روان‌درمانی کودک نوعی درمان است که برای کمک به کودکان در درک و مدیریت احساسات، رفتارها و روابطشان طراحی شده است. این درمان، فضایی امن فراهم می‌کند که در آن کودکان می‌توانند درمورد احساسات خود صحبت کرده، افکار خود را کشف نموده و هرگونه چالشی را که ممکن است با آن روبرو باشند، اعم از مسائل مربوط به مدرسه، خانواده یا مشکلات شخصی، حل کنند.
درمانگران از تکنیک‌های مختلفی مانند بازی‌درمانی، قصه‌گویی و فعالیت‌های خلاقانه برای برقراری ارتباط با کودکان استفاده می‌کنند و تا به آن‌ها در بیان خود به روش‌هایی که برایشان طبیعی هستند، کمک کنند . هدف از روان‌درمانی، حمایت از کودکان در توسعه مهارت‌های مقابله‌ای، بهبود رفاه عاطفی و پرورش روابط سالم‌تر است.
انواع روان‌درمانی کودک
انواع مختلفی از روان‌درمانی وجود دارند و یکی از وظایف اصلی روان‌درمانگر کودک، شناسایی نوع درمان مناسب برای هر کودک و خانواده است. پس از یافتن نوع روان‌درمانی سازگار با وضعیتی خاص، می‌توان برنامه درمانی را اجرا کرد.
در اینجا برخی از انواع مختلف روان‌درمانی که معمولاً برای حمایت از کودکان و نوجوانان استفاده می‌شوند را بیان کرده‌ایم:
- درمان پذیرش و تعهد: این درمان به نوجوانان کمک می‌کند تا احساسات درونی خود را بپذیرند و درک کنند. همچنین مکانیسم‌های مقابله‌ای لازم برای رویارویی با احساسات و حرکت رو به جلو، به‌شیوه‌ای مثبت را به آن‌ها آموزش می‌دهد.
- درمان شناختی رفتاری: درمان شناختی رفتاری با بررسی الگوهای فکری گیج‌کننده یا تحریف‌شده نوجوانان، به بهبود رفتار، اضطراب و احساسات آن‌ها کمک می‌کند. درمانگران به بیماران توضیح می‌دهند افکارشان بر احساساتشان و به‌نوبه خود رفتارشان تأثیر می‌گذارند. در این درمان، کودکان یاد می‌گیرند که الگوهای فکری مضر را شناسایی کنند. درمانگر نیز به آن‌ها آموزش می‌دهد تا این زنجیره‌های فکری را بازآموزی کرده و با احساسات و رفتارهای مناسب‌تر پیش بروند. این درمان به‌ویژه برای نوجوانانی که با افسردگی، اضطراب یا مشکل در کنار آمدن با تجربیات آسیب‌زا دست و پنجه نرم می‌کنند، مفید است.
- درمان رفتاری دیالکتیکی: این درمان به‌ویژه برای نوجوانان بزرگ‌تر که با افکار مزمن خودکشی و رفتارهای خودآزاری سروکار دارند یا کسانی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی هستند، مناسب است. این درمان بر آموزش نحوه برخورد با تعارض و به عهده گرفتن مسئولیت افکار، احساسات و اعمال خود تمرکز دارد.
- خانواده درمانی: این درمان با ارائه حمایت و آموزش اعضای خانواده درمورد نحوه برقراری ارتباط مؤثر، مقابله با عوامل استرس‌زا و مدیریت تعارض، بر بهبود عملکرد روابط در خانواده تمرکز دارد.
- بازی‌درمانی: این درمان به‌ویژه برای کودکان خردسال مناسب است. بازی‌درمانی شامل استفاده از اسباب‌بازی، بلوک، عروسک، هنر و بازی برای کمک به کودک در شناسایی احساسات خود و بیان کلامی تجربیات خود است. بازی اغلب مسائل عمیق‌تر را آشکار می‌کند و همچنین می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای آموزش نحوه درک و مدیریت تعارضات، احساسات، آسیب‌های گذشته و رفتار به کودک استفاده شود.
- درمان روان‌پویشی: این درمان بر اهمیت درک انگیزه‌های پشت رفتار، افکار و احساسات کودک تأکید می‌کند. همچنین به شناسایی الگوهای رفتاری کمک می‌کند. این درمان اغلب شامل چندین جلسه در هفته است.
