موسیقی درمانی بر بهبود بیان تجربیات عاطفی درونی و کمک به آگاهی بدن تمرکز دارد. این روش درمانی با تأثیر شدیدی که بر احساسات دارد، به کاهش استرس و افزایش آرامش در کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند.
موسیقی به کاهش تنش در بدن کمک می‌کند. برخی از کارشناسان معتقدند موسیقی درمانی تأثیر مثبتی بر موارد زیر دارد:
- سیستم عصبی
- مغز
- عملکردهای شناختی
- مسائل پردازش حسی
موسیقی‌درمانگران از ملودی‌ها، ریتم‌ها و صداهای خاص برای کمک به ابراز احساساتی مانند عصبانیت یا اضطراب در افراد مبتلا به اوتیسم استفاده می‌کنند. هدف درمانگر کمک به تنظیم حالات تنش کودک مبتلا به اوتیسم است.
روش های درمان اتیسم متفاوت هستند و برای درمان باید گزینه‌های مختلف را امتحان کنید. موسیقی شکلی از بیان بدون کلام بوده و درنتیجه این روش درمانی برای کودکان غیرکلامی و کودکان با تأخیر در گفتار مفید است.
در سال‌های اخیر، موسیقی درمانی به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای افزایش رشد کودکان مبتلا به اوتیسم استفاده شده است. موسیقی درمانی کیفیت زندگی بیمار را افزایش می‌دهد و محیطی مثبت برای رشد موفق او فراهم می‌کند.
موسیقی درمانی و اوتیسم
تحقیقات نشان می‌دهند اکثر افراد مبتلا به اوتیسم اغلب به موسیقی علاقه نشان می‌دهند و این مسئله موسیقی را به ابزار درمانی عالی برای کار با این بیماران تبدیل می‌کند. انعطاف‌پذیری موسیقی آن را به رسانه‌ای تبدیل می‌کند که به نیازهای افراد مختلف پاسخگو است. موسیقی، انگیزه‌بخش و لذت‌بخش است و می‌تواند ارتباط، آرامش و یادگیری را تقویت کند.
انواع موسیقی درمانی
موسیقی درمانی روشی نوظهور نیست و تأثیر آن بر ذهن و بدن انسان‌ها قرن‌هاست که شناخته شده است. در گذشته، موسیقی درمانگران بیشتر از روش‌های غیرفعال استفاده می‌کردند و در آن، بیماران فقط به موسیقی گوش می‌دادند. این نوع موسیقی درمانی، که به نام موسیقی درمانی پذیرا شناخته می‌شود، بر ایجاد آرامش و کاهش استرس و اضطراب تمرکز دارد و بیشتر برای کودکانی مناسب است که در آغاز آشنایی با درمان موسیقی هستند و ممکن است تعامل مستقیم با ابزارها یا فعالیت‌های فعال را نپذیرند.
اما با پیشرفت‌های اخیر در موسیقی درمانی، روش‌های فعال نیز گسترش یافته‌اند. در روش فعال، کودک مبتلا به اوتیسم می‌تواند با نواختن سازهای ساده، آواز خواندن یا حتی بداهه‌سازی در ملودی‌ها و ریتم‌ها، در خلق موسیقی سهیم شود. این روش به کودک اجازه می‌دهد احساسات و هیجانات خود را به‌شیوه‌ای آزادانه بیان کند. موسیقی درمانی فعال به کودک کمک می‌کند تا خود را بهتر بشناسد، احساسات خود را کنترل کند و تعاملات اجتماعی‌اش را بهبود بخشد.
ترکیب هر دو روش فعال و پذیرا در جلسات موسیقی درمانی می‌تواند تأثیرات عمیق‌تری داشته باشد. این ترکیب به کودک اجازه می‌دهد تا از آرامش و تمرکز روش پذیرا بهره‌مند شود و سپس با روش فعال، خلاقیت خود را در ساخت موسیقی به نمایش بگذارد.
فواید موسیقی درمانی برای اوتیسم
مطالعات مختلف نشان می‌دهند موسیقی درمانی برای مقابله با رفتارهای چالش‌برانگیز، کاهش اضطراب و بهبود توجه کودک مفید است.
