معیارهای تشخیصی اختلال طیف اوتیسم (ASD) به طور خاص به مسائل گوارشی مانند مشکلات حرکات روده، تهوع یا درد معده اشاره نمی‌کنند. با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که کودکان مبتلا به اوتیسم به طور قابل توجهی بیشتر از همسالان خود با مشکلات گوارشی (GI) روبه‌رو هستند.
اگرچه علت دقیق این مشکلات هنوز به طور کامل مشخص نیست، شواهد نشان می‌دهند که تغییرات در رژیم غذایی یا درمان‌های تغذیه‌ای می‌توانند به بهبود مشکلات رفتاری و گوارشی در کودکان مبتلا به اتیسم کمک کنند. بنابراین، بررسی علائم گوارشی کودک اوتیستیک امری ضروری است؛ زیرا این مشکلات می‌توانند مانع رشد و پیشرفت کودک شوند.
خطر مشکلات گوارشی در کودکان مبتلا به اوتیسم
اگرچه اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک اختلال رشدی است و نه پزشکی، مطالعات نشان می‌دهند که کودکان اوتیستیک، به‌ویژه در مقایسه با کودکان دیگر که به طور طبیعی در حال رشد هستند، بیشتر در معرض مشکلات گوارشی قرار دارند.
سؤالی که باقی می‌ماند این است که میزان این ریسک چقدر بالاتر است. برخی منابع اشاره دارند که این خطر تا هشت برابر بیشتر از حد معمول است، در حالی که دیگر منابع، میزان آن را کمتر تخمین می‌زنند. این تفاوت‌ها همچنین در میزان شیوع مشکلات گوارشی نیز مشاهده می‌شوند؛ برخی مطالعات نشان می‌دهند که 70٪ از کودکان مبتلا به اوتیسم با مشکلات گوارشی مواجه هستند، در حالی که برخی دیگر رقم 23٪ را گزارش می‌دهند.
این تفاوت‌ها احتمالاً به نحوه طراحی مطالعه و گروه‌های مورد بررسی بستگی دارند. به عنوان مثال، یک مطالعه کوچک که بر روی کودکان اوتیستیک در یک کلینیک تخصصی انجام شده، ممکن است نتایج متفاوتی نسبت به یک مطالعه بزرگ‌تر در جامعه عمومی به دست آورد.
علائم مشکلات دستگاه گوارش
مشکلات گوارشی در کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند علائم مختلفی داشته باشند که در برخی موارد قابل مشاهده هستند، اما در کودکان خردسال یا کودکانی که قادر به توصیف احساسات خود نیستند، تشخیص آن‌ها دشوارتر می‌شود. برخی از علائم رایج مشکلات گوارشی شامل موارد زیر هستند:
- یبوست
- اسهال
- گاز معده
- درد شکم
- درد هنگام دفع مدفوع
- حالت تهوع یا استفراغ
برای آشنایی با سایر علائم اوتیسم ، مطلب مربوطه را مطالعه نمایید.
چرا مشکلات گوارشی در کودکان مبتلا به اوتیسم رایج‌تر هستند؟
پاسخ قطعی برای اینکه چرا مشکلات گوارشی در کودکان اوتیستیک شایع‌تر هستند وجود ندارد، اما برخی شواهد و تحقیقات به دلایل مختلف اشاره دارند:
- تفاوت‌های میکروبی روده. تحقیقات نشان می‌دهند که ممکن است در باکتری‌های روده افراد مبتلا به اتیسم تفاوت‌هایی وجود داشته باشد. این تفاوت‌ها می‌توانند به مشکلات گوارشی کمک کنند.
- ارتباط بین روده و مغز. مطالعات علمی نشان داده‌اند که ارتباط مستقیمی بین روده و مغز وجود دارد، که می‌تواند به بروز مشکلات گوارشی در این کودکان منجر شود.
