• ۰۹۰۲۳۹۵۱۱۱۱
  • پيروزی ، بين مترو پيروزی و نبرد ، كوچه ايلخان ، پلاك ١٢
اختلال نوشتن (دیسگرافیا) - انواع، علائم، نحوه تشخیص و درمان

اختلال نوشتن (دیسگرافیا) - انواع، علائم، نحوه تشخیص و درمان

مدت مطالعه: دقیقه
نویسنده: تیم محتوا
انتشار : ۲۳ دی ۱۴۰۲

اختلال نوشتن یا دیسگرافیا نوعی ناتوانی در یادگیری است که بر توانایی نوشتن تأثیر می‌گذارد. نوشتن یکی از اصلی‌ترین مهارت‌های اساسی است که پیش‌نیاز موفقیت‌های تحصیلی بوده و در زندگی روزمره افراد کاربرد بسیار زیادی دارد.

اختلال نوشتن چیست؟

اختلال نوشتن،  دیسگرافیا یا نارسانویسی نوعی مشکل عصبی و  ناتوانی در یادگیری است که بر توانایی نوشتن فرد متناسب با سن خودش تأثیر می‌گذارد. در این اختلال شخص علی‌رغم آموزش کافی، در تبدیل افکار خود به زبان نوشتاری (با توجه به سن و توانایی تفکر خود) مشکل دارد. نارسانویسی در سنین مختلف،‌ دارای علائم متفاوتی است. 

نوشتن فرایندی پیچیده است که شامل مهارت‌ها و عملکردهای مغزی زیر است:

  • مهارت‌های حرکتی ظریف
  • ادراک فضایی (توانایی درک فضای اطراف)
  • حافظه کاری (توانایی نگهداری و دستکاری اطلاعات در ذهن)
  • کدگذاری املایی (قابلیت تشکیل، ذخیره و یادآوری حروف، اعداد و نمادها)
  • پردازش زبان
  • مفهوم‌سازی
  • سازمان‌دهی


نارسانویسی معمولاً زمانی ظاهر می‌شود که کودکان برای اولین بار نوشتن را یاد می‌گیرند. این نوع اختلال، دیسگرافیای تکاملی نامیده می‌شود. اگر فرد به‌طور ناگهانی و پس از نوعی ضربه به سر یا مغز دچار دیسگرافیا شود، به دیسگرافیای اکتسابی مبتلا شده است.

 

دیسگرافیا چیست؟

 

انواع اختلال نوشتن

نارسانویسی معمولاً به دو صورت زیر در نظر گرفته می‌شود:

  • دیسگرافیای اکتسابی: این اختلال تحت تأثیر آسیب مغزی یا بیماری‌های مخرب اتفاق میفتد و باعث می‌شود فرد (معمولاً در بزرگسالی) مهارت‌های قبلی خود را در نوشتن از دست بدهد.
  • دیسگرافیای رشدی: این اختلال به مشکلات مربوط به کسب مهارت‌های نوشتاری اشاره دارد. این نوع دیسگرافیا بیشتر در دوران کودکی مورد توجه قرار می‌گیرد. علل نارسایی تکاملی (رشدی) مشخص نیستند، اما محققان چندین زیرگروه را شناسایی کرده‌اند که با مکانیسم‌های عصبی خاصی مطابقت دارند:
    • دیسگرافیای حرکتی: فقدان هماهنگی حرکتی ظریف و ادراک بصری مدت‌هاست که با نارسانویسی مرتبط بوده و احتمالاً مربوط به مشکلات تولید متن نوشتاری است. افراد مبتلا به نارسایی حرکتی معمولاً دست‌خط ناخوانا و آهسته، مهارت‌های ترسیمی و ردیابی ضعیف از خود نشان می‌دهند.
    • دیسگرافیای فضایی: این اختلال احتمالاً به مشکلات ادراک فضایی مربوط می‌شود که بر فاصله حروف و توانایی ترسیم تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به نارسا‌نویسی فضایی با دست‌خط و نقاشی مشکل دارند اما سرعت املاء آن‌ها طبیعی است.
    • دیسگرافیای زبانی: نارسانویسی زبانی بر مهارت‌های موردنیاز پردازش زبان در فرایند نوشتن تأثیر می‌گذارد. این اختلال باعث ناخوانایی متن می‌شود. اما ترسیم، کپی کردن و املای شفاهی تحت تأثیر اختلالات زبانی قرار نمی‌گیرند.

