اوتیسم خفیف یا سطح 1 چیست و چه علائمی دارد؟

کودکانی که علائم خفیف‌تری از اختلال طیف اوتیسم (ASD) را تجربه می‌کنند، اغلب با تأخیر یا اشتباه در تشخیص مواجه می‌شوند. این موضوع می‌تواند مانعی برای دریافت به‌موقع منابع، درمان‌ها، و خدمات آموزشی مورد نیاز آن‌ها باشد، در حالی که تشخیص دقیق اوتیسم خفیف (سطح 1) برای فراهم کردن این امکانات و کمک به رشد بهینه آن‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است.

اوتیسم خفیف در کودکان چیست؟

اتیسم سطح 1 نوعی اختلال عصبی-رشدی است که با چالش‌هایی در زمینه‌های تعامل اجتماعی، ارتباطات و رفتار مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این سطح از اوتیسم علائمی خفیف‌تر نسبت به کودکان با اوتیسم سطح 3 نشان می‌دهند و به حمایت کمتری در زندگی روزمره نیاز دارند.

با این حال، آن‌ها همچنان در برخی حوزه‌ها با مشکلاتی مواجه هستند، مانند:

• درک نشانه‌های غیرکلامی. مانند لحن صدا، زبان بدن، یا حالات چهره.
• سازگاری با تغییرات برنامه روتین. تغییرات ناگهانی در برنامه روزمره می‌تواند موجب اضطراب یا اختلال در عملکرد آن‌ها شود.

ازآنجایی‌که اوتیسم یک اختلال طیفی است، علائم آن در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشند. هر کودک مبتلا به اوتیسم خفیف ممکن است رفتارها و نیازهای خاص خود را داشته باشد که این موضوع اهمیت تشخیص و برنامه‌ریزی دقیق برای حمایت از آن‌ها را دوچندان می‌کند.

علائم اوتیسم خفیف در کودکان

کودکان مبتلا به اتیسم سطح 1 ویژگی‌ها و رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که می‌توانند خانواده‌ها و متخصصان را در شناسایی و تشخیص این اختلال یاری کنند. در زیر به علائم رایج اوتیسم خفیف در کودکان اشاره شده است:

چالش‌های اجتماعی

کودکان مبتلا به اتیسم سطح 1 معمولاً در تعاملات اجتماعی با مشکلاتی روبه‌رو هستند، از جمله:

• شروع یا حفظ مکالمات. آن‌ها ممکن است در شروع گفتگو یا ادامه آن دچار دشواری باشند.
• تفسیر نشانه‌های غیرکلامی. درک زبان بدن، حالات چهره یا لحن صدا برای آن‌ها سخت است.
• مشکلات در رعایت هنجارهای اجتماعی. رفتارهای معمول در موقعیت‌های اجتماعی ممکن است برای آن‌ها گیج‌کننده باشد.
• ارتباط چشمی محدود. ممکن است ارتباط چشمی کمی برقرار کنند یا از آن اجتناب کنند.
• چالش در بازی متقابل. تعامل در بازی‌های گروهی یا به اشتراک گذاشتن اسباب‌بازی‌ها برای آن‌ها دشوار است.
• سختی در دوست‌یابی. برقراری یا حفظ روابط دوستانه برای آن‌ها چالش‌برانگیز است.
• مشکل در درک زبان پیچیده. طنز، طعنه و زبان مجازی ممکن است به سختی توسط این کودکان فهمیده شود.

مشکلات زبان عملی

کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف اغلب با مشکلات ارتباطی مواجه هستند که یکی از ویژگی‌های شاخص این سطح از اوتیسم به شمار می‌آید. اگرچه مهارت‌های زبانی آن‌ها ممکن است با سرعتی طبیعی رشد کند، در استفاده از زبان در موقعیت‌های اجتماعی یا همان زبان عملی با چالش‌هایی روبه‌رو هستند. این مشکلات شامل موارد زیر هستند:

• دشواری در درک و پاسخ به پرسش‌های انتزاعی یا مبهم
• مشکل در حفظ مکالمه روی یک موضوع مشخص
• ناتوانی در تنظیم سبک گفتار خود بر اساس شرایط یا مخاطب

رفتارهای تکراری و علایق خاص

رفتارهای تکراری و علاقه‌های محدود از دیگر ویژگی‌های رایج در کودکان مبتلا به اتیسم سطح 1 است که می‌توانند به شکل‌های زیر بروز کنند:

• حرکات بدنی تکراری مانند تکان دادن دست‌ها یا بدن
• پایبندی به روال‌ها یا الگوهای رفتاری سخت‌گیرانه
• وابستگی شدید به اشیاء خاص یا علاقه‌مندی به آن‌ها

همچنین، این کودکان ممکن است شیفتگی یا تخصص شدیدی در موضوعات یا فعالیت‌های خاص از خود نشان دهند. این علایق می‌توانند منبع شور و انگیزه باشند، اما ممکن است تمرکز آن‌ها را روی سایر زمینه‌ها محدود کنند و تعامل آن‌ها را در فعالیت‌های متنوع کاهش دهند.

حساسیت‌های حسی

کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف اغلب با حساسیت‌های حسی مواجه هستند. آن‌ها ممکن است نسبت به محرک‌هایی مانند صدا، نور، لمس، مزه یا بو به شدت حساس بوده یا حساسیت کمی داشته باشند. برخی از کودکان ممکن است از صداها یا بافت‌های خاص دچار اضطراب یا آشفتگی شوند، در حالی که دیگران به دنبال تجربیات حسی شدیدتر می‌روند. این حساسیت‌ها می‌توانند به طور چشمگیری بر زندگی روزمره کودک تأثیر گذاشته و توانایی او را برای تمرکز، تنظیم احساسات و مشارکت در فعالیت‌های معمولی محدود کنند.

نقاط قوت و چالش‌های شناختی

کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف معمولاً دارای توانایی‌های شناختی ویژه‌ای هستند. برخی از آن‌ها ممکن است در زمینه‌هایی خاص مانند ریاضیات، پردازش بصری یا حافظه توانایی‌های برجسته‌ای از خود نشان دهند، در حالی که در برخی از حوزه‌های شناختی ممکن است با مشکلاتی روبه‌رو شوند. مهارت‌های عملکرد اجرایی مانند سازمان‌دهی، برنامه‌ریزی و انعطاف‌پذیری ممکن است برای آن‌ها به ویژه چالش‌برانگیز باشد. شناخت نقاط قوت این کودکان و ارائه حمایت مناسب در کنار مداخلات برای بهبود نواحی دشوار، می‌تواند کمک زیادی به رشد آن‌ها کند.

علت اوتیسم خفیف چیست؟

علت دقیق اوتیسم سطح 1 همچنان به طور کامل شناخته نشده است، اما دانشمندان معتقدند ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند. برای مثال، سن بالای والدین و مصرف برخی داروها مانند والپروئیک اسید در دوران بارداری، از جمله عوامل احتمالی در ایجاد این وضعیت در نظر گرفته شده‌اند. با این حال، هیچ تحقیق قطعی علت مشخصی را تأیید نکرده است.

عوامل مرتبط با بروز اوتیسم خفیف عبارت‌اند از:

• جنسیت. شواهد نشان می‌دهند که اوتیسم خفیف در پسران بیشتر از دختران مشاهده می‌شود.
• سابقه خانوادگی. کودکان دارای خواهر و برادر بزرگ‌تر یا والدینی که خود مبتلا به اوتیسم هستند، احتمال بیشتری برای بروز این علائم دارند.
• اختلالات ژنتیکی. بیماری‌هایی مانند سندرم ایکس شکننده با افزایش خطر اوتیسم خفیف در ارتباط هستند.

در حالی که این عوامل ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند، تحقیقات بیشتری برای درک کامل علل اوتیسم خفیف و تأثیر دقیق این عوامل ضروری است.

تشخیص اوتیسم خفیف

متخصصان حوزه روان‌شناسی و پزشکی از ابزارهای مختلفی برای تشخیص اتیسم خفیف استفاده می‌کنند. این فرآیند معمولاً با مصاحبه تشخیصی آغاز می‌شود.

در این مصاحبه، یک ارزیاب حرفه‌ای با خود بیمار یا والدین و مراقبان او گفت‌وگو می‌کند تا اطلاعات جامعی درباره علائم، پیشینه خانوادگی و رشد اولیه فرد به دست آورد.

