درمان فلج مغزی کودکان می‌تواند بسته به نوع و شدت علائم در هر یک از آن‌ها متفاوت باشد. فلج مغزی، اختلالی غیرپیشرونده است اما در صورت عدم درمان می‌تواند شرایط را برای کودک و خانواده او سخت‌تر کند. دریافت درمان مناسب برای علائم فلج مغزی می‌تواند تا حد زیادی وضعیت کودک شما را بهبود بخشد. متخصان باتجربه کلینیک راه کمال آماده ارائه کلیه خدمات درمانی فلج مغزی کودک دلبند شما هستند. پس ما با همراه باشید تا درباره یافتن روش درمانی مناسب برای کودک‌تان اطلاعات بیشتری کسب کنید.
درمان فلج مغزی چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
درمان به نوع فلج مغزی کودک و همچنین شدت بیماری او بستگی دارد. پزشکان اطفال، همراه با متخصصان باتجربه ما در کلینیک راه کمال، برنامه درمانی خاصی را متناسب با نیازهای کودک شما تنظیم می‌کنند.
اگرچه ممکن است اهداف درمان فلج مغزی بسته به شدت آن متفاوت باشند، اهداف کلی برنامه درمانی معمولاً شامل موارد ذیل هستند:
- مدیریت شرایط پزشکی
- مدیریت و کنترل درد
- کمک به رفتار و تعاملات اجتماعی
- افزایش استقلال بیمار
- کمک به غذا خوردن، حمام کردن و لباس پوشیدن
- بهینه‌سازی تحرک
- کمک به آموزش و یادگیری
قبل از شروع درمان فلج مغزی کودک به چه مواردی باید توجه کرد؟
درمان کودکان مبتلا به فلج مغزی صرفاً بر اصلاح ناتوانی‌های جسمی آن‌ها متمرکز نیست. همچنین جنبه‌های اجتماعی و عاطفی زندگی آن‌ها هم باید در انتخاب گزینه‌های درمانی فلج مغزی در نظر گرفته شوند.
بسیاری از کودکان از ناتوانی‌های خود راضی هستند. شما به‌عنوان والدین آن‌ها باید احساسات‌شان را در نظر بگیرید.
برخی از درمان‌ها می‌توانند استرس‌زا و ناراحت‌کننده باشند و ممکن است برای کودک مفید نباشند. بسیار مهم است که در مورد تأثیرات فیزیکی و عاطفی همه درمان‌ها با متخصصان و مهم‌تر از همه، با کودک‌تان صحبت کنید.
در نظر گرفتن هزینه درمان نیز مهم است. بسیاری از خانواده‌ها ازنظر مالی برای هزینه‌های درمان فرزندشان آمادگی ندارند. خوشبختانه، گزینه‌های کمک مالی بسیاری برای کمک به پرداخت هزینه درمان فلج مغزی کودک شما وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها بهره‌مند شوید.
انواع روش‌های درمان فلج مغزی
کودکان مبتلا به فلج مغزی ممکن است به مراقبت دائمی یک تیم پزشکی نیاز داشته باشند. علاوه بر متخصص اطفال، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، متخصص مغز و اعصاب اطفال، تیم پزشکی شامل انواع درمانگران و متخصصان سلامت روان برای مراقبت از کودک شما است. این متخصصان به نیازها و مسائلی که در کودکان مبتلا به فلج مغزی شایع‌تر است توجه ویژه‌ای می‌کنند و می‌توانند با پزشک اولیه کودک شما همکاری کنند.
لازم به ذکر است که هیچ درمانی برای فلج مغزی وجود ندارد. بااین‌حال، گزینه‌های درمانی زیادی هستند که ممکن است به بهبود عملکرد روزانه کودک شما کمک کنند. انتخاب روش درمانی به علائم و نیازهای خاص او بستگی دارد و نیازها شاید در طول زمان تغییر کنند. مداخله زودهنگام می‌تواند نتایج را بهبود بخشد.