- مشکلات اضطرابی. کودکان مبتلا به اوتیسم به طور معمول اضطراب بیشتری را تجربه می‌کنند. اختلالات اضطرابی، از جمله اختلال وسواس فکری-اجباری، که در این کودکان شایع‌تر است، می‌تواند مشکلات گوارشی را تشدید کند.
- پرخاشگری و حساسیت غذایی. بسیاری از کودکان اوتیستیک مشکلات پرخاشگری دارند و تعداد زیادی از آن‌ها حساسیت یا آلرژی‌های غذایی دارند. این موارد می‌تواند به مشکلات گوارشی منجر شود یا حتی از آن ناشی شود.
چگونه مشکلات گوارشی بر کودکان مبتلا به اوتیسم تأثیر می‌گذارند؟
علائم گوارشی می‌توانند برای کودکان مبتلا به اتیسم دردناک، آزاردهنده و حواس‌پرت‌کننده باشند. حتی کودکانی که با مشکلاتی مثل درد معده یا یبوست کنار می‌آیند، ممکن است به رفتارهای منفی مانند تحریک‌پذیری یا بی‌قراری بپردازند.
چالش اصلی این است که بسیاری از کودکان اوتیستیک قادر به توضیح درد یا ناراحتی خود نیستند، بنابراین اغلب از رفتارهای ناآشنا برای ابراز این مشکلات استفاده می‌کنند. بر اساس یک مطالعه، کودکانی که با مشکلات مکرر گوارشی مانند درد شکم، گاز، یبوست یا اسهال مواجه بودند، در مقایسه با کودکانی که مشکلات گوارشی نداشتند، بیشتر دچار تحریک‌پذیری، کناره‌گیری اجتماعی و رفتارهای کلیشه‌ای بودند.
به طور کلی، علائم گوارشی می‌توانند مشکلات رفتاری، بی‌توجهی و سایر رفتارهای منفی مرتبط با اوتیسم را تشدید کنند. درمان علائم گوارشی می‌تواند به بهبود رفتار، یادگیری و مهارت‌های اجتماعی در کودکان مبتلا به اتیسم کمک کند. همچنین، مشکلات گوارشی می‌توانند به اختلال در خواب و استراحت منجر شوند که خود عاملی دیگر برای مشکلات یادگیری و رفتاری است. این مسائل حتی می‌توانند کودک را به بستری شدن در بیمارستان به علت مشکلاتی مثل یبوست شدید سوق دهند.
به همین دلیل، شناسایی و درمان مشکلات گوارشی در کودکان اوتیستیک می‌تواند به بهبود قابل توجهی در جنبه‌های مختلف زندگی آن‌ها منجر شود و این امر می‌تواند به درمان‌های مؤثرتر و سازگارتر کمک کند.
چگونه علائم گوارشی را در کودک خود شناسایی کنیم؟
برخی از مشکلات گوارشی حتی در کودکان با مهارت‌های کلامی محدود نیز قابل تشخیص هستند. به عنوان مثال، اسهال یا استفراغ به راحتی قابل مشاهده هستند. با این حال، علائم دیگری مانند یبوست یا گاز معده ممکن است کمتر مشهود باشند و شناسایی آن‌ها در کودکانی که قبلاً مشکلات رفتاری داشته‌اند، دشوارتر باشد.
برای شناسایی مشکلات گوارشی در کودکان مبتلا به اوتیسم، می‌توانید به این نشانه‌ها توجه کنید:
- فشار به شکم یا فشردن بدن به وسایل. این رفتار می‌تواند نشانه‌ای از درد نفخ معده باشد که کودک به دنبال تسکین آن است.
- افزایش مشکلات رفتاری پس از غذا خوردن. اگر رفتار کودک بعد از وعده‌های غذایی بدتر شود، ممکن است نشانگر مشکلات گوارشی باشد.
- بدتر شدن علائم پس از مصرف برخی غذاها. برخی غذاها ممکن است علائم گوارشی را تشدید کنند، مانند حساسیت به لبنیات یا گلوتن.
