تأخیر حرکتی، اختلالی رشدی است که سبب کند شدن رشد حرکتی کودک می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال نمی‌توانند مهارت‌های حرکتی را در زمان مورد انتظار کسب کنند و نسبت به همسالان خود دارای تأخیر در حرکت هستند. این اختلال موجب ناتوانی کودک در انجام فعالیت‌های مختلف می‌شود. بنابراین درمان زودهنگام این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مطلب به بررسی کاردرمانی تأخیر حرکتی و اهداف آن می‌پردازیم.
تأخیر حرکتی در کودکان
تأخیر حرکتی در کودکان، تأخیر در رشد گروه‌های عضلانی‌ای را توصیف می‌کند که حرکات بزرگ‌تر و کل بدن را کنترل می‌کنند. این گروه‌های عضلانی، توانایی انجام حرکات بزرگ را که به بازوها، پاها و بالاتنه (وسط بدن) مربوط هستند، مدیریت می‌کنند. درواقع تأخیر حرکتی، تأخیر در کسب مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف است. مهارت‌های حرکتی درشت به فعالیت‌هایی مانند راه رفتن، دویدن، نشستن و خزیدن گفته می‌شوند. مهارت‌های حرکتی ظریف شامل استفاده از دست، انتقال اشیاء بین دست‌ها، بازی با اسباب‌بازی‌ها، استفاده از اشیاء کوچک و ... می‌باشند.
مشکلات حرکتی در کودکان در برخی موارد به‌صورت خفیف هستند و معمولاً به‌سرعت برطرف می‌شوند. به‌عنوان مثال گاهی‌اوقات مفاصل کودک شل هستند و این مسئله باعث می‌شود هنگام حرکت ثبات کافی نداشته باشد. اما رشد کودک این مشکل را برطرف می‌کند و موجب بهبودی او می‌شود.
ولی در برخی مواقع مشکلات حرکتی شدید هستند و در اثر اختلالی جدی ایجاد شده‌اند. بنابراین توجه به آنها بسیار مهم است.
چرا مهارت‌های حرکتی درشت مهم هستند؟
کودکان در دوران شیرخوارگی برای بالا بردن سر، غلت زدن، نشستن و خزیدن به مهارت‌های حرکتی درشت نیاز دارند. با رشد کودک نیاز او به مهارت‌های حرکتی درشت مانند راه رفتن، دویدن و پریدن افزایش می‌یابد. پیشرفت مهارت‌های حرکتی انجام فعالیت‌های دیگر مانند لی‌لی، ورزش‌های مختلف، استفاده از سه‌چرخه و ترامپولین و رقص را امکان‌پذیر می‌کند. کودکان برای موفقیت در مدرسه، زمین بازی و در جامعه بزرگ‌تر به مهارت‌های حرکتی درشت تکیه می‌کنند.
مهارت‌های حرکتی درشت نیز با توانایی‌های دیگر ازجمله موارد زیر مرتبط هستند:
- تعادل
- آگاهی بدن
- هماهنگی
- قدرت فیزیکی
- زمان واکنش
- اعتمادبهنفس
- پایداری برای انجام مهارت‌های حرکتی ظریف
چه چیزی باعث تأخیر در مهارت‌های حرکتی درشت می‌شود؟
برخی از کودکان دیرتر از سایرین به نقاط عطف مهارت‌های حرکتی درشت می‌رسند و این مسئله به‌خاطر علتی خاص یا مشکلی طولانی‌مدت نیست. اما در برخی موارد تأخیر در مهارت‌های حرکتی به بیماری خاصی شامل موارد زیر مربوط است:
- زایمان زودرس که منجر به رشد کندتر عضلات می‌شود
- علل ژنتیکی (مانند سندرم داون)
- اختلالات عصبی و عضلانی (مانند دیستروفی عضلانی یا فلج مغزی)
- اختلالات رشدی مانند اوتیسم
- علل هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید
چه چیزی باعث تأخیر در مهارت‌های حرکتی ظریف می‌شود؟
در برخی موارد، تأخیر در مهارت‌های حرکتی ظریف می‌تواند نشانه‌ای از اوتیسم یا برخی دیگر از اختلالات فیزیکی، شناختی یا رشدی باشد. تأخیر حرکتی ظریف اغلب در نوزادان نارس، کودکان مبتلا به سندرم داون، دیستروفی عضلانی یا فلج مغزی مشاهده می‌شود. این اختلال ممکن است به‌دلیل مشکلات بینایی، دیسپراکسی یا سایر بیماری‌ها ایجاد شود. بااین‌حال، در موارد دیگر، کودک ممکن است فقط به کمک کاردرمانگر نیاز داشته باشد تا به نقاط عطف مناسب سن خود برسد. متخصص اطفال می‌تواند این نقاط عطف را در فواصل زمانی منظم بررسی کند. بنابراین با او درخصوص مراجعه به کاردرمانگر مشورت کنید.