گزینه‌های درمانی فلج مغزی کودکان می‌تواند شامل دارودرمانی، روش‌های تراپی، جراحی و سایر درمان‌ها در صورت نیاز باشند. در ادامه هر یک از آن‌ها را به‌طور کامل بررسی می‌کنیم:
دارودرمانی
داروهایی که می‌توانند سفتی عضلانی را کاهش دهند ممکن است برای بهبود توانایی‌های عملکردی، درمان درد و مدیریت عوارض مرتبط با اسپاسم یا سایر علائم فلج مغزی استفاده شوند. این داروها به دسته‌های ذیل تقسیم می‌شوند:
- تزریق دارو به عضله یا عصب: برای درمان سفت شدن یک عضله خاص، پزشک ممکن است تزریق بوتاکس یا ماده دیگری را توصیه کند. تزریق باید هر سه ماه یک‌بار تکرار شود. عوارض جانبی می‌توانند شامل درد در محل تزریق و علائم خفیف شبیه علائم آنفولانزا باشند. سایر عوارض جانبی جدی‌تر عبارت‌اند از دشواری در تنفس و بلع.
- داروهای شل‌کننده عضلات: داروهایی مانند باکلوفن، تیزانیدین، دیازپام یا دانترولن اغلب برای شل کردن عضلات و از راه دهان استفاده می‌شوند. در برخی موارد، باکلوفن با یک لوله (باکلوفن داخل نخاعی) به نخاع پمپ می‌شود. این پمپ با جراحی در زیر پوست شکم کاشته می‌شود.
- داروهای کاهش‌دهنده آبریزش دهان: یکی از گزینه‌های کاهش‌دهنده آبریزش دهان، تزریق بوتاکس به غدد بزاقی است.
در مورد مزایا و عوارض جانبی احتمالی گزینه‌های دارویی توصیه‌شده با پزشکان ما صحبت کنید.
روش‌های تراپی
انواع مختلف روش‌های درمانی نقش مهمی در درمان فلج مغزی کودکان دارند و به شرح ذیل می‌باشند:
- فیزیوتراپی: تمرین‌های عضلانی می‌توانند به قدرت، انعطاف‌پذیری، تعادل، رشد حرکتی و تحرک کودک شما کمک کنند. همچنین یاد خواهید گرفت که چگونه با خیال راحت به نیازهای روزمره کودک خود در خانه، مانند حمام کردن و غذا خوردن توجه کنید. فیزیوتراپ می‌تواند راهنمایی‌هایی درخصوص نحوه انجام تمرین‌ها و ورزش‌های ماهیچه‌ای در خانه بین جلسات فیزیوتراپی را ارائه دهد.
برای 1 تا 2 سال اول پس از تولد، هم فیزیوتراپ و هم کاردرمانگر روی مسائلی مانند کنترل سر و بالا‌تنه، غلت زدن و گرفتن اشیاء تمرکز می‌کنند. هر دو نوع این تراپی‌ها در ارزیابی ویلچر نقش دارند.
بریس‌ها، آتل‌ها یا سایر وسایل کمکی ممکن است برای کمک به عملکرد کودک شما نظیر بهبود راه رفتن و کشش عضلات سفت توصیه شوند.
- کاردرمانی: کاردرمانگران برای کمک به کودک شما در کسب استقلال در فعالیت‌ها و انجام کارهای روزمره در خانه، مدرسه و جامعه تلاش می‌کنند. تجهیزات تطبیقی‌ای که برای کودک شما توصیه می‌شوند شامل واکر، عصاهای پهن، وسائل مخصوص ایستادن و نشستن یا ویلچر برقی هستند. کاردرمانی می‌تواند به کودکان مبتلا به فلج مغزی در انجام فعالیت‌های ذیل کمک کند:
- برس زدن مو
- مسواک زدن دندان‌ها
- بستن زیپ
- باز کردن در شیشه
- برداشتن اشیاء کوچک
- استفاده از قیچی
- نوشتن
- گفتار و زبان‌درمانی: گفتاردرمانگران می‌توانند به بهبود توانایی کودک شما در واضح صحبت کردن یا برقراری ارتباط با استفاده از زبان اشاره کمک کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند استفاده از وسایل ارتباطی مانند کامپیوتر و سینت‌سایزر صدا (ابزاری برای تولید صدا به‌صورت الکترونیکی) را در صورت مشکل بودن ارتباط آموزش دهند. گفتاردرمانگران همچنین می‌توانند مشکلات مربوط به خوردن و بلع را برطرف کنند.
