
به طور کلی هیچ درمانی برای اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد و در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان آن کشف نشده است. اما برخی داروها می توانند به علائم مرتبط مانند افسردگی، تشنج، بی خوابی و مشکل در تمرکز کمک کنند.
مطالعات نشان داده اند که داروها زمانی موثرتر هستند که با رفتار درمانی ترکیب شوند. داروها مکمل سایر استراتژی های درمانی هستند.
ریسپریدون (ریسپردال) و آریپیپرازول (آبیلیفای) تنها داروهای مورد تایید FDA برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم هستند. ریسپریدون را می توان برای کودکان بین 5 تا 16 سال برای کمک به تحریک پذیری و پرخاشگری تجویز کرد. آریپیپرازول را می توان برای کودکان بین 6 تا 17 سال تجویز کرد.
برخی از پزشکان در موارد خاص داروهای دیگری از جمله مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، داروهای ضد اضطراب یا محرکها را تجویز میکنند، اما این داروها برای اختلال طیف اوتیسم مورد تایید FDA نیستند.
حتما با پزشک کودک خود در مورد اینکه آیا داروهایی برای درمان علائم او وجود دارد یا خیر صحبت کنید.
با این حال در سالهای اخیر، پیشرفتهای قابل توجهی در زمینه داروهای جدید اوتیسم ایجاد شده است، که نور تازهای بر مسیر درمان این اختلال تابانده است. این تحولات، با ایجاد امید برای افراد مبتلا به اوتیسم و خانوادههایشان، راههای نوینی را به منظور بهبود تعاملات اجتماعی، تقویت مهارتهای زبانی و ارتباطی و نیز تسهیل فرآیندهای تشخیص و درمان فراهم میکنند. اکنون، با دستاوردهای جالبی که دانشمندان و محققان به آن دست یافتهاند، میتوانیم چشمانداز روشنتری برای بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم تصور کنیم. آزمایشهای اولیه نشان میدهد که چندین ترکیب با مکانیسمهای اثر متفاوت پتانسیل زیادی برای استفاده بالینی دارند و بسیاری از آنها اکنون در آزمایشهای بالینی هستند.
اگرچه این پیشرفتها هیجانانگیز هستند و بهبود زندگی افراد مبتلا به اوتیسم را نوید میدهند، اما باید حداقل چند سال دیگر منتظر بمانیم تا ببینیم آیا این مطالعات دارویی اطلاعات کافی در مورد ایمنی و اثربخشی کافی در درمان اوتیسم جهت تایید توسط FDA ارائه می کند یا خیر.
امروزه، بیشتر داروهایی که برای کاهش علائم ناتوان کننده اوتیسم تجویز میشوند، «خارج از برچسب» استفاده میشوند، به این معنی که تأییدیه FDA آنها برای سایر بیماریهای مرتبط با بیش فعالی(ADHD)، اختلالات خواب یا افسردگی است. چنین استفاده ای بدون برچسب تقریباً در تمام زمینه های پزشکی رایج است و معمولاً برای تسکین درد و رنج قابل توجهی را به همراه دارد.
مثال آن در اوتیسم، دسته ای از داروهای شناخته شده به عنوان مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، از جمله فلوکستین هستند. تعدادی از این داروها برای درمان اختلالات اضطرابی و افسردگی در کودکان و همچنین بزرگسالان مورد تایید FDA هستند. اگرچه آزمایشهای بالینی بزرگ هنوز اثربخشی آن را نشان ندادهاند، اما والدین و پزشکان دریافتهاند که این داروها میتوانند مشکلات اجتماعی را در میان برخی مبتلایان به اوتیسم کاهش دهند. با این حال، پیشبینی اینکه کدام داروها در این دسته ممکن است بیشترین سود را برای بیمار اوتیسم دارند، دشوار است. به طور مشابه، تعیین بهترین دوز نیز می تواند چالش برانگیز باشد.
مثال دیگر نالترکسون است که مورد تایید FDA برای درمان اعتیاد به الکل و مواد مخدر است. این دارو می تواند رفتارهای مکرر و خودآسیبزا را در برخی از کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم کاهش دهد.
