برای شناسایی و حمایت از کودکان مبتلا به اوتیسم، آگاهی از اختلال طیف اوتیسم (ASD) و علائم آن در سنین کودکی ضروری است. اوتیسم، اختلالی رشدی است که بر نحوه ارتباط، تعامل اجتماعی و رفتار کودک تأثیر می‌گذارد. تشخیص زودهنگام این اختلال، به‌ویژه در کودک 4 ساله، می‌تواند زمینه‌ساز ارائه مداخلات مؤثر و حمایت‌های لازم برای بهبود کیفیت زندگی و رشد مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کودک باشد. داشتن درک روشن از این علائم و اقدام به موقع می‌تواند تغییرات مثبتی را در مسیر رشد کودک ایجاد کند. در اینجا به بررسی علائم اوتیسم در کودکان 4 ساله می‌پردازیم:
چالش‌های اجتماعی و ارتباطی
یکی از علائم برجسته اوتیسم در کودکان 4 ساله، مشکلات در تعاملات اجتماعی و ارتباطی است. برخی از نشانه‌های رایج عبارت‌اند از:
- مشکل در تماس چشمی و شناخت حالات صورت. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در برقراری تماس چشمی یا حفظ آن مشکل داشته باشند و قادر به تفسیر حالات صورت یا واکنش به احساسات دیگران نباشند.
- تأخیر یا محدودیت در مهارت‌های گفتاری و زبانی. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم در سن 4 سالگی ممکن است رشد گفتار کندتری داشته باشند یا مهارت‌های زبانی محدودی از خود نشان دهند. آن‌ها ممکن است در آغاز یا ادامه مکالمات، استفاده از حرکات مناسب یا درک معنای کلمات با مشکل روبه‌رو شوند.
- مشکل در درک و مشارکت در تعاملات اجتماعی. این کودکان ممکن است در شناسایی نشانه‌های اجتماعی یا پیروی از هنجارهای اجتماعی دچار مشکل شوند. آن‌ها ممکن است در آغاز یا پاسخ به تعاملات اجتماعی با مشکل روبه‌رو شوند و علاقه‌ای به بازی یا ارتباط با همسالان خود نداشته باشند.
رفتارهای تکراری و علایق محدود
یکی دیگر از علائم رایج اوتیسم در کودکان 4 ساله، رفتارهای تکراری و علایق محدود است. این رفتارها ممکن است به شکل‌های مختلفی بروز کنند، از جمله:
- حرکات و رفتارهای تکراری. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به انجام حرکات تکراری مانند تکان دادن دست‌ها، تکان دادن یا چرخاندن اشیاء بپردازند. همچنین، آن‌ها ممکن است در فعالیت‌هایی مانند ردیف کردن اسباب بازی‌ها یا تکرار صداها و عبارات خاص شرکت کنند.
- علایق و مشغله‌های محدود. بسیاری از کودکان 4 ساله مبتلا به اوتیسم علاقه شدیدی به موضوعات خاص پیدا می‌کنند و ممکن است بیشتر وقت خود را به این علایق اختصاص دهند. این موضوعات می‌توانند بخش بزرگی از بازی‌ها، مکالمات و فعالیت‌های روزمره آن‌ها را تشکیل دهند.
- مقاومت در برابر تغییر. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در برابر تغییرات در روتین‌ها یا محیط خود مقاومت نشان دهند. آن‌ها معمولاً ترجیح می‌دهند که همه‌چیز پیش‌بینی‌پذیر و ثابت باشند و در صورت ایجاد تغییرات، احساس ناراحتی یا اضطراب می‌کنند.
حساسیت‌های حسی
حساسیت‌های حسی یکی از ویژگی‌های رایج در کودکان مبتلا به اوتیسم است که می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند، از جمله:
- افزایش حساسیت به صداها. کودکان 4 ساله مبتلا به اوتیسم ممکن است به صداهای بلند یا فرکانس‌های خاص حساسیت بیشتری داشته باشند. آن‌ها ممکن است در پاسخ به این صداها گوش‌های خود را بپوشانند، دچار اضطراب شوند یا به روش‌های دیگری از آن‌ها اجتناب کنند.
- حساسیت به بافت‌ها یا لباس‌ها. برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است حساسیت بالاتری نسبت به بافت‌های خاص مانند پارچه‌های لباس یا بافت مواد غذایی داشته باشند. این کودکان ممکن است ناراحتی یا بیزاری نسبت به احساسات لمسی خاص نشان دهند. (درباره اختلال حس لامسه بیشتر بدانید)
- واکنش‌های غیرمعمول به نور یا بو. برخی از کودکان 4 ساله مبتلا به اوتیسم به نورهای شدید یا بوهای خاص حساسیت زیادی دارند. آن‌ها ممکن است در محیط‌های با نور زیاد احساس ناراحتی کنند یا نسبت به بوهای خاص واکنش منفی نشان دهند.
سایر علائم اوتیسم در کودکان 4 ساله
این علائم معمولاً با برخی از علائم دیگر ذکر شده در بالا همراه هستند:
-
بیشفعالی یا توجه کوتاه
-
تکانشگری
-
پرخاشگری
-
خودآسیبی، که ممکن است شامل مشت زدن یا خراشیدن باشد
-
کج‌خلقی
-
واکنش‌های غیرعادی به صداها، بوها، مزه‌ها، مناظر یا بافت‌ها
-
عادات غذایی نامنظم و خوابیدن
-
واکنش‌های احساسی نامناسب