اگر به هر یک از این علائم مشکوک شدید، بهتر است با یک پزشک متخصص اطفال مشورت کرده و از او درخواست کنید تا کودک شما را به یک متخصص با تجربه در درمان مشکلات گوارشی در کودکان اوتیستیک ارجاع دهد. دریافت تشخیص دقیق و کمک از پزشکان با تجربه در این زمینه می‌تواند به بهبود وضعیت کودک شما کمک کند.
درمان مشکلات گوارشی در کودکان مبتلا به اوتیسم
مشکلات گوارشی در کودکان اوتیستیک می‌توانند به دلایل و شدت‌های مختلفی بروز کنند، بنابراین درمان‌ها نیز می‌توانند متفاوت باشند. در برخی موارد، مشکل ممکن است تنها با استفاده از یک ملین ساده برطرف شود. اما در موارد پیچیده‌تر، تغییر رژیم غذایی یا انجام آزمایشات بیشتر ممکن است ضروری باشد.
مقابله با استرس
استرس می‌تواند عامل بسیاری از مشکلات گوارشی در کودکان مبتلا به اتیسم باشد. اما شناسایی و بیان علل استرس در این کودکان معمولاً دشوار است. برای کاهش مشکلات گوارشی، مهم است که علاوه بر بررسی مشکلات فیزیکی، عوامل استرس‌زای موجود در زندگی کودک را نیز شناسایی کنید و کاهش دهید. برخی از عوامل استرس‌زا ممکن است برای والدین واضح نباشند، بنابراین مشاوره با معلمان و درمانگران کودک بسیار مفید خواهد بود. از جمله عوامل رایج استرس‌زا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعاملات منفی با همکلاسی‌ها (مانند قلدری)
- مشکلات در انجام تکالیف مدرسه (بسیاری از کودکان اوتیستیک با مشکلات یادگیری مواجه هستند)
- تغییرات در روتین و روال روزانه (چون بسیاری از کودکان اوتیستیک تغییرات را به عنوان مخل احساس می‌کنند)
- چالش‌های حسی (مانند سر و صدای بلند مدرسه، نورهای وزوزی یا بوی تند فرش‌های جدید)
- تغییرات عمده مانند مدرسه جدید، اضافه شدن خواهر یا برادر، طلاق یا مرگ در خانواده
کاهش استرس‌های محیطی می‌تواند به کاهش علائم گوارشی و بهبود وضعیت کلی کودک کمک کند.
مشکلات مربوط به غذا خوردن
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به دلایل مختلفی دچار پرخاشگری شوند، اما یکی از رایج‌ترین علل این رفتارها به چالش‌های حسی و نیاز به یکسانی در فعالیت‌ها برمی‌گردد. برای بسیاری از کودکان اوتیستیک، غذا خوردن می‌تواند یک تجربه چالش‌برانگیز باشد، به‌ویژه زمانی که از خوردن انواع خاصی از مواد غذایی مانند میوه‌ها یا سبزیجات امتناع می‌کنند. این رفتارها می‌توانند منجر به مشکلات گوارشی مانند یبوست و نفخ شوند.
در حالی که تعدادی از روش‌های غیرپزشکی برای مقابله با تند غذا خوردن وجود دارند، این روش‌ها به ندرت برای کودکان مبتلا به اوتیسم به‌طور مؤثر عمل می‌کنند. در بسیاری از موارد، مراجعه به یک متخصص تغذیه می‌تواند به شناسایی و حل مشکلات گوارشی کمک کند. تغذیه درمانی می‌تواند نوعی درمان رفتاری باشد که می‌تواند اثرات مثبت قابل توجهی بر رفتار و سلامت کودک داشته باشد.