این داروها برای همه موثر نیستند و همه داروها عوارض جانبی دارند. و همانطور که در بالا ذکر شد، هر فرد ممکن است واکنش متفاوتی به دارویی خاص نشان دهد. علاوه بر این، با گذشت زمان ممکن است تغییراتی در پاسخ به یک دارو رخ دهد، حتی زمانی که دوز آن تغییر نکرده باشد. با گذشت زمان، برخی از افراد به دارو مقاومت(زمانی که اثربخشی دارو متوقف می شود) یا حساسیت (زمانی که عوارض جانبی بدتر می شود) نشان می دهند.
برخی از جدیدترین داروهایی که دانشمندان در تحقیقات مختلف در حال بررسی آنها هستند عبارتاند از:
داروی AB-2004
پژوهشهای نوین در حوزه درمان اوتیسم (ASD) به تولید دارویی به نام AB-2004 منجر شده است که هدف آن کاهش علائم رفتاری و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم است. این دارو به عنوان یک جاذب خوراکی عمل میکند و بر روی متابولیتهای موجود در دستگاه گوارش اثر میگذارد تا با کاهش میزان آنها، بر رفتارهای مرتبط با اوتیسم تأثیر بگذارد.
اهمیت ارتباط روده و اوتیسم
در سالهای اخیر، مطالعات بسیاری نشان داده است که افراد مبتلا به اوتیسم اغلب با مشکلات دستگاه گوارش (GI) مواجه هستند. از جمله علائمی که این افراد تجربه میکنند، میتوان به مشکلات گوارشی مانند نفخ، یبوست، اسهال، و درد شکم اشاره کرد. نظریههای جدید حاکی از آن است که تغییرات در میکروبیوم روده، یعنی جمعیت باکتریهای مفید و مضر در دستگاه گوارش، میتواند بر رفتارها و علائم مرتبط با اوتیسم تأثیر بگذارد.
برخی تحقیقات ادعا میکنند که متابولیتهای میکروبی، ترکیباتی که توسط باکتریهای روده تولید میشوند، میتوانند از طریق جریان خون به مغز برسند و باعث تشدید علائمی همچون اضطراب، تحریکپذیری، و رفتارهای تکراری در افراد مبتلا به اوتیسم شوند. در این راستا، AB-2004 بهعنوان یک راهحل نوین طراحی شده است که با اتصال به این متابولیتها در روده، از ورود آنها به خون جلوگیری کند و بدین ترتیب علائم رفتاری را کاهش دهد.
نحوه عملکرد داروی AB-2004
AB-2004 به صورت خوراکی مصرف میشود و در دستگاه گوارش جذب میشود. این دارو به گونهای طراحی شده است که مستقیماً به متابولیتهای باکتریایی خاص در روده متصل میشود. این فرآیند از انتقال این مواد به جریان خون جلوگیری میکند و از این طریق تأثیر آنها بر سیستم عصبی و رفتار را کاهش میدهد. این رویکرد که به رویکرد محور روده-مغز معروف است، نشان میدهد که ممکن است تغییرات در میکروبیوم روده بتواند بر عملکرد مغز و در نتیجه بر رفتار افراد مبتلا به اوتیسم اثر بگذارد.
مطالعات و کارآزماییهای بالینی
داروی AB-2004 تاکنون در چندین مرحله آزمایشی مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از این مطالعات در کشورهای نیوزلند و استرالیا انجام شد که هدف اصلی آن ارزیابی ایمنی دارو و همچنین بررسی اثرات آن بر علائم رفتاری و گوارشی در افراد مبتلا به اوتیسم بود. این کارآزمایی شامل 30 نوجوان مبتلا به اوتیسم بود که همگی علائم گوارشی داشتند.
در طول این کارآزمایی، شرکتکنندگان طی یک دوره هشت هفتهای دوز داروی AB-2004 را به تدریج بر اساس وزن بدن خود افزایش دادند. این افزایش دوز از 2.25 گرم در روز در ابتدای آزمایش شروع شد و تا 6 گرم در روز در انتهای دوره رسید. هدف از این افزایش تدریجی، کاهش خطر عوارض جانبی و مشاهده تأثیرات دارو بود.
