دوران نوجوانی یک مرحله پر از تغییرات است و برای نوجوانان مبتلا به اوتیسم می‌تواند به‌ویژه چالش‌برانگیز باشد. اگر نگران گذراندن این دوره توسط فرزند نوجوان خود هستید، باید بدانید که شما تنها نیستید. اگرچه مدیریت اوتیسم در دوران نوجوانی دشوار است، اما غیرممکن نیست.
متأسفانه، اوتیسم در این سال‌های پر تغییر نوجوانی کاهش نمی‌یابد و همچنان نیاز به توجه دارد. این مطلب به شما کمک می‌کند تا دیدگاه بهتری نسبت به اوتیسم در نوجوانان پیدا کنید و نکات مفیدی را برای تسهیل این دوران برای شما و نوجوانتان ارائه می‌دهد.
علائم اوتیسم در نوجوانی
نوجوانان مبتلا به اوتیسم ممکن است ویژگی‌های خاص این اختلال را در رفتار و ارتباطات خود در خانه و مدرسه نشان دهند. این علائم می‌توانند شامل مشکلاتی در تعاملات اجتماعی و الگوهای رفتاری خاص باشند.
علائم کلامی اوتیسم در نوجوانان
- دشواری در شرکت در مکالمات دوطرفه
- تمرکز بر موضوعات خاص و عدم تمایل به صحبت درباره موضوعات دیگر
- صحبت کردن به‌صورت خیلی دقیق و به‌طور غیرعادی
- استفاده از لحن یکنواخت، به‌ویژه با صدای خوانندگی
- استفاده از واژگان خاص یا غیرمعمول
- مشکل در پیروی از دستورالعمل‌ها
علائم غیرکلامی اوتیسم در نوجوانان
- مشکل در درک نشانه‌های غیرکلامی مانند لحن صدا، زبان بدن یا حرکات صورت
- تماس چشمی محدود، به ویژه هنگام صحبت با دیگران
- نداشتن یا کم بودن تغییرات در حالت چهره
علائم رفتاری اوتیسم در نوجوانان
- تمایل به گذراندن وقت تنها به جای ارتباط با دوستان
- عدم درک انتظارات اجتماعی مانند ایجاد روابط دوستانه
- داشتن تعداد کمی از دوستان یا نداشتن دوست
- تمایل به صحبت با افراد بزرگ‌تر از خود
- نادیده گرفتن مرزهای فضای شخصی
تفاوت اوتیسم در پسران و دختران نوجوان
مطالعات اخیر تفاوت‌های قابل توجهی در نحوه بروز اوتیسم بین پسران و دختران نشان می‌دهند که این تفاوت‌ها گاهی منجر به تشخیص‌های دیرهنگام یا نادیده گرفته شدن اوتیسم در دختران می‌شوند.
یک مطالعه منتشر شده در مجله آکادمی روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا بیان می‌کند که علائم اوتیسم در دخترانی که هوش طبیعی دارند، ممکن است کمتر به چشم بیاید، چرا که این دختران قادرند علائم خود را مخفی کنند. علاوه بر این، ادراکات فرهنگی نیز بر تشخیص تأثیرگذار هستند؛ زیرا رفتار آرام و غیر پاسخگوی دختران ممکن است به اشتباه زنانه و با ادب در نظر گرفته شود، در حالی که رفتار مشابه در پسران ممکن است غیرعادی یا متفاوت قلمداد شود. به طور کلی، پسران چهار برابر بیشتر از دختران در معرض تشخیص اوتیسم هستند. برخی از تئوری‌ها بر این باورند که عوامل ژنتیکی در این تفاوت‌ها نقش دارند، به طوری که ممکن است دختران به طور طبیعی کمتر مستعد ارث بردن اوتیسم باشند، که نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری بیشتر در برابر جهش‌های ژنتیکی است.
اوتیسم و چالش‌های بلوغ
درک این نکته مهم است که بلوغ در نوجوانان مبتلا به اوتیسم به رغم تأخیرهای رشدی آنها، همانند دیگر نوجوانان اتفاق میفتد. بلوغ معمولاً از سن 12 سالگی برای دختران و 14 سالگی برای پسران آغاز می‌شود، هرچند ممکن است برای برخی زودتر رخ دهد.
والدین، اعضای خانواده و مراقبان نوجوانان مبتلا به اوتیسم باید برای تغییرات فیزیکی، عاطفی و روانی آماده باشند. همچنین، کمک به نوجوانان برای درک مفهوم جنسیت و اهمیت رعایت بهداشت فردی بسیار مهم است.