دیسگرافیا چه کسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

نارسانویسی در کودکان و بزرگسالان اتفاق میفتد. دیسگرافیا مانند بسیاری از بیماری‌های عصبی‌رشدی، در پسرها بیشتر از دخترها دیده می‌شود. اختلال نوشتن در افراد مبتلا به اوتیسم و اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی رایج است و به‌صورت ژنتیکی از والدین به فرزندان منتقل می‌شود. 

 

دیسگرافیا با چه علائمی همراه است؟

افراد مبتلا به دیسگرافیا احتمالاً در هنگام نوشتن مشکلات مختلفی را تجربه می‌کنند و ممکن است راحت‌تر و روان‌تر از نوشتن به صحبت کردن بپردازند. آن‌ها در حین نوشتن با مشکلات ذیل مواجه می‌شوند:

  • شکل حروف یا خوانایی آن‌ها
  • اندازه حروف و فاصله‌ها
  • املای کلمات
  • هماهنگی حرکتی خوب
  • سرعت نوشتن
  • گرامر
  • ترکیب‌بندی


به‌علاوه افراد مبتلا به اختلال نوشتن علائم زیر را از خود نشان می‌دهند:

  • ناتوانی در نوشتن روی خط مستقیم
  • ناتوانی در نگه داشتن و کنترل ابزار نوشتاری
  • مشکل در نوشتن حروف به‌صورت معکوس
  • مشکل در یادآوری نحوه تشکیل حروف
  • مشکل در استفاده از حروف کوچک یا بزرگ
  • ناتوانی در ایجاد جملات نوشتاری با دستور زبان و علائم نگارشی صحیح
  • حذف کلمات از جمله‌ها
  • ترتیب نادرست کلمات در جملات
  • استفاده نادرست از افعال و ضمایر


داشتن یکی از این نشانه‌ها به این معنا نیست که فرد دچار دیسگرافیا است، اما اگر فرزند شما در یادگیری مهارت‌های اساسی نوشتن (متناسب با سنش)‌ مشکل دارد، باید به پزشک مراجعه کنید و آزمایش‌های تشخیصی را انجام دهید.

 

علت اختلال نوشتن چیست؟

دانشمندان و متخصصان مغز و اعصاب مطمئن نیستند چه عواملی باعث ایجاد اختلالات رشدی می‌شوند. نوشتن فعالیتی پیچیده است و چندین ناحیه از مغز را به‌صورت همزمان درگیر می‌کند. در ادامه دلایل ابتلا به نارسانویسی را توضیح می‌دهیم:

 

دلایل ابتلا به دیسگرافیا

 

عوامل ژنتیکی: در بسیاری از موارد اختلال نارسانویسی از والدین به فرزندان منتقل می‌شود. در برخی موارد نیز این اختلال به‌دلیل تولد زودتر از موعد یا نقص در رشد کامل جنین اتفاق میفتد. 
عوامل محیطی: عوامل محیطی یکی دیگر از علل ابتلا به اختلال نوشتن هستند. کم‌توجهی، حساسیت‌های غذایی، تغذیه نامناسب، آموزش نادرست، کمک نکردن به رشد ذهنی کودک و ... می‌توانند منجر به اختلال یادگیری شوند. 

 

اختلال نوشتن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک در طول معاینه بیمار و ارزیابی نارسانویسی موارد زیر را بررسی می کند:

  • بررسی نقاط قوت و ضعف
  • تاریخچه آموزشی بیمار
  • میزان مشکلات نوشتن بیمار
  • نوع مشکلات نوشتاری بیمار
  • بررسی تأثیر آموزش درمانی هدفمند و حمایت بر سطوح پیشرفت تحصیلی فعلی بیمار


تشخیص دیسگرافیا معمولاً در محیطی آموزشی توسط ارزیابی تیمی انجام می‌شود. متخصصان حاضر در تیم عبارت‌اند از:

  • کاردرمانگران
  • فیزیوتراپ‌ها
  • معلمان آموزش استثنایی
  • روانشناسان تربیتی
  • گفتاردرمانگران
  • روانشناسان اعصاب

متخصصان برای تشخیص نارسانویسی از آزمایش‌های زیر استفاده می‌کنند:

  • ارزیابی دست‌خط: این تست‌ها می‌توانند به اندازه‌گیری سرعت و خوانایی نوشتن کمک کنند.
  • تست یکپارچگی دیداری حرکتی (VMI): این تست به ارزیابی میزان توانایی بیمار در ادغام مهارت‌های بینایی و حرکتی که برای نوشتن ضروری هستند، کمک می‌کند.