- تفریح‌درمانی: انجام ورزش‌های تفریحی یا رقابتی منظم مانند اسب‌سواری یا اسکی‌درمانی برای برخی از کودکان سودمند است. این نوع درمان می‌تواند به بهبود مهارت‌های حرکتی، گفتاری و عاطفی کودک شما کمک کند. فعالیت بدنی و ورزش منظم برای سلامت عمومی و تناسب اندام کودکان مفید است.
روش‌های جراحی
ممکن است برای کاهش سفتی عضلانی یا اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی ناشی از اسپاستیسیته به جراحی نیاز باشد. روش‌های جراحی عبارت‌اند از:
- جراحی ارتوپدی: کودکانی که دارای انقباضات شدید یا ناهنجاری هستند شاید به جراحی استخوان‌ها یا مفاصل نیاز داشته باشند تا بازوها، ستون فقرات، باسن یا پاهای خود را در وضعیت صحیح قرار دهند. روش‌های جراحی همچنین می‌توانند طول ماهیچه‌ها و تاندون‌هایی را افزایش دهند که در اثر انقباض کوتاه شده‌اند یا تغییر مکان داده‌اند. این اصلاحات می‌توانند درد کودک را کاهش دهند و تحرک او را بهبود بخشند. همچنین می‌توانند استفاده از واکر، بریس یا عصا را آسان‌تر کنند.
- برش رشته‌های عصبی (ریزوتومی انتخابی پشتی): در برخی موارد حاد، زمانی که درمان‌های دیگر بی‌اثر بوده‌اند، جراحان ممکن است اعصاب ماهیچه‌های اسپاستیک خاص را در فرایندی به نام ریزوتومی انتخابی پشتی برش دهند. این امر عضله پاها را شل می‌کند و درد را کاهش می‌دهد، اما می‌تواند باعث بی‌حسی شود.
گزینه‌های درمانی مکمل و جایگزین
درمان مکمل و جایگزین، روش دیگری است که بسیاری از والدین آن را به‌عنوان روش درمانی جامع‌تر و طبیعی‌تر انتخاب می‌کنند.
رایج‌ترین انواع درمان‌های مکمل و جایگزین برای کودکان فلج مغزی عبارت‌اند از:
- انرژی‌درمانی: انرژی‌درمانی شامل دستکاری میدان‌های انرژی کودک برای تقویت جریان انرژی در بدن و کمک به آرامش او است.
- حرکت‌درمانی: حرکت‌درمانی حرکات بدن را تقویت می‌کند که به ارتقای تعادل روحی، جسمی، عاطفی و روانی کمک می‌کند.
- تکنیک‌های ذهن و بدن: تکنیک‌های ذهن و بدن شامل ماساژ، طب سوزنی، هیپنوتیزم‌درمانی، مدیتیشن هدایت‌شده، تصویرسازی هدایت‌شده، یوگا، تمرین‌های تنفسی و غیره است.
- آب‌درمانی: آب‌درمانی، عملکرد و کنترل فیزیکی، تون عضلانی، اعتمادبهنفس و استقلال را ارتقاء می‌دهد.
درمان سایر بیماری‌های مرتبط با فلج مغزی کودکان
بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی درنتیجه آسیب مغزی دچار بیماری‌های دیگر می‌شوند. هر یک از این بیماری‌ها باید به‌سرعت درمان شوند تا از بدتر شدن وضعیت جلوگیری شود و کیفیت زندگی کودک بهبود یابد. این بیماری‌ها به شرح ذیل می‌باشند:
تشنج
تشنج اختلالی است که با از دست دادن هوشیاری همراه است. تقریباً 42 درصد از کودکان مبتلا به فلج مغزی از صرع (اختلالی با تشنج‌های مکرر) رنج می‌برند.