نوجوانان مبتلا به اوتیسم ممکن است جذابیت و تمایلات جنسی را تجربه کنند. همچنین، نکات کلیدی مانند عدم افشای خود در ملاء عام، تعیین حد و مرز برای تماس فیزیکی، و اجتناب از مشارکت در فعالیت‌های جنسی نامناسب در گروه، باید مورد توجه قرار گیرد.
علاوه بر چالش‌های جنسی، برخی از نوجوانان اوتیستیک ممکن است با رعایت بهداشت نیز دست و پنجه نرم کنند. برخلاف همسالان خود، نوجوانان مبتلا به اوتیسم ممکن است نتوانند اهمیت تمیز نگه داشتن بدن خود را به خوبی درک کنند. برای دختران، مهم است که نکات بهداشتی مربوط به قاعدگی، مانند استفاده از تامپون یا نوار بهداشتی، را در این مرحله بیاموزند.
چالش‌های رفتاری در نوجوانان مبتلا به اوتیسم
اوتیسم می‌تواند تأثیرات عمیقی بر تمامی جنبه‌های زندگی نوجوانان داشته باشد. در زمانی که نوجوانان تغییرات فیزیکی و نقاط عطف اجتماعی را تجربه می‌کنند، نوجوانان مبتلا به اوتیسم ممکن است در مقابله با این تحولات و رویدادهای مختلف زندگی دچار مشکل شوند.
چند نمونه از چالش‌های معمول برای نوجوانان مبتلا به اوتیسم عبارت‌اند از: مشکل در پیروی از روال‌های پیچیده مدرسه، بروز رفتارهای سرکش در خانه و مدرسه، ناتوانی در دوستیابی به دلیل مشکلات بهداشت فردی، دشواری در درک احساسات عاشقانه و جنسی، تسلیم شدن در برابر فشار همسالان بدون توجه به عواقب آن و تبدیل شدن به هدف قلدری به دلیل مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی ضعیف.
اگرچه پیش‌بینی چالش‌های دقیق برای والدین نوجوانان مبتلا به اوتیسم دشوار است، اما حفظ ارتباط باز و مستمر بین والدین و فرزند می‌تواند به مدیریت این مشکلات کمک کند. با این حال، برخی از نوجوانان ممکن است در برابر راهنمایی والدین مقاومت کنند. در این صورت، هنگامی که مشکلات رفتاری اوتیسم در نوجوانان خارج از کنترل می‌شود، والدین می‌توانند از مشاوران یا روانشناسان برای دریافت کمک و راهنمایی بهره ببرند.
چگونه اوتیسم می‌تواند استرس نوجوانان را کاهش دهد؟
سال‌های نوجوانی معمولاً برای بسیاری از افراد دوران پرچالشی است، اما برای برخی از نوجوانان مبتلا به اوتیسم، این دوره ممکن است استرس کمتری نسبت به همسالان عصبی آنها داشته باشد. دلیل این موضوع می‌تواند به نحوه نگاه متفاوت افراد اوتیستیک به دنیا برگردد.
برخی از ویژگی‌های اوتیسم که می‌توانند استرس را کاهش دهند عبارت‌اند از:
- قضاوت نکردن درباره خود بر اساس استانداردهای اجتماعی یا رسانه‌ای. بسیاری از نوجوانان اوتیستیک خود را با دیگران مقایسه نمی‌کنند یا نگران این نیستند که دیگران چه فکری درباره آنها می‌کنند. این موضوع می‌تواند باعث شود که کمتر تحت فشار قرار بگیرند.
- فشار کمتر برای اثبات توانایی‌ها. نوجوانان اوتیستیک معمولاً نیازی به رقابت برای برتری تحصیلی یا جسمانی احساس نمی‌کنند، بنابراین استرس ناشی از این مسائل را کمتر تجربه می‌کنند.
- داشتن علایق و سرگرمی‌های مشخص. بسیاری از نوجوانان اوتیستیک سرگرمی‌ها و علایقی دارند که می‌توانند به تنهایی یا با گروهی از همسالان دنبال کنند. این علایق به آنها کمک می‌کند تا مشغول و شاد باشند، حتی اگر ارتباطات اجتماعی محدودی داشته باشند.
- پذیرش سریع‌تر روال‌های جدید. برخی از نوجوانان اوتیستیک توانایی بالایی در پذیرش و یادگیری عادت‌های جدید مثلاً یادگیری اصلاح یا رعایت نکات بهداشتی در دوران بلوغ دارند.