 

درمان دیسگرافیا

هیچ درمانی برای دیسگرافیا وجود ندارد، اما بیماران می‌توانند روش‌هایی برای مدیریت علائم خود بیاموزند تا با چالش‌های کمتری در مدرسه و زندگی مواجه شوند.

تکنیک‌های درمان و مدیریت نارسانویسی شامل موارد زیر می‌باشند:

 

دارودرمانی برای سایر بیماری‌ها

بیمارانی که به‌صورت همزمان به دیسگرافیا و اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی مبتلا هستند، با مصرف داروهای بیش‌فعالی متوجه بهبودی هر دو بیماری می‌شوند.

 

کاردرمانی

کاردرمانگر در طول کاردرمانی به آموزش مهارت‌ها و تکنیک‌های خاصی برای آسان‌تر کردن نوشتن می‌پردازد. کاردرمانی به بیماران کمک می‌کند مهارت‌های حرکتی ظریف خود را بهبود بخشند و روش‌های استفاده از خودکار و مداد را برای تسهیل نوشتن بیاموزند. کاردرمانگر به بیمار توصیه می‌کند از روش‌های زیر برای بهبود توانایی‌های خود استفاده ‌کند: 

  • استفاده از انواع مختلف خودکار، مداد و گیره مداد 
  • استفاده از کاغذ با خطوط برجسته برای کمک به نوشتن بر روی خطی مستقیم
  • استفاده از طرح‌های درسی چاپی در کلاس برای سهولت یادداشت‌برداری
  • استفاده از نرم‌افزار دیکته هنگام نوشتن
  • استفاده از کامپیوتر برای تایپ تکلیف
  • درخواست زمان بیشتر برای انجام تکالیف


بازی‌درمانی

انجام بازی‌های ساده در درمان اختلال نوشتن نباید نادیده گرفته شود. این بازی‌ها و تمرین‌های ساده درصورت تداوم نتایج معجزه‌آسایی خواهند داشت. در ادامه به برخی از این بازی‌ها اشاره می‌شود:

 

بازی‌درمانی

 

بازی‌های هماهنگی حرکتی و دیداری: برای انجام این سری بازی‌ها راه‌های زیادی وجود دارند. به‌عنوان مثال، می‌توان با نقطه‌چین شکلی رسم کرد. سپس از کودک بخواهید با وصل کردن نقطه‌چین‌ها به یکدیگر تصویر مفهومی را شکل دهد.
بازی‌های تشخیص شکل از زمینه: برای مثال می‌توانید اشکال مختلفی در بخشی از کاغذ رسم کنید و از کودک بخواهید تنها داخل اشکال و پس‌زمینه آن‌ها را رنگ کند.
بازی شباهت و تفاوت‌ها: از کودک بخواهید تصاویری را که مرتبط هستند به هم وصل کند یا دور تصویر متفاوت خط بکشد.
تقویت تمایز دیداری: تمایز دیداری یکی از ادراک بینایی است که تقویت آن در درمان اختلال نوشتن، بسیار مؤثر خواهد بود؛ زیرا در خواندن یک متن لازم است فرد بتواند تمایز و فرق بین حروف و کلمات را درک کند.


تقویت حافظه بینایی

حافظه بینایی ارتباط مستقیم با اختلال نوشتن دارد. در صورتی که بتوان حافظه فرد مبتلا به این اختلال را بهبود داد، قدم بزرگی در درمان اختلال بینایی و سپس درمان اختلال نوشتن برداشته خواهد شد.

 

روش نوروفیدبک

نوروفیدبک درواقع دستگاهی برای انتشار امواج به مغز است که درنهایت باعث آموزش عملکرد بهتر مغز می‌شود. این روش بدون عوارض جانبی بوده و مانند باشگاهی برای مغز است. هر قسمت از مغز که دچار افت عملکرد شده است، در این باشگاه تقویت می‌شود. از این روش برای درمان اختلالات یادگیری و درمان اختلال نوشتن استفاده می‌شود که مشکلاتی مانند اضطراب، استرس و یا عدم تمرکز را هم بهبود می‌بخشد.