درمان تأخیر حرکتی
درمان تأخیرهای حرکتی معمولاً شامل کاردرمانی، فیزیوتراپی و درمان پردازش حسی است. اگر تأخیر به‌خاطر بیماری دیگری باشد، پزشک اطفال، کودک را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد. اگر آزمایشات نشان دهند که فرزند شما اختلال هماهنگی رشدی (تأخیر در رشد مهارت‌های حرکتی یا اختلال در هماهنگی حرکات که باعث اختلال در عملکرد ورزشی و فعالیت‌های روزانه می‌شوند) یا دیسپراکسی (اختلال حرکتی مبتنی بر مغز) دارد، ممکن است لازم باشد کاردرمانی را با تمرینات منظم در خانه ترکیب کنید.
کاردرمانی تأخیر حرکتی
کاردرمانگر در ابتدا به ارزیابی شرایط کودک می‌پردازد. او پس از مصاحبه با والدین و انجام تست‌هایی برای ارزیابی مهارت‌های حرکتی، ادراک حسی و توانایی‌های شناختی، ناتوانی‌های کودک را تعیین می‌کند و به ترسیم طرحی درمانی می‌پردازد. درمان مهارت‌های حرکتی شبیه بازی می‌باشد و این فعالیت‌ها اغلب برای کودکان بسیار لذت‌بخش هستند. به‌عنوان مثال کاردرمانگر از اسباب‌بازی‌ها استفاده می‌کند تا کودک را تحریک کند روی شکمش بچرخد. او همچنین از بازی‌هایی برای تشویق کودک به لباس پوشیدن، بستن دکمه‌ها یا زیپ استفاده می‌کند. بااین‌حال، درمانگر توانایی کودک را با دقت و به‌طور سیستماتیک ازطریق بهترین شیوه‌های مبتنی بر تحقیق بهبود می‌دهد.
کاردرمانگر از فعالیت‌های زیر برای آموزش کودک استفاده می‌کند:
- بازی‌های هماهنگی دست و چشم
- دوره‌های مانع
- حلقه‌های تعامل
- توپ‌های درمانی
- بازی‌های لمسی
- فعالیت‌های ورزشی مختلف برای هماهنگی دست و چشم
- بازی‌های پرشی و حفظ تعادل
اهداف کاردرمانی تأخیر حرکتی
کاردرمانگر می‌تواند فرزند شما را در رابطه با تأخیر حرکتی ارزیابی و درمان کرد. او نحوه تکمیل فعالیت‌ها و توانایی کودک را در انجام این کار در مقایسه با همسالان کودک مقایسه و تجزیه‌وتحلیل می‌کند. اهداف کاردرمانی تأخیر حرکتی عبارت‌اند از:
- افزایش مهارت‌های حرکتی درشت
- افزایش مهارت‌های حرکتی ظریف مانند نوشتن
- بهبود نمرات کودک در مدرسه
- افزایش استقلال کودک در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی
- بهبود اعتمادبهنفس کودک
- افزایش توانایی‌های کودک برای رقابت با همسالان
- دستیابی به نقاط عطف رشدی
- توسعه الگوهای حرکتی نرمال
- افزایش قدرت عضلانی
- بهبود تعادل و هماهنگی حرکتی
- توسعه مهارت‌های خودمراقبتی
- توسعه مهارت‌های ارتباطی و تعاملات اجتماعی
چه زمانی باید به کاردرمانگر مراجعه کنم؟
اگر متوجه شدید فرزند شما در انجام فعالیت‌های خاصی مشکل دارد باید بلافاصله به متخصص کاردرمانی تأخیر حرکتی مراجعه کنید تا شانس فرزندتان برای دستیابی به پتانسیل کامل را به حداکثر برسانید. مداخله سریع کاردرمانگر خطر تأخیر حرکتی را که با عواقب شدیدتری همراه است، کاهش می‌دهد. ازآنجایی‌که کودک مجبور است در مدرسه به‌صورت مستقل وظایف خود را انجام دهد، ناتوانی‌های او در مدرسه راحت‌تر تشخیص داده می‌شوند. بنابراین والدین در بیشتر مواقع در سنین مدرسه به کاردرمانگر مراجعه می‌کنند. اما بهتر است هر زمانی که احساس کردید فرزند شما مشکل تأخیر حرکتی دارد به پزشک مراجعه کنید. عدم درمان به‌موقع کودک باعث بروز علائم زیر می‌شود:
- ضعف در تعادل
- ناهماهنگی در حرکات دوطرفه بدن
- ضعف در بالا و پایین رفتن از پله
- ضعف در پریدن و جست‌و‌خیز کردن و انجام فعالیت با توپ
- ناتوانی در درک مفهوم چپ و راست بدن
- اجتناب از انجام فعالیت‌های حرکتی که نیاز به عبور از خط وسط،حرکات ضربدری و دوطرفه دارند
- ضعف در استفاده از اسباب‌بازی‌ها و پازل‌ها
- ناتوانی در استفاده درست از قاشق، چنگال، باز و بسته کردن دکمه و زیپ و ...
- عدم استقلال در فعالیت‌های روزمره زندگی
- ضعف در مهارت‌هایی مانند استفاده از مداد، نقاشی کردن، قیچی کردن و ...
