تجربه زندگی با اختلال کمبود توجه و بیش فعالی می‌تواند شبیه قرار گرفتن در اتاقی باشد که هزار تلویزیون روشن دارد، اما کانال خاصی را نشان می‌دهند. اختلال نقص توجه و بیش فعالی در کودکان بیش فعال می‌تواند شبیه چنین موقعیتی باشد. در ذهن کودک بیش فعال، موارد زیادی برای توجه کردن وجود دارند، اما تعدد این موارد حواس کودک را پرت می‌کند. دیگر علائم بیش فعالی در کودکان مثل پرتحرکی و بدون فکر عمل کردن (تکانشگری) می‌توانند در قالب رفتارهای مختلفی آشکار شوند.
علائم بیش فعالی در کودکان مختلف، متفاوت هستند و در هر فردی به شکلی خاص بروز می‌کنند. آگاهی از علائم بیش فعالی در کودکان، نقش مهمی در ایجاد تغییرات مثبت در روند درمانی آن‌ها دارد. تشخیص زودهنگام بیش فعالی می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا درمان مناسب بیماری خود را دریافت کرده و به مدیریت وضعیت خود بپردازد، اما در برخی مواد والدین ممکن است برای تشخیص علائم بیش فعالی با توجه به رفتارهای عادی فرزندشان، دچار تردید شوند. آیا فکر می‌کنید فرزند شما مبتلا به بیش فعالی است؟ بیاید علائم این اختلال را با هم مرور کنیم.
علائم بیش فعالی را می‌توان به دو نوع مشکل رفتاری طبقه‌بندی کرد:
- بی‌توجهی (مشکل در تمرکز)
- بیش فعالی و تکانشگری
بسیاری از افراد مبتلا به بیش فعالی مشکلاتی دارند که در هر دو دسته قرار می‌گیرند، اما همیشه این‌طور نیست. به‌عنوان مثال، از هر 10 نفر کودک بیش فعال، دو تا سه نفر از آن‌ها مشکل تمرکز دارند اما مشکل بیش فعالی یا تکانشگری ندارند.
بیش فعالی بیشتر در پسران دیده می‌شود. در دختران بیشتر علائم بی‌توجهی دیده می‌شود و از آنجایی که دختران رفتارهای مخرب کمتری از خود نشان می‌دهند، علائم اختلال کمبود توجه و بیش فعالی کمتر در آن‌ها آشکار می‌شوند. درواقع در بیشتر موارد بیش فعالی در دختران مبتلا به آن تشخیص داده نمی‌شود.
علائم بیش فعالی معمولاً در سنین پایین (در سنین مدرسه) ظاهر می‌شوند. اما ممکن است خیلی زودتر متوجه آن‌ها شوید. برخی از کودکان در سنین 2 یا 3 سالگی به بیش فعالی مبتلا شده‌اند.
ممکن است متوجه شوید کودک‌تان زیاد تکان می‌خورد یا بی‌قراری می‌کند. در کودکان نوپا نیز احتمالاً متوجه عدم توجه کودک در طول صحبت معلم می‌شوید.
تحقیقات نشان می‌دهند که کودکان 3 ساله‌ای که علائم بیش فعالی را نشان می‌دهند، احتمالاً در 13 سالگی به آن مبتلا می‌شوند.
کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است در تمرکز بر روی چیزهای مختلف مانند خواندن مشکل داشته باشند. همچنین این کودکان دائماً در حال حرکت هستند و کارهایشان را بدون فکر انجام می‌دهند.
علائم بیش فعالی در کودکان مختلف متفاوت هستند. به‌طور کلی، انواع علائم بیش فعالی کودکان عبارت‌اند از:
حتما بخوانید: انواع بیش فعالی
علائم بی‌توجهی
ممکن است تا زمانی که فرزندتان وارد مدرسه نشود، متوجه بی‌توجهی (اختلال کمبود توجه) او نشوید. کودکان مبتلا به بیش فعالی معمولاً کارها را به تعویق می‌اندازند، تکالیف یا کارهای خانه را تمام نمی‌کنند، یا از کاری نیمه‌تمام به کار دیگری می‌روند. همچنین ممکن است:
- بی‌نظم باشند.
- تمرکز نداشته باشند.
- در توجه به جزئیات مشکل داشته باشند.
- به خاطر بی‌دقتی اشتباهات زیادی انجام دهند.
- کارها را به‌صورت نامرتب انجام دهند و قادر به سازماندهی وظایف نباشند.
- در حین صحبت کردن درخصوص یک موضوع خاص حواس‌شان پرت شود.
- به دیگران گوش ندهند.
- قوانین اجتماعی را نادیده بگیرند.
- فعالیت‌های روزمره را فراموش کنند (مثلاً غیبت در کلاس یا فراموش کردن ناهار).
- با صداهای کوچک یا چیزهایی که دیگران نادیده می‌گیرند به‌راحتی حواس‌شان پرت شود.
- به‌سختی با دیگران کنار بیایند؛ زیرا نمی‌توانند احساسات و حالات آن‌ها را متوجه شوند.