نتایج این مطالعه نشان داد که داروی AB-2004 نه تنها عوارض جانبی جدی نداشت، بلکه باعث بهبود علائم گوارشی و رفتاری در شرکتکنندگان شد. از جمله مهمترین بهبودها میتوان به کاهش اضطراب، تحریکپذیری و بهبود سلامت کلی گوارشی اشاره کرد.
تأثیرات بالینی AB-2004
پس از پایان دوره درمان، محققان کاهش قابل توجهی در سطوح متابولیتهای باکتریایی در نمونههای پلاسما و ادرار شرکتکنندگان مشاهده کردند. این یافته نشان میدهد که داروی AB-2004 توانسته است به متابولیتهای هدف خود در روده متصل شده و آنها را از ورود به جریان خون بازدارد. همچنین، بررسیهای رفتاری پس از درمان نشان داد که اضطراب و تحریکپذیری شرکتکنندگان بهطور قابل توجهی کاهش یافته است. این یافتهها نشاندهنده اثربخشی AB-2004 در کاهش علائم مرتبط با اتیسم است.
چالشها و آینده AB-2004
هرچند نتایج این مطالعه نشاندهنده پیشرفتهای چشمگیری در درمان اوتیسم است، اما AB-2004 هنوز در مراحل آزمایشی قرار دارد و نیاز به مطالعات بیشتری برای تأیید اثرات و ایمنی بلندمدت آن وجود دارد. این دارو میتواند یکی از ابزارهای مؤثر در مدیریت علائم اوتیسم باشد و امیدوار است که در آیندهای نزدیک به عنوان یک گزینه درمانی رسمی معرفی شود.
از آنجایی که اتیسم یک اختلال بسیار پیچیده و متنوع است، درمانهایی مانند AB-2004 میتوانند به طور ویژه برای افرادی که با مشکلات گوارشی مرتبط با اوتیسم مواجه هستند، مفید واقع شوند.
با پیشرفت تحقیقات در این زمینه، ممکن است راهکارهای جدیدتری برای مدیریت بهتر علائم این اختلال شناسایی شود.
داروی بالواپتان
داروی بالواپتان با تعدیل گیرندههای اکسیتوسین در مغز، به بهبود تعاملات اجتماعی در افراد مبتلا به اوتیسم کمک میکند. در یک مطالعه فاز دوم که بر روی حدود 500 نوجوان و بزرگسال مبتلا به اوتیسم انجام شد، بالواپتان توانست در مقایسه با دارونما، تعاملات اجتماعی را تا 15 درصد بهبود بخشد. این دارو بهویژه به توانایی شناسایی چهرههای احساسی کمک میکند که برای افراد مبتلا به اوتیسم اغلب چالشبرانگیز است. همچنین، بالواپتان در کاهش رفتارهای تکراری، که یکی از مشخصههای اوتیسم است، اثرات مثبتی نشان داده است.
داروی CM-AT
CM-AT، یک درمان مبتنی بر آنزیم پانکراس، برای تقویت زبان و تعاملات اجتماعی در کودکان مبتلا به اوتیسم امیدبخش است. در یک کارآزمایی فاز دوم، کودکانی که این دارو را دریافت کردند، بهبود قابل توجهی در زبان و تعاملات اجتماعی در مقایسه با گروه دارونما نشان دادند. این پیشرفت، فرصتهای جدیدی برای حمایت از رشد ارتباطی و اجتماعی کودکان مبتلا به اوتیسم فراهم میکند.
داروی سورامین
سورامین، یک داروی ضدانگلی، در بهبود زبان و ارتباطات اجتماعی کودکان مبتلا به اوتیسم نتایج امیدبخشی نشان داده است. در یک مطالعه فاز دوم که اثرات این دارو را بررسی کرد، بهبودهای چشمگیری در زبان و ارتباطات اجتماعی و همچنین کاهش رفتارهای تکراری مشاهده شد. این دستاورد راههای جدیدی برای پژوهشهای بیشتر و مداخلات درمانی در افراد مبتلا به اوتیسم فراهم میکند.