- درمان تشخیصی: درمان تشخیصی به حمایت از کودکان و تشخیص بیماری‌های روانی رایجی که بسیاری از کودکان و جوانان از آن رنج می‌برند، کمک می‌کند.
روان‌درمانگران کودک و نوجوان با چه کسانی کار می‌کنند؟
روان‌درمانگران کودک و نوجوان با بیماران 5 تا 18 ساله کار می‌کنند. آن‌ها همچنین چارچوب فکری خود را برای کار با والدین، خانواده‌ها و مراقبان به کار می‌برند. آن‌ها به سایر متخصصانی که با کودکان، جوانان و خانواده‌ها کار کرده، مشاوره ارائه می‌دهند و درک عمیق‌تری از رشد عاطفی کودک ایجاد می‌کنند.
روان‌درمانگران تجربه قابل توجهی در درمان موارد زیر دارند:
- افسردگی
- اضطراب
- مشکلات عاطفی و رفتاری پیچیده
- مشکلات تغذیه و روابط
- خودآزاری
- طیف وسیعی از مشکلات ناشی از آسیب و دلبستگی
- مسائل رشدی
- ترکیبی از موارد فوق
ارزیابی روان‌درمانی
درمانگر در طول ارزیابی برای روان‌درمانی کودک، ارزیابی کاملی برای درک نیازهای عاطفی، رفتاری و رشدی کودک انجام می‌دهد. او درمورد سابقه کودک، ازجمله هرگونه مشکل فعلی، پویایی خانواده و تجربیات مدرسه سؤالاتی می‌پرسد. جلسه ارزیابی ممکن است شامل صحبت با کودک و والدین یا سرپرستان او برای جمع‌آوری دیدگاهی جامع از عملکرد و نگرانی‌های کودک باشد.
ارزیابی به درمانگر کمک می‌کند تا رویکرد درمانی و اهداف مناسب را تعیین کند. والدین نیز ممکن است درمورد روند درمان، انتظارات و هر سؤالی که درمورد جلسات آینده دارند، صحبت کنند.
پس از ارزیابی و صحبت با کودک یا نوجوان و والدین او، تصمیمات درمورد مراحل بعدی گرفته می‌شوند. تمام اعضا باید دلیل شروع درمان را درک کنند و با آن موافق باشند.
روند درمان
درمانگر در جلسه روان‌درمانی با توجه به سن کودک او را درگیر می‌کند تا احساسات و رفتارهایش را بررسی نماید. برای کودکان کوچک‌تر، جلسات اغلب شامل بازی‌درمانی است و کودک از اسباب‌بازی‌ها، بازی‌ها یا هنر برای بیان خود استفاده می‌کند. برای کودکان بزرگ‌تر، درمانگر از گفتگوی مستقیم‌تر استفاده کرده و بر روی مسائل یا تجربیات خاص تمرکز می‌کند.
درمانگر همچنین بر روی توسعه استراتژی‌های مقابله‌ای و مهارت‌های حل مسئله کار خواهد کرد. جلسات معمولاً شامل ترکیبی از فعالیت‌های درمانی، بحث‌ها و گاهی‌اوقات بازخورد به والدین درمورد پیشرفت و راه‌های حمایت از کودک در خانه هستند. هدف کلی، ایجاد محیطی حمایتی است که در آن کودک احساس راحتی و درک کند.
روان‌درمانی کودک می‌تواند از چند جلسه تا دو سال طول بکشد. گاهی‌اوقات چند جلسه می‌توانند مشکلات را حل کنند. گاهی‌اوقات درمان به زمان بیشتری نیاز دارد و روان‌درمانگر ممکن است پیشنهاد دهد به‌مدت یک سال یا بیشتر با کودک کار کند. برخی از کودکان نیز مشکلاتی دارند که می‌توانند از درمان فشرده‌تر (سه بار در هفته) بهره‌مند شوند.
جلسات درمانی فردی با کودک 50 دقیقه طول می‌کشند. جلسات خانوادگی 1 تا 1.5 ساعت هستند.
