اوتیسم اختلالی عصبی و رشدی است که می‌تواند بر مهارت‌های اجتماعی مانند بازی، یادگیری و برقراری ارتباط تأثیر بگذارد. رفتارهای تکراری، علایق وسواسی و چالش با غذا خوردن از دیگر علائم اتیسم هستند. تشخیص زودهنگام علائم این اختلال به درمان به‌موقع و کاهش علائم آن کمک می‌کند. بنابراین بهتر است والدین به رفتارهای فرزندان خود از سنین پایین توجه کنند تا بتوانند با توجه به نرسیدن کودک به نقاط عطف رشد، اتیسم را در او تشخیص دهند. در همین راستا برای تشخیص راحت‌تر اوتیسم، در این مطلب علائم این اختلال را در سنین مختلف توضیح می‌دهیم.
علائم اولیه اوتیسم در نوزادان و کودکان نوپا
برخی از والدین زمانی که نوزادشان در حدود 6 تا 12 ماهگی است، علائم اولیه اوتیسم را تشخیص می‌دهند. البته، همه نوزادان از نظر زمانبندی رشد مشابه نیستند اما دانستن علائم اوتیسم به تشخیص زودهنگام آن کمک می‌کند.
علائم اوتیسم در نوزادان 0 تا 3 ماهه
- اجسام متحرک را با چشم دنبال نمی‌کنند
- نسبت به صداهای بلند حساسیت دارند
- حالت چهره محدودی دارند
- در تشخیص چهره‌ها (مخصوصاً چهره‌های جدید) ضعیف هستند
علائم اوتیسم در نوزادان 4 تا 7 ماهه
- نسبت به برخی صداها (مانند نچرخیدن برای یافتن مکان صداها) بی‌علاقه هستند
- صدای کمی از خود در می‌آورند
- از نظر کلامی محدود هستند. به‌عنوان مثال نمی‌خندند یا جیغ نمی‌زنند
- توانایی رسیدن به اشیاء را ندارند
- توانایی گرفتن یا نگه داشتن اشیاء را ندارند
- حالات محدودی در صورت خود ایجاد می‌کنند یا واکنش عاطفی محدودی نشان می‌دهند به‌عنوان مثال به خودی خود لبخند نمی‌زنند
علائم اوتیسم در نوزادان 8 تا 12 ماهه
- توانایی خزیدن ندارند
- از تماس چشمی اجتناب می‌کنند
- گفتار محدود یا نامفهوم دارند
- ممکن است از استفاده از حرکاتی مانند تکان دادن سر خودداری کنند
- ممکن است به اشیاء یا تصاویر اشاره نکنند
- ممکن است نامتعادل به نظر برسند یا حتی در صورت حمایت قادر به ایستادن نباشند
علائم اولیه اوتیسم در کودکان نوپا 12 تا 24 ماه
- کم حرف زدن یا حرف نزدن
- راه رفتن فقط روی انگشتان پا
- مشکل در پیروی از دستورالعمل‌های کلامی ساده
- محدودیت در حرکات و تقلید از اعمال دیگران
- نشان دادن علاقه شدید به اشیاء خاص
- نشان دادن علاقه شدید به اشیا یا مواد غیرمعمول یا غیرمنتظره
- عدم تمایل به اشتراک‌گذاری اشیاء یا فعالیت‌هایی که به آن‌ها علاقه دارند
- درگیر شدن در اعمال و فعالیت‌های تکراری، مانند قرار دادن اشیاء در خطوط یا گروه‌ها و غیره
علائم اولیه اوتیسم در کودکان از 24 تا 36 ماه
- گفتار محدود
- مشکلات در توانایی پیروی از دستورالعمل‌های شفاهی ساده
- نشان دادن علاقه کم به بازی‌های تخیلی، مانند بازی‌های وانمودی
- نشان دادن علاقه کم به کودکان دیگر
- تمایل به رعایت روال‌ها و ناراحت شدن از تغییر
- حساسیت شدید به بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و برخی تجربیات حسی دیگر
- نشان دادن حساسیت محدود یا بدون حساسیت به برخی از تجربیات حسی مانند گرما، سرما، لمس، گرسنگی، تشنگی یا درد
- دلبستگی به بازی با اسباب‌بازی‌ها، فعالیت‌ها یا کارهای خاص
علائم اوتیسم در کودکان 4، 5 و 6 ساله
رایج‌ترین علائم اتیسم در کودکان 4 تا 6 سال شامل موارد زیر هستند:
تفاوت‌های گفتاری
کودکان مبتلا به اوتیسم تقریباً همیشه نوعی تفاوت گفتاری دارند. به‌عنوان مثال، آن‌ها ممکن است:
- فقط به‌صورت غیرکلامی ارتباط برقرار کنند
- تاخیر در گفتار داشته باشند
- با عروض غیرمعمول (ریتم، استرس و آهنگ گفتار) صحبت کنند
- سخنرانی‌های تلویزیونی یا صحبت‌های دیگران را به خاطر بسپارند و تکرار کنند
آن‌ها همچنین ممکن است خیلی سریع صحبت کنند، یک چیز را بارها و بارها بگویند یا از دستور زبان نادرست استفاده کنند.