تحقیقات همچنین نشان می‌دهند موسیقی درمانی می‌تواند به بهبود موارد زیر کمک کند:
- اعتمادبه‌نفس
- تعامل اجتماعی
- استقلال
- تمرکز
- توجه
- انگیزه
در مطالعات بالینی مختلف مشخص شده است که بین فعالیت‌های موسیقی و نتایج یادگیری ارتباطی وجود دارد. در اینجا برخی از مزایای کلیدی موسیقی درمانی برای کودکان مبتلا به اوتیسم ذکر شده‌اند:
بیان و تنظیم عاطفی
کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند ازطریق موسیقی درمانی یاد بگیرند احساسات خود را به‌شیوه‌ای ساختاریافته و لذت‌بخش شناسایی و بیان کنند. درنتیجه، تنظیم هیجانی افزایش پیدا می‌کند، فروپاشی کاهش می‌یابد و کودکان بهبود احساس آرامش درونی را تجربه می‌کنند.
پرورش مهارت‌های اجتماعی
تجربه ساخت موسیقی، باعث تشویق کودکان به برقراری تعامل اجتماعی می‌شود. جلسات گروهی فرصت‌هایی برای تجربیات مشترک فراهم می‌کنند. همان‌طور که کودکان اعمال خود را با ریتم موسیقی هماهنگ می‌کنند، به‌طور طبیعی مهارت‌های اجتماعی خود را نیز توسعه می‌دهند.
تقویت مهارت‌های ارتباطی
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است با چالش‌های ارتباط کلامی روبرو شوند. موسیقی درمانی کانالی جایگزین برای ابراز وجود و ارتباط برای کودکان مبتلا به اوتیسم فراهم می‌کند. ملودی‌ها، ریتم‌ها و نشانه‌های غیرکلامی ابزاری می‌شوند که افراد مبتلا به اوتیسم ازطریق آن‌ها افکار و احساسات خود را منتقل می‌کنند.
جلسات موسیقی درمانی برای اوتیسم
در طول جلسه موسیقی درمانی، موسیقی درمانگر به بدن متحرک کودک و صدای او واکنش نشان می‌دهد. درمانگر همچنین از چندین ابزار موسیقی استفاده می‌کند.
طول جلسات متفاوت است و بسته به شرایط کودک از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد. جلسات می‌توانند به‌صورت فردی یا در محیطی گروهی تشکیل شوند. همچنین موسیقی درمانی خانواده‌محور نیز وجود دارد که در آن تمام اعضای خانواده در جلسات شرکت می‌کنند. هدف این رویکرد، کمک به کودک مبتلا به اوتیسم و کل خانواده برای بهبود سلامت روانی و جسمی است. موسیقی درمانی باید همیشه توسط موسیقی درمانگری تحصیل‌کرده با حداقل مدرک کارشناسی موسیقی درمانی و حداقل 1200 ساعت آموزش بالینی انجام شود. درمانگر بسته به موقعیت کودک، باید اهدافی را برای کودک تدوین کند و با والدین در میان بگذارد. اهداف برنامه درمانی باید به‌صورت کتبی مستند شوند تا امکان بررسی طولانی‌مدت پیشرفت فراهم شود. هر موسیقی درمانگر دستورالعمل‌های خاصی را برای برنامه درمانی کودک ارائه می‌دهد.
نحوه اجرای موسیقی درمانی
موسیقی درمانی برای اوتیسم عملکردهای زیادی در محیط‌های مختلف دارد. بااین‌حال، سه عامل مهم عبارت‌اند از:
رویکردهای فردی
موسیقی درمانی انعطاف‌پذیری زیادی برای تطبیق مداخلات با اولویت‌ها و حساسیت‌های هر کودک دارد. به همین دلیل، درمانگران اغلب برای درک نقاط قوت و چالش‌های کودک با والدین همکاری می‌کنند.
ترکیب آهنگ‌های مورد علاقه
موسیقی آشنا می‌تواند ابزاری قدرتمند برای درگیر کردن کودکان مبتلا به اوتیسم باشد. گنجاندن آهنگ‌های مورد علاقه کودکان در جلسات درمانی می‌تواند به آن‌ها انگیزه دهد و احساس راحتی ایجاد کند.
