تجربه زندگی با اختلال کمبود توجه و بیش فعالی می‌تواند شبیه قرار گرفتن در اتاقی باشد که هزار تلویزیون روشن دارد، اما کانال خاصی را نشان می‌دهند. اختلال نقص توجه و بیش فعالی در کودکان بیش فعال می‌تواند شبیه چنین موقعیتی باشد. در ذهن کودک بیش فعال، موارد زیادی برای توجه کردن وجود دارند، اما تعدد این موارد حواس کودک را پرت می‌کند. دیگر علائم بیش فعالی در کودکان مثل پرتحرکی و بدون فکر عمل کردن (تکانشگری) می‌توانند در قالب رفتارهای مختلفی آشکار شوند.
علائم بیش فعالی در کودکان مختلف، متفاوت هستند و در هر فردی به شکلی خاص بروز می‌کنند. آگاهی از علائم بیش فعالی در کودکان، نقش مهمی در ایجاد تغییرات مثبت در روند درمانی آن‌ها دارد. تشخیص زودهنگام بیش فعالی می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا درمان مناسب بیماری خود را دریافت کرده و به مدیریت وضعیت خود بپردازد، اما در برخی مواد والدین ممکن است برای تشخیص علائم بیش فعالی با توجه به رفتارهای عادی فرزندشان، دچار تردید شوند. آیا فکر می‌کنید فرزند شما مبتلا به بیش فعالی است؟ بیاید علائم این اختلال را با هم مرور کنیم.
علائم بیش فعالی را می‌توان به دو نوع مشکل رفتاری طبقه‌بندی کرد:
- بی‌توجهی (مشکل در تمرکز)
- بیش فعالی و تکانشگری
بسیاری از افراد مبتلا به بیش فعالی مشکلاتی دارند که در هر دو دسته قرار می‌گیرند، اما همیشه این‌طور نیست. به‌عنوان مثال، از هر 10 نفر کودک بیش فعال، دو تا سه نفر از آن‌ها مشکل تمرکز دارند اما مشکل بیش فعالی یا تکانشگری ندارند.
بیش فعالی بیشتر در پسران دیده می‌شود. در دختران بیشتر علائم بی‌توجهی دیده می‌شود و از آنجایی که دختران رفتارهای مخرب کمتری از خود نشان می‌دهند، علائم اختلال کمبود توجه و بیش فعالی کمتر در آن‌ها آشکار می‌شوند. درواقع در بیشتر موارد بیش فعالی در دختران مبتلا به آن تشخیص داده نمی‌شود.
علائم بیش فعالی معمولاً در سنین پایین (در سنین مدرسه) ظاهر می‌شوند. اما ممکن است خیلی زودتر متوجه آن‌ها شوید. برخی از کودکان در سنین 2 یا 3 سالگی به بیش فعالی مبتلا شده‌اند.
ممکن است متوجه شوید کودک‌تان زیاد تکان می‌خورد یا بی‌قراری می‌کند. در کودکان نوپا نیز احتمالاً متوجه عدم توجه کودک در طول صحبت معلم می‌شوید.
تحقیقات نشان می‌دهند که کودکان 3 ساله‌ای که علائم بیش فعالی را نشان می‌دهند، احتمالاً در 13 سالگی به آن مبتلا می‌شوند.
کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است در تمرکز بر روی چیزهای مختلف مانند خواندن مشکل داشته باشند. همچنین این کودکان دائماً در حال حرکت هستند و کارهایشان را بدون فکر انجام می‌دهند.
علائم بیش فعالی در کودکان مختلف متفاوت هستند. به‌طور کلی، انواع علائم بیش فعالی کودکان عبارت‌اند از:
حتما بخوانید: انواع بیش فعالی
علائم بی‌توجهی
ممکن است تا زمانی که فرزندتان وارد مدرسه نشود، متوجه بی‌توجهی (اختلال کمبود توجه) او نشوید. کودکان مبتلا به بیش فعالی معمولاً کارها را به تعویق می‌اندازند، تکالیف یا کارهای خانه را تمام نمی‌کنند، یا از کاری نیمه‌تمام به کار دیگری می‌روند. همچنین ممکن است:
- بی‌نظم باشند.
- تمرکز نداشته باشند.
- در توجه به جزئیات مشکل داشته باشند.
- به خاطر بی‌دقتی اشتباهات زیادی انجام دهند.
- کارها را به‌صورت نامرتب انجام دهند و قادر به سازماندهی وظایف نباشند.
- در حین صحبت کردن درخصوص یک موضوع خاص حواس‌شان پرت شود.
