ریسپریدون یکی از داروهایی است که به‌صورت گسترده برای درمان پرخاشگری و تحریک‌پذیری بیش‌ازحد، که بر یادگیری، تعامل و زندگی با کیفیت برای کودکان تأثیر می‌گذارند، استفاده می‌شود. اگرچه این دارو در ابتدا برای درمان روانپریشی مورد تأیید قرار گرفته بود، اما استفاده از آن در کودکان، ازجمله مبتلایان به اوتیسم، اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD)، اختلال نافرمانی مخالف (ODD) و اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD) در دو دهه گذشته به‌طور چشمگیری افزایش یافته است؛ زیرا ریسپریدون می‌تواند با موفقیت کودکانی را که مشکلات رفتاری شدیدی دارند، آرام کند و آن‌ها را قادر می‌سازد تا در مدرسه و خانواده‌شان عملکرد بهتری داشته باشند. همچنین ریسپریدون باعث بهبود قابل توجه رفتارهای پرخاشگرانه و سایر رفتارهای مخرب جدی کودکان بیش فعال می‌شود.
با همه این اوصاف این دارو عوارضی دارد که باید در استفاده از آن بسیار محتاط باشید و در صورت بروز عارضه مصرف آن را متوقف کنید.
درمان فعلی بیش فعالی
متأسفانه، هیچ درمانی برای بیش فعالی وجود ندارد، بنابراین درمان بر تسکین علائم بیش فعالی و بهبود عملکرد روزانه ازطریق دارو یا پروتکل ترکیبی دارو و رفتاردرمانی متمرکز است.
جالب است که داروی انتخابی برای بسیاری از مبتلایان به بیش‌فعالی، محرکی است که روی کودک بیش فعال اثر آرام‌بخش دارد و می‌تواند توانایی او را برای تمرکز، کار و یادگیری بهبود بخشد. به گفته آکادمی اطفال آمریکا (AAP) در مطالعه‌ای اخیر، حداقل 80 درصد از کودکان مبتلا به بیش فعالی به داروی محرک بیش فعالی پاسخ مثبت نشان دادند.
با انواع داروهای درمان بیش فعالی آشنا شوید.
چرا ریسپردال داروی بحث برانگیزی است؟
ریسپردال داروی بحث برانگیزی است زیرا عوارض جانبی آن شامل افزایش وزن قابل توجه و تغییرات متابولیک، عصبی و هورمونی می تواند مضر باشد. برخی از کارشناسان نگران این هستند که کودکان به جای درمان های دیگر - از جمله رفتاردرمانی - که می تواند بدون خطر این عوارض جانبی موثر باشد، با این دارو درمان می شوند.
ریسپردال در چند سال گذشته به دلیل هزاران پرونده قضایی از سوی خانواده هایی که می گویند از عوارض جانبی که ممکن است روی فرزندانشان تأثیر منفی بگذارد مطلع نبوده اند و با ایجاد عوارض دارویشان قطع نشده بود. بسیاری از پرونده ها مربوط به پسرانی است که در اثر یک عارضه جانبی نادر، به دلیل افزایش هورمونی به نام پرولاکتین، سینه‌هایشان بزرگ شد.
عوارض قرص ریسپریدون برای کودکان بیش فعال
برخی عوارض جانبی ریسپریدون شامل موارد زیر هستند:
- واکنش‌های آلرژیک، بثورات پوستی، خارش، کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- قند خون بالا (هیپرگلیسمی)، افزایش تشنگی یا مقدار ادرار، ضعف یا خستگی غیرمعمول، تاری دید
- تب بالا، سفت شدن عضلات، افزایش تعریق، ضربان قلب سریع یا نامنظم، و گیجی که ممکن است نشانه‌ای از سندرم نورولپتیک بدخیم باشد.