داروی نیسرویمب (Nirsevimab)
داروی نوین نیسرویمب (Nirsevimab) در راستای یافتن درمانهای مؤثر برای اختلال طیف اوتیسم (ASD) به عنوان یک دستاورد مهم مطرح شده است. این دارو با مکانیسم اثر خاص و متفاوت از سایر روشهای درمانی موجود، امید جدیدی برای افراد مبتلا به اوتیسم و خانوادههای آنها به ارمغان میآورد.
مکانیسم عمل منحصر به فرد
نیسرویمب از طریق رویکردی جدید عمل میکند که آن را از درمانهای سنتی متمایز میسازد. در حالی که روشهای درمانی فعلی بیشتر بر تعدیل انتقالدهندههای عصبی تمرکز دارند، نیسرویمب با یک پروتئین خاص تعامل داشته و بر بیان ژن و فرآیند تقسیم سلولی در سلولهای مغزی اثر میگذارد. این روش نوآورانه، امکان بهبود مهارتهای شناختی و ارتباط اجتماعی در افراد مبتلا به اوتیسم را فراهم میآورد.
شواهد از نمونه های حیوانی
مطالعات انجام شده بر روی مدلهای حیوانی، خصوصاً موشها، نشان داده است که نیسرویمب به طور مؤثری قادر به کاهش یا معکوس کردن علائم رفتاری مرتبط با اوتیسم است. این شواهد از پتانسیل این دارو در هدف قرار دادن ویژگیهای اصلی اختلال طیف اوتیسم حمایت میکنند.
تأثیر بر بیان ژن و عملکرد مغز
برای بررسی بهتر چگونگی تأثیر نیسرویمب بر مغز، محققان به بررسی نمونههای مغزی پیش و پس از درمان پرداختند. نتایج حاکی از تغییرات عمدهای در بیان ژنهای مرتبط با تنظیم تقسیم سلولی بود که مسیرهای جدیدی را برای کاهش علائم اوتیسم از طریق تأثیر بر بیان ژن و عملکرد مغز آشکار میکند.
نتایج امیدوارکننده کارآزماییهای بالینی
در کارآزماییهای بالینی انجامشده بر روی کودکان مبتلا به اوتیسم شدید، نیسرویمب نتایج دلگرمکنندهای نشان داده است. کودکانی که تحت درمان با این دارو قرار گرفتند، بهبودهای چشمگیری در ارتباطات اجتماعی، تواناییهای شناختی و رفتارهای تکراری نشان دادند. این نتایج نشاندهنده پتانسیل نیسرویمب به عنوان گزینهای درمانی و امیدی برای توسعه درمانهای هدفمند برای افراد مبتلا به اوتیسم است.
کشف و توسعه نیسرویمب، نگاهی روشنتر به آینده درمان اوتیسم دارد و هرچند تحقیقات بیشتری برای اطمینان از ایمنی و تأثیر آن لازم است، شواهد اولیه نشان میدهد که نیسرویمب میتواند گامی مهم در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم باشد.
جمعبندی
در سالهای اخیر، توسعه داروهای جدید برای اوتیسم به امید تازهای برای بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این اختلال منجر شده است. داروهایی همچون AB-2004، بالواپتان، CM-AT، سورامین و نیسرویمب، هر یک با مکانیسمهای منحصربهفرد خود، در بهبود تعاملات اجتماعی، مهارتهای زبانی، و کاهش رفتارهای تکراری تأثیرات مثبتی نشان دادهاند. از تعدیل گیرندههای اکسیتوسین در مغز تا تأثیر بر بیان ژن و پروتئینهای مرتبط با تقسیم سلولی، این داروها با ارائه رویکردهای نوین درمانی، افقهای تازهای برای کاهش علائم اصلی اوتیسم به وجود آوردهاند.
هرچند هنوز به تحقیقات گستردهتر و بررسیهای بالینی بیشتری برای تأیید ایمنی و اثربخشی این داروها نیاز است، این پیشرفتها نشاندهنده چشمانداز امیدوارکنندهای برای توسعه درمانهای هدفمند و بهبود زندگی افراد مبتلا به اوتیسم و خانوادههای آنان است.
منابع