- به دیگران گوش ندهند.
- قوانین اجتماعی را نادیده بگیرند.
- فعالیت‌های روزمره را فراموش کنند (مثلاً غیبت در کلاس یا فراموش کردن ناهار).
- با صداهای کوچک یا چیزهایی که دیگران نادیده می‌گیرند به‌راحتی حواس‌شان پرت شود.
- به‌سختی با دیگران کنار بیایند؛ زیرا نمی‌توانند احساسات و حالات آن‌ها را متوجه شوند.
- زیاد رویاپردازی کنند.
- به‌حدی در افکار خود غرق شوند که صدای دیگران را نشنوند.
- در انجام کارهایی که خسته‌کننده یا وقت‌گیر هستند، ناتوان باشند.
- قادر به گوش دادن یا اجرای دستورالعمل‌ها نباشند.
- قادر به انجام فعالیت یا وظیفه‌ای به‌صورت دائمی نباشند.
علائم بیش فعالی
ممکن است متوجه علائم بیش فعالی در کودکان پیش‌دبستانی شوید. گاهی‌اوقات، با بزرگ‌تر شدن کودکان، علائم بیش فعالی بهتر می‌شوند.
کودکان مبتلا به بیش فعالی علائم زیر را نشان می‌دهند:
- وقتی نشسته‌اند بی‌قراری می‌کنند و وول می‌خورند.
- اغلب برای راه رفتن یا دویدن بلند می‌شوند.
- در زمان نامناسب، به دویدن یا بالا رفتن از صندلی‌ها یا میزها مشغول می‌شوند.
- در انجام بازی‌های بی‌سروصدا یا سرگرمی‌های آرام مشکل دارند.
- همیشه «در حال حرکت» هستند.
- زیاد حرف می زنند.
کودکان نوپا و پیش‌دبستانیِ مبتلا به بیش فعالی دائماً در حال حرکت هستند، روی مبل‌ها می‌پرند و برای شرکت در فعالیت‌های گروهی که مجبور به نشستن هستند، مشکل دارند.
علائم تکانشگری
ممکن است متوجه شوید کودک شما بی‌حوصله است و برای صحبت کردن یا انجام کاری دیگر منتظر نمی‌ماند و حرف دیگران را قطع می‌کند. این امر در کودکان غیرعادی نیست، اما در کودکان مبتلا به بیش فعالی بیشتر دیده می‌شود. همچنین کودکان مبتلا به بیش فعالی تکانشی علائم زیر را نشان می‌دهند:
- قبل از اینکه کسی سؤالی بپرسد، شروع به جواب دادن می‌کنند.
- به‌سختی منتظر نوبت خود می‌شوند.
- زیاد حرف دیگران را قطع می‌کنند (این امر باعث ایجاد مشکلاتی می‌شود. به‌عنوان مثال ممکن است دوستان آن‌ها از این اتفاق عصبانی یا ناراحت شوند).
- مکالمات را در زمان‌های نامناسب شروع می‌کنند.
تکانشگری می‌تواند منجر به حوادثی مانند ضربه زدن به اشیا یا برخورد با افراد شود. کودکان همچنین شاید بدون فکر کردن درمورد آنچه ممکن است اتفاق بیفتد، کارهای خطرناک انجام دهند. به‌عنوان مثال، ممکن است از جایی بالا بروند و خود را درمعرض خطر قرار دهند.
علائم بیش فعالی ترکیبی
این نوع بیش فعالی معمولاً زمانی اتفاق میفتد که کودک علائم بی‌توجهی، بیش فعالی و تکانشگری را نشان می‌دهد. درواقع، این نوع بیش فعالی ، شایع‌ترین نوع است زیرا کودکان اغلب علائم متفاوتی از سه گروه نشان می‌دهند.
علائم بیش فعالی در سنین مختلف
علائم ADHD ممکن است در سنین مختلف متفاوت به نظر برسند. این فهرست را بررسی کنید و نگرانی های خود را با پزشک خود در میان بگذارید. با کمک هم می توانید در مورد گام های بعدی تصمیم بگیرید.
