کار درمانی در نوزادان نارس - توانبخشی ویژه کودکان نارس

کار درمانی کمک به افراد مختلف برای رفع ناتوانی‌های جسمی، ذهنی، روحی و روانی آن‌ها در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی است. این روش درمانی برای کودکان نارس (که قبل از هفته 37 بارداری متولد شده‌اند) نیز استفاده می‌شود و به‌عنوان ابزاری مؤثر برای آموزش نیازهای اساسی زندگی کودک ازجمله تغذیه، خواب، حمام کردن، تحرک و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

نارس بودن در نوزادان

نارس بودن اصطلاحی است که برای نوزادانی که در کمتر از هفته 37 بارداری متولد می‌شوند استفاده می‌شود. نوزادان نارس درمعرض خطر بیشتری برای عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت ازجمله ناتوانی‌ها و موانع رشد و رشد شناختی هستند. بنابراین رسیدگی به نوزاد برای اطمینان از دستیابی به نقاط عطف رشد اهمیت زیادی دارد.

تفاوت‌های نوزاد نارس با نوزاد طبیعی

نوزادان نارس از جهات زیر با نوزادان طبیعی تفاوت دارند:

• رنگ پوست
• تون عضلانی
• الگوی تنفس
• علائم احشایی
• حرکات بدن

بررسی‌ها نشان می‌دهند نوزادان طبیعی در برخورد با محیط اطراف تعامل مناسبی دارند اما نوزادان نارس با استرس و اضطراب با محیط اطراف برخورد می‌کنند و در حین تنفس، تغذیه، خواب، تحرک و ... دچار مشکل می‌شوند.

وظایف و نقش کار درمانی در بخش مراقبت‌های ویژه از نوزادان نارس

در بخش مراقبت‌های ویژه از نوزادان نارس، هدف کار درمانی همکاری با خانواده‌ها برای کمک به تقویت رشد فیزیولوژیکی و شناختی نوزاد ازطریق تمرین مبتنی بر شواهد است. کاردرمانگران این کار را با فراهم کردن محیط فیزیکی مناسب برای رشد بدن نوزاد انجام می‌دهند. آن‌ها فعالیت‌های مناسب رشد را تسهیل می‌کنند و به والدین آموزش می‌دهند چگونه از فرزند خود پس از ترخیص از بخش مراقبت‌های ویژه به بهترین شکل مراقبت کنند. کار درمانگران با خانواده‌ها همکاری می‌کنند تا یک برنامه مداخله فردی ایجاد کنند. این برنامه اولویت‌های خانواده و نیازهای فردی نوزاد برای کمک به بهبود مشارکت نوزاد در فعالیت‌های زندگی روزمره را در برمی‌گیرد.

کاردرمانگران اغلب اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدتی دارند که با کودک در جهت رسیدن به آن کار می‌کنند. والدین می‌توانند از کار درمانگر کودک خود بخواهند تا توضیح دهند که روی چه چیزی با کودک کار می‌کنند تا درک بهتری از نحوه تأثیر این کار در درمان او داشته باشند.

اهداف کار درمانی نوزادان نارس معمولاً با شش حوزه مرتبط هستند:

• محیط. یک محیط حسی شفابخش و محیط فیزیکی برای رشد و بهبودی نوزادان نارس ایجاد می‌شود. کاردرمانگران اطمینان حاصل می‌کنند که بخش مراقبت‌های ویژه دارای دما و نور مناسب و صداهای غیرمضر برای تأثیرگذاری بر رشد مغز و به حداقل رساندن درد باشد.
• رشد عصبی. در طول کار درمانی از فعالیت‌های متناسب با سن کودک برای حمایت از رشد مغز او استفاده می‌شود. کاردرمانگران فعالیت‌هایی را در کاردرمانی جای می‌دهند که به خودتنظیمی و توجه نوزادان کمک می‌کنند. کار درمانگران ممکن است نوزادان را به روش‌های خاصی قرار دهند تا احساس راحتی کنند و به آن‌ها کمک کنند تا نحوه حرکت بدن خود را کنترل کنند.
• رشد عضلانی. کاردرمانگران از فعالیت‌های متناسب با سن کودک استفاده می‌کنند که به وضعیت بدن او کمک کرده و از بدشکلی‌ها جلوگیری می‌کنند. یک کاردرمانگر همچنین به حرکت و تقویت ماهیچه‌ها کمک می‌کند تا مطمئن شود که نوزادان می‌توانند در نهایت به پاهای خود برسند تا جوراب بپوشند یا دستان خود را به هم نزدیک کنند تا اسباب‌بازی‌ها را در دست بگیرند.
• سیستم حسی. سیستم حسی شامل نحوه تفسیر اطلاعات دریافتی ازطریق حواس مختلف لامسه، بویایی، چشایی، شنوایی و بینایی توسط نوزاد است. کاردرمانگران از فعالیت‌های متناسب با سن برای ارزیابی، تسهیل و محافظت از رشد سیستم حسی استفاده می‌کنند.
• آموزش و حمایت خانواده. کاردرمانگران نه تنها با نوزادان نارس کار می‌کنند، بلکه خانواده‌ها را نیز آموزش، حمایت و راهنمایی می‌کنند. کاردرمانگران می‌توانند با آموزش مهارت‌های مراقبتی (مانند تعویض پوشک، تغذیه و حمام کردن)، ارائه حمایت روان‌شناختی و کمک به خانواده‌ها در پیوند با نوزادان خود، به انتقال نوزاد از بخش مراقبت‌های ویژه کمک کنند و با آموزش مهارت‌های فرزندپروری اولیه، اعتمادبه‌نفس کلی والدین را برای نگهداری و مراقبت از نوزاد بهبود بخشند.
• فعالیت‌های روزمره زندگی. فعالیت‌های روزمره زندگی (ADLs) فعالیت‌های مراقبتی هستند که هر فرد باید هر روز انجام دهد. در حالی که در بخش مراقبت‌های ویژه کودکان نارس این فعالیت‌های مراقبتی عمدتاً توسط متخصصان انجام می‌شوند، کاردرمانگران به والدین کمک می‌کنند تا قبل از ترخیص بر این مهارت‌ها مسلط شوند.
• تغذیه. کار درمانگران از فعالیت‌هایی استفاده می‌کنند که به رشد ماهیچه‌های دهان و سایر مهارت‌هایی که برای تغذیه خوراکی ضروری هستند کمک می‌کنند.
• خواب. کار درمانگران با ترکیب فعالیت‌هایی به خوابیدن نوزادان نارس و ایمن ماندن در هنگام خواب کمک کنند.
• حمام. کار درمانگران نحوه آموزش حمام کردن نوزاد پس از ترخیص از بخش مراقبت‌های ویژه را به والدین آموزش می‌دهند.
• بازی و تعامل. کار درمانگران با کمک به کودکان در کشف و تعامل با محیط اطراف خود، به تسهیل مهارت‌های رشدی متناسب با سن آن‌ها کمک می‌کنند.

آموزش والدین برای حمایت از نوزاد نارس

کار درمانگر می‌تواند به والدین نوزادان نارس چگونگی انجام فعالیت‌های زیر را آموزش دهد:

• کودک خود را طوری قرار دهید که راحت باشد.
• شناخت نشانه‌های استرس و روش‌های حرکت و تعامل با کودک که برای او استرس‌زا نیست.
• ماساژ نوزاد را برای ارتباط مثبت و حمایت از پیوند با فرزند به شما آموزش می‌دهد.
• به شما کمک می‌کند تا بدانید کودک شما چه زمانی برای لمس، حرکت و تحریک بصری آماده است.
• به شما کمک می‌کند بدانید چه زمانی کودک شما برای بازی اسباب‌بازی‌ها و وسایل مختلف آماده است.
• روش تقویت بازوها، پاها و بدن کودک را به شما آموزش می‌دهد تا کودک بتواند آزادانه حرکت کند.

جمع‌بندی

تولد زودهنگام نوزاد (پیش از هفته 37 بارداری) باعث می‌شود نوزاد در انجام حرکات مختلف و نیازهای اساسی مانند تغذیه، خواب و ... دچار مشکل شود. این موضوع نیاز به کار درمانی را ضروری می‌کند. کاردرمانی نوزادان نارس روشی مؤثر برای تقویت عضلات نوزادان، بهبود هماهنگی دست و چشم، رشد شناختی و ... است. این روش درمانی باعث می‌شود نوزادان نارس نیز مشابه کودکان سالم در زمان مناسب به نقاط عطف رشد خود دست یابند. بنابراین اگر فرزند شما نارس به دنیا آمده است با کارشناسان کلینیک توانبخشی راه کمال تماس بگیرید و از خدمات این مرکز درمانی بهره‌مند شوید.

منابع

handtohold.org

handtohold.org