بیش فعالی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های رشدی‌عصبی است که حدود 280 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است. بیش فعالی بیشتر در کودکان تشخیص داده می‌شود، اما اغلب ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. بیماران مبتلا به این اختلال، مشکلاتی مانند توجه یا کنترل رفتارهای تکانشی را تجربه می‌کنند. اما سؤال اصلی ما این است که آیا بین بین علائم بیش فعالی و هوش ارتباطی وجود دارد؟ در این مطلب به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
بیش فعالی و علائم آن
بیش فعالی اغلب در حدود سن 7 سالگی تشخیص داده می‌شود. بااین‌حال، علائم این اختلال معمولاً قبل از 12 سالگی دیده می‌شوند. اختلال نقص توجه و بیش فعالی بیشتر به‌دلیل ایجاد رفتار بیش فعال و مشکلات توجه شناخته شده است.
برخی از شایع‌ترین علائم بیش فعالی عبارت‌اند از:
- رؤیاپردازی مداوم
- فراموشی
- بی‌قراری مکرر
- زیاد حرف زدن
- انجام اشتباهات ناشی از بی‌دقتی
- ریسک‌های غیرضروری
- ناتوانی در مقاومت در برابر وسوسه
- ناتوانی در کنار آمدن با دیگران
- ناتوانی در نشستن
- ناتوانی در تکمیل وظایف
- ناتوانی در گوش دادن یا پیروی از دستورالعمل‌ها هنگام ارائه دستورالعمل
- قطع کردن مکالمات دیگر
- انجام کارها بدون فکر (یا از روی انگیزه)
- مشکلات یادگیری مفاهیم و مطالب در مدرسه
درحالی‌که بروز برخی از علائم ذکرشده در بالا طبیعی است، کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است از چنین رفتارهایی رهایی پیدا نکنند و علائم اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی بر تمام جنبه‌های زندگی آن‌ها تأثیر بگذارند و تا بزرگسالی ادامه یابند.
ضریب هوشی (IQ)
ضریب هوشی به‌طور خلاصه، معیاری برای سنجش توانایی استدلال فرد است. به عبارت دیگر، تست هوش به اندازه‌گیری توانایی فرد برای پاسخ دادن به سؤالات می‌پردازد. در طول این تست فرد از اطلاعات و منطقه برای پاسخ دادن به سؤالات بهره می‌گیرد. تست هوش کودکان ارزیابی‌ای ساختاریافته، تحقیق‌شده و بالینی با پشتوانه روانشناختی است که توسط متخصصی آموزش‌دیده انجام می‌شود.
رابطه بین بیش‌فعالی و هوش کودک
ضریب هوشی معیاری برای سنجش توانایی‌های شناختی افراد در مقایسه با میانگین جمعیت است. برای تعیین ضریب هوشی از تست هوش استفاده می‌شود و برای تشخیص تأثیر بیش فعالی بر ضریب هوشی، باید چگونگی تأثیر علائم بیش فعالی بر عملکرد یک فرد را در تست هوش بررسی کنیم.
چالش‌هایی مانند بی‌توجهی و حواس‌پرتی، که از ویژگی‌های رایج بیش فعالی هستند، درواقع می‌توانند بر عملکرد فرد در تست هوش تأثیر بگذارند.
تصوری غلط و رایج وجود دارد که کودک مبتلا به بیش فعالی به‌طور خودکار ضریب هوشی پایینی دارد. تصورات دیگری نیز وجود دارند و بر این باورند که بیش‌فعالی همیشه با ضریب هوشی بالا همراه است. اما هیچ یک از این فرضیات درست نیست.
بیش فعالی بسته به شدت علائم، می‌تواند بر توانایی کودک در مدرسه و انجام کارهای روزمره تأثیر بگذارد. بنابراین درصورت شدیدتر بودن شدت بیش فعالی، این تصور ایجاد می‌شود که فرد ضریب هوشی پایین‌تری دارد، درحالی‌که این‌طور نیست.
از سوی دیگر، در برخی موارد کودک مبتلا به بیش فعالی ممکن است تمرکزی بیش‌ازحد را تجربه کند. این علامت، حالت تثبیت بر چیزی است که موردعلاقه کودک است. به‌عنوان مثال، گاهی‌اوقات کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی بر روی کارهایی که دوست دارند، به شدت تمرکز می‌کنند. تمرکز بالای آن‌ها باعث می‌شود در برخی از فعالیت‌ها یا تکالیف مدرسه توانمندتر به نظر برسند. در این صورت دیگران تصور می‌کنند هوش بالای آن‌ها برای انجام این فعالیت به‌خاطر اختلال بیش فعالی است.
علاوه بر این، اختلال کمبود توجه و بیش فعالی می‌تواند بر عملکرد تحصیلی و یادگیری فرد تأثیر بگذارد. چالش‌ها در سازماندهی افکار، حفظ توجه و کنترل تکانه‌ها می‌توانند محیط‌های یادگیری سنتی را برای مبتلایان به بیش فعالی دشوار کنند. این مسئله می‌تواند منجر به ایجاد شکافی بین پتانسیل فکری افراد و دستاوردهای تحصیلی آن‌ها شود که گاهی‌اوقات به اشتباه به‌عنوان سطح هوش پایین‌تر تعبیر می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهند برخی از کودکان بیش فعال ممکن است باهوش‌تر از سایرین باشند. اما در نظر گرفتن این فرضیه برای تمام کودکان مبتلا به بیش فعالی در بسیاری از موارد باعث آسیب به کودک می‌شود؛ زیرا والدین یا معلمان با فرض باهوش بودن کودک از حمایت و کمک به او دریغ می‌کنند. درواقع کودکان بیش‌فعال به‌خاطر علائم این اختلال در برخی زمینه‌ها استعداد قابل توجهی بروز می‌دهند که به‌عنوان هوش بالا تلقی می‌شود. به‌عنوان مثال ممکن است فرزند شما در ریاضیات عالی باشد اما مسواک زدن را فراموش کند. در برخی موارد نیز کودک مبتلا به بیش فعالی از هوش کمتری برخوردار است که این مسئله بر عملکرد او در مدرسه تأثیر می‌گذارد.