- سطح پرولاکتین بالا، رشد غیرمنتظره بافت پستان، ترشح از نوک پستان، تغییر در میل جنسی یا عملکرد، چرخه قاعدگی نامنظم
- عفونت، تب، لرز، سرفه یا گلودرد
- فشار خون پایین، سرگیجه، احساس ضعف یا سبکی سر، تاری دید
- درد یا مشکل در بلع
- نعوظ طولانی یا دردناک
- تشنج
- سکته مغزی، بی‌حسی یا ضعف ناگهانی صورت، بازو یا پا، مشکل در صحبت کردن، گیجی، مشکل در راه رفتن، از دست دادن تعادل یا هماهنگی، سرگیجه، سردرد شدید، تغییر در بینایی
- افکار خودکشی یا آسیب رساندن به خود، بدتر شدن خلق‌وخو، احساس افسردگی
- حرکات کنترل نشده و مکرر بدن، سفتی یا اسپاسم عضلانی، لرزش، از دست دادن تعادل یا هماهنگی، بی‌قراری
عوارض جانبی که معمولاً نیازی به مراقبت پزشکی ندارند شامل موارد زیر هستند:
- یبوست
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- خشکی دهان
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- ناراحتی معده
- افزایش وزن
طبق تحقیقات صورت‌گرفته، شایع‌ترین عوارض جانبی ریسپریدون در کودکان بیش فعال شامل خواب‌آلودگی، بی‌اشتهایی، ترس، تهوع و استفراغ، افزایش وزن و افزایش سطح پرولاکتین (بزرگ شدن سینه) هستند.
تبلیغ ریسپریدون برای استفاده بدون مجوز از این دارو برای درمان بیش فعالی
هنگامی که در سال 1993 ریسپریدون تأییدیه FDA را برای اسکیزوفرنی و اختلالات دوقطبی دریافت کرد، محققان شرکت Johnson & Johnson خیلی سریع فرصت استفاده بدون مجوز از این دارو را برای کنترل آسیب به خود، پرخاشگری و کج‌خلقی در کودکان اوتیستیک مهیا دیدند. ریسپریدون در کاهش این رفتارها مؤثر بود، اما به‌دلیل نگرانی‌های ایمنی استفاده از داروی ضدروانپریشی در کودکان، تأییدیه FDA را دریافت نکرد.
علیرغم هشدار FDA مبنی بر عدم عرضه ریسپریدون برای استفاده در کودکان، شرکت جانسون اند جانسون با فروش بدون مجوز تا سال 2007، سهم بازار ریسپریدون را به 50 درصد رساند. در سال 2008 تا 2013، جانسون و جانسون چندین میلیارد دلار به‌دلیل کلاهبرداری و کم اهمیت جلوه دادن خطرات مرتبط با دارو، از جمله ارتباط بین ریسپریدون و رشد سینه پسران، جریمه شد.
طریقه مصرف ریسپریدون
نحوه و زمان مصرف ریسپریدون را باید مطابق دستور پزشک انجام دهید.
دوز و قدرت
اینکه چه دوزی مصرف می کنید بستگی به این دارد که برای چه مشکلی مصرف می کنید. پزشک ممکن است دوز مصرفی شما را بسته به نحوه تاثیر ریسپریدون بر شما تغییر دهد.
قرص های استاندارد به صورت 0.25، 0.5 میلی گرم، 1 میلی گرم، 2 میلی گرم، 3 میلی گرم، 4 میلی گرم و 6 میلی گرمی ارائه می شوند.
قرص هایی که در دهان حل می شوند به صورت قرص های 1 میلی گرم، 2 میلی گرم، 3 میلی گرم و 4 میلی گرمی هستند.
تأثیر ریسپریدون بر بیش‌فعالی
مصرف ریسپریدون تأثیر قابل توجهی بر رفتارهای خاص کودکان مبتلا به اوتیسم و بیش فعالی دارد. در ادامه درخصوص تأثیرات این دارو بر رفتارهای کودکان بیش فعال توضیح می‌دهیم:
- کاهش پرخاشگری. ریسپریدون می‌تواند به آرام کردن رفتارهای پرخاشگرانه کمک کرده و تعاملات را هموارتر کند.
