص اختلالات یادگیری معمولاً ازطریق مشاهده مشکلات تحصیلی کودک در مدرسه آغاز می‌شود. معلمان و والدین اولین افرادی هستند که متوجه این چالش‌ها می‌شوند. برای تشخیص دقیق، کودک باید تحت ارزیابی‌ها و آزمایش‌های خاص قرار گیرد. در این فرآیند، متخصص اطفال، روانشناس مدرسه یا روانشناس کودک مشارکت دارند.