بیش فعالی یکی از شایعترین بیماریهای رشدیعصبی است که حدود 280 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است. بیش فعالی بیشتر در کودکان تشخیص داده میشود، اما اغلب ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. بیماران مبتلا به این اختلال، مشکلاتی مانند توجه یا کنترل رفتارهای تکانشی را تجربه میکنند. اما سؤال اصلی ما این است که آیا بین بین علائم بیش فعالی و هوش ارتباطی وجود دارد؟ در این مطلب به بررسی این موضوع میپردازیم.
بیش فعالی و علائم آن
بیش فعالی اغلب در حدود سن 7 سالگی تشخیص داده میشود. بااینحال، علائم این اختلال معمولاً قبل از 12 سالگی دیده میشوند. اختلال نقص توجه و بیش فعالی بیشتر بهدلیل ایجاد رفتار بیش فعال و مشکلات توجه شناخته شده است.
برخی از شایعترین علائم بیش فعالی عبارتاند از:
- رؤیاپردازی مداوم
- فراموشی
- بیقراری مکرر
- زیاد حرف زدن
- انجام اشتباهات ناشی از بیدقتی
- ریسکهای غیرضروری
- ناتوانی در مقاومت در برابر وسوسه
- ناتوانی در کنار آمدن با دیگران
- ناتوانی در نشستن
- ناتوانی در تکمیل وظایف
- ناتوانی در گوش دادن یا پیروی از دستورالعملها هنگام ارائه دستورالعمل
- قطع کردن مکالمات دیگر
- انجام کارها بدون فکر (یا از روی انگیزه)
- مشکلات یادگیری مفاهیم و مطالب در مدرسه
درحالیکه بروز برخی از علائم ذکرشده در بالا طبیعی است، کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است از چنین رفتارهایی رهایی پیدا نکنند و علائم اختلال نقص توجه و بیشفعالی بر تمام جنبههای زندگی آنها تأثیر بگذارند و تا بزرگسالی ادامه یابند.
ضریب هوشی (IQ)
ضریب هوشی بهطور خلاصه، معیاری برای سنجش توانایی استدلال فرد است. به عبارت دیگر، تست هوش به اندازهگیری توانایی فرد برای پاسخ دادن به سؤالات میپردازد. در طول این تست فرد از اطلاعات و منطقه برای پاسخ دادن به سؤالات بهره میگیرد. تست هوش کودکان ارزیابیای ساختاریافته، تحقیقشده و بالینی با پشتوانه روانشناختی است که توسط متخصصی آموزشدیده انجام میشود.
رابطه بین بیشفعالی و هوش کودک
ضریب هوشی معیاری برای سنجش تواناییهای شناختی افراد در مقایسه با میانگین جمعیت است. برای تعیین ضریب هوشی از تست هوش استفاده میشود و برای تشخیص تأثیر بیش فعالی بر ضریب هوشی، باید چگونگی تأثیر علائم بیش فعالی بر عملکرد یک فرد را در تست هوش بررسی کنیم.
چالشهایی مانند بیتوجهی و حواسپرتی، که از ویژگیهای رایج بیش فعالی هستند، درواقع میتوانند بر عملکرد فرد در تست هوش تأثیر بگذارند.
تصوری غلط و رایج وجود دارد که کودک مبتلا به بیش فعالی بهطور خودکار ضریب هوشی پایینی دارد. تصورات دیگری نیز وجود دارند و بر این باورند که بیشفعالی همیشه با ضریب هوشی بالا همراه است. اما هیچ یک از این فرضیات درست نیست.
بیش فعالی بسته به شدت علائم، میتواند بر توانایی کودک در مدرسه و انجام کارهای روزمره تأثیر بگذارد. بنابراین درصورت شدیدتر بودن شدت بیش فعالی، این تصور ایجاد میشود که فرد ضریب هوشی پایینتری دارد، درحالیکه اینطور نیست.
از سوی دیگر، در برخی موارد کودک مبتلا به بیش فعالی ممکن است تمرکزی بیشازحد را تجربه کند. این علامت، حالت تثبیت بر چیزی است که موردعلاقه کودک است. بهعنوان مثال، گاهیاوقات کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیشفعالی بر روی کارهایی که دوست دارند، به شدت تمرکز میکنند. تمرکز بالای آنها باعث میشود در برخی از فعالیتها یا تکالیف مدرسه توانمندتر به نظر برسند. در این صورت دیگران تصور میکنند هوش بالای آنها برای انجام این فعالیت بهخاطر اختلال بیش فعالی است.
علاوه بر این، اختلال کمبود توجه و بیش فعالی میتواند بر عملکرد تحصیلی و یادگیری فرد تأثیر بگذارد. چالشها در سازماندهی افکار، حفظ توجه و کنترل تکانهها میتوانند محیطهای یادگیری سنتی را برای مبتلایان به بیش فعالی دشوار کنند. این مسئله میتواند منجر به ایجاد شکافی بین پتانسیل فکری افراد و دستاوردهای تحصیلی آنها شود که گاهیاوقات به اشتباه بهعنوان سطح هوش پایینتر تعبیر میشود.