بررسی و رفع عدم تحمل و آلرژی‌های غذایی
آلرژی‌ها و عدم تحمل‌های غذایی می‌توانند باعث ایجاد مشکلات گوارشی متنوعی برای افراد، چه مبتلا به اوتیسم و چه غیر مبتلا شوند. اگر کودک شما مشکلات گوارشی دارد که با درمان‌های معمول کاهش نمی‌یابد، ممکن است به یک عدم تحمل غذایی ناشناخته دچار باشد.
اگر پزشک اطفال شما نتواند علت این مشکلات را شناسایی کند، ممکن است شما را به یک متخصص آلرژی ارجاع دهد. در حالی که آلرژی‌های واقعی با آزمایش‌های پزشکی قابل تشخیص هستند، عدم تحمل‌های غذایی ممکن است کمتر آشکار بوده و نیاز به ارزیابی دقیق‌تری داشته باشند.
بسیاری از والدین برای مدیریت مشکلات گوارشی فرزند خود به رژیم‌های خاصی مانند رژیم کتو یا رژیم GFCF (بدون گلوتن/بدون کازئین) روی می‌آورند. این رژیم‌ها می‌توانند در صورتی مفید باشند که کودک به گلوتن، لبنیات یا مواد غذایی خاصی حساسیت داشته باشد، اما اگر چنین حساسیتی وجود نداشته باشد، این تغییرات ممکن است تأثیری در بهبود مشکلات گوارشی نداشته باشند.
بهترین روش این است که با یک متخصص تغذیه کار کنید تا بتوانید غذاهای مشکل‌ساز را شناسایی کرده و از تغییرات رژیم غذایی به درستی نتیجه‌گیری کنید. متخصصین تغذیه می‌توانند:
- رژیم غذایی کودک را به گونه‌ای تنظیم کنند که تغذیه مورد نیاز حفظ شود.
- به کودک کمک کنند تا دامنه انتخاب‌های غذایی‌اش را گسترش دهد.
- شما و معلمان و درمانگران کودک را در ارزیابی نتایج تغییرات رژیم غذایی یاری کنند.
- تغییرات بلندمدت را ایجاد کرده و به شما کمک کنند که به آن‌ها پایبند بمانید.
اجتناب از اثر دارونما
به دلیل تنوع ویژگی‌های اوتیسم و اینکه هر کودک به طور منحصر به فردی رشد می‌کند، ارزیابی تأثیر تغییرات کوچک در رژیم غذایی می‌تواند دشوار باشد. در بسیاری از موارد، افراد ممکن است به نتایج مثبت یا منفی برخورد کنند که در واقع پشتوانه علمی ندارند و به این پدیده «اثر دارونما» گفته می‌شود.
برای ارزیابی دقیق اثر یک درمان، باید ابتدا وضعیت علائم، ویژگی‌ها و رفتارهای کودک را اندازه‌گیری کنید و سپس پس از انجام درمان، این موارد را دوباره بررسی نمایید. به عنوان مثال، می‌توانید تعداد، مدت و شدت عصبانیت‌های خلقی را قبل و بعد از حذف یک غذا از رژیم غذایی کودک اندازه‌گیری کنید. این فرایند می‌تواند پیچیده باشد، بنابراین همکاری با یک درمانگر برای طراحی اندازه‌گیری‌های مناسب و ارزیابی نتایج می‌تواند بسیار مفید باشد.
