ریسپریدون یکی از داروهایی است که به‌صورت گسترده برای درمان پرخاشگری و تحریک‌پذیری بیش‌ازحد، که بر یادگیری، تعامل و زندگی با کیفیت برای کودکان تأثیر می‌گذارند، استفاده می‌شود. اگرچه این دارو در ابتدا برای درمان روانپریشی مورد تأیید قرار گرفته بود، اما استفاده از آن در کودکان، ازجمله مبتلایان به اوتیسم، اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD)، اختلال نافرمانی مخالف (ODD) و اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD) در دو دهه گذشته به‌طور چشمگیری افزایش یافته است؛ زیرا ریسپریدون می‌تواند با موفقیت کودکانی را که مشکلات رفتاری شدیدی دارند، آرام کند و آنها را قادر می‌سازد تا در مدرسه و خانواده‌شان عملکرد بهتری داشته باشند. همچنین ریسپریدون باعث بهبود قابل توجه رفتارهای پرخاشگرانه و سایر رفتارهای مخرب جدی کودکان بیش‌فعال می‌شود.
به‌علاوه طبق تحقیقات صورت‌گرفته مصرف این دارو مشکلات مقابله‌ای، شناختی، بی‌توجهی، بیش‌فعالی، اضطراب، خجالت، کمال‌گرایی و مشکلات اجتماعی کودکان بیش‌فعال را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای بهبود داده است.
درمان فعلی بیش‌فعالی
متأسفانه، هیچ درمانی برای بیش‌فعالی وجود ندارد، بنابراین درمان بر تسکین علائم بیش‌فعالی و بهبود عملکرد روزانه ازطریق دارو یا پروتکل ترکیبی دارو و رفتاردرمانی متمرکز است.
جالب است که داروی انتخابی برای بسیاری از مبتلایان به بیش‌فعالی، محرکی است که روی کودک بیش‌فعال اثر آرام‌بخش دارد و می‌تواند توانایی او را برای تمرکز، کار و یادگیری بهبود بخشد. به گفته آکادمی اطفال آمریکا (AAP) در مطالعه‌ای اخیر، حداقل 80 درصد از کودکان مبتلا به بیش‌فعالی به داروی محرک بیش‌فعالی پاسخ مثبت نشان دادند.
تأثیر ریسپریدون بر بیش‌فعالی
مصرف ریسپریدون تأثیر قابل توجهی بر رفتارهای خاص کودکان مبتلا به اوتیسم و بیش‌فعالی دارد. در ادامه درخصوص تأثیرات این دارو بر رفتارهای کودکان بیش‌فعال توضیح می‌دهیم:
- کاهش پرخاشگری. ریسپریدون می‌تواند به آرام کردن رفتارهای پرخاشگرانه کمک کرده و تعاملات را هموارتر کند.
- مدیریت تحریک‌پذیری. این دارو باعث کاهش تحریک‌پذیری و احساس راحتی بیشتر در کودکان بیش‌فعال می‌شود.
- کاهش آسیب به خود. برای برخی از کودکانی که درگیر اقدامات خودآزاری هستند، ریسپریدون می‌تواند این رفتارها را کاهش دهد.
- بهبود تمرکز. ریسپریدون می‌تواند به افزایش دامنه توجه و تمرکز و یادگیری کمک کند.
- کاهش اقدامات تکراری. این دارو می‌تواند رفتارهای تکراری کودکان را کاهش دهد و به آنها اجازه دهد با محیط اطراف خود به‌شکلی انعطاف‌پذیرتر درگیر شوند.
رفتاردرمانی همراه با ریسپریدون می تواند باعث بهبود مهارت‌های زندگی، رشد زبان، تنظیم هیجانی و ... در کودکان بیش‌فعال می‌شوند.
تبلیغ ریسپریدون برای استفاده بدون مجوز از این دارو برای درمان بیش‌فعالی
هنگامی که در سال 1993 ریسپریدون تأییدیه FDA را برای اسکیزوفرنی و اختلالات دوقطبی دریافت کرد، محققان شرکت Johnson & Johnson خیلی سریع فرصت استفاده بدون مجوز از این دارو را برای کنترل آسیب به خود، پرخاشگری و کج‌خلقی در کودکان اوتیستیک مهیا دیدند. ریسپریدون در کاهش این رفتارها مؤثر بود، اما به‌دلیل نگرانی‌های ایمنی استفاده از داروی ضدروانپریشی در کودکان، تأییدیه FDA را دریافت نکرد.