این آهنگ‌های ویژه برای موسیقی درمانی می‌توانند شکاف بین منطقه راحتی کودک و محیط درمانی را پر کنند.
پیگیری پیشرفت
بررسی تأثیر موسیقی درمانی برای پیگیری پیشرفت بیمار ضروری است. پیشرفت اتفاق‌افتاده نشان می‌دهد درمان مؤثر بوده است و اجازه می‌دهد با رشد کودک، تغییراتی در برنامه درمانی اعمال شوند.
روش‌های موسیقی درمانی
موسیقی درمانی، همانند سایر درمان‌های رفتاری مانند ABA، باید توسط درمانگری متخصص و مجاز انجام شود. موسیقی درمانگر مجرب درک خوبی از نحوه واکنش مغز به موسیقی، انواع خاصی از سازها و روش‌های مختلف تعامل با موسیقی دارد. او می‌تواند از این دانش برای ایجاد برنامه‌ای منسجم و رشد و تقویت ارتباطات مثبت در مغز کودک مبتلا به اوتیسم استفاده کند. با کمک این روش‌ها، می‌توان رفتارها و واکنش‌های فیزیکی و احساسی را به‌طور مؤثرتری تحت تأثیر قرار داد.
رویکردهای اصلی در موسیقی درمانی کودکان مبتلا به اوتیسم شامل موارد زیر هستند:
رویکرد رفتاری در موسیقی درمانی
در این روش، تغییرات رفتاری کودک در پاسخ به موسیقی مورد توجه قرار می‌گیرد. تمرینات خاص موسیقی، به کودک کمک می‌کنند که با رفتارهای متفاوتی به صداها و ملودی‌ها واکنش نشان دهد. این رویکرد با استفاده از تعاملات مختلف مانند ساز زدن یا آواز خواندن، در تلاش است رفتارهای مطلوب را در کودک تقویت و تکرار کند.
رویکرد یکپارچگی حسی
این روش به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند تا در مقابل تحریکات بیرونی بهتر واکنش نشان دهند. کودکانی که حساسیت بالایی نسبت به صداها و محرک‌های حسی دارند، می‌توانند با استفاده از این رویکرد، رفتارهای حسی و واکنش‌های فیزیکی خود را بهتر مدیریت کنند. یکپارچگی حسی به آن‌ها کمک می‌کند تا سطح تحریک‌پذیری خود را تعدیل و در مواجهه با موسیقی، آرامش بیشتری تجربه کنند.
موسیقی درمانی خلاق
رویکرد خلاق در موسیقی درمانی شامل بداهه‌نوازی، آهنگسازی و فعالیت‌های مبتنی بر خلاقیت است. این رویکرد مهارت‌های حرکتی، شناختی و اجتماعی کودک را تقویت کرده و باعث می‌شود ازطریق موسیقی ارتباط بهتری با خود و دیگران برقرار کند.
انتخاب روش مناسب برای کودک شما
در کنار این رویکردهای اصلی، ده‌ها مدل مختلف در موسیقی درمانی وجود دارند که بسته به نیازهای خاص هر کودک انتخاب می‌شوند. اگر تمایل دارید بدانید کدام روش برای فرزندتان مناسب‌تر است، با متخصص اطفال، نورولوژیست، روان‌شناس یا رفتار درمانگر او مشورت کنید. متخصص شما را به موسیقی درمانگری مجرب که با شرایط خاص کودک شما آشنا باشد، معرفی می‌کند.
تحقیقات انجام‌شده درمورد تأثیر موسیقی درمانی بر اوتیسم
انجمن موسیقی درمانی آمریکا ازطریق مجلات معتبر مانند مجله موسیقی درمانی و دیدگاه‌های موسیقی درمانی و مقالات گسترده در مجلات خارج از این حرفه، تحقیقات زیادی را ترویج کرده است که مزایای موسیقی درمانی را با افراد مبتلا به اوتیسم بررسی می‌کنند. طیف نتایج بالینی مورد مطالعه عمدتاً بر استفاده از موسیقی برای رسیدگی به موارد زیر متمرکز شده است:
- ارتباط
- شناخت
- رفتارها (مشکلات/ رفتارهای تکراری/ رفتارهای کلیشه‌ای)
- مهارت‌های اجتماعی و تعامل
- تنظیم عاطفی
نتایج این تحقیقات به‌صورت خلاصه در ادامه ذکر شده‌اند:
- موسیقی جذابیت جهانی دارد و باعث گسترش روابط، تسهیل یادگیری، بیان و بهبود ارتباطات می‌شود. موسیقی به جلب و حفظ توجه افراد کمک می‌کند و به‌عنوان روش «تقویت‌کننده» طبیعی برای واکنش‌های موردنظر استفاده می‌شود.