درواقع طبق تحقیقات صورت‌گرفته، اختلال بیش‌فعالی، اختلالی عصبی‌رشدی است که می‌تواند تمرکز و کنترل رفتارهای تکانشی را دشوار کند اما هیچ ارتباطی بین بیش فعالی و هوش وجود ندارد.
جمع‌بندی
طبق تحقیقات صورت‌گرفته بین اختلال بیش‌فعالی و هوش رابطه‌ای وجود ندارد. این کودکان ممکن است در برخی زمینه‌ها بسیار خلاق، پرانرژی و مبتکر باشند، اما در صورتی که از حمایت‌های مناسب برخوردار نشوند، ممکن است در جنبه‌های دیگر زندگی با چالش‌های زیادی مواجه شوند. اگر شما هم والدین یک کودک بیش فعال هستید و نیاز به کمک در مسیر رشد و توسعه توانایی‌های فرزندتان دارید، می‌توانید با تیم تخصصی گروه توانبخشی راه کمال تماس بگیرید. ما در کنار شما هستیم تا بهترین برنامه‌های توانبخشی و مشاوره را برای هدایت فرزندتان به سوی آینده‌ای روشن‌تر ارائه دهیم.
منابع
مطالب مشابه
علائم ADHD در دختران اغلب به‌عنوان ویژگی‌های شخصیتی تلقی می‌شوند. به همین دلیل است که اغلب نادیده گرفته یا توجیه می‌شوند. اگر بیش فعالی در دختران تشخیص داده نشود، می‌تواند به مشکلاتی مانند عدم تطبیق شرایط در کلاس درس، عزت نفس پایین و سرزنش خود منجر شود. حتی می‌تواند سلامت روان را تا بزرگسالی تحت تأثیر قرار دهد.
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) به‌طور مؤثر به درمان اضطراب، افسردگی، و اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD) در کودکان کمک می‌کند. این روش با آموزش تکنیک‌هایی به کودکان برای تنظیم احساسات و رفتارهایشان کار می‌کند.
کاردرمانگران نقش حیاتی در راهنمایی کودکان قطع عضو در فرایند توانبخشی، به‌ویژه در استفاده از وسایل پروتزی ایفا می‌کنند. مشارکت آن‌ها از همان مرحله پیش از عمل جراحی آغاز می‌شود و بر مدیریت زخم و توصیه‌هایی برای تجهیزات تطبیقی تمرکز دارد که بیماران را برای جراحی آماده می‌کند.
اتیسم غیرکلامی زمانی است که کودک مبتلا به اوتیسم صحبت نمی‌کند، اما ممکن است انواع صداهای آوایی را تولید کند. اوتیسم غیرکلامی به این معنی نیست که کودک نمی‌تواند تعامل داشته باشد، یا کلمات و گفتار را درک کند. بلکه به این معناست که آن‌ها قادر به استفاده از زبان کلامی برای برقراری ارتباط نیستند.
لکنت زبان اختلالی گفتاری است که عضلات مورد استفاده برای صحبت کردن، به‌طور غیرقابل کنترلی منقبض شده یا حرکت می‌کنند و باعث مکث، صداهای ناخواسته و گیر کردن روی کلمات می‌شود.
کلاترینگ با ویژگی‌هایی مانند صحبت کردن بسیار سریع و استفاده از کلمات پُرکننده مانند «اِم» و «آه» همراه است. استفاده گاه‌به‌گاه از این کلمات در گفتار منسجم کاملاً عادی است، اما درصورت ابتلای کودک به این وضعیت، این ویژگی‌ها به عادتی همیشگی تبدیل شده و اغلب مانع از درک صحبت‌های او توسط دیگران می‌شوند.
زمانی که فردی اختلال لیسپ دارد، زبان خود را به گونه‌ای قرار می‌دهد که جریان هوای لازم برای تولید صداهای «س» و «ز» را مسدود یا تحریف می‌کند. این تحریف جریان هوا باعث می‌شود کودک به‌صورت نوک زبانی حرف بزند.
با گذشت زمان، کودکان مبتلا به سندرم رت مشکلات فزاینده‌ای در استفاده از عضلات کنترل‌کننده حرکت، هماهنگی و ارتباط پیدا می‌کنند. سندرم رت همچنین می‌تواند باعث تشنج و ناتوانی‌های ذهنی شود.
سندرم تورت، اختلالی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد تیک می‌شود. تیک‌ها، حرکات یا صداهایی هستند که کودک بارها و بارها تکرار می‌کند و قادر به کنترل آن‌ها نیست. به‌عنوان مثال، کودکان مبتلا به سندرم توره ممکن است مدام گلوی خود را صاف کنند یا چشمک بزنند.
تشخیص اولیه کف پای صاف در کودکان اغلب توسط متخصصان اطفال انجام می‌شود. اگر فرزند شما هیچ درد یا علائم دیگری را تجربه نکند، معمولاً نیازی به آزمایش بیشتر نیست. کودکانی که علائم دارند باید توسط متخصصان ارتوپدی کودکان معاینه شوند.