علیرغم هشدار FDA مبنی بر عدم عرضه ریسپریدون برای استفاده در کودکان، شرکت جانسون اند جانسون با فروش بدون مجوز تا سال 2007، سهم بازار ریسپریدون را به 50 درصد رساند. در سال 2008 تا 2013، جانسون و جانسون چندین میلیارد دلار به‌دلیل کلاهبرداری و کم اهمیت جلوه دادن خطرات مرتبط با دارو، از جمله ارتباط بین ریسپریدون و رشد سینه مردان، جریمه شد.
داروهای جایگزین ریسپریدون برای درمان کودکان بیش‌فعال
محققان پیشنهاد می‌دهند برای درمان کودکان بیش‌فعال ابتدا از داروهایی هدفمندتر با عوارض جانبی کمتر استفاده کنید. به‌عنوان مثال، در کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی، محرک‌ها (ریتالین یا آدرال) یا داروهای غیرمحرک مانند کلونیدین (کاتاپرس، کاپوای، نکسیکلون) یا گوانفاسین می‌توانند پرخاشگری تکانشی را کاهش دهند.
اگر داروهای ذکرشده مؤثر واقع نشوند، مصرف آریپیپرازول برای کاهش تحریک‌پذیری و پرخاشگری کودک بیش‌فعال توصیه می‌شود؛ زیرا عوارض جانبی کمتری نسبت به ریسپریدون دارد.
تحقیقات نشان می‌دهند درمان کودکان بیش‌فعال علاوه بر دارودرمانی به رفتاردرمانی نیز نیاز دارد. متخصصان تأکید می‌کنند دارو نباید جایگزین رفتاردرمانی شود.
عوارض جانبی ریسپریدون
برخی عوارض جانبی ریسپریدون شامل موارد زیر هستند:
- واکنش‌های آلرژیک، بثورات پوستی، خارش، کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- قند خون بالا (هیپرگلیسمی)، افزایش تشنگی یا مقدار ادرار، ضعف یا خستگی غیرمعمول، تاری دید
- تب بالا، سفت شدن عضلات، افزایش تعریق، ضربان قلب سریع یا نامنظم، و گیجی که ممکن است نشانه‌ای از سندرم نورولپتیک بدخیم باشد.
- سطح پرولاکتین بالا، رشد غیرمنتظره بافت پستان، ترشح از نوک پستان، تغییر در میل جنسی یا عملکرد، چرخه قاعدگی نامنظم
- عفونت، تب، لرز، سرفه یا گلودرد
- فشار خون پایین، سرگیجه، احساس ضعف یا سبکی سر، تاری دید
- درد یا مشکل در بلع
- نعوظ طولانی یا دردناک
- تشنج
- سکته مغزی، بی‌حسی یا ضعف ناگهانی صورت، بازو یا پا، مشکل در صحبت کردن، گیجی، مشکل در راه رفتن، از دست دادن تعادل یا هماهنگی، سرگیجه، سردرد شدید، تغییر در بینایی
- افکار خودکشی یا آسیب رساندن به خود، بدتر شدن خلق‌وخو، احساس افسردگی
- حرکات کنترل نشده و مکرر بدن، سفتی یا اسپاسم عضلانی، لرزش، از دست دادن تعادل یا هماهنگی، بی‌قراری
عوارض جانبی که معمولاً نیازی به مراقبت پزشکی ندارند شامل موارد زیر هستند:
- یبوست
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- خشکی دهان
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- ناراحتی معده
- افزایش وزن
طبق تحقیقات صورت‌گرفته، شایع‌ترین عوارض جانبی ریسپریدون در کودکان بیش‌فعال شامل خواب‌آلودگی، بی‌اشتهایی، ترس، تهوع و استفراغ، افزایش وزن و افزایش سطح پرولاکتین (بزرگ شدن سینه) هستند.
