بیش فعالی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های رشدی‌عصبی است که حدود 280 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است. بیش فعالی بیشتر در کودکان تشخیص داده می‌شود، اما اغلب ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. بیماران مبتلا به این اختلال، مشکلاتی مانند توجه یا کنترل رفتارهای تکانشی را تجربه می‌کنند. اما سؤال اصلی ما این است که آیا بین بین علائم بیش فعالی و هوش ارتباطی وجود دارد؟ در این مطلب به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
بیش فعالی و علائم آن
بیش فعالی اغلب در حدود سن 7 سالگی تشخیص داده می‌شود. بااین‌حال، علائم این اختلال معمولاً قبل از 12 سالگی دیده می‌شوند. اختلال نقص توجه و بیش فعالی بیشتر به‌دلیل ایجاد رفتار بیش فعال و مشکلات توجه شناخته شده است.
برخی از شایع‌ترین علائم بیش فعالی عبارت‌اند از:
- رؤیاپردازی مداوم
- فراموشی
- بی‌قراری مکرر
- زیاد حرف زدن
- انجام اشتباهات ناشی از بی‌دقتی
- ریسک‌های غیرضروری
- ناتوانی در مقاومت در برابر وسوسه
- ناتوانی در کنار آمدن با دیگران
- ناتوانی در نشستن
- ناتوانی در تکمیل وظایف
- ناتوانی در گوش دادن یا پیروی از دستورالعمل‌ها هنگام ارائه دستورالعمل
- قطع کردن مکالمات دیگر
- انجام کارها بدون فکر (یا از روی انگیزه)
- مشکلات یادگیری مفاهیم و مطالب در مدرسه
درحالی‌که بروز برخی از علائم ذکرشده در بالا طبیعی است، کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است از چنین رفتارهایی رهایی پیدا نکنند و علائم اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی بر تمام جنبه‌های زندگی آن‌ها تأثیر بگذارند و تا بزرگسالی ادامه یابند.
ضریب هوشی (IQ)
ضریب هوشی به‌طور خلاصه، معیاری برای سنجش توانایی استدلال فرد است. به عبارت دیگر، تست هوش به اندازه‌گیری توانایی فرد برای پاسخ دادن به سؤالات می‌پردازد. در طول این تست فرد از اطلاعات و منطقه برای پاسخ دادن به سؤالات بهره می‌گیرد. تست هوش کودکان ارزیابی‌ای ساختاریافته، تحقیق‌شده و بالینی با پشتوانه روانشناختی است که توسط متخصصی آموزش‌دیده انجام می‌شود.
رابطه بین بیش‌فعالی و هوش کودک
ضریب هوشی معیاری برای سنجش توانایی‌های شناختی افراد در مقایسه با میانگین جمعیت است. برای تعیین ضریب هوشی از تست هوش استفاده می‌شود و برای تشخیص تأثیر بیش فعالی بر ضریب هوشی، باید چگونگی تأثیر علائم بیش فعالی بر عملکرد یک فرد را در تست هوش بررسی کنیم.
چالش‌هایی مانند بی‌توجهی و حواس‌پرتی، که از ویژگی‌های رایج بیش فعالی هستند، درواقع می‌توانند بر عملکرد فرد در تست هوش تأثیر بگذارند.
تصوری غلط و رایج وجود دارد که کودک مبتلا به بیش فعالی به‌طور خودکار ضریب هوشی پایینی دارد. تصورات دیگری نیز وجود دارند و بر این باورند که بیش‌فعالی همیشه با ضریب هوشی بالا همراه است. اما هیچ یک از این فرضیات درست نیست.
بیش فعالی بسته به شدت علائم، می‌تواند بر توانایی کودک در مدرسه و انجام کارهای روزمره تأثیر بگذارد. بنابراین درصورت شدیدتر بودن شدت بیش فعالی، این تصور ایجاد می‌شود که فرد ضریب هوشی پایین‌تری دارد، درحالی‌که این‌طور نیست.
از سوی دیگر، در برخی موارد کودک مبتلا به بیش فعالی ممکن است تمرکزی بیش‌ازحد را تجربه کند. این علامت، حالت تثبیت بر چیزی است که موردعلاقه کودک است. به‌عنوان مثال، گاهی‌اوقات کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی بر روی کارهایی که دوست دارند، به شدت تمرکز می‌کنند. تمرکز بالای آن‌ها باعث می‌شود در برخی از فعالیت‌ها یا تکالیف مدرسه توانمندتر به نظر برسند. در این صورت دیگران تصور می‌کنند هوش بالای آن‌ها برای انجام این فعالیت به‌خاطر اختلال بیش فعالی است.
علاوه بر این، اختلال کمبود توجه و بیش فعالی می‌تواند بر عملکرد تحصیلی و یادگیری فرد تأثیر بگذارد. چالش‌ها در سازماندهی افکار، حفظ توجه و کنترل تکانه‌ها می‌توانند محیط‌های یادگیری سنتی را برای مبتلایان به بیش فعالی دشوار کنند. این مسئله می‌تواند منجر به ایجاد شکافی بین پتانسیل فکری افراد و دستاوردهای تحصیلی آن‌ها شود که گاهی‌اوقات به اشتباه به‌عنوان سطح هوش پایین‌تر تعبیر می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهند برخی از کودکان بیش فعال ممکن است باهوش‌تر از سایرین باشند. اما در نظر گرفتن این فرضیه برای تمام کودکان مبتلا به بیش فعالی در بسیاری از موارد باعث آسیب به کودک می‌شود؛ زیرا والدین یا معلمان با فرض باهوش بودن کودک از حمایت و کمک به او دریغ می‌کنند. درواقع کودکان بیش‌فعال به‌خاطر علائم این اختلال در برخی زمینه‌ها استعداد قابل توجهی بروز می‌دهند که به‌عنوان هوش بالا تلقی می‌شود. به‌عنوان مثال ممکن است فرزند شما در ریاضیات عالی باشد اما مسواک زدن را فراموش کند. در برخی موارد نیز کودک مبتلا به بیش فعالی از هوش کمتری برخوردار است که این مسئله بر عملکرد او در مدرسه تأثیر می‌گذارد.
درواقع طبق تحقیقات صورت‌گرفته، اختلال بیش‌فعالی، اختلالی عصبی‌رشدی است که می‌تواند تمرکز و کنترل رفتارهای تکانشی را دشوار کند اما هیچ ارتباطی بین بیش فعالی و هوش وجود ندارد.
جمع‌بندی
طبق تحقیقات صورت‌گرفته بین اختلال بیش‌فعالی و هوش رابطه‌ای وجود ندارد. این کودکان ممکن است در برخی زمینه‌ها بسیار خلاق، پرانرژی و مبتکر باشند، اما در صورتی که از حمایت‌های مناسب برخوردار نشوند، ممکن است در جنبه‌های دیگر زندگی با چالش‌های زیادی مواجه شوند. اگر شما هم والدین یک کودک بیش فعال هستید و نیاز به کمک در مسیر رشد و توسعه توانایی‌های فرزندتان دارید، می‌توانید با تیم تخصصی گروه توانبخشی راه کمال تماس بگیرید. ما در کنار شما هستیم تا بهترین برنامه‌های توانبخشی و مشاوره را برای هدایت فرزندتان به سوی آینده‌ای روشن‌تر ارائه دهیم.
منابع
مطالب مشابه
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارت‌اند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان می‌دهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگی‌های اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف می‌شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام می‌دهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام می‌دهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص می‌شود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه می‌شود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.