 

راهکارهای بهبود اختلال نوشتن

برخی از راهکارها به کودک کمک می‌کنند تا به مرور زمان توانایی او در نوشتن ارتقا پیدا کند. جهت بهبود این اختلال در کودکان می‌توانید راه‌حل‌های زیر را به کار ببرید:

  • از کودک بخواهید با استفاده از روان‌نویس، خطوطی به‌صورت دلخواه بر روی کاغذ بکشد.
  • وایت‌برد کوچک و قابل‌حملی در اختیار کودک قرار دهید تا بتواند بر روی آن نقاشی بکشد یا بنویسد.
  • اغلب کودکان مبتلا به اختلال نوشتن در گرفتن مداد مشکل دارند. به آن‌ها کمک کنید تا مداد را به‌شکل صحیح در دست بگیرند.
  • بهتر است از مدادهای مناسب استفاده کنید. در صورتی که انگشتان کودک‌ شما کوچک یا ضعیف هستند، مدادهای باریک‌تر را در اختیار او قرار دهید.
  • از کودک بخواهید با دستی که تکالیف مدرسه را انجام می‌دهد، کاغذ باطله یا روزنامه را مچاله کند. این روش در تقویت عضلات دست و انگشتان و بهبود اختلال نوشتن مؤثر است. 
  • کاغذهای باطله را در اختیار کودک قرار دهید و از او بخواهید با قیچی آن‌ها را ببرد.
  • از کودک بخواهید تا حتماً زیپ، دکمه‌های لباس و بند کفش‌هایش را خودش باز و بسته کند.
  • خطوط موازی با فاصله‌های متفاوت بکشید و از کودک بخواهید تا درست در وسط خطوط موازی، یک خط راست بکشد. این کار به افزایش تمرکز کودک کمک می‌کند.
  • شکل‌هایی را به‌صورت نقطه‌چین رسم کنید و از کودک بخواهید آن‌ها را کامل کند.
  • یکی دیگر از روش‌ها این است که کلمات را به‌صورت ناقص بنویسید و از کودک بخواهید تا کامل‌شده‌ آن‌ها را در کنارشان بنویسد.

کلام پایانی

اختلال نوشتن باعث بروز مشکلاتی در توانایی نوشتاری فرد می‌شود. دیسگرافیا یکی از اختلالات یادگیری شایع در کودکان است که معمولاً با مشکلات ذهنی، اختلال خواندن و یادگیری ریاضی همراه می‌شود. یکی از خدمات گروه توانبخشی راه کمال کمک به افراد مبتلا به اختلال نارسانویسی است تا  روش‌هایی برای مدیریت علائم خود بیاموزند و با چالش‌های کمتری در مدرسه و زندگی مواجه شوند. جهت اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید.

  

منابع

my.clevelandclinic.org
additudemag.com

medicalnewstoday.com

 

سوالات متداول

چه زمانی باید به متخصص مراجعه کنم؟

اگر علائم دیسگرافیا را در خود یا فرزندتان مشاهده می‌کنید، باید به متخصص مراجعه کنید.

آیا می‌توان از ابتلا به دیسگرافیا جلوگیری کرد؟
میزان شیوع دیسگرافیا چقدر است؟
آیا دیسگرافیا نوعی اوتیسم است؟
آیا دیسگرافیا نوعی نارساخوانی است؟

مطالب مشابه

آموزش نوشتن به کودکان اوتیسم با روش های مختلف
آموزش نوشتن به کودکان اوتیسم با روش های مختلف

آموزش نوشتن به کودکان اوتیسم پروسه‌ای چالش‌برانگیز است؛‌ زیرا نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، صبر و حوصله است. ازآنجایی‌که مهارت‌های سوادآموزی برای زندگی روزمره بسیار حیاتی هستند، باید به کودک مبتلا به اوتیسم کمک کنید در این توانایی‌ها رشد کند.

اوتیسم خفیف یا سطح 1 چیست و چه علائمی دارد؟
اوتیسم خفیف یا سطح 1 چیست و چه علائمی دارد؟

اوتیسم خفیف یا سطح 1 با چالش‌هایی در زمینه‌های تعامل اجتماعی، ارتباطات و رفتار مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این سطح از اوتیسم علائمی خفیف‌تر نسبت به کودکان با اوتیسم سطح 3 نشان می‌دهند و به حمایت کمتری در زندگی روزمره نیاز دارند.