- زیاد رویاپردازی کنند.
- به‌حدی در افکار خود غرق شوند که صدای دیگران را نشنوند.
- در انجام کارهایی که خسته‌کننده یا وقت‌گیر هستند، ناتوان باشند.
- قادر به گوش دادن یا اجرای دستورالعمل‌ها نباشند.
- قادر به انجام فعالیت یا وظیفه‌ای به‌صورت دائمی نباشند.
علائم بیش فعالی
ممکن است متوجه علائم بیش فعالی در کودکان پیش‌دبستانی شوید. گاهی‌اوقات، با بزرگ‌تر شدن کودکان، علائم بیش فعالی بهتر می‌شوند.
کودکان مبتلا به بیش فعالی علائم زیر را نشان می‌دهند:
- وقتی نشسته‌اند بی‌قراری می‌کنند و وول می‌خورند.
- اغلب برای راه رفتن یا دویدن بلند می‌شوند.
- در زمان نامناسب، به دویدن یا بالا رفتن از صندلی‌ها یا میزها مشغول می‌شوند.
- در انجام بازی‌های بی‌سروصدا یا سرگرمی‌های آرام مشکل دارند.
- همیشه «در حال حرکت» هستند.
- زیاد حرف می زنند.
کودکان نوپا و پیش‌دبستانیِ مبتلا به بیش فعالی دائماً در حال حرکت هستند، روی مبل‌ها می‌پرند و برای شرکت در فعالیت‌های گروهی که مجبور به نشستن هستند، مشکل دارند.
علائم تکانشگری
ممکن است متوجه شوید کودک شما بی‌حوصله است و برای صحبت کردن یا انجام کاری دیگر منتظر نمی‌ماند و حرف دیگران را قطع می‌کند. این امر در کودکان غیرعادی نیست، اما در کودکان مبتلا به بیش فعالی بیشتر دیده می‌شود. همچنین کودکان مبتلا به بیش فعالی تکانشی علائم زیر را نشان می‌دهند:
- قبل از اینکه کسی سؤالی بپرسد، شروع به جواب دادن می‌کنند.
- به‌سختی منتظر نوبت خود می‌شوند.
- زیاد حرف دیگران را قطع می‌کنند (این امر باعث ایجاد مشکلاتی می‌شود. به‌عنوان مثال ممکن است دوستان آن‌ها از این اتفاق عصبانی یا ناراحت شوند).
- مکالمات را در زمان‌های نامناسب شروع می‌کنند.
تکانشگری می‌تواند منجر به حوادثی مانند ضربه زدن به اشیا یا برخورد با افراد شود. کودکان همچنین شاید بدون فکر کردن درمورد آنچه ممکن است اتفاق بیفتد، کارهای خطرناک انجام دهند. به‌عنوان مثال، ممکن است از جایی بالا بروند و خود را درمعرض خطر قرار دهند.
علائم بیش فعالی ترکیبی
این نوع بیش فعالی معمولاً زمانی اتفاق میفتد که کودک علائم بی‌توجهی، بیش فعالی و تکانشگری را نشان می‌دهد. درواقع، این نوع بیش فعالی ، شایع‌ترین نوع است زیرا کودکان اغلب علائم متفاوتی از سه گروه نشان می‌دهند.
علائم بیش فعالی در سنین مختلف
علائم ADHD ممکن است در سنین مختلف متفاوت به نظر برسند. این فهرست را بررسی کنید و نگرانی های خود را با پزشک خود در میان بگذارید. با کمک هم می توانید در مورد گام های بعدی تصمیم بگیرید.
- علائم بیش فعالی در نوزادان
- علائم و نشانه های بیش فعالی در کودک 3ساله
- علائم بیش فعالی در کودک 4ساله
- علائم بیش فعالی در کودک 5 ساله
- بعلائم بیش فعالی در کودکان کلاس اول
- علائم بیش فعالی در نوجوانان
جمع بندی
بیش فعالی یک اختلال رفتاری است که می‌تواند در سنین مختلف تاثیرات متفاوتی داشته باشد، از مشکلات تمرکز و رفتارهای تکانشی در کودکان گرفته تا چالش‌های نظم و مدیریت زمان در بزرگسالان. شناسایی دقیق علائم و دریافت درمان به‌موقع می‌تواند نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی افراد داشته باشد. اگر شما یا کسی که می‌شناسید با این مشکلات روبه‌رو است، گروه توانبخشی راه کمال با تیم متخصص خود آماده است تا راه‌حل‌های علمی و فردی را برای مدیریت علائم بیش فعالی ارائه دهد. برای مشاوره و دریافت خدمات توانبخشی موثر، همین حالا با ما تماس بگیرید و نخستین گام را برای بهبود وضعیت خود بردارید.
منابع
مطالب مشابه
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارت‌اند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان می‌دهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگی‌های اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف می‌شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام می‌دهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام می‌دهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص می‌شود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه می‌شود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.