چه داروهایی با ریسپریدون تداخل دارند؟
ریسپریدون را با هیچ یک از داروهای زیر مصرف نکنید:
- سیزاپراید
- دکسترومتورفان؛ کینیدین
- دروندارون
- متوکلوپرامید
- پیموزاید
- کینیدین
- تیوریدازین
این دارو همچنین ممکن است با موارد زیر تداخل داشته باشد:
- الکل
- آنتی هیستامین برای آلرژی، سرفه و سرماخوردگی
- داروهای خاص برای اضطراب یا خواب
- برخی از داروهای افسردگی مانند آمی تریپتیلین، فلوکستین، پاروکستین، سرترالین
- داروهای بیهوشی عمومی مانند هالوتان، ایزوفلوران، متوکسی فلوران، پروپوفول
- لوودوپا یا سایر داروها برای بیماری پارکینسون
- داروهای فشار خون
- داروهای تشنج
- داروهایی شل‌کننده عضلات برای جراحی
- متیل فنیدات
- داروهای مخدر برای درد
- سایر داروهایی که فاصله QT (بخشی از چرخه الکتریکی قلب) را طولانی می‌کنند (باعث ریتم غیرطبیعی قلب می‌شوند)
- فنوتیازین‌ها مانند کلرپرومازین، پروکلروپرازین
- ریفامپین
منابع
مطالب مشابه
اختلال پردازش حسی (SPD) کودکان بیش فعال درصورت درک بیش‌ازحد حواس مختلف ازجمله لامسه یا شنوایی ایجاد شده که منجر به دشوار شدن عملکرد برای بیمار، احساس اضطراب یا حتی وحشت می‌شود.
کودکان مبتلا به بیش‌فعالی بیشتر درمعرض خطر مشکلاتی هستند که بر عملکرد آنها در تحصیل و مدرسه تأثیر منفی می‌گذارند.آنها در ریاضی و مهارت خواندن توانایی کمتری دارند و اختلال می تواند بر میانگین نمرات دانش‌آموزان تأثیر بگذارد.
رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان بیش‌فعال مکرر و شدید هستند. درک و مدیریت این خشم و پرخاشگری کلید کمک به کودکان مبتلا به بیش‌فعالی است. ترکیبی از دارودرمانی، رفتاردرمانی و سایر درمان‌ها به کودکان بیش‌فعال کمک می‌کنند.
پر حرفی و صحبت کردن بیش‌ازحد یکی از علائم رایج برای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی است که اغلب در مهار و کنترل پاسخ‌های خود مشکل دارند.
بسیاری از فعالیت‌ها و ورزش‌ها به تخلیه انرژی کودکان بیش‌فعال کمک می‌کنند و باعث بهبود علائم آنها می‌شوند. از بین آنها می توان به شنا، ورزش های رزمی، مدیتیشن، تنیس و .... اشاره کرد. این ورزش ها جنب و جوش زیادی دارند و باعث تحرک مداوم و سوزاندن انرژی کودکان بیش فعال می شوند.
موسیقی‌درمانی می‌تواند درمانی بسیار مؤثر برای درمان علائم اصلی بیش‌فعالی و سایر اختلالاتی مانند اضطراب و مشکلات خواب باشد که اغلب با هم اتفاق میفتند. موسیقی‌درمانی از ریتم و موسیقی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی، تنظیم احساسات و اختلالات اجرایی استفاده می‌کند و اغلب در ترکیب با سایر درمان‌ها مانند دارودرمانی یا رفتاردرمانی استفاده می‌شود.
اگر والدینی هستید که با لجبازی کودکان بیش‌فعال سر و کار دارید، احتمالاً این رفتار آنها را بسیار طاقت‌فرسا می‌دانید؛ زیرا احساس می‌کنید دائماً با مسائل مربوط به مدیریت خشم فرزند خود درگیر هستید. لجبازی کودکان مقاومت آشکار آنها در برابر قوانین و دستورالعمل‌ها است.
ارتوپدی فنی کودکان از فناوری‌های مختلف برای بهبود کیفیت زندگی و حفظ استقلال کودک بهره می‌گیرند.ارتزها بریس‌هایی هستند که پس از آسیب، ضعف یا عملکرد نادرست به کودک کمک می کنند.
مشاوره کودکان بیش‌فعال ازطریق رفتاردرمانی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ... به بهبود رفتارهای تکانشی کودکان کمک می‌کند. بیش‌فعالی اختلالی است که به سه نوع بی‌توجهی، بیش‌فعالی/ تکانشی و نوع ترکیبی دسته‌بندی می‌شود.
آریپیپرازول می‌تواند برای کودکان بیش‌فعال مفید باشد و به مدیریت چالش‌های خاصی که ممکن است با آنها مواجه شوند، می‌پردازد. مصرف این دارو به‌شکل قابل توجهی باعث بهبود علائم بیش‌فعالی و کاهش سطح پرولاکتین در کودکان می‌شود.