جمع‌بندی
مهم است که بدانید علائم گوارشی ممکن است حالت های اوتیسم را بدتر کنند، اما درمان این علائم خود به خود باعث از بین رفتن اوتیسم نخواهد شد. تغییر رژیم غذایی تنها زمانی می‌تواند رفتار کودک را تغییر دهد که رژیم غذایی با مشکلات گوارشی ارتباط داشته باشد. تغییرات رژیمی که ارتباطی با علائم گوارشی ندارند، احتمالاً تأثیر مثبتی نخواهند داشت و حتی ممکن است منجر به تغذیه نامناسب شوند. حتی اگر تغییرات رژیم غذایی باعث بهبود رفتار شوند، کودک شما همچنان مبتلا به اوتیسم خواهد بود، اما ممکن است کمتر دچار طغیان خشم شده، تمرکز بیشتری داشته باشد و تمایل بیشتری به تعاملات اجتماعی نشان دهد. شناسایی و درمان مشکلات گوارشی در کودکان اوتیستیک اهمیت دارد، اما از آن مهم‌تر این است که اطمینان حاصل کنید کودک شما به اندازه کافی تغذیه می‌شود. به همین دلیل همکاری با متخصص تغذیه هنگام ایجاد تغییرات در رژیم غذایی کودک بسیار ضروری است. جهت دریافت مشاوره رایگان و یا دریافت وقت ویزیت با کلینیک های گروه توانبخشی راه کمال در تماس باشید.
منابع
مطالب مشابه
گروه توانبخشی راه کمال، یکی از بهترین مراکز کاردرمانی در تهران است که با بهره‌گیری از کادری مجرب و دلسوز، خدمات تخصصی کاردرمانی را در محیطی مجهز و کودک‌پسند ارائه می‌دهد.
اتاق‌های حسی فضاهایی چندمنظوره هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از افراد، ازجمله کسانی که با چالش‌های پردازش حسی، معلولیت‌ها یا نیازهای درمانی خاص روبرو هستند، کمک کنند.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی معمولاً در زمینه‌هایی مانند خواندن، رمزگشایی زبان، املا، واژگان یا یادآوری موارد مشکلی ندارند؛ بااین‌حال، ممکن است در ادراک بصری، فضایی یا لمسی دچار مشکل شوند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی ممکن است در پردازش و درک کلمات، جملات و دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند. آن‌ها ممکن است در فهم معنا، زمینه و ظرافت‌های زبان دچار مشکل شوند.
اختلال زبان بیانی، که به آن تأخیر گفتار بیانی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با ناتوانی در استفاده از کلمات و ساخت جملات متناسب با سن کودک، مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای تشکیل جملات منسجم، پیدا کردن کلمات مناسب و انتقال مؤثر پیام‌های خود با مشکل روبرو شوند.
تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.
اختلال پردازش زبان، نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا تولید کلمات تأثیر می‌گذارد. این مشکل به‌دلیل ناتوانی در شنیدن یا تولید فیزیکی صداها نیست، بلکه به توانایی فرد در ایجاد معنا از صداها برای برقراری ارتباط مربوط می‌شود.
ناتوانی‌های یادگیری می‌توانند فرایند یادگیری را مختل کنند. این کودکان ممکن است در مهارت‌هایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه، درک مطالب، به خاطر سپردن اطلاعات، انجام ریاضی یا هماهنگی حرکات مشکل داشته باشند. انواع رایج ناتوانی‌های یادگیری شامل نارساخوانی (دیسلکسیا)، اختلال نوشتن (دیسگرافی)، اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا)، اختلاللات پردازش زبان، بینایی، شنوایی وناتوانی یادگیری غیرکلامی هستند.
اختلال حسی حرکتی زمانی رخ می‌دهد که مغز در دریافت و پاسخ دادن به اطلاعاتی که ازطریق حواس می‌آیند و بر حرکت و هماهنگی بیمار تأثیر می‌گذارند، مشکل داشته باشد. این اختلال باعث ناتوانی بیمار در پردازش ورودی‌های حسی و هماهنگی پاسخ‌های حرکتی می‌شود و چالش‌هایی در تعادل، حرکت و کنترل کلی بدن ایجاد می‌کند.
اختلال دوقطبی، اختلال سلامت روان است که باعث چرخه‌های شدید تغییرات عاطفی می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دو دوره را تجربه می‌کنند: دوره‌هایی که در آن‌ها فوق‌العاده شاد و پرانرژی هستند، که به آن دوره شیدایی گفته می‌شود. و دوره‌های دیگری که در آن‌ها بسیار افسرده هستند.