کاردرمانی می‌تواند به افراد در انجام فعالیت‌های روزمره مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن و استفاده از حمام کمک کند. این درمان با تقویت توانایی‌های فیزیکی، مهارت‌های شناختی و بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف، به بهبود عملکرد و استقلال افراد در زندگی روزمره کمک می‌کند.
کاردرمانی چطور به بیماران فلج مغزی کمک می‌کند؟
کاردرمانی به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای داشتن زندگی مستقل و رضایت‌بخش را به دست آورند یا بازیابی کنند.
برای کودکان، این فعالیت‌های معنادار شامل بازی و یادگیری است. کاردرمانی اطفال بر تقویت توانایی کودک در بازی، یادگیری، و رشد مستقل تمرکز دارد. برای کودکان مبتلا به فلج مغزی، کاردرمانی می‌تواند به بهبود هماهنگی عضلات و مفاصل کمک کند؛ مشکلاتی که می‌توانند انجام فعالیت‌های روزانه مانند خوردن، مسواک زدن و حمام کردن را دشوار سازند. این نوع درمان نه تنها توانایی‌های جسمانی و شناختی کودک را تقویت می‌کند، بلکه مهارت‌های حرکتی ظریف، وضعیت بدن و پردازش حسی را نیز بهبود می‌بخشد.
مزایای کاردرمانی فلج مغزی
مزایای کاردرمانی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی فراوان است. این نوع درمان می‌تواند به کودکان در موارد زیر کمک کند:
- افزایش استقلال. با بهبود مهارت‌های روزمره مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، و استفاده از حمام.
- تقویت توانایی بازی و یادگیری. این امر برای رشد کودکان و یادگیری مهارت‌های اجتماعی و شناختی اهمیت زیادی دارد.
- افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس. با بهبود توانایی‌ها و مشاهده پیشرفت، کودکان احساس اعتماد به نفس بیشتری می‌کنند.
- ایجاد یک روال کارآمد. کمک به کودکان در ایجاد برنامه‌های روزانه که به انجام مستقل‌تر وظایف کمک می‌کند.
- ایجاد حس موفقیت. دستیابی به مهارت‌های جدید به کودکان حس رضایت و موفقیت می‌دهد.
- بهبود کیفیت زندگی. با تسهیل در انجام فعالیت‌های روزمره و افزایش تعامل با محیط اطراف.
همچنین، این مزایا نه تنها برای کودکان، بلکه برای والدین و مراقبان نیز محسوس است؛ زیرا کودکان با استقلال بیشتر نیاز کمتری به کمک مداوم خواهند داشت، که فشار مراقبت را کاهش می‌دهد.
کاردرمانی برای والدین و مراقبان کودکان مبتلا به فلج مغزی مزایای متعددی دارد که شامل موارد زیر هستند:
- کاهش نیاز به مراقبت مداوم. با افزایش توانایی و استقلال کودک، والدین و مراقبان فشار کمتری برای کمک در کارهای روزمره حس می‌کنند.
- کاهش استرس. بهبود توانمندی‌های کودک باعث کاهش نگرانی‌ها و استرس والدین و مراقبان می‌شود.
- ایجاد حس امنیت. والدین احساس اطمینان بیشتری دارند که فرزندشان بهتر می‌تواند به طور مستقل عمل کند.
- بهبود کیفیت زندگی والدین. کاهش فشارهای مراقبتی و افزایش استقلال کودک به بهبود زندگی والدین کمک می‌کند.
- لذت مشاهده پیشرفت فرزندشان. والدین از تماشای رشد و توانمندتر شدن فرزندشان لذت می‌برند و احساس رضایت بیشتری خواهند داشت.
علائم فلج مغزی در هر کودک متفاوت هستند و این بیماری می‌تواند به شکل‌های مختلفی بر توانایی کودک برای انجام فعالیت‌های روزمره و زندگی مستقل تأثیر بگذارد.
کاردرمانی می‌تواند به مسائل مختلف ناشی از انواع گوناگون فلج مغزی کمک کند:
- اسپاستیک. این نوع فلج مغزی با سفتی عضلات و حرکات ناگهانی مشخص می‌شود که می‌تواند کارهایی مانند پوشیدن لباس، حمام کردن، استفاده از سرویس بهداشتی، خوردن و نوشیدن، نوشتن و نگه‌داشتن اشیاء را دشوار کند. کاردرمانی می‌تواند به بهبود کنترل عضلانی و تسهیل این فعالیت‌ها کمک کند.