- علائم بیش فعالی در نوزادان
- علائم و نشانه های بیش فعالی در کودک 3ساله
- علائم بیش فعالی در کودک 4ساله
- علائم بیش فعالی در کودک 5 ساله
- بعلائم بیش فعالی در کودکان کلاس اول
- علائم بیش فعالی در نوجوانان
جمع بندی
بیش فعالی یک اختلال رفتاری است که می‌تواند در سنین مختلف تاثیرات متفاوتی داشته باشد، از مشکلات تمرکز و رفتارهای تکانشی در کودکان گرفته تا چالش‌های نظم و مدیریت زمان در بزرگسالان. شناسایی دقیق علائم و دریافت درمان به‌موقع می‌تواند نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی افراد داشته باشد. اگر شما یا کسی که می‌شناسید با این مشکلات روبه‌رو است، گروه توانبخشی راه کمال با تیم متخصص خود آماده است تا راه‌حل‌های علمی و فردی را برای مدیریت علائم بیش فعالی ارائه دهد. برای مشاوره و دریافت خدمات توانبخشی موثر، همین حالا با ما تماس بگیرید و نخستین گام را برای بهبود وضعیت خود بردارید.
منابع
مطالب مشابه
علائم ADHD در دختران اغلب به‌عنوان ویژگی‌های شخصیتی تلقی می‌شوند. به همین دلیل است که اغلب نادیده گرفته یا توجیه می‌شوند. اگر بیش فعالی در دختران تشخیص داده نشود، می‌تواند به مشکلاتی مانند عدم تطبیق شرایط در کلاس درس، عزت نفس پایین و سرزنش خود منجر شود. حتی می‌تواند سلامت روان را تا بزرگسالی تحت تأثیر قرار دهد.
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) به‌طور مؤثر به درمان اضطراب، افسردگی، و اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD) در کودکان کمک می‌کند. این روش با آموزش تکنیک‌هایی به کودکان برای تنظیم احساسات و رفتارهایشان کار می‌کند.
کاردرمانگران نقش حیاتی در راهنمایی کودکان قطع عضو در فرایند توانبخشی، به‌ویژه در استفاده از وسایل پروتزی ایفا می‌کنند. مشارکت آن‌ها از همان مرحله پیش از عمل جراحی آغاز می‌شود و بر مدیریت زخم و توصیه‌هایی برای تجهیزات تطبیقی تمرکز دارد که بیماران را برای جراحی آماده می‌کند.
اتیسم غیرکلامی زمانی است که کودک مبتلا به اوتیسم صحبت نمی‌کند، اما ممکن است انواع صداهای آوایی را تولید کند. اوتیسم غیرکلامی به این معنی نیست که کودک نمی‌تواند تعامل داشته باشد، یا کلمات و گفتار را درک کند. بلکه به این معناست که آن‌ها قادر به استفاده از زبان کلامی برای برقراری ارتباط نیستند.
لکنت زبان اختلالی گفتاری است که عضلات مورد استفاده برای صحبت کردن، به‌طور غیرقابل کنترلی منقبض شده یا حرکت می‌کنند و باعث مکث، صداهای ناخواسته و گیر کردن روی کلمات می‌شود.
کلاترینگ با ویژگی‌هایی مانند صحبت کردن بسیار سریع و استفاده از کلمات پُرکننده مانند «اِم» و «آه» همراه است. استفاده گاه‌به‌گاه از این کلمات در گفتار منسجم کاملاً عادی است، اما درصورت ابتلای کودک به این وضعیت، این ویژگی‌ها به عادتی همیشگی تبدیل شده و اغلب مانع از درک صحبت‌های او توسط دیگران می‌شوند.
زمانی که فردی اختلال لیسپ دارد، زبان خود را به گونه‌ای قرار می‌دهد که جریان هوای لازم برای تولید صداهای «س» و «ز» را مسدود یا تحریف می‌کند. این تحریف جریان هوا باعث می‌شود کودک به‌صورت نوک زبانی حرف بزند.
با گذشت زمان، کودکان مبتلا به سندرم رت مشکلات فزاینده‌ای در استفاده از عضلات کنترل‌کننده حرکت، هماهنگی و ارتباط پیدا می‌کنند. سندرم رت همچنین می‌تواند باعث تشنج و ناتوانی‌های ذهنی شود.
سندرم تورت، اختلالی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد تیک می‌شود. تیک‌ها، حرکات یا صداهایی هستند که کودک بارها و بارها تکرار می‌کند و قادر به کنترل آن‌ها نیست. به‌عنوان مثال، کودکان مبتلا به سندرم توره ممکن است مدام گلوی خود را صاف کنند یا چشمک بزنند.
تشخیص اولیه کف پای صاف در کودکان اغلب توسط متخصصان اطفال انجام می‌شود. اگر فرزند شما هیچ درد یا علائم دیگری را تجربه نکند، معمولاً نیازی به آزمایش بیشتر نیست. کودکانی که علائم دارند باید توسط متخصصان ارتوپدی کودکان معاینه شوند.