البته همه نوجوانان اوتیستیک یکسان نیستند و تجربه هر فرد متفاوت است، اما برای بسیاری از آنها، نگرانی کمتر درباره قضاوت دیگران یا فشارهای اجتماعی می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
فعالیت‌های مناسب نوجوانان اوتیسم
فعالیت‌ها و ورزش‌های خارج از خانه می‌توانند به نوجوانان مبتلا به اوتیسم کمک کنند تا از روتین روزمره خود فاصله بگیرند و تجربیات جدیدی را کسب کنند که به تقویت عزت نفس آنها کمک می‌کنند. این نوع فعالیت‌ها همچنین فرصتی برای یادگیری مهارت‌های جدید خارج از محیط کلاس فراهم می‌آورد.
برخی از فعالیت‌های ساختاریافته که برای نوجوانان مبتلا به اوتیسم مفید هستند شامل: اردوهای تابستانی، شنا، یوگا، فوتبال، پیاده‌روی، اسب‌سواری، کارگاه‌های تئاتر و کلاس‌های هنر می‌باشند. هنگام برنامه‌ریزی این فعالیت‌ها برای نوجوانان مبتلا به اوتیسم، ایمنی باید همواره در اولویت قرار گیرد. از آنجا که برخی نوجوانان مبتلا به اوتیسم ممکن است مفهوم خطر را درک نکنند، نظارت بزرگسالان در هنگام انجام فعالیت‌های پرخطر مانند شنا یا بالا رفتن از دیوار ضروری است.
تشخیص اوتیسم در نوجوانی
تشخیص اوتیسم در نوجوانان به طور کلی مشابه تشخیص آن در سنین پایین است، اما ممکن است در ارزیابی نوجوانان سؤالات بیشتری در مورد رفتار آنها در مدرسه و نحوه تعامل با همسالان مطرح شود.
برای تشخیص رسمی اوتیسم ، معمولاً تیمی از متخصصان شامل متخصصان اطفال رشدی، روانپزشکان، روانشناسان، کاردرمانگران و آسیب‌شناسان گفتار درگیر می‌شوند. روش‌های تشخیص ممکن است شامل مصاحبه با والدین یا مراقب، مشاهده تعاملات اجتماعی نوجوان، معاینه فیزیکی برای رد سایر بیماری‌ها و ارزیابی رشدی برای بررسی پیشرفت رشد از دوران نوزادی باشد. پس از تشخیص، متخصص اطفال می‌تواند درمان‌های مناسب و راه‌های ادامه درمان‌های رفتاری را توصیه کند.
درمان اوتیسم در نوجوانی
درمان اوتیسم در نوجوانان گاهی‌اوقات نیازمند رویکردهای متفاوتی نسبت به درمان کودکان خردسال است. برنامه‌های تخصصی بر نیازهای خاص نوجوانان مبتلا به اوتیسم تمرکز دارند و هدف آنها شامل کمک به نوجوانان برای گذراندن دوران بلوغ، تقویت عزت نفس، مدیریت احساسات جنسی و عاشقانه، و تنظیم تغییرات خلقی است. در این راستا، گزینه‌های درمانی مختلفی برای این گروه سنی وجود دارند:
- آموزش مهارت‌های اجتماعی. این درمان به نوجوانان کمک می‌کند تا در موقعیت‌های اجتماعی به درستی واکنش نشان دهند. به آنها آموزش داده می‌شود که نشانه‌های غیرکلامی را درک کنند، مشکلات اجتماعی را حل کنند و قوانین روابط را بیاموزند.
- درمان شناختی-رفتاری (CBT). این درمان روان‌شناختی کمک می‌کند تا نوجوانان الگوهای فکری خود را تغییر داده و به شیوه‌های جدیدی از رفتار دست یابند.
- الگوسازی. در این روش، رفتارهای اجتماعی مناسب به نوجوانان نشان داده می‌شود و آنها در تعاملات اجتماعی، احوالپرسی، خداحافظی و وظایف خودمراقبتی راهنمایی می‌شوند.
- تکنیک‌های خودمدیریتی. هدف از این تکنیک‌ها کمک به نوجوانان مبتلا به اوتیسم برای انجام وظایف روزمره به طور مستقل است.
- تحلیل رفتار کاربردی (ABA). این درمان بر تقویت مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و مدیریت رفتار از طریق مداخلات شخصی و مبتنی بر شواهد متمرکز است و در راستای بهبود کیفیت زندگی نوجوانان مبتلا به اوتیسم طراحی شده است.