- آتتوئید. کودکان مبتلا به فلج مغزی آتتوئید نمی‌توانند تون عضلانی خود را تنظیم کنند، که باعث مشکلاتی در کنترل حرکات می‌شود. این کودکان ممکن است در نگه داشتن اشیاء، حفظ وضعیت بدن، کنترل آب دهان، بلع و حتی صحبت کردن با مشکل مواجه شوند. کاردرمانی به آن‌ها در یادگیری کنترل بهتر حرکات و انجام فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند.
- آتاکسیک. این نوع فلج مغزی معمولاً باعث مشکلات تعادل و هماهنگی می‌شود. کودکان مبتلا به فلج مغزی آتاکسیک ممکن است با لرزش دست‌ها و مشکلات در انجام حرکات دقیق مواجه شوند. کارهایی مثل نوشتن یا غذا خوردن که نیاز به حرکات تکراری و دقیق دارند، می‌توانند برای این کودکان چالش‌برانگیز باشند. کاردرمانی با تمرینات خاص به بهبود هماهنگی حرکتی کمک می‌کند.
چه انتظاری از کاردرمانی قلج مغزی داشته باشید؟
مانند فیزیوتراپی و گفتاردرمانی، کاردرمانی نیز برای هر کودک مبتلا به فلج مغزی منحصربه‌فرد است. برنامه درمانی برای هر کودک بر اساس توانایی‌های جسمی، شناختی و اجتماعی-عاطفی او تنظیم می‌شود.
در جلسه اول کاردرمانی، درمانگر یک ارزیابی جامع انجام می‌دهد و مهارت‌های حرکتی ظریف، رشد ادراکی و توانایی‌های حرکتی دهانی کودک را بررسی می‌کند. همچنین نحوه واکنش کودک به لمس و حرکت مورد توجه قرار می‌گیرد و درمانگر با والدین درباره نقاط قوت، نقاط ضعف و اهداف درمانی گفتگو می‌کند.
کودکان مبتلا به فلج مغزی معمولاً هر شش تا نه ماه یک بار ارزیابی مجدد می‌شوند و برنامه درمانی آن‌ها با توجه به پیشرفت و تغییرات تنظیم می‌شود.
تمرینات کاردرمانی در فلج مغزی
کاردرمانی از فعالیت‌های کاربردی برای بهبود تدریجی عملکرد روزمره استفاده می‌کند. تمرین‌ها و فعالیت‌های این درمان بر چندین حوزه مهارتی کلیدی تمرکز دارند:
- کنترل حرکتی ظریف. تقویت عضلات دست و بهبود مهارت‌های حرکتی مانند جدا کردن انگشتان، گرفتن اجسام کوچک و استفاده از ابزارهای ساده. مثال‌هایی از فعالیت‌ها شامل فشردن گیره لباس، بازی با اسباب‌بازی‌های فشاری و قرار دادن سکه در قلک هستند.
- هماهنگی دوطرفه. فعالیت‌هایی که به کودک کمک می‌کنند هر دو طرف بدن را هماهنگ کند، مانند طبل زدن، استفاده از وردنه یا جدا کردن قطعات اسباب‌بازی‌های ساختنی (مثل لگو).
- قدرت و ثبات قسمت بالایی بدن. تقویت عضلات بالاتنه و تثبیت شانه‌ها و مچ دست با فعالیت‌هایی مانند خزیدن، بازی در حالت زانو زده و ریختن آب از پارچ به لیوان.
- عبور از خط وسط. آموزش استفاده از دست‌ها و پاها برای عبور از خط وسط بدن با فعالیت‌هایی مانند رسم شکل‌ها و پرتاب توپ به اهداف جانبی.
- مهارت‌های حرکتی دیداری. بهبود هماهنگی دست و چشم با فعالیت‌هایی نظیر نقاشی، نخ کردن مهره‌ها و گرفتن و پرتاب توپ.
- ادراک بصری. تقویت توانایی‌های ادراکی و شناختی از طریق فعالیت‌هایی مانند پازل‌ها، بازی‌های تطبیق و تشخیص اشکال.
- خودمراقبتی. تمرین فعالیت‌های روزمره مانند مسواک زدن، لباس پوشیدن و تغذیه خود که به کودک کمک می‌کند در خانه و مدرسه استقلال بیشتری داشته باشد.
این تمرینات به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت‌های خود را بهبود دهند و برای زندگی مستقل آماده شوند.
کاردرمانگران از تکنیک‌های ویژه‌ای برای کمک به کودکان در دستیابی به اهداف خود استفاده می‌کنند، ازجمله:
- درمان حرکتی ناشی از محدودیت کودکان (CIMT). این روش برای تقویت قسمت‌های ضعیف‌تر بدن با مهار اعضای قوی‌تر استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر کودکی در حرکت دادن یک بازو مشکل داشته باشد، بازوی قوی‌تر به طور موقت مهار می‌شود تا بازوی ضعیف‌تر تمرین کند و قدرت بگیرد.
