کودک مبتلا به اوتیسم در درک عواقب رفتارهای خود مشکل دارد. بنابراین تنبیه کردن او به‌خاطر بروز رفتارهای نامناسب روشی غیرمنطقی است. درواقع شناخت رفتارهای کودک به شما کمک می‌کند راحت‌تر با او ارتباط برقرار کنید. در این مطلب به بررسی رفتارهای مختلف کودک مبتلا به اوتیسم و روشهای مدیریت رفتارهای او می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
ویژگی‌های کودک مبتلا به اختلال اوتیسم
اختلال اوتیسم، اختلال رشدی است و بر نحوه تعامل و ارتباط کودکان با دیگران تأثیر می‌گذارد. برخی از کودکان مبتلا به این اختلال قادر به صحبت کردن هستند و درنهایت می‌توانند به‌تنهایی زندگی کنند. اما برخی دیگر حتی قادر به حرف زدن نیستند.
بسیاری از رفتارهای کودکان مبتلا به اوتیسم ناشی از تلاش آنها برای بیان نیازها یا خواسته‌هایشان یا درک هنجارها و نشانه‌های اجتماعی هستند. بنابراین نباید به‌خاطر این رفتارها آنها را تنبیه کنید، بلکه باید به‌دنبال راهی برای درک بهتر رفتارهای آنها باشید.
در اینجا به بررسی ویژگی‌های کودکان مبتلا به اوتیسم می‌پردازیم:
- ممکن است نتوانند ارتباطات غیرکلامی شما را درک کنند و معمولاً به لبخند یا اخم شما واکنش نشان نمی‌دهند.
- متوجه استعاره‌ها، کنایه‌ها و جوک‌ها نمی‌شوند. بنابراین باید منظور خود را واضح برای آنها توضیح دهید.
- قادر به مدیریت مراحل پیچیده فعالیت‌های مختلف نیستند. بنابراین سعی کنید مکالمات را به‌صورت متمرکز و ساده بیان کنید.
- معمولاً تمایل دارند در زمانی خاص فقط درمورد چیزی که واقعاً علاقه دارند صحبت کنند. همچنین ممکن است بخواهند بارها و بارها درخصوص موضوع مورعلاقه خود حرف بزنند.
- مسائل را متفاوت از شما می‌بینند. در برخی موارد شما متوجه صداها، مزه‌ها، بوها و ... نمی‌شوید اما آنها تمام حواس را به‌خوبی درک کرده و گاهی نیز ازنظر جسمی احساس درد می‌کنند.
- قادر به برقراری ارتباط با دیگران نیستند و در برقراری تماس چشمی مشکل دارند.
- نسبت به همسالان و بزرگسالان، پرخاشگری فیزیکی مانند گاز گرفتن، تف کردن یا لگد زدن نشان میدهند.
- معمولاً با گاز گرفتن دست و انگشتان خود، ضربه زدن به سر خود و ... به خود آسیب می‌رسانند.
- رفتارهای خودتحریکی مانند تکان دادن دست یا پا از خود نشان میدهند.
حتما بخوانید: ماساژ کودکان اتیسم
برقراری ارتباط با کودکان مبتلا به اوتیسم
یادگیری مهارت‌های لازم برای برقراری ارتباط با کودک مبتلا به اوتیسم برای والدین بسیار مهم است. درواقع ناتوانی والدین برای برقراری ارتباط باعث ناراحتی شدید کودک میشود. بنابراین سعی کنید اطلاعات کافی درخصوص این اختلال و نحوه رفتار با فرزند خود کسب کنید. در ادامه به توضیح راهکارهایی مناسب برای ارتباط مؤثر با کودک مبتلا به اوتیسم می‌پردازیم:
- صبور باشید: کودک مبتلا به اوتیسم برای پردازش اطلاعات به زمان بیشتری نیاز دارد. بنابراین در طول مکالمه با سرعت کمتری پیش بروید و سعی کنید مکث‌های طولانی‌تری داشته باشید.
- به کودک بیاموزید چگونه خشم خود را بدون پرخاشگری ابراز کند: کودکان مبتلا به اوتیسم باید بدانند مجبور نیستند خشم و ناامیدی خود را سرکوب کنند. بنابراین راهکارهایی برای بروز خشم بدون پرخاشگری به آنها بیاموزید. از تکنیک‌های خودآرام‌سازی برای کنترل احساسات استفاده کنید. یکی از روشهای ساده خودآرام‌سازی تنفس ازطریق بینی است. به کودک بگویید چشم‌های خود را ببندد و چیزی را که دوست دارد (مانند بچه‌گربه یا تفریح موردعلاقه خود) تصور کند. همچنین در برخی موارد در آغوش گرفتن کودک به آرام شدن او کمک می‌کند.
- انعطاف‌پذیر باشید: نسبت به رفتارهای کودک حساس و زودرنج نباشید. همان‌طور که می‌دانید کودکان مبتلا اوتیسم در بیان و کنترل احساسات خود مشکل دارند. بنابراین از رفتارهای آنها ناراحت یا عصبی نشوید.
- او را تشویق کنید: کودک مبتلا به اوتیسم نسبت به تشویق و تحسین واکنش بهتری نشان میدهد. بنابراین اگر رفتار خوبی مشاهده کردید، او را تشویق کنید و درخصوص رفتارهای مثبت او حرف بزنید.