تحقیقات نشان میدهند برخی از کودکان بیش فعال ممکن است باهوشتر از سایرین باشند. اما در نظر گرفتن این فرضیه برای تمام کودکان مبتلا به بیش فعالی در بسیاری از موارد باعث آسیب به کودک میشود؛ زیرا والدین یا معلمان با فرض باهوش بودن کودک از حمایت و کمک به او دریغ میکنند. درواقع کودکان بیشفعال بهخاطر علائم این اختلال در برخی زمینهها استعداد قابل توجهی بروز میدهند که بهعنوان هوش بالا تلقی میشود. بهعنوان مثال ممکن است فرزند شما در ریاضیات عالی باشد اما مسواک زدن را فراموش کند. در برخی موارد نیز کودک مبتلا به بیش فعالی از هوش کمتری برخوردار است که این مسئله بر عملکرد او در مدرسه تأثیر میگذارد.
درواقع طبق تحقیقات صورتگرفته، اختلال بیشفعالی، اختلالی عصبیرشدی است که میتواند تمرکز و کنترل رفتارهای تکانشی را دشوار کند اما هیچ ارتباطی بین بیش فعالی و هوش وجود ندارد.
جمعبندی
طبق تحقیقات صورتگرفته بین اختلال بیشفعالی و هوش رابطهای وجود ندارد. این کودکان ممکن است در برخی زمینهها بسیار خلاق، پرانرژی و مبتکر باشند، اما در صورتی که از حمایتهای مناسب برخوردار نشوند، ممکن است در جنبههای دیگر زندگی با چالشهای زیادی مواجه شوند. اگر شما هم والدین یک کودک بیش فعال هستید و نیاز به کمک در مسیر رشد و توسعه تواناییهای فرزندتان دارید، میتوانید با تیم تخصصی گروه توانبخشی راه کمال تماس بگیرید. ما در کنار شما هستیم تا بهترین برنامههای توانبخشی و مشاوره را برای هدایت فرزندتان به سوی آیندهای روشنتر ارائه دهیم.
منابع
مطالب مشابه
اختلالات تکاملی، شرایط فیزیکی یا مبتنی بر مغز هستند که بر پیشرفت کودک هنگام رشد و کسب مهارتهای ضروری زندگی تأثیر میگذارند. بسیاری از اختلالات تکاملی کودکی قبل از تولد وجود دارند و در طول زندگی ادامه مییابند. همچنین ممکن است درنتیجه آسیب، ضربه یا سایر عوامل پزشکی در طول کودکی رخ دهند.
هیدروتراپی، که به آن آب درمانی نیز گفته میشود، شکل تخصصی فیزیوتراپی است که از آب برای درمان بیماریها استفاده میکند. این نوع درمان محیطی امن و حمایتی را برای کودکان فراهم میکند که در آن میتوانند بدون تنش جاذبه در فعالیتهای فیزیکی شرکت کنند.
والدین میتوانند با استفاده از بازیهای ساده و سرگرمکننده در محیط خانه، رفتارهای کلیدی فرزند خود را در حوزههای مهمی مانند ارتباط چشمی، تقلید، تعاملات اجتماعی و حساسیتهای حسی زیر نظر بگیرند. این بازیها برای کودک جذاب هستند و در عین حال، به والدین کمک میکنند تا درصورت مشاهده علائم نگرانکننده، بهموقع با متخصصان رشد کودک مشورت نمایند.
کودکان مبتلا به CDD تا حداقل ۲سالگی رشد معمولی متناسب با سن را در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، روابط اجتماعی، بازی و رفتار انطباقی دارند. آنها بین سنین ۲ تا ۱۰سالگی، مهارتهای کسبشده قبلی خود را به شکلی قابل توجه در دو یا چند مورد از دست میدهند.
یکی از تفاوتهای بزرگ بین اوتیسم و آسپرگر این است که کودکان مبتلا به اوتیسم دیرتر صحبت کردن را شروع میکنند. اما کسانی که سندرم آسپرگر دارند معمولاً تأخیر زبانی را تجربه نمیکنند. در حالی که کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب منزوی به نظر میرسند، افراد دارای آسپرگر معمولاً میخواهند با دیگران تعامل داشته باشند اما برای برقراری ارتباط با مشکل مواجه میشوند.
اختلال فراگیر رشد (PDD) زمانی اصطلاحی بود که برای توصیف گروهی از تأخیرهای رشدی که بر مهارتهای اجتماعی و ارتباطی تأثیر میگذاشتند، مورد استفاده قرار میگرفت. اما در حال حاضر، پزشکان آن را اختلال طیف اوتیسم (ASD) مینامند.
گرانی والدین درخصوص دیر حرف زدن فرزندشان امری کاملاً طبیعی است. اما باید توجه داشته باشید رشد گفتار در کودکان میتواند تحت تأثیر طیف وسیعی از عوامل قرار گیرد و یکی از این عوامل، تغذیه است که اغلب نادیده گرفته میشود.
اختلال ویژه زبانی (SLI)، اصطلاحی برای اختلال زبان رشدی است. این اختلال زمانی رخ میدهد که مهارتهای زبانی بهدرستی رشد نمیکنند ولی این چالشها به سایر مشکلات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم، آسیب مغزی تروماتیک، آپراکسی گفتار یا کم شنوایی مربوط نیستند.
کودکان مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی در استفاده از زبان برای تعامل با دیگران مشکل دارند. آنها زبان را میفهمند و میتوانند در برخی شرایط از آن استفاده کنند، اما در موقعیتهای اجتماعی در برقراری ارتباط با مشکل روبرو هستند.
اختلال گفتاری آفازی در کودکان نوعی اختلال ارتباطی است که توانایی کودک در درک، تولید و استفاده از زبان را مختل میکند. کودکان مبتلا به آفازی اغلب در ابراز وجود و درک زبان دیگران مشکل دارند. نکته مهم این است که آفازی نشانه کمبود هوش نیست، بلکه اختلالی در پردازش زبان است.