- دست‌خط بد و ناتوانی در نوشتن درست حروف و اعداد
- ضعف در مهارت‌های نوشتاری و اجتناب از انجام تکالیف مدرسه
خدمات کلینیک توانبخشی راه کمال برای کاردرمانی تأخیر حرکتی
تأخیر حرکتی نوعی اختلال رشدی است که باعث می‌شود کودکان کم سن‌وسال نسبت به همسالان خود دارای کم‌توانی یا ناتوانی‌های حرکتی باشند. گویی روند رشد حرکتی آنها کندتر از سایر کودکان است. این اختلال تأثیر قابل‌توجهی بر توانایی‌ها و مهارت‌های کودک می‌گذارد و باعث می‌شود برای انجام فعالیت‌های روزمره به کمک دیگران نیاز داشته باشد. بنابراین درمان این بیماری اهمیت زیادی دارد. یکی از روش‌های درمان تأخیر حرکتی، کاردرمانی است. کلینیک توانبخشی راه کمال با تشکیل جلسات کاردرمانی به درمان کودکان مبتلا به این اختلال می‌پردازد. کاردرمانگر پس از بررسی و معاینه کودک، به طراحی برنامه درمانی می‌پردازد. او از فعالیت‌ها و بازی‌های مختلف برای تشویق کودک استفاده می‌کند. بنابراین اگر فرزند شما مبتلا به اختلال تأخیر حرکتی است به ما مراجعه کنید و از خدمات کادر درمانی ما بهره‌مند شوید.
منابع
مطالب مشابه
نوزادان نارس با مغزهای رشدنکرده به دنیا می‌آیند و این مسئله آنها را در برابر آسیب‌هایی که می‌توانند باعث فلج مغزی شوند آسیب‌پذیرتر می‌کند. با مداخله زود هنگام علائم و عوارض فلج مغزی را می‌توان برای بهینه‌سازی کیفیت زندگی کودک به حداقل رساند.
فلج مغزی خفیف به اختلالات حرکتی ناشی از آسیب خفیف به مغز در حال رشد اشاره دارد. ازآنجایی‌که آسیب آنقدر شدید نیست، اختلالات حرکتی ممکن است در سال‌های اولیه کودکی ناشناخته بمانند. بااین‌حال، با رشد کودکان مبتلا به فلج مغزی خفیف، اختلالات حرکتی ممکن است آشکارتر شوند. خوشبختانه هیچ وقت برای بهبودی دیر نیست.
طول عمر کودکان فلج مغزی به عوامل متعددی بستگی دارد با این حال با مراقبت و درمان‌های مناسب بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی می‌توانند زندگی طولانی و پرباری داشته باشند.پس برای آشنایی بیشتر با این موضوع با ما همراه باشید.
علائم فلج مغزی در نوزادان بر هماهنگی و توانایی آنها برای حرکت مستقل تأثیر می‌گذارد و همیشه بلافاصله قابل تشخیص نیست. این امر به‌ویژه زمانی صادق است که علائم فلج مغزی خفیف باشند.
اختلال پردازش حسی (SPD) کودکان بیش فعال درصورت درک بیش‌ازحد حواس مختلف ازجمله لامسه یا شنوایی ایجاد شده که منجر به دشوار شدن عملکرد برای بیمار، احساس اضطراب یا حتی وحشت می‌شود.
کودکان مبتلا به بیش‌فعالی بیشتر درمعرض خطر مشکلاتی هستند که بر عملکرد آنها در تحصیل و مدرسه تأثیر منفی می‌گذارند.آنها در ریاضی و مهارت خواندن توانایی کمتری دارند و اختلال می تواند بر میانگین نمرات دانش‌آموزان تأثیر بگذارد.
رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان بیش‌فعال مکرر و شدید هستند. درک و مدیریت این خشم و پرخاشگری کلید کمک به کودکان مبتلا به بیش‌فعالی است. ترکیبی از دارودرمانی، رفتاردرمانی و سایر درمان‌ها به کودکان بیش‌فعال کمک می‌کنند.
پر حرفی و صحبت کردن بیش‌ازحد یکی از علائم رایج برای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی است که اغلب در مهار و کنترل پاسخ‌های خود مشکل دارند.
بسیاری از فعالیت‌ها و ورزش‌ها به تخلیه انرژی کودکان بیش‌فعال کمک می‌کنند و باعث بهبود علائم آنها می‌شوند. از بین آنها می توان به شنا، ورزش های رزمی، مدیتیشن، تنیس و .... اشاره کرد. این ورزش ها جنب و جوش زیادی دارند و باعث تحرک مداوم و سوزاندن انرژی کودکان بیش فعال می شوند.
موسیقی‌درمانی می‌تواند درمانی بسیار مؤثر برای درمان علائم اصلی بیش‌فعالی و سایر اختلالاتی مانند اضطراب و مشکلات خواب باشد که اغلب با هم اتفاق میفتند. موسیقی‌درمانی از ریتم و موسیقی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی، تنظیم احساسات و اختلالات اجرایی استفاده می‌کند و اغلب در ترکیب با سایر درمان‌ها مانند دارودرمانی یا رفتاردرمانی استفاده می‌شود.