- درمان یکپارچگی حسی. این درمان برای بهبود توانایی کودک در پردازش و واکنش به اطلاعات حسی است. فعالیت‌هایی مانند بازی با توپ، خمیربازی، نقاشی با انگشت، و حرکت روی سطوح مختلف به کودک کمک می‌کند تا بهتر با تجربیات حسی مواجه شود و آن‌ها را مدیریت کند.
ابزارها و تجهیزات مورد استفاده در کاردرمانی
در کاردرمانی، ابزارها و تجهیزات متنوعی برای کمک به کودکان فلج مغزی در توسعه مهارت‌های حرکتی و شناختی به کار می‌روند. این وسایل می‌توانند از وسایل ساده خانگی تا فناوری‌های پیشرفته متغیر باشند.
ابزارهای رایج شامل موارد زیر هستند:
- وسایل روزمره منزل. مثل نی، سنجاق لباس، موچین و اسفنج که در تمرینات حرکتی ظریف به کار می‌روند.
- کتاب‌ها. برای تقویت رشد شناختی و ارتباطی.
- قیچی‌های تطبیقی. قیچی‌هایی با ویژگی‌های خاص مانند بسته شدن فنری یا دستگیره‌های مناسب‌تر برای کودکان.
- ابزارهای نوشتن. برای بهبود مهارت‌های نوشتن.
- آتل‌ها. برای حمایت و بهبود ثبات حرکات.
- تجهیزات کمکی برای پوشیدن لباس. مانند زیپ‌کش‌ها و قلاب‌های دکمه که استفاده از لباس‌ها را آسان‌تر می‌کنند.
- اسباببازیها. اسباب‌بازی‌هایی که به تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف و بزرگ کمک می‌کنند.
- بازی‌های آموزشی. این اسباببازیها برای رشد توانایی‌های حرکتی و شناختی طراحی شده‌اند.
کاردرمانی بر اساس سن کودک
کاردرمانی به افراد در تمامی سنین کمک می‌کند. برای کودکان مبتلا به فلج مغزی، این درمان به توانایی‌های جسمی، شناختی، اجتماعی و زبانی کودک و همچنین سن او بستگی دارد.
- کودکان نوپا. در این مرحله، درمان به طور عمده بر بازی و یادگیری متمرکز است. از فعالیت‌ها و اسباببازیها برای تقویت رشد شناختی و فیزیکی استفاده می‌شود.
- کودکان خردسال. درمان برای این گروه سنی بر بهبود رشد شناختی و جسمانی و همچنین توانایی‌های کودک در انجام فعالیت‌های روزمره تمرکز دارد. کاردرمانی می‌تواند به بهبود عملکرد کودک در مدرسه و تقویت مهارت‌های اجتماعی او نیز کمک کند.
این رویکرد هدفمند و بر اساس سن، به کودکان کمک می‌کند تا به صورت تدریجی و مؤثرتر مهارت‌های ضروری را یاد بگیرند و توسعه دهند.
جمع‌بندی
کاردرمانی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی نقشی حیاتی در بهبود کیفیت زندگی و افزایش استقلال آن‌ها ایفا می‌کند. این نوع درمان نه تنها به تقویت مهارت‌های حرکتی و جسمانی کمک می‌کند، بلکه به بهبود توانایی‌های شناختی، اجتماعی و عاطفی نیز می‌پردازد. با استفاده از تکنیک‌ها و تجهیزات خاص، کاردرمانگران می‌توانند به کودکان در انجام فعالیت‌های روزمره مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن و بازی کردن کمک کنند.
در نهایت، کاردرمانی با ارائه رویکردی جامع و شخصی‌سازی‌شده، به هر کودک کمک می‌کند تا به توانمندی‌های بالقوه خود دست یابد و در راستای استقلال و رضایت در زندگی پیش برود. با توجه به اینکه هر کودک به طور منحصر به فردی با چالش‌ها و نیازهای خاص خود روبروست، نظارت مستمر و ارزیابی‌های دوره‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است. این فرآیند نه تنها برای کودکان بلکه برای والدین و مراقبان آن‌ها نیز تأثیر مثبتی دارد و می‌تواند به کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی خانواده‌ها کمک کند.
منابع
مطالب مشابه
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارت‌اند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان می‌دهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگی‌های اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف می‌شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام می‌دهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام می‌دهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص می‌شود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه می‌شود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.