ازآنجایی‌که تشنج می‌تواند ازنظر شدت متفاوت باشد، هر مورد آن نیاز به رویکرد خاصی برای مدیریت دارد. دارودرمانی رایج‌ترین درمان تشنج در کودکان فلج مغزی است. در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به جراحی باشد.
ناتوانی‌های ذهنی
آسیب مغزی که باعث فلج مغزی می‌شود، همچنین می‌تواند بر سایر نواحی مغز که مسئول شناخت هستند تأثیر بگذارد و منجر به ناتوانی های ذهنی شود.
حدود 50 درصد از تمام کودکان فلج مغزی دارای ناتوانی ذهنی هستند. شدت ناتوانی ذهنی در کودکان مبتلا به فلج مغزی می‌تواند متفاوت باشد. درمان فلج مغزی برای ناتوانی های ذهنی معمولاً شامل ترکیبی از دارودرمانی و رفتاردرمانی است.
هیدروسفالی
هیدروسفالی یک بیماری نادر است که در اثر تجمع مایع مغزی نخاعی در جمجمه ایجاد می‌شود. مقدار اضافی این مایع باعث افزایش غیرطبیعی سایز سر می‌شود که می‌تواند کشنده باشد. این عارضه با کاشت دریچه‌هایی برای تخلیه مایع مغزی نخاعی اضافی از جمجمه درمان می‌شود.
مشکلات گوارشی
کودکانی که در جویدن و بلع مشکل دارند ممکن است دچار بیماری‌های گوارشی شوند و برای یادگیری نحوه صحیح غذا خوردن نیاز به درمان داشته باشند.
رفلاکس اسید مشکلی رایج در کودکان مبتلا به فلج مغزی است و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارضی مانند ذات‌الریه یا التهاب مری شود. رفلاکس اسید معده را می‌توان با تکنیک‌های خاص غذایی و همچنین دارو کنترل کرد.
عفونت‌های ادراری
عفونت‌های دستگاه ادراری در کودکان فلج مغزی بسیار شایع است. کودکان مبتلا به فلج مغزی اغلب به‌دلیل عدم کنترل عضلات، با کنترل مثانه و یبوست دست‌وپنجه نرم می‌کنند. والدین آن‌ها می‌توانند با حمام کردن مکرر و تعویض پوشک از عفونت ادراری جلوگیری کنند.
اختلال بینایی/شنوایی
آسیب‌های مغزی قبل، حین یا بعد از تولد نیز ممکن است بسته به ناحیه آسیب‌دیده مغز باعث کاهش بینایی یا شنوایی شوند. درمان مشکلات بینایی ممکن است شامل برداشتن آب‌مروارید، اصلاح چشم‌های ضربدری یا تجویز عینک باشد. مشکلات شنوایی را می‌توان با سمعک یا کاشت حلزون حل کرد.
مشکلات دندانی
کودکان مبتلا به فلج مغزی آتوئید ممکن است مشکلات دندانی را تجربه کنند. ناتوانی در کنترل حرکت عضلات در دهان می‌تواند باعث مشکلاتی مانند اوربایت (جلوزدگی فک بالا)، آندربایت (جلوزدگی فک پایین)، پوسیدگی دندان و نقص مینا شود. متخصصان جراحی دهان و فک و ارتودنتیست‌ها می‌توانند این مشکلات دندانی را برطرف کنند.
تحقیقات و پیشرفت‌ها در درمان فلج مغزی
چشم‌انداز درمان و تحقیقات فلج مغزی به لطف تلاش‌های اختصاصی مؤسسات، دانشگاه‌ها و سازمان‌های مختلف به‌طور مداوم در حال تغییر هستند. در ادامه آخرین پیشرفت‌ها و تحقیقات را در جهت درمان فلج مغزی کودکان بررسی می‌کنیم.
تحقیقات ژنتیکی
دانشمندان با بررسی عوامل ژنتیکی پشت فلج مغزی، راه را برای درمان‌های شخصی و تشخیص‌های اولیه هموار می‌کنند. به‌عنوان مثال، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل نمونه‌های DNA می‌توانند به شناسایی علل ژنتیکی و عوامل خطر فلج مغزی کمک کنند.
تحقیق بر روی مغز
تحقیقات درمورد رشد و آسیب مغزی، بینش‌های جدیدی را درمورد پیشگیری و درمان فلج مغزی ارائه داده و درک ما از این بیماری را افزایش می‌دهند.
در اینجا 2 نوع مطالعه تحقیقاتی بر روی مغز وجود دارند:
- درک آسیب مغزی. بررسی رویدادهای مغزی در نوزادان، مانند خونریزی و تشنج، برای تولید داروهایی که از آسیب عصبی شیمیایی جلوگیری می‌کند.
- آسیب ماده سفید دور بطنی. بررسی چگونگی تأثیر مواد شیمیایی مغز بر رشد ماده سفید، که یکی از دلایل اصلی فلج مغزی است.
درمان با سلول‌های بنیادی
آزمایشات بالینی برای آزمایش ایمنی تزریق سلول‌های بنیادی در کودکان مبتلا به فلج مغزی در حال انجام هستند. امید این است که سلول‌های بنیادی بتوانند بافت‌های آسیب‌دیده مغز را ترمیم کنند.
تصویربرداری عصبی و نشانگرهای زیستی
استفاده از تصویربرداری پیشرفته برای پیش بینی فلج مغزی در نوزادان نارس و نقشه عملکرد مغز ممکن است تشخیص زودهنگام و درمان شخصی را امکان‌پذیر کنند.
سرمادرمانی
هیپوترمی سیستمیک شامل بررسی اثرات محافظتی خنک‌سازی پزشکی دمای مرکزی بدن برای درمان آسیب‌های مغزی و به طور بالقوه پیشگیری از فلج مغزی می‌باشد.
درمان‌های توانبخشی
این روش‌های درمانی با تمرکز بر بهبود تحرک، قدرت و عملکرد روزانه نقش مهمی در بهبود زندگی افراد مبتلا به فلج مغزی دارند.
در اینجا نمونه‌هایی از درمان‌های توانبخشی برای فلج مغزی آورده شده‌اند:
- درمان ناشی از محدودیت (CIT). این روش درمانی اندام‌های قوی‌تر کودک را محدود می‌کند و بر مهارت‌های حرکتی آن‌ها تأثیر می‌گذارد و اندام‌های ضعیف‌تر را مجبور می‌کند تا عملکرد حرکتی قوی‌تری داشته باشند.
- تحریک الکتریکی عملکردی (FES). این روش درمانی از جریان‌های الکتریکی برای تحریک ماهیچه‌ها استفاده کرده و مقداری از حرکت را بازیابی می‌کند و باعث بهبود تحرک می‌شود.
- رباتیک‌درمانی. در این روش از رباتیک‌درمانی برای تقویت تمرین روی تردمیل و عملکرد راه رفتن استفاده می‌شود.
نوآوری‌های درمانی
درمان‌های نوظهور، مدیریت علائم فلج مغزی را تغییر می‌دهند و کیفیت زندگی را برای بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری افزایش می‌دهند.
در اینجا حوزه‌های مربوط به تحقیقات جدید درمان فلج مغزی ذکر شده‌اند:
- بوتاکس. مطالعات در حال انجام برای درک اثرات طولانی‌مدت داروی بوتاکس بر سلامت استخوان در کودکان مبتلا به فلج مغزی
- درمان ارتعاشی. تحقیق درمورد اثرات ترکیبی داروی بوتاکس و درمان ارتعاشی بر ساختار استخوان و اسپاسم عضلانی
این ابتکارات نشان‌دهنده خط مقدم تحقیقات فلج مغزی هستند که امید به درمان‌های جدید و بهبود کیفیت زندگی را برای کودکان مبتلا به فلچ مغزی افزایش می‌دهند.
چگونه می‌توان از ابتلای کودکان به فلج مغزی پیشگیری کرد؟
ازآنجایی‌که پزشکان به‌طور کامل نمی‌دانند چه چیزی باعث فلج مغزی مادرزادی می‌شود، اقدامات کمی را برای پیشگیری از آن کار می‌توان انجام داد. فلج مغزی مرتبط با مشکلات ژنی قابل‌پیشگیری نیست. اما می‌توانید کارهای خاصی را انجام دهید که به کاهش خطر ابتلای کودک شما کمک می‌کنند:
- قبل و حین بارداری تا حد امکان سالم باشید. مراقبت‌های اولیه و منظم دوران بارداری را دریافت کنید.
- در دوران بارداری سیگار نکشید.
- در برابر بیماری‌های خاصی که می‌توانند به کودک در حال رشد آسیب شما برسانند، واکسینه شوید.
پس از تولد، فلج مغزی اکتسابی اغلب به دلیل عفونت یا آسیب ایجاد می‌شود. برخی از این موارد را می‌توان با حفظ سلامت و ایمن نگه داشتن کودک خود ازطریق اقدامات ذیل پیشگیری کرد:
- واکسن‌های کودک خود را به‌روز نگه دارید.
- با استفاده از صندلی ماشین، محافظت از محل زندگی خود و مراقبت از کودک خردسال خود به هنگام نزدیک شدن به آب، از آسیب‌دیدگی او جلوگیری کنید.
نتیجه گیری
بیماری فلج مغزی باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد حرکتی کودکان می‌شود. فلج مغزی کودکان به چهار نوع اسپاستیک، دیسکینتیک، آتاکسیک و مختلط تقسیم می‌شود. اکثر موارد این بیماری مادرزادی و برخی دیگر اکتسابی هستند. هر یک از علائم فلج مغزی علائم خاص خود را دارند. متخصصان کلینیک راه کمال با استفاده از اسکن مغز، الکتروانسفالوگرام و تست‌های آزمایشگاهی فلج مغزی کودک شما را تشخیص می‌دهند. پس از تشخیص، با در نظر گرفتن موارد مختلف، شیوه درمانی مناسب را انتخاب می‌کنند. این روش‌های درمانی شامل دارودرمانی، روش‌های تراپی و جراحی هستند. با رعایت برخی نکات می‌توانید از ابتلای کودک خود به فلج مغزی پیشگیری کنید اما درصورت مشاهده هر یک از علائم این بیماری در کودک خود، فوراً به کلینیک ما مراجعه کنید.
منابع
مطالب مشابه
درمان اضطراب کودکان، یک فرایند است و یافتن رویکرد درمانی مناسب برای کودک ممکن است زمان‌بر باشد. اگر تکنیک‌های خانگی کمک نکنند، گفتاردرمانی، دارودرمانی، رفتاردرمانی شناختی و مشاوره می‌توانند رویکردهای درمانی مؤثری باشند.
درمان بیش فعالی در کودکان به صورت طولانی‌مدت با ترکیبی از رفتاردرمانی و دارودرمانی از مصرف دارو به‌تنهایی مؤثرتر است. برخی از درمان‌های خانگی می‌توانند در بهبود علائم کودکان مبتلا به بیش فعالی مؤثر عمل کنند.
تاخیر حرکتی، تأخیر در رشد مهارت های حرکتی درشت کودکان است. دستیابی به مهارت های حرکتی خاص یا رسیدن به نقاط عطف حرکتی به فعالیت هایی مانند راه رفتن، دویدن، نشستن و خزیدن کمک می کند.
گزینه‌های درمان اوتیسم برای همه یکسان نیستند و هیچ درمان قطعی ای برای آن وجود ندارد. هدف از درمان، به حداکثر رساندن عملکرد کودک شما با کاهش علائم اختلال اوتیسم و حمایت از رشد و یادگیری او است.
برای درمان اختلالات یادگیری و و کمک به کودکان مبتلا به ناتوانی های خواندن، نوشتن، ریاضی و ... از روش‌های درمانی متفاوتی جمله برنامه های آموزشی، رفتار درمانی، دارودرمانی، مشاوره و ... استفاده می شود.
ماساژ درمانی یکی از روش های درمانی اختلال اوتیسم است. کودکان مبتلا به اوتیسم نسبت به لمس، رفتارهای تهاجمی از خود نشان می‌دهند و این مسئله به‌خاطر اختلال در عملکرد یکپارچه حسی در سیستم لمسی می‌باشد.