پیشنهادهایی برای والدین نوجوانان اوتیسم
مهم است که بدانید اوتیسم یک نوع شخصیت یا ویژگی فردی نیست. در حالی که نوجوان شما ممکن است ویژگی‌های اوتیسمی داشته باشد، او همچنان فردی منحصر به فرد است که علایق، ترجیحات و نیازهای خاص خود را دارد که هیچ ارتباطی با تشخیص او ندارد.
- ایجاد فرصت‌های اجتماعی مناسب. بسیاری از نوجوانان و جوانان مبتلا به اوتیسم تمایل ندارند که فعالیت‌های اجتماعی را دنبال کنند. بنابراین، شما باید نوجوان خود را تشویق کنید تا در فعالیت‌های اجتماعی‌ای شرکت کند که با علایق او همخوانی داشته باشد. برای مثال، اگر نوجوان شما به نقاشی علاقه دارد، ممکن است به گروه هنری محلی برای نوجوانان علاقه‌مند شود. یا اگر به موسیقی علاقه دارد، می‌تواند در گروه نواختن یک ساز خاص در یک گروه جوانان یا شرکت در تولیدات تئاتر اجتماعی برتر مشارکت کند.
- دوستی‌ها را اجباری نکنید. اگرچه ممکن است شما بخواهید که نوجوانتان زندگی اجتماعی پررنگی داشته باشد، اما ممکن است او ترجیح دهد که با یک یا دو دوست صمیمی وقت بگذراند. برخی نوجوانان ممکن است هیچ تمایلی به بودن در جمع‌های بزرگ نداشته باشند و ترجیح دهند انرژی اجتماعی خود را در گروه‌های کوچک‌تر یا به‌صورت فردی صرف کنند. باید مهارت‌های اجتماعی متناسب با سن نوجوان خود را آموزش دهید و فرصت‌هایی برای برقراری دوستی فراهم کنید، اما از فشار آوردن برای داشتن دوستان زیاد خودداری کنید.
- آموزش مهارت‌های زندگی واقعی. نوجوانان نوروتیپیک (غیر اوتیستیک) معمولاً از تجربیات و تعاملات روزمره با همسالان خود، چیزهای زیادی می‌آموزند و بسیاری از این مهارت‌ها به‌طور غیرمستقیم و بدون آموزش خاص به‌دست می‌آیند. بنابراین، شما باید به نوجوان مبتلا به اوتیسم مهارت‌هایی بیاموزید که در دوران دبیرستان و بزرگسالی به او کمک کنند. برخی از این مهارت‌ها عبارت‌اند از:
- مهارت‌های خودمراقبتی فیزیکی. این مهارت‌ها شامل بهداشت، ورزش، رژیم غذایی سالم و خواب کافی است. شما ممکن است نیاز داشته باشید که به نوجوان خود یادآوری کنید که از دئودورانت استفاده کند، اصلاح کند یا اقدامات بهداشتی خاص دوران بلوغ را انجام دهد.
- مهارت‌های عاطفی. به نوجوان خود کمک کنید تا احساسات خود را شناسایی کند و تشخیص دهد که دیگران چگونه احساس می‌کنند. همچنین، باید مهارت‌های آرام‌سازی را به او آموزش دهید تا در مواقع استرس یا پریشانی بتواند خود را آرام کند.
- مهارت‌های ایمنی. این مهارت‌ها شامل عبور از خیابان به‌طور امن، درخواست کمک در مواقع اضطراری و عدم رفتن به مکان‌های خطرناک است.
- مهارت‌های اجتماعی. به نوجوان خود کمک کنید تا مهارت‌های اجتماعی مورد نیاز برای تعامل با همسالان خود را یاد بگیرد. این مهارت‌ها شامل شروع مکالمه، پرسیدن حال دیگران، استفاده از آداب و رسوم اجتماعی مانند گفتن «سلام» یا «متشکرم» و رفتار با احترام به دیگران است.
- مهارت‌های مالی. به نوجوان خود بیاموزید که چگونه در محیط‌های مختلف اجتماعی مانند کافه‌ها یا رستوران‌ها هزینه‌ها را پرداخت کند، بودجه شخصی خود را مدیریت کند، از کارت‌های بانکی استفاده کند و حتی چک بنویسد.
اوتیسم در نوجوانان با نقاط قوت و چالش‌های منحصر به فرد همراه است. این نوجوانان ممکن است در مهارت‌های اجتماعی، پردازش حسی و انعطاف‌پذیری در برنامه‌های روزمره با مشکل مواجه شوند. بنابراین، اگر نوجوان شما در این زمینه‌ها دچار مشکلاتی است، ارزیابی توسط یک متخصص می‌تواند مفید باشد تا تشخیص دقیق‌تری از وضعیت او بدست آورید.