مشکلات ارتباط اجتماعی
کودکان مبتلا به اتیسم همیشه مشکلات ارتباط اجتماعی دارند که می‌تواند به طرق مختلف ظاهر شود:
- اجتناب از تماس چشمی یا داشتن مشکل در حفظ تماس چشمی در طول مکالمه
- عدم واکنش به نام خود
- عدم علاقه برای بازی با کودکان دیگر یا دوست‌یابی
- ناتوانی در درک و بیان احساسات
- مبارزه با ارتباطات غیرکلامی، مانند حالات چهره، حرکات و لحن صدا
- آن‌ها ممکن است اصلاً مایل به تعامل با کسی نباشند، ترجیح می‌دهند بچرخند، اشیاء را ردیف کنند، مدام در توالت آب بریزند یا آواز بخوانند.
- آن‌ها ممکن است بخواهند همیشه با دیگران تعامل داشته باشند و به مرزها توجهی نداشته داشته باشند.
- آن‌ها ممکن است اصرار داشته باشند که راه خود را طی کنند و همیشه به دنبال منافع خود باشند.
- آن‌ها ممکن است بسیار منفعل باشند.
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است دیرتر از همسالان خود بازی با کودکان دیگر را بیاموزند.
بر اساس مطالعات انجام‌شده حدود 30 درصد از کودکان مبتلا به اوتیسم علائم کناره‌گیری و اجتناب از اجتماع را تا سن 6 سالگی نشان می‌دهند. بااین‌حال، مهم است که به یاد داشته باشید که چالش‌های اجتماعی به تنهایی لزوماً به این معنی نیست که کودک دچار اوتیسم شده است.
حساسیت حسی
بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم نیز تفاوت‌هایی در پردازش حسی دارند که می‌تواند آن‌ها را نسبت به محرک‌های خاص بیش‌ازحد یا کمتر حساس کند. این حساسیت به‌صورت زیر ظاهر می‌شود:
- میل شدید یا اجتناب از صدای بلند، در آغوش گرفتن، طعم‌ها، بافت‌ها یا بوها
- حساسیت فوق‌العاده به نور
- پرت شدن حواس با صداها و حرکات کوچک
- پوشاندن گوش‌ها برای جلوگیری از شنیدن صداهای بلند یا ناگهانی
- داشتن رژیم غذایی بسیار محدود به‌دلیل حساسیت به بافت یا طعم غذا
- اصرار بر پوشیدن انواع خاصی از لباس‌ها (مانند پارچه‌های نرم بدون برچسب)
- داشتن تحمل درد بالا یا عدم توجه به بریدگی و کبودی
برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم تحت تأثیر انواع ورودی‌های حسی که ممکن است دیگران حتی متوجه آن نشوند (مانند دئودورانت‌های معطر، صدای کم و غیره) دچار استرس می‌شوند.
مطالعات نشان می‌دهند که بین 42 تا 88 درصد از کودکان مبتلا به اوتیسم دارای حساسیت‌های حسی هستند که بر زندگی روزمره آن‌ها تأثیر می‌گذارد. کاردرمانی می‌تواند برای کودکانی که با تنظیم حسی دست‌وپنجه نرم می‌کنند بسیار مفید باشد.
حرکات غیرمعمول
کودکان مبتلا به اتیسم اغلب (اگرچه نه همیشه) متفاوت از سایر کودکان حرکت می‌کنند. به‌عنوان مثال، در حالی که بسیاری از کودکان ممکن است شست خود را بمکند، ناخن‌های خود را بجوند، یا موهای خود را بچرخانند، کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به احتمال زیاد دست‌های خود را تکان دهند، روی انگشتان پا بدوند یا به عقب و جلو تکان بخورند.
کودکان مبتلا به اوتیسم به‌شکلی سفت راه می‌روند و دست‌های خود را ثابت نگه می‌دارند یا به‌شکلی نامناسب می‌دوند. آن‌ها ممکن است دست و پا چلفتی باشند و در پرتاب کردن، گرفتن، نوشتن یا کشیدن مشکل داشته باشند.
