اوتیسم یکی از اختلالات عصبی است که بر عوامل مختلفی تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد تداخل در رشد مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودک می‌شود. یکی از روش‌های درمان این بیماری ماساژ درمانی است. در این مطلب به بررسی ماساژ درمانی برای کودکان مبتلا به اوتیسم می‌پردازیم.
مروری بر اختلال طیف اوتیسم
اختلال اوتیسم به بیماری‌ای اطلاق می‌شود که با چالش‌هایی در مهارت‌های اجتماعی، رفتارهای تکراری، گفتار و ارتباطات غیرکلامی و همچنین نقاط قوت و تفاوت‌های منحصربه‌فرد مشخص می‌شود. این اختلال در درجه اول بر تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی تأثیر می‌گذارد.
اگرچه هیچ درمانی برای اوتیسم وجود ندارد، تشخیص زودهنگام به کاهش چالش‌های رشدی کمک می‌کند. درمان اختلال اتیسم معمولاً شامل ترکیبی از اصلاح سبک زندگی و مصرف داروها میباشد. تحقیقات نشان می‌دهند ماساژدرمانی تأثیر مثبتی بر برخی از علائم اوتیسم دارد.
اختلال در عملکرد یکپارچگی حسی در کودکان مبتلا به اوتیسم
یکپارچگی حسی توانایی تولید، سازمان‌دهی و پردازش اطلاعات حسی دریافت‌شده از بدن و محیط برای ایجاد پاسخ‌های هدفمند است. در یکپارچگی حسی باید تمام حواس در یک قالب کلی قرار گیرند. بنابراین ادغام حواس مختلف به ما کمک می‌کند تا آنچه را که تجربه می‌کنیم، به‌خوبی درک کنیم. برای مثال، حس لامسه، بویایی و چشایی ما در تجربه خوردن یک هلوی رسیده با هم کار می‌کنند. ممکن است کودک مبتلا به اوتیسم با لمس هلو احساس درد کند و بوی آن باعث ایجاد حالت تهوع شود. برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم به‌شدت نسبت به صدا حساس هستند و حتی معمولی‌ترین صداها را نیز آزاردهنده می‌دانند. اکثر متخصصان معتقدند برخی از رفتارهای اوتیسم نتیجه مشکلات یکپارچگی حسی هستند.
سیستم لمسی‌ای که به‌درستی کار می‌کند، اطلاعات را از گیرنده‌های پوست به سیستم عصبی مرکزی منتقل می‌کند. هنگامی که سیستم لمسی نابالغ باشد و به‌درستی کار نکند، سیگنال‌های عصبی ارسال‌شده به قشر مغز با سایر فرایندهای مغز تداخل می‌کنند. این تداخل باعث تحریک بیش‌ازحد مغز می‌شود، سازمان‌دهی رفتار و تمرکز را دشوار می‌کند و باعث واکنش‌های منفی نسبت به لمس می‌شود.
ماساژ درمانی
جالب اینجاست که سیستم عصبی از همان لایه بافت جنینی پوست تشکیل شده است. به این ترتیب، حساسیت بیش‌ازحد به لمس یکی از شایع‌ترین علائم نابالغی سیستم عصبی است. ازآنجایی‌که لمس آرام کودکان مبتلا به اوتیسم باعث تحریک بیش‌ازحد آن‌ها می‌شود، تکنیک‌های ماساژ عمیق و فشرده‌سازی مفاصل قابل‌تحمل‌تر هستند. استفاده از روش‌های فشار پایدار مانند ماساژ سوئدی و درمان عصبی‌عضلانی می‌تواند به کاهش واکنش بیش‌ازحد سیستم عصبی کمک کنند. اطلاعات بیشتر در مورد انواع ماساژ درمانی و مزایای آن برای کودکان را در صفحه ماساژدرمانی مطالعه نمایید.
نکات مرتبط با ماساژ درمانی کودکان مبتلا به اوتیسم
نکات زیر به افزایش آرامش و کاهش حالت دفاعی لمسی در کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کنند:
- جلسات را با فشار ملایم، آهسته و ثابت شروع کنید. با ضربات سبک شروع کرده تا کودک را با ماساژ درمانی آشنا کنید.