- موسیقی درمانی می‌تواند افراد را به کاهش پاسخ‌های منفی یا خودتحریکی و افزایش مشارکت نسبت به روش‌های مناسب‌تر و قابل قبول‌تر ازنظر اجتماعی تحریک کند.
- موسیقی درمانی به برقراری ارتباط و مشارکت غیرکلامی در افرادی که زبان کلامی ندارند، کمک می‌کند. اغلب اوقات موسیقی درمانی به رشد مهارت‌های ارتباط کلامی، گفتار و زبان کمک می‌کند. یادگیری زمان‌بندی بین‌فردی و تعامل متقابل در بازی‌ها، نوبت گرفتن، گوش دادن و پاسخ دادن به فرد دیگر در موسیقی درمانی تقویت می‌شوند.
- موسیقی درمانی به افراد مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند تا احساسات خود را شناسایی و به‌درستی بیان کنند.
- ازآنجایی‌که موسیقی در هر دو نیمکره مغز پردازش می‌شود، می‌تواند عملکرد شناختی را تحریک کند و ممکن است برای اصلاح برخی از مهارت‌های گفتاری/ زبانی استفاده شود. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند موسیقی ممکن است مناطقی از مغز را درگیر کند که روی سیستم عصبی آینه‌ای انسان همپوشانی دارند.
- موسیقی محرک عینی و چندحسی (شنیداری، بصری، حس عمقی، دهلیزی و لامسه) را فراهم می‌کند.
- مؤلفه ریتمیک موسیقی، سیستم‌های حسی افراد مبتلا به اوتیسم را سازمان‌دهی می‌کند. درنتیجه، پردازش شنوایی و سایر مهارت‌های حسی-حرکتی، ادراکی/ حرکتی، مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف را می‌توان ازطریق موسیقی درمانی تقویت کرد.
- عناصر و ساختارهای موسیقی حس امنیت و آشنایی را در محیط موسیقی درمانی ایجاد می‌کنند و باعث تشویق افراد مبتلا به اوتیسم به انجام کارهای جدید در چارچوبی قابل پیش‌بینی اما قابل‌انعطاف می‌شوند.
- موسیقی درمانی بر نقاط قوت تمرکز دارد که به‌نوبه خود ممکن است برای رفع نیازهای هر فرد مورد استفاده قرار گیرند. بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم استعدادهای موسیقی ذاتی دارند. بنابراین، موسیقی درمانی فرصتی برای تجربه‌های موفق فراهم می‌کند.
جمع‌بندی
موسیقی درمانی ابزاری قدرتمند و مؤثر برای بهبود آرامش، مهارت‌های ارتباطی و تعاملات اجتماعی افراد مبتلا به اوتیسم است و باعث کاهش استرس در این افراد می‌شود. این روش درمانی با کمک فعالیت‌های جذاب به جلب و حفظ توجه فرد مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند و باعث تقویت یادگیری او می‌شود. بنابراین اگر خودتان یا فرزندتان مبتلا به اتیسم هستید، به گروه توانبخشی راه کمال مراجعه کرده و در جلسات موسیقی درمانی این مرکز شرکت کنید. کارشناسان و متخصصان ما با صبر و حوصله به تقویت مهارت‌های مختلف شما می‌پردازند. جهت دریافت مشاوره رایگان و یا دریافت وقت ویزیت با کلینیک های گروه توانبخشی راه کمال در تماس باشید.