کودکان معمولاً به‌تنهایی در جلسات شرکت می‌کنند. کودکان بزرگ‌تر معمولاً قادر به صحبت درمورد مشکلات خود هستند، در حالی که کودکان کوچک‌تر می‌توانند در طول جلسات بازی یا نقاشی کنند.
گاهی‌اوقات کودکان در برقراری ارتباط ازطریق کلمات یا بازی مشکل دارند. روان‌درمانگران کودک نحوه واکنش آن‌ها به جلسه و نحوه ارتباط کودک با آن‌ها را برای درک معنای رفتارشان مشاهده می‌کنند. آن‌ها سعی می‌کنند کودکان را هر هفته در زمان و اتاق یکسانی ببینند. درواقع روالی قابل پیش‌بینی از کار پشتیبانی می‌کند.
اثربخشی روان‌درمانی
گاهی‌اوقات روان‌درمانی حتی برای آزاردهنده‌ترین علائم نیز تفاوت قابل توجهی ایجاد می‌کند. بااین‌حال، درمان فقط درمورد خلاص شدن از شر علائم ناخواسته نیست. هدف آن کمک به کودک برای استفاده بهتر از فرصت‌ها و روابط آینده است.
هدف از درمان کودکان بسیار خردسال، کمک به آن‌ها در ورود به مسیر رشد سالم است.
تحقیقات نشان می‌دهند که روان‌درمانی به‌ویژه در درمان افسردگی، اضطراب یا اختلالات رفتاری و اختلالات رشدی مؤثر است. شواهدی از نتایج خوب روان‌درمانی برای دخترانی که مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند و کودکانی که محرومیت و بی‌توجهی را تجربه کرده‌اند، وجود دارند.
نتایج نشان‌دهنده بهبود طولانی‌مدت بوده که با گذشت زمان پایدار شده است.
مزایای روان‌درمانی برای نوجوانان و کودکان
روان‌درمانی مشکلات سلامت روان کودکان و نوجوانان را شناسایی و درمان می‌کند. همچنین به درک خود و نحوه ارتباط با دیگران کمک می‌کند.
احساسات در دوران کودکی و نوجوانی می‌توانند شدید باشند و هر تغییری در روال زندگی یا زندگی خانوادگی کودک می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت روان او داشته باشد.
کودکی و نوجوانی سال‌های رشدی بسیار مهمی هستند و مشکلات مربوط به عزت نفس و عدم اعتمادبه‌نفس می‌توانند تأثیر مخربی بر رشد داشته باشند و تا بزرگسالی نیز ادامه یابند.
تیم روان‌درمانگران گروه توانبخشی راه کمال از دانش و تجربه خود استفاده کرده تا مشکلات کودکان و نوجوانان را برطرف کنند. آن‌ها با هدف بهبود خلق و خو، عزت نفس و اعتمادبه‌نفس کودک، و در عین حال آموزش مدیریت موقعیت‌های استرس‌زا، با والدین همکاری نزدیک دارند.
خطرات و عوارض جانبی روان‌درمانی
در هر درمان روانشناختی، خطر بدتر شدن قبل از بهبودی وجود دارد. درواقع رفتار کودک ممکن است در کوتاه‌مدت و قبل از بهبودی، بدتر شود.
این مسئله می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. کودکان گاهی‌اوقات متوجه می‌شوند که جلسات روان‌درمانی، احساسات، افکار و خاطرات ناخواسته‌ای را برمی‌انگیزند. درنتیجه نسبت به درمانگر بی‌تفاوت می‌شوند یا تمایلی به شرکت در جلسات بعدی نشان نمی‌دهند.
گاهی‌اوقات نیز کودکان در طول درمان سخت کار می‌کنند و این مسئله انرژی عاطفی زیادی را می‌طلبد. بیشتر کودکان، ازجمله کسانی که نسبت به درمان دیدگاهی منفی دارند، به درمان وابسته شده و تعطیلات یا جلسات لغوشده باعث آزارشان می‌شوند.