ابزارهای تشخیصی رایج شامل موارد زیر هستند:

• مقیاس درجه‌بندی طیف اوتیسم (ASRS). این ابزار شامل مشاهده رفتار بیمار و جمع‌آوری اطلاعات از طریق فرم‌هایی است که معلمان و والدین پر می‌کنند. ASRS برای کودکان و نوجوانان 2 تا 18 ساله طراحی شده است و نمرات آن با داده‌های مشابه از سایر کودکان مقایسه می‌شود تا مشخص شود که آیا بیمار به اوتیسم خفیف مبتلاست یا خیر.
• مصاحبه تشخیصی اوتیسم (ADI-R). این ابزار تشخیصی برای ارزیابی علائم اوتیسم سطح یک در کودکان 4 ساله تا بزرگسالان به کار می‌رود. این مصاحبه به بررسی مهارت‌های ارتباطی و رفتارهای خاص بیمار می‌پردازد تا وجود یا عدم وجود اوتیسم خفیف را تعیین کند.
• جدول مشاهدات تشخیصی اوتیسم (ADOS-2). این روش مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی افراد مشکوک به اوتیسم خفیف را بررسی می‌کند. ماژول‌های مختلف این ابزار برای ارزیابی علائم در کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان طراحی شده‌اند.
• مصاحبه تشخیصی برای اختلالات اجتماعی و ارتباطی (DISCO). این ابزار ساختاریافته برای کودکان و بزرگسالان به کار می‌رود و از طریق پرسش‌های هدفمند درباره رفتارها و سطح عملکرد فرد، به تشخیص اوتیسم خفیف کمک می‌کند.

این ابزارها به متخصصان کمک می‌کنند تا با دقت بالا علائم اوتیسم خفیف را شناسایی کنند و تشخیصی مثبت ارائه دهند. استفاده از این منابع، اطلاعاتی جامع درباره رفتارها و نیازهای فرد فراهم می‌کند و راه را برای ارائه حمایت‌های لازم هموار می‌سازد.

مدیریت اوتیسم خفیف

کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف، یا والدین و مراقبان آن‌ها، می‌توانند با بهره‌گیری از روش‌های مختلف به مدیریت این وضعیت کمک کنند. این راهکارها می‌توانند زندگی روزمره را برای افراد مبتلا آسان‌تر کنند و به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها منجر شوند.

حفظ برنامه‌ریزی منظم

والدین یا مراقبان کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف باید تلاش کنند تا زندگی آن‌ها در یک چارچوب منظم و قابل پیش‌بینی باقی بماند. این رویکرد به آن‌ها کمک می‌کند احساس آرامش و امنیت بیشتری داشته باشند. همچنین، اطمینان از مصرف منظم داروهای تجویز شده برای شرایط مرتبط مانند اضطراب، اختلالات خواب یا OCD از اهمیت بالایی برخوردار است.

فعالیت‌های ورزشی

ورزش‌های ساده مانند پیاده‌روی یا شنا می‌توانند به کاهش اضطراب و مدیریت بهتر علائم اوتیسم کمک کنند. این فعالیت‌ها همچنین رفتارهای منفی را به انرژی‌های مثبت در زندگی روزمره تبدیل می‌کنند.

استفاده از ابزارهای حسی

ابزارهایی مانند اسپینرها یا توپ‌های فشاری می‌توانند به کاهش استرس و تمرکز بیشتر کمک کنند. این وسایل حس‌های آرامش‌بخشی مانند ارتعاش یا حرکت ایجاد می‌کنند که برای بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم خفیف مفید است.

جلسات درمانی منظم

جلسات درمانی، به‌ویژه اگر به صورت منظم و هفتگی برگزار شوند، می‌توانند به کودکان کمک کنند تا استراتژی‌هایی برای مدیریت علائم خود بیاموزند. این جلسات معمولاً بخشی کلیدی از برنامه مقابله با اوتیسم خفیف هستند.

موسیقی‌درمانی

گوش دادن یا نواختن موسیقی می‌تواند به کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف کمک کند تا تمرکز خود را به جای رفتارهای مزاحم یا اضطراب‌آور، روی یک فعالیت مثبت و لذت‌بخش معطوف کنند. موسیقی می‌تواند یک ابزار آرامش‌بخش و مؤثر در بهبود عملکرد آن‌ها در محیط‌های مختلف مانند مدرسه یا خانه باشد.