منابع
سوالات متداول
موسیقی درمانی می‌تواند به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کند تا در ارتباطات اجتماعی خود پیشرفت کنند. کودکان در طول فعالیت‌های گروهی مثل آواز خواندن یا نواختن موسیقی یاد می‌گیرند به‌نوبت صحبت کرده، با دیگران همکاری داشته باشند و به احساسات دیگران توجه کنند. این مهارت‌ها در ارتباطات اجتماعی بسیار مؤثرند.
مطالب مشابه
رشد هر کودکی به‌صورتی منحصربه‌فرد انجام می‌شود و تجربه هر والدینی نیز در حین رشد کودک متفاوت است. اطلاع از نقاط عطف رشد کودک و روش‌های مراقبت از او در صورت وجود مشکل بسیار مهم است.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.
دیسفازی، اختلالی زبانی است که درک و بیان زبان کودک را مختل می‌کند. درحالی‌که علل این اختلال زبانی نامشخص باقی مانده‌اند، محققان تفاوت‌هایی ژنتیکی و عصبی در مغز کودکان مبتلا به دیسفازی مشاهده کرده‌اند که ممکن است منشأ مشکلات آن‌ها باشند. بااین‌وجود، متخصصان بر یک نکته توافق دارند که دیسفازی هیچ ارتباطی با ناشنوایی یا سایر ناتوانی‌ها یا تأخیرهای ذهنی ندارد.
سکته مغزی در کودکان زمانی رخ می‌دهد که خون به‌درستی به مغز جریان پیدا نکند و قبل از ۱۸سالگی رخ می‌دهد. می توانند به دلیل اختلالات قلبی، لخته شدن خون، کمبود اکسیژن در مغز کودک یا در اثر بیماری‌های مادرزادی ایجاد شوند.
اختلالات خوردن در میان کودکان بسیار جدی هستند و می‌توانند به‌طور بالقوه تهدید‌کننده زندگی باشند. عدم درمان اختلالات خوردن تأثیر عمده‌ای بر زندگی کودک می‌گذارد و اثرات طولانی‌مدت دارد. یافتن برنامه درمانی مؤثر برای اختلالات خوردن در کودکان، گام اولیه مهمی به سوی بهبودی است.
حتی خوش‌رفتارترین کودکان نیز ممکن است گاهی‌اوقات رفتاری چالش‌برانگیز داشته باشند. اما اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) شامل الگویی مکرر و مداوم از خشم، تحریک‌پذیری، بحث و سرپیچی نسبت به والدین و سایر افرادی است که در موضع قدرت قرار دارند. ODD همچنین شامل کینه‌توزی و انتقام‌جویی می‌شود.
امروزه، اضطراب و ترس کودکان از رفتن به مدرسه به مشکلی بسیار رایج برای والدین و معلمان تبدیل شده است. این وضعیت به‌عنوان امتناع (اجتناب) از مدرسه شناخته می‌شود و اغلب عاملی جدی برای نگرانی است.
سندرم داون می‌تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری، اختلالی ژنتیکی است و درنتیجه کاری که والدین قبل یا در طول بارداری انجام داده‌اند، رخ نمی‌دهد. در اکثر موارد، سندرم داون به‌طور تصادفی اتفاق میفتد.
اختلال هماهنگی رشدی (DCD)، اختلالی عصبی است که تعادل، هماهنگی و مهارت‌های حرکتی بیمار ازجمله مهارت‌های حرکتی ظریف، درشت و برنامه‌ریزی حرکتی را دچار مشکل می کند.
یکی از نکات مهم در هنگام یافتن مرکز درمانی اوتیسم، نزدیکی مرکز به محل زندگی بیمار است. در این صورت والدین با خیالی آسوده مراحل درمان فرزند خود را شروع می‌کنند. اگر در شمال تهران ساکن هستید و به مرکز درمانی اوتیسم نیاز دارید، گروه توانبخشی راه کمال با بهره‌گیری از تیمی مجرب و حرفه‌ای، خدمات تخصصی و نوین برای درمان کودک شما ارائه می‌دهد.
فلج مغزی، بیماری مادام‌العمری است که به درمان‌های طولانی‌مدت نیاز دارد. درحالی‌که اثربخشی بوتاکس در تسکین اسپاستیسیته در افراد مبتلا به فلج مغزی ثابت شده است، اثرات آن موقتی هستند.