جمع‌بندی
اوتیسم در نوجوانی مرحله‌ای پیچیده و منحصر به فرد است که همراه با چالش‌ها و فرصت‌های خاص خود می‌آید. در این دوران، نوجوانان اوتیستیک با تغییرات جسمی، عاطفی و اجتماعی مواجه می‌شوند، اما نگاه متفاوت آنها به دنیا می‌تواند در برخی موارد از شدت استرس‌های معمول دوران نوجوانی بکاهد. هرچند ممکن است در درک انتظارات اجتماعی، ایجاد دوستی و مدیریت احساسات با مشکلاتی روبرو شوند، اما ویژگی‌هایی مانند علایق عمیق، مهارت در پذیرش روال‌های جدید و نگرانی کمتر از قضاوت دیگران، می‌تواند به آنها کمک کند تا مسیر بلوغ را به شکلی متفاوت طی کنند. حمایت آگاهانه از سوی خانواده و متخصصان می‌تواند نقشی کلیدی در بهبود کیفیت زندگی آنها در این دوره داشته باشد.جهت دریافت مشاوره رایگان و یا دریافت وقت ویزیت می توانید با کلینیک های گروه توانبخشی راه کمال در تماس باشید.
منابع
مطالب مشابه
گروه توانبخشی راه کمال، یکی از بهترین مراکز کاردرمانی در تهران است که با بهره‌گیری از کادری مجرب و دلسوز، خدمات تخصصی کاردرمانی را در محیطی مجهز و کودک‌پسند ارائه می‌دهد.
اتاق‌های حسی فضاهایی چندمنظوره هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از افراد، ازجمله کسانی که با چالش‌های پردازش حسی، معلولیت‌ها یا نیازهای درمانی خاص روبرو هستند، کمک کنند.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی معمولاً در زمینه‌هایی مانند خواندن، رمزگشایی زبان، املا، واژگان یا یادآوری موارد مشکلی ندارند؛ بااین‌حال، ممکن است در ادراک بصری، فضایی یا لمسی دچار مشکل شوند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی ممکن است در پردازش و درک کلمات، جملات و دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند. آنها ممکن است در فهم معنا، زمینه و ظرافت‌های زبان دچار مشکل شوند.
اختلال زبان بیانی، که به آن تأخیر گفتار بیانی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با ناتوانی در استفاده از کلمات و ساخت جملات متناسب با سن کودک، مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای تشکیل جملات منسجم، پیدا کردن کلمات مناسب و انتقال مؤثر پیام‌های خود با مشکل روبرو شوند.
تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.
اختلال پردازش زبان، نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا تولید کلمات تأثیر می‌گذارد. این مشکل به‌دلیل ناتوانی در شنیدن یا تولید فیزیکی صداها نیست، بلکه به توانایی فرد در ایجاد معنا از صداها برای برقراری ارتباط مربوط می‌شود.
ناتوانی‌های یادگیری می‌توانند فرایند یادگیری را مختل کنند. این کودکان ممکن است در مهارت‌هایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه، درک مطالب، به خاطر سپردن اطلاعات، انجام ریاضی یا هماهنگی حرکات مشکل داشته باشند. انواع رایج ناتوانی‌های یادگیری شامل نارساخوانی (دیسلکسیا)، اختلال نوشتن (دیسگرافی)، اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا)، اختلاللات پردازش زبان، بینایی، شنوایی وناتوانی یادگیری غیرکلامی هستند.
اختلال حسی حرکتی زمانی رخ می‌دهد که مغز در دریافت و پاسخ دادن به اطلاعاتی که ازطریق حواس می‌آیند و بر حرکت و هماهنگی بیمار تأثیر می‌گذارند، مشکل داشته باشد. این اختلال باعث ناتوانی بیمار در پردازش ورودی‌های حسی و هماهنگی پاسخ‌های حرکتی می‌شود و چالش‌هایی در تعادل، حرکت و کنترل کلی بدن ایجاد می‌کند.
اختلال دوقطبی، اختلال سلامت روان است که باعث چرخه‌های شدید تغییرات عاطفی می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دو دوره را تجربه می‌کنند: دوره‌هایی که در آنها فوق‌العاده شاد و پرانرژی هستند، که به آن دوره شیدایی گفته می‌شود. و دوره‌های دیگری که در آنها بسیار افسرده هستند.