درمان و حمایت از کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف

کودکان مبتلا به اتیسم سطح 1 برای موفقیت در مدرسه و زندگی روزمره به حمایت و درمان حرفه‌ای نیاز دارند. نوع و میزان این حمایت‌ها بسته به سن فرد و شدت علائم متفاوت هستند. همچنین، سطح درمان و مراقبتی که دریافت می‌کنند ممکن است با تغییر علائم در طول زمان تغییر کند.

حمایت و درمان برای کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف شامل موارد زیر هستند:

• پایبندی به روال منظم. کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف از برنامه‌ریزی دقیق زندگی روزمره خود بهره می‌برند. زمانی که فعالیت‌هایشان در روزها و ساعات مشخصی تنظیم شده باشد، عملکرد بهتری دارند.
• برنامه‌های آموزشی فردی (IEP). این کودکان به برنامه‌های آموزشی خاصی نیاز دارند که متناسب با توانایی‌ها و شیوه‌های یادگیری آن‌ها طراحی شده باشد. طراحی IEP معمولاً با همکاری والدین، معلمان، پزشکان و درمانگران صورت می‌گیرد.
• درمان‌های تخصصی. کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف ممکن است به انواع درمان‌ها نیاز داشته باشند، از جمله:
• گفتاردرمانی
• بازی‌درمانی
• کاردرمانی
• فیزیوتراپی
• درمان‌های شناختی و ذهنی
• درمان‌های پزشکی برای بیماری‌های مرتبط. برخی بیماری‌های همراه با اوتیسم خفیف ممکن است نیاز به درمان داشته باشند، مانند:
• اختلالات گوارشی
• اضطراب
• وسواس فکری-عملی (OCD)
• اختلالات خواب
• تشنج

تمرکز اصلی در درمان و حمایت از افراد مبتلا به اوتیسم خفیف این است که آن‌ها بتوانند با چالش‌های زندگی روزمره بهتر کنار بیایند، استقلال بیشتری کسب کنند و به راحتی در محیط‌های اجتماعی و شغلی فعالیت کنند.

اگر فرزندم علائم خفیف اوتیسم داشته باشد، چه کنم؟

اگر فرزند شما علائم خفیف اوتیسم را نشان دهد، مهم است که اقدامات پیشگیرانه برای دریافت تشخیص انجام دهید. والدین و سرپرستان می‌توانند با همکاری متخصصان، راهبردهایی را برای مدیریت این علائم طراحی کنند که به کودک کمک می‌کند تا با استفاده از درمان‌ها، تسهیلات و آموزش‌های مناسب در محیط خود رشد کند.

حتی اگر علائم اوتیسم خفیف در ابتدا کم‌اثر به نظر برسند، ممکن است با گذشت زمان و افزایش سن کودک، این علائم به چالش‌های بزرگ‌تری تبدیل شوند و استرس و مشکلات بیشتری به وجود آورند. این وضعیت می‌تواند به مشکلات در مدرسه یا سایر زمینه‌های زندگی منجر شود.

درک و توجه به نیازهای کودک اهمیت زیادی دارد. اگر مشکوک به وجود علائم اوتیسم هستید، بهتر است این موضوع را نادیده نگیرید. به جای آن، خود را در مورد علائم این اختلال آموزش دهید و برای دریافت تشخیص به متخصصان مراجعه کنید. معلمان و مراقبان نیز می‌توانند نقش مهمی در شناسایی علائم ایفا کنند و باید با متخصصان بهداشت روان برای ارزیابی دقیق همکاری کنند.

جمع‌بندی

اوتیسم خفیف (سطح 1) معمولاً با چالش‌هایی در تعاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتارهای تکراری همراه است که ممکن است در ابتدا به راحتی شناسایی نشوند. کودکان مبتلا به این اختلال معمولاً در زمینه‌های خاصی دچار مشکل هستند، اما در صورت شناسایی به موقع و دریافت درمان‌های تخصصی، می‌توانند پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشند. برای کمک به این کودکان، استفاده از روش‌های درمانی مناسب، روال‌های منظم و حمایت‌های اجتماعی و آموزشی ضروری است. آقای کمال بنی اسدی یکی از بهترین متخصصان اوتیسم در تهران است. گروه توانبخشی راه کمال با تیم متخصص خود می‌تواند بهترین برنامه‌های درمانی را برای کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف فراهم کند و به والدین و مراقبان در مسیر رشد و بهبود فرزندشان کمک نماید.

منابع

crossrivertherapy.com

empowerbh.com