رفتارهای تکراری و علایق محدود
یکی دیگر از علائم شایع اوتیسم در کودکان 4 تا 6 ساله انجام رفتارهای تکراری یا داشتن علایق بسیار محدود است. برخی از نمونه‌ها عبارت‌اند از:
- تکرار چندباره کلمات، عبارات یا صداهای خاص (اکولالیا)
- علاقه شدید به یک موضوع خاص، مانند قطار یا دایناسورها، به استثنای سایر علایق
- اصرار بر پیروی از روا ها یا مناسک خاص و ناراحت شدن شدید در صورت مختل شدن آن‌ها
- تکان دادن دست‌ها، تکان خوردن به جلو و عقب، یا چرخیدن به‌صورت دایره ای
- ردیف کردن اسباب‌بازی‌ها یا اشیاء دیگر به روشی دقیق
تحقیقات نشان داده‌اند که رفتارهای تکراری و علایق محدود در 88 درصد از کودکان مبتلا به اوتیسم وجود دارند. بااین‌حال، همه رفتارهای تکراری باعث نگرانی نیستند.
تفاوت‌های رفتاری
کودکان اوتیسمی متفاوت از همسالان معمولی خود رفتار می‌کنند. در حالی که کودکان معمولی ممکن است برای رسیدن به مسیر خود عصبانی شوند (یا به‌دلیل خستگی یا گرسنگی)، کودکان مبتلا به اوتیسم به احتمال زیاد دچار فروپاشی می‌شوند؛ زیرا ناامید هستند یا نمی‌توانند نیازهای خود را بیان کنند.
سایر تفاوت‌های رفتاری کودکان مبتلا به اوتیسم عبارت‌اند از:
- داشتن علایق مرتبط با افراد مسن یا جوان‌تر از آن‌ها
- «درجا زنی»، به این معنا که آن‌ها یک کار را بارها و بارها دقیقاً به یک شکل تکرار می‌کنند
- علاقه به روال کارها و بسیار ناراحت شدن با تغییر روال عادی
- احساساتی شدن در مورد چیزهای کوچک و تحمل کمتر استرس
حتی یک نوجوان یا بزرگسال ممکن است ناگهان به دلیل تغییر برنامه یا فراموش کردن یک بطری آب شروع به گریه کند.
سبک بازی متفاوت
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب متفاوت از همسالان خود بازی می‌کنند. آن‌ها ممکن است:
- به تنهایی بازی کنند و تعامل با کودکان دیگر را دشوار یا حتی غیرممکن بدانند
- با سازماندهی یا ردیف کردن اشیاء، پر کردن آن‌ها در ظروف، یا پرسه زدن در اطراف حیاط یا زمین بازی و پرتاب خاک به هوا بازی می‌کنند
- ممکن است پیروی از قوانین ورزش‌هایی مانند فوتبال یا بیسبال برای آن‌ها دشوار باشد
علائم اوتیسم در بزرگسالان
علائم «کلاسیک» اوتیسم در کودکان همیشه در بزرگسالان، به‌ویژه افرادی که اتیسم آن‌ها در کودکی تشخیص داده نشده است، مشاهده نمی‌شوند. بزرگسالان در این طیف معمولاً علائم مربوط به مشکلات اجتماعی و ارتباطی، رفتارهای تکراری، مشکلات پردازش حسی و مسائل مربوط به عملکرد اجرایی و نظریه ذهن را نشان می‌دهند. شرح کوتاه و فهرستی از علائم رایج در بزرگسالان در زیر فهرست شده است:
علائم اجتماعی
مشکلات اجتماعی شامل مسائل مربوط به ارتباط و تفاهم هستند که گاهی‌اوقات روند تبادل معمول مکالمه اجتماعی را دشوار می‌کنند. برای بزرگسالان مبتلا به اوتیسم اغلب دشوار است که چیزها را از دیدگاه دیگری ببینند و ارتباطات غیرکلامی مانند چرخاندن چشم، شانه بالا انداختن یا سایر حالات صورت را تفسیر کنند.
مثال‌ها عبارت‌اند از:
- مستعد اشتباهات اجتماعی ناخواسته و اشتباه در صحبت کردن
- ناتوانی در حفظ مکالمات و ماندن در موضوع
- ناتوانی در تعامل اجتماعی
- مشکل در بیان افکار شخصی
- حافظه خوب در حفظ جزئیاتی مانند حقایق یا اسامی
- نیاز به پشتیبانی برای درک زبان مجازی
رفتارهای تکراری
رفتارهای تکراری شامل برنامه‌ها و فعالیت‌های محدود، چیدمان‌های سخت و سازگاری با محیط‌های اطراف، و علایق یا وسواس‌های شدید هستند. اغلب رفتارهای تکراری پاسخی به تحریک بیش‌ازحد و نشانه‌هایی از مسائل پردازش حسی هستند.