- مدیریت تحریک‌پذیری. این دارو باعث کاهش تحریک‌پذیری و احساس راحتی بیشتر در کودکان بیش فعال می‌شود.
- کاهش آسیب به خود. برای برخی از کودکانی که درگیر اقدامات خودآزاری هستند، ریسپریدون می‌تواند این رفتارها را کاهش دهد.
- بهبود تمرکز. ریسپریدون می‌تواند به افزایش دامنه توجه و تمرکز و یادگیری کمک کند.
- کاهش اقدامات تکراری. این دارو می‌تواند رفتارهای تکراری کودکان را کاهش دهد و به آن‌ها اجازه دهد با محیط اطراف خود به‌شکلی انعطاف‌پذیرتر درگیر شوند.
رفتاردرمانی همراه بادارو می تواند باعث بهبود مهارت‌های زندگی، رشد زبان، تنظیم هیجانی و ... در کودکان بیش فعال می‌شوند.
چه داروهایی با ریسپریدون تداخل دارند؟
ریسپریدون را با هیچ یک از داروهای زیر مصرف نکنید:
- سیزاپراید
- دکسترومتورفان؛ کینیدین
- دروندارون
- متوکلوپرامید
- پیموزاید
- کینیدین
- تیوریدازین
این دارو همچنین ممکن است با موارد زیر تداخل داشته باشد:
- الکل
- آنتی هیستامین برای آلرژی، سرفه و سرماخوردگی
- داروهای خاص برای اضطراب یا خواب
- برخی از داروهای افسردگی مانند آمی تریپتیلین، فلوکستین، پاروکستین، سرترالین
- داروهای بیهوشی عمومی مانند هالوتان، ایزوفلوران، متوکسی فلوران، پروپوفول
- لوودوپا یا سایر داروها برای بیماری پارکینسون
- داروهای فشار خون
- داروهای تشنج
- داروهایی شل‌کننده عضلات برای جراحی
- متیل فنیدات
- داروهای مخدر برای درد
- سایر داروهایی که فاصله QT (بخشی از چرخه الکتریکی قلب) را طولانی می‌کنند (باعث ریتم غیرطبیعی قلب می‌شوند)
- فنوتیازین‌ها مانند کلرپرومازین، پروکلروپرازین
- ریفامپین
داروهای جایگزین ریسپریدون
محققان پیشنهاد می‌دهند برای درمان کودکان بیش‌فعال ابتدا از داروهایی هدفمندتر با عوارض جانبی کمتر استفاده کنید. به‌عنوان مثال، در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی، محرک‌ها (ریتالین یا آدرال) یا داروهای غیرمحرک مانند کلونیدین (کاتاپرس، کاپوای، نکسیکلون) یا گوانفاسین می‌توانند پرخاشگری تکانشی را کاهش دهند.
اگر داروهای ذکرشده مؤثر واقع نشوند، مصرف آریپیپرازول برای کاهش تحریک‌پذیری و پرخاشگری کودک بیش فعال توصیه می‌شود؛ زیرا عوارض جانبی کمتری نسبت به ریسپریدون دارد.
تحقیقات نشان می‌دهند درمان کودکان بیش‌فعال علاوه بر دارودرمانی به رفتاردرمانی نیز نیاز دارد. متخصصان تأکید می‌کنند دارو نباید جایگزین رفتاردرمانی شود. برای اطلاع از شایر روش های درمانی شما را به خواندن مقاله درمان بیش فعالی دعوت میکنیم.
جمع بندی
استفاده از داروی رسپریدون باید تحت نظر پزشک و با دقت انجام شود تا عوارض جانبی آن به حداقل برسد. اگر شما یا فرزندتان در حال استفاده از این دارو هستید و با مشکلاتی مواجه شده‌اید، گروه توانبخشی راه کمال آماده است تا با مشاوره و درمان‌های تخصصی به شما کمک کند. برای دریافت مشاوره و اطلاعات بیشتر، با ما تماس بگیرید .