خدمات و تمرینات کاردرمانی در منزل برای کودکان
خدمات و تمرینات کاردرمانی در منزل برای کودکان

کاردرمانی در منزل برای کودکان به‌عنوان یک رویکرد نوین و مؤثر در حمایت از کودکان با نیازهای ویژه، توجه ویژه‌ای را جلب کرده است. این نوع درمان به کودکان این امکان را می‌دهد که در محیط آشنا و راحت خود، به بهبود مهارت‌های حرکتی، اجتماعی و شناختی بپردازند.

علائم بیش فعالی در نوزادان چیست؟
علائم بیش فعالی در نوزادان چیست؟

با وجود اینکه تشخیص بیش فعالی در دوران نوزادی دشوار است، برخی علائم می‌توانند زنگ خطری برای توجه والدین باشند. به طور معمول، نوزادان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی بیشتر از سایر کودکان نیازمند توجه و مراقبت هستند.

بهترین دکتر فوق تخصص بیش فعالی کودکان در تهران
بهترین دکتر فوق تخصص بیش فعالی کودکان در تهران

زمانی که در پی تشخیص یا درمان اختلال نقص توجه و بیش ‌فعالی (ADHD) هستید، انتخاب دکتر واجد شرایط که تجربه‌ی بالایی در برخورد با این اختلال داشته باشد، بسیار حیاتی است. متخصصان مختلفی می‌توانند در تشخیص و درمان بیش فعالی مشارکت کنند. این گروه شامل پزشکان، روانشناسان، مددکاران اجتماعی، پرستاران، دستیاران پزشک و دیگر درمانگران مجاز می‌شود.

زانوی ضربدری در کودکان چیست و چگونه درمان می شود؟
زانوی ضربدری در کودکان چیست و چگونه درمان می شود؟

زانوهای ضربدری وضعیتی است که زانوهای کودک هنگام ایستادن به هم نزدیک می‌شوند و مچ پاها از یکدیگر فاصله دارند. در اکثر موارد نیاز به درمان خاصی ندارد و با حرکات اصلاحی حل می شود.

جدیدترین داروی درمان اوتیسم طبق تحقیقات اخیر
جدیدترین داروی درمان اوتیسم طبق تحقیقات اخیر

پژوهش‌های نوین در حوزه درمان اوتیسم به تولید داروهای جدید AB-2004 ، بالواپتان، سورامین، نیسر‌ویمب منجر شده است که هدف آنهاکاهش علائم رفتاری و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم است.

کاردرمانی فلج مغزی در کودکان CP در کلینیک تخصصی کاردرمانی
کاردرمانی فلج مغزی در کودکان CP در کلینیک تخصصی کاردرمانی

کاردرمانی کودکان مبتلا به فلج مغزی می‌تواند به بهبود هماهنگی عضلات و مفاصل کمک کند؛ مشکلاتی که می‌توانند انجام فعالیت‌های روزانه مانند خوردن، مسواک زدن و حمام کردن را دشوار سازند.

تست اتیسم در کودکان - پرسشنامه های M-CHAT-R و ASSQ
تست اتیسم در کودکان - پرسشنامه های M-CHAT-R و ASSQ

در حالی که تشخیص اوتیسم تنها توسط متخصص انجام می‌شود، چندین ابزار غربالگری وجود دارند که می‌توانند والدین، مراقبان و افراد مبتلا به اتیسم را نسبت به علائم بالقوه این اختلال آگاه کند.

درمان پای پرانتزی کودکان- انواع روش های جراحی و غیرجراحی
درمان پای پرانتزی کودکان- انواع روش های جراحی و غیرجراحی

یکی از روش‌های مؤثر در درمان غیرجراحی پای پرانتزی در کودکان ، استفاده از بریس‌های ارتوپدی است. بریس‌ها به عنوان یک ابزار اصلاحی، به پاهای کودک بسته می‌شوند و با ایجاد فشار کنترل شده، به تدریج به صاف کردن زانوها و مچ پاها کمک می‌کنند.

حس وستیبولار یا تعادل چیست؟ علائم اختلالات و نحوه درمان آنها
حس وستیبولار یا تعادل چیست؟ علائم اختلالات و نحوه درمان آنها

اختلالات سیستم وستیبولار شامل چندین بیماری است که بر حس تعادل تأثیر می‌گذارد. این اختلالات بیشتر بر اندام‌های دهلیزی در گوش داخلی تأثیر می‌گذارند، اما مشکلات سیستم عصبی مرکزی نیز می‌تواند باعث ایجاد مشکلات تعادلی شوند. رایج‌ترین علامت این اختلال سرگیجه است.

نظرات

فیلدهای ضروری با علامت

×