- به رفتارهای آزاردهنده کودک توجه نکنید: گاهی‌اوقات کودک مبتلا به اوتیسم رفتارهای آزاردهنده اما غیرمخربی از خود نشان میدهد و سعی می‌کند توجه شما را به رفتارهای خود جلب کند. به‌عنوان مثال، رفتارهای خودتحریکی مانند تکان دادن دست را بروز میدهد. در این حالت به رفتارهای بد او که باعث ایجاد مشکل یا آسیب به دیگران نمی‌شوند، توجه نکنید.
- ازطریق ورزش با کودک تعامل داشته باشید: کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً دامنه توجه کوتاهی دارند. این ویژگی آنها در هنگام برقراری ارتباط به‌وضوح دیده میشود. ورزش، دویدن و بازی کردن به آرامش کودک کمک می‌کنند و باعث می‌شوند زمان بیشتری را در کنار کودک باشید.
- مهربان باشید: کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب نیاز دارند مانند سایر کودکان در آغوش گرفته شوند. البته برخی از کودکان اوتیسم نسبت به لمس فیزیکی حساس هستند. بنابراین پیش از بغل کردن کودک به علایق او توجه کنید و هرگز محبت جسمی را به‌صورت ناخواسته به او تحمیل نکنید.
- عشق و علاقه خود را نشان دهید: کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در نشان دادن احساسات خود مشکل داشته باشند. اما هنوز باید بدانند آنها را دوست دارید. برای ابراز علاقه، مراقبت و حمایت به شیوه موردعلاقه آنها عمل کنید.
- به کودک خود ایمان داشته باشید: کودک مبتلا به اوتیسم قبل از هر چیز یک کودک است. او فردی در حال رشد با مهارت‌های ناشناخته است. به کاری که کودک می‌تواند انجام دهد ایمان داشته باشید و توانایی‌های او را به‌خاطر بیماری‌اش زیر سؤال نبرید.
- در رفتار با فرزند خود به روتین‌ها پایبند باشید: بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم خواهان ثبات و نظم هستند و مختل شدن روالهای معمول و مواجهه با موقعیت‌های غیرمنتظره برای آنها مشکل‌ساز هستند. بنابراین به برنامهای قابل پیش‌بینی پایبند باشید و فعالیت‌های روزمره کودک را طبق برنامه پیش ببرید.
- محیط کودک را کنترل کنید: برای کودکان مبتلا به اوتیسم، آرام و مساعد بودن محیط اطراف اهمیت زیادی دارد. پر کردن محل بازی یا اتاق خواب با اسباب‌بازی‌ها و اشیاء موردعلاقه این کودکان می‌تواند در آنها احساس امنیت و راحتی بیشتری ایجاد کند. همچنین سعی کنید از موقعیت‌هایی که باعث تحریک کودکان اوتیسم می‌شوند، اجتناب کنید. به‌عنوان مثال، مکان‌های شلوغ یا پر سر و صدا برای بعضی از کودکان مبتلا به اوتیسم آزاردهنده هستند. اتاق مناسب برای کودک اوتیستیک فضایی آرام و رشددهنده را برای فرزندتان ایجاد می کند.
- به‌طور واضح ارتباط برقرار کنید: بهتر است هنگام ارتباط با کودک مبتلا به اوتیسم از زبان ساده استفاده کنید. این کودکان اغلب در درک ظرافت‌های زبان یا زبان بدن با مشکل مواجه می‌شوند.
- ایمنی را در اولویت قرار دهید: بسیاری از رفتارهای کودکان مبتلا به اوتیسم به خود آنها یا دیگران آسیب نمی‌زنند. بااین‌حال، هر زمان که کودک شروع به نشان دادن واکنش‌های فیزیکی کرد، باید از امنیت او و اطرافیانش مطمئن شوید. اگر عصبانیت کودک را به‌سختی میتوانید متوقف کنید، حتماً اجسام سخت یا تیز را از دسترس او دور نگه دارید.
- به متخصص مراجعه کنید: اگر قادر به مدیریت رفتارهای فرزند خود نیستید، حتماً به متخصص اطفال یا روانشناس مراجعه کنید. آنها از روشهای مختلف برای کنترل رفتارهای فرزند شما استفاده می‌کنند.
- مراقب خودتان باشید: گاهی‌اوقات از دوستان یا خانواده بخواهید مراقبت فرزند شما باشند و استراحت کنید. خستگی باعث میشود رفتاری غیرمنطقی و نامناسب با فرزند خود داشته باشید.
جمع بندی
مراقبت و نگهداری از کودکان مبتلا به اوتیسم نیازمند شناخت دقیق اصول و روشهای تخصصی است که به بهبود رفتار و تعاملات اجتماعی آنها کمک می‌کند. با پیروی از شیوه‌های صحیح، می‌توان فضای امن و حمایتی را برای رشد و پیشرفت این کودکان ایجاد کرد. گروه توانبخشی راه کمال با تیم مجرب و متخصص خود، آماده است تا والدین را در این مسیر همراهی کند. برای مشاوره و دریافت اطلاعات بیشتر، همین حالا با ما تماس بگیرید.
منابع
سوالات متداول
در ابتدا باید با معلمها و مسئولان مدرسه فرزندتان همکاری کنید تا رویکردی مشترک برای نظم و انضباط ایجاد کنید. داشتن انتظارات و استراتژیهای مشابه به کودکان این امکان را میدهد که آموختههای خود را از مدرسه به خانه (یا برعکس) منتقل کنند.
مطالب مشابه
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارت‌اند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان میدهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگی‌های اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف میشود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام میدهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام میدهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا میشود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص میشود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه میشود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.