جمع‌بندی
روان‌درمانی کودک، ابزاری حیاتی برای کمک به کودکان و نوجوانان در مواجهه با چالش‌های عاطفی، رفتاری و رشدی است. این نوع درمان که توسط متخصصان روان‌درمانگر کودک ارائه می‌شود، فضایی امن و حمایتی را فراهم کرده تا کودکان بتوانند احساسات خود را درک کنند، با آسیب‌ها کنار بیایند و مهارت‌های مقابله‌ای لازم را بیاموزند. روان‌درمانگران با استفاده از تکنیک‌های متنوعی چون بازی‌درمانی، رفتاردرمانی شناختی و خانواده درمانی، به کودکان کمک می‌کنند تا الگوهای فکری منفی را تغییر دهند، روابط سالم‌تری برقرار کنند و در مسیر رشد سالم گام بردارند. تشخیص زودهنگام و مداخله به‌موقع، نقشی کلیدی در بهبود بلندمدت و شکوفایی پتانسیل کامل کودک دارند و می‌توانند تأثیرات مخرب مشکلات روانی را در طول زندگی به حداقل برسانند.
منابع
سوالات متداول
اگرچه حق حفظ حریم خصوصی در درمان برای افراد خردسال محدود است، برخی از درمانگران قبل از درمان، رضایت والدین را برای حفظ حریم خصوصی درخواست می‌کنند. بیماران باید بتوانند افکار، احساسات، تجربیات و رفتارهای خود را در درمان بدون نگرانی از قضاوت شدن آشکار کنند. علاوه‌براین، آن‌ها باید مطمئن باشند که درمانگرشان این اطلاعات را برای والدینشان فاش نخواهد کرد.
مطالب مشابه
تشخیص اولیه کف پای صاف در کودکان اغلب توسط متخصصان اطفال انجام می‌شود. اگر فرزند شما هیچ درد یا علائم دیگری را تجربه نکند، معمولاً نیازی به آزمایش بیشتر نیست. کودکانی که علائم دارند باید توسط متخصصان ارتوپدی کودکان معاینه شوند.
درمان کف پای صاف عموماً در دوران کودکی و حتی تا بزرگسالی امکان‌پذیر است، اگرچه رویکرد و میزان موفقیت آن ممکن است متفاوت باشد. اصلاح کف پای صاف در سنین پایین‌تر مؤثرتر است؛ زیرا استخوان‌های پا بسیار انعطاف‌پذیر هستند.
روان‌درمانی کودک نوعی درمان است که برای کمک به کودکان در درک و مدیریت احساسات، رفتارها و روابطشان طراحی شده است. این درمان، فضایی امن فراهم می‌کند که در آن کودکان می‌توانند درمورد احساسات خود صحبت کرده، افکار خود را کشف نموده و هرگونه چالشی را که ممکن است با آن روبرو باشند، اعم از مسائل مربوط به مدرسه، خانواده یا مشکلات شخصی، حل کنند.
برای دانش‌آموزانی که دچار نقص حافظه فعال هستند، مانند کسانی که ناتوانی یادگیری دارند، از دست دادن اطلاعات ذخیره‌شده می‌تواند مانع بزرگی برای یادگیری باشد.
گروه توانبخشی راه کمال، یکی از بهترین مراکز کاردرمانی در تهران است که با بهره‌گیری از کادری مجرب و دلسوز، خدمات تخصصی کاردرمانی را در محیطی مجهز و کودک‌پسند ارائه می‌دهد.
اتاق‌های حسی فضاهایی چندمنظوره هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از افراد، ازجمله کسانی که با چالش‌های پردازش حسی، معلولیت‌ها یا نیازهای درمانی خاص روبرو هستند، کمک کنند.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی معمولاً در زمینه‌هایی مانند خواندن، رمزگشایی زبان، املا، واژگان یا یادآوری موارد مشکلی ندارند؛ بااین‌حال، ممکن است در ادراک بصری، فضایی یا لمسی دچار مشکل شوند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی ممکن است در پردازش و درک کلمات، جملات و دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند. آن‌ها ممکن است در فهم معنا، زمینه و ظرافت‌های زبان دچار مشکل شوند.
اختلال زبان بیانی، که به آن تأخیر گفتار بیانی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با ناتوانی در استفاده از کلمات و ساخت جملات متناسب با سن کودک، مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای تشکیل جملات منسجم، پیدا کردن کلمات مناسب و انتقال مؤثر پیام‌های خود با مشکل روبرو شوند.
تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.