مثال‌ها عبارت‌اند از:
- رفتار خودتحریکی مانند مالیدن دست روی ران یا مالیدن انگشت در جیب یا ضربه زدن به پا
- ترجیح دادن برنامه‌ها و روال‌های یکسان و روتین
- پوشیدن لباس راحت که ممکن است با انتظارات اجتماعی در تضاد باشد
- مستعد حواس‌پرتی توسط صداها یا جلوه‌های بصری
عملکرد اجرایی
عملکرد اجرایی به توانایی‌ها و مهارت‌های مرتبط با برنامه‌ریزی، سازماندهی، حفظ توجه و خودتنظیمی اشاره دارد. بزرگسالان در این طیف ممکن است چالش‌هایی را با برنامه‌ریزی و تفکر پیچیده تجربه کنند که باعث شوند درک موضوع اصلی برای آن‌ها دشوار شود.
مثال‌ها عبارت‌اند از:
- نیاز به حمایت برای تعیین اهداف و برنامه‌های بلندمدت
- دیر کردن ناخواسته یا فراموش کردن قرارهای ملاقات
- به چالش کشیدن درک تئوری‌های گسترده در عین تسلط بر جزئیات
- نیاز به تشویق و حمایت برای درک انتظارات و دیدگاه‌های دیگران
منابع
مطالب مشابه
آگاهی از عوارض احتمالی داروهای بیش فعالی برای والدین و متخصصان اهمیت زیادی دارد تا بهترین تصمیمات را برای مدیریت علائم این اختلال بگیرند و تأثیرات منفی را به حداقل برسانند.
مدرسه معمولاً محیط مناسبی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نیست، و این می‌تواند در طول سال تحصیلی و حتی بعد از آن مشکلاتی جدی ایجاد کند. شناخت مشکلات کودکان در مدرسه به رفع آن‌ها و بهبود روند آموزش کمک می‌کند.
تشخیص اتیسم اغلب شامل ترکیبی از مشاهده‌های رفتاری، آزمون‌های روانشناختی، و در برخی موارد، آزمایش‌های ژنتیکی است. ، تشخیص زودهنگام آن می‌تواند منجر به ارائه مداخلات و حمایت‌های مؤثرتر شود.
اختلال طیف اوتیسم هیچ علت شناخته شده‌ای ندارد. با توجه به پیچیدگی این اختلال و این واقعیت که علائم و شدت آن متفاوت هستند، احتمالاً دلایل زیادی برای ابتلا به اتیسم وجود دارند.
معمولاً در کنار اوتیسم بیماری‌ها و اختلالات دیگری نیز رخ می‌دهند که به‌عنوان بیماری‌های همزمان در نظر گرفته می‌شوند. تقریباً سه‌چهارم کودکان مبتلا به اوتیسم مبتلا به یک بیماری همزمان است.
کاردرمانی اتیسم یکی از سه روش درمانی رایج در محیط مدرسه (همراه با گفتاردرمانی و رفتاردرمانی) است. کاردرمانگران در جهت طیف وسیعی از اهداف، از دست‌خط بهتر گرفته تا مهارت‌های بازی و یکپارچگی حسی به بیماران کمک می کنند.
زندگی افراد مبتلا به اتیسم با احساس اضطراب و استرس همراه است که این احساسات می‌توانند بر سلامت عاطفی، سازگاری و انعطاف‌پذیری آن‌ها در برابر استرس تأثیر بگذارند.
تمرین‌های فلورتایم برای کودک اوتیستیک تنهابرای سرگرم کردن او در طول بازی نیست، بلکه انجام فعالیتی برای سرگرم شدن با هم است. این شادی و لذت مشترک در طول بازی فرزند شما را به دنیایی مشترک می‌کشاند.
روش درمانی ABA در اتیسم بر اصول تحلیل رفتار مبتنی است و با هدف افزایش رفتارهای مطلوب و در عین حال کاهش رفتارهای چالش‌برانگیز کودک عمل می‌کند.
علائم اتیسم شامل مسکل در مهارت‌های اجتماعی مانند بازی، یادگیری و برقراری ارتباط و برخی نشانه های دیگر مانند رفتارهای تکراری، علایق وسواسی و چالش با غذا خوردن هستند.