منابع
سوالات متداول
ریسپریدون فقط با نسخه در دسترس است. این دارو به صورت قرص (از جمله قرص هایی که در دهان حل می شوند) و شربت عرضه می شود.
مطالب مشابه
علائم ADHD در دختران اغلب به‌عنوان ویژگی‌های شخصیتی تلقی می‌شوند. به همین دلیل است که اغلب نادیده گرفته یا توجیه می‌شوند. اگر بیش فعالی در دختران تشخیص داده نشود، می‌تواند به مشکلاتی مانند عدم تطبیق شرایط در کلاس درس، عزت نفس پایین و سرزنش خود منجر شود. حتی می‌تواند سلامت روان را تا بزرگسالی تحت تأثیر قرار دهد.
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) به‌طور مؤثر به درمان اضطراب، افسردگی، و اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD) در کودکان کمک می‌کند. این روش با آموزش تکنیک‌هایی به کودکان برای تنظیم احساسات و رفتارهایشان کار می‌کند.
کاردرمانگران نقش حیاتی در راهنمایی کودکان قطع عضو در فرایند توانبخشی، به‌ویژه در استفاده از وسایل پروتزی ایفا می‌کنند. مشارکت آن‌ها از همان مرحله پیش از عمل جراحی آغاز می‌شود و بر مدیریت زخم و توصیه‌هایی برای تجهیزات تطبیقی تمرکز دارد که بیماران را برای جراحی آماده می‌کند.
اتیسم غیرکلامی زمانی است که کودک مبتلا به اوتیسم صحبت نمی‌کند، اما ممکن است انواع صداهای آوایی را تولید کند. اوتیسم غیرکلامی به این معنی نیست که کودک نمی‌تواند تعامل داشته باشد، یا کلمات و گفتار را درک کند. بلکه به این معناست که آن‌ها قادر به استفاده از زبان کلامی برای برقراری ارتباط نیستند.
لکنت زبان اختلالی گفتاری است که عضلات مورد استفاده برای صحبت کردن، به‌طور غیرقابل کنترلی منقبض شده یا حرکت می‌کنند و باعث مکث، صداهای ناخواسته و گیر کردن روی کلمات می‌شود.
کلاترینگ با ویژگی‌هایی مانند صحبت کردن بسیار سریع و استفاده از کلمات پُرکننده مانند «اِم» و «آه» همراه است. استفاده گاه‌به‌گاه از این کلمات در گفتار منسجم کاملاً عادی است، اما درصورت ابتلای کودک به این وضعیت، این ویژگی‌ها به عادتی همیشگی تبدیل شده و اغلب مانع از درک صحبت‌های او توسط دیگران می‌شوند.
زمانی که فردی اختلال لیسپ دارد، زبان خود را به گونه‌ای قرار می‌دهد که جریان هوای لازم برای تولید صداهای «س» و «ز» را مسدود یا تحریف می‌کند. این تحریف جریان هوا باعث می‌شود کودک به‌صورت نوک زبانی حرف بزند.
با گذشت زمان، کودکان مبتلا به سندرم رت مشکلات فزاینده‌ای در استفاده از عضلات کنترل‌کننده حرکت، هماهنگی و ارتباط پیدا می‌کنند. سندرم رت همچنین می‌تواند باعث تشنج و ناتوانی‌های ذهنی شود.
سندرم تورت، اختلالی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد تیک می‌شود. تیک‌ها، حرکات یا صداهایی هستند که کودک بارها و بارها تکرار می‌کند و قادر به کنترل آن‌ها نیست. به‌عنوان مثال، کودکان مبتلا به سندرم توره ممکن است مدام گلوی خود را صاف کنند یا چشمک بزنند.
تشخیص اولیه کف پای صاف در کودکان اغلب توسط متخصصان اطفال انجام می‌شود. اگر فرزند شما هیچ درد یا علائم دیگری را تجربه نکند، معمولاً نیازی به آزمایش بیشتر نیست. کودکانی که علائم دارند باید توسط متخصصان ارتوپدی کودکان معاینه شوند.