- در طول ماساژ درمانی از موسیقی دلخواه کودک استفاده کرده و فضایی آرام با نور ملایم و دمایی مناسب فراهم کنید.
- تا زمانی که کودک اجازه می‌دهد دست‌های خود را پشت سر او قرار دهید. اگر هیچ مقاومتی مشاهده نکردید، ماساژ را ادامه بدهید و با استفاده از ضربات عمیق‌تر ماساژ کمر یا سر را انجام دهید. درصورت مقاومت کودک، دست خود را بردارید، چند ثانیه صبر کنید و سپس دست خود را به حالت اولیه برگردانید.
- روش دیگر برای کاهش اضطراب کودک، استفاده از دست خود او برای انجام ماساژ است. حتماً با آرامش و با صدای آهسته به کودک توضیح دهید قرار است چه کاری انجام دهید.
- در ابتدا، جلسات ماساژ درمانی را به‌صورت کوتاه برگزار کنید تا کودک به لمس عادت کند.
- از تمرینات تنفسی در طول ماساژدرمانی استفاده کنید.
- نظر کودک را در طول ماساژ درمانی بپرسید. کودکان مبتلا به اوتیسم ترجیحات خاصی برای نحوه و محل لمس دارند. بنابراین در ابتدا طبق نظر آن‌ها پیش بروید تا مقاومت آن‌ها نسبت به لمس کاهش یابد.
- به نشانه‌های کلامی و غیرکلامی توجه کرده تا اطمینان حاصل کنید که کودک راحت است.
- از ترجیحات حسی کودک آگاه باشید. برخی ممکن است فشار عمیق را ترجیح دهند، درحالی‌که دیگران ممکن است با ضربات آرام و ریتمیک راحت‌تر باشند. تکنیک‌های مختلف را آزمایش کنید تا ببینید چه چیزی برای آن‌ها بهتر است.
- به نقاطی از بدن کودک که دچار تنش یا ناراحتی می‌شوند، توجه کنید. برخی از کودکان از ماساژ دادن نواحی خاصی مانند دست، پا یا کمر لذت می‌برند.
- از روغن‌ها یا لوسیون‌های ماساژ که ضدحساسیت هستند و رایحه‌ای مطبوع دارند، استفاده کنید. برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است حساسیت‌های حسی داشته باشند، بنابراین مراقب ترجیحات آن‌ها باشید.
ماساژ درمانی با استفاده از درمان حسی چیگونگ
درمان حسی چیگونگ، مدل درمانی بدن‌محوری است که به اختلالات حسی و مشکلات خودتنظیمی در کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند.
این روش ماساژ درمانی، درمانی مبتنی بر لمس کودکان است. والدین از این روش‌درمانی به مدت دو سال و روزی 15 دقیقه استفاده می‌کنند تا مشکلات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم را به‌حالت عادی برسانند. عادی‌سازی حس لامسه کودک باعث کاهش علائم اوتیسم می‌شود. ماساژ چیگونگ در بین درمان‌های اوتیسم منحصربه‌فرد است؛ زیرا به کودکان اجازه می‌دهد به رشد طبیعی دسترسی داشته باشند.
در این پروتکل درمانی، سر، گردن، قفسه سینه و اندام‌های فوقانی و تحتانی در اولویت قرار دارند و در تمام این نقاط تأکید بر آرام‌سازی، افزایش گردش خون، کاهش تنش و افزایش آگاهی بدنی است.
جمع بندی
ماساژدرمانی می‌تواند یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش استرس، اضطراب و بهبود عملکرد حسی در کودکان اتیسم باشد. این روش به تقویت ارتباطات حسی و حرکتی کمک کرده و می‌تواند به بهبود کیفیت خواب، تسکین دردهای عضلانی و ارتقاء رفتارهای اجتماعی کودک نیز منجر شود. اگر شما نیز به دنبال راهکارهای مؤثر برای حمایت از فرزند خود در زمینه درمان اختلالات اتیسم هستید، گروه توانبخشی راه کمال با تیمی از متخصصان باتجربه در زمینه ماساژ درمانی و توانبخشی کودکان اتیسم، آماده ارائه مشاوره و خدمات تخصصی به شما است. برای اطلاعات بیشتر و دریافت خدمات درمانی، همین حالا با ما تماس بگیرید و قدم اول را در مسیر بهبود سلامت فرزندتان بردارید!
منابع
مطالب مشابه
علائم ADHD در دختران اغلب به‌عنوان ویژگی‌های شخصیتی تلقی می‌شوند. به همین دلیل است که اغلب نادیده گرفته یا توجیه می‌شوند. اگر بیش فعالی در دختران تشخیص داده نشود، می‌تواند به مشکلاتی مانند عدم تطبیق شرایط در کلاس درس، عزت نفس پایین و سرزنش خود منجر شود. حتی می‌تواند سلامت روان را تا بزرگسالی تحت تأثیر قرار دهد.
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) به‌طور مؤثر به درمان اضطراب، افسردگی، و اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD) در کودکان کمک می‌کند. این روش با آموزش تکنیک‌هایی به کودکان برای تنظیم احساسات و رفتارهایشان کار می‌کند.
کاردرمانگران نقش حیاتی در راهنمایی کودکان قطع عضو در فرایند توانبخشی، به‌ویژه در استفاده از وسایل پروتزی ایفا می‌کنند. مشارکت آن‌ها از همان مرحله پیش از عمل جراحی آغاز می‌شود و بر مدیریت زخم و توصیه‌هایی برای تجهیزات تطبیقی تمرکز دارد که بیماران را برای جراحی آماده می‌کند.
اتیسم غیرکلامی زمانی است که کودک مبتلا به اوتیسم صحبت نمی‌کند، اما ممکن است انواع صداهای آوایی را تولید کند. اوتیسم غیرکلامی به این معنی نیست که کودک نمی‌تواند تعامل داشته باشد، یا کلمات و گفتار را درک کند. بلکه به این معناست که آن‌ها قادر به استفاده از زبان کلامی برای برقراری ارتباط نیستند.
لکنت زبان اختلالی گفتاری است که عضلات مورد استفاده برای صحبت کردن، به‌طور غیرقابل کنترلی منقبض شده یا حرکت می‌کنند و باعث مکث، صداهای ناخواسته و گیر کردن روی کلمات می‌شود.
کلاترینگ با ویژگی‌هایی مانند صحبت کردن بسیار سریع و استفاده از کلمات پُرکننده مانند «اِم» و «آه» همراه است. استفاده گاه‌به‌گاه از این کلمات در گفتار منسجم کاملاً عادی است، اما درصورت ابتلای کودک به این وضعیت، این ویژگی‌ها به عادتی همیشگی تبدیل شده و اغلب مانع از درک صحبت‌های او توسط دیگران می‌شوند.
زمانی که فردی اختلال لیسپ دارد، زبان خود را به گونه‌ای قرار می‌دهد که جریان هوای لازم برای تولید صداهای «س» و «ز» را مسدود یا تحریف می‌کند. این تحریف جریان هوا باعث می‌شود کودک به‌صورت نوک زبانی حرف بزند.
با گذشت زمان، کودکان مبتلا به سندرم رت مشکلات فزاینده‌ای در استفاده از عضلات کنترل‌کننده حرکت، هماهنگی و ارتباط پیدا می‌کنند. سندرم رت همچنین می‌تواند باعث تشنج و ناتوانی‌های ذهنی شود.
سندرم تورت، اختلالی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد تیک می‌شود. تیک‌ها، حرکات یا صداهایی هستند که کودک بارها و بارها تکرار می‌کند و قادر به کنترل آن‌ها نیست. به‌عنوان مثال، کودکان مبتلا به سندرم توره ممکن است مدام گلوی خود را صاف کنند یا چشمک بزنند.
تشخیص اولیه کف پای صاف در کودکان اغلب توسط متخصصان اطفال انجام می‌شود. اگر فرزند شما هیچ درد یا علائم دیگری را تجربه نکند، معمولاً نیازی به آزمایش بیشتر نیست. کودکانی که علائم دارند باید توسط متخصصان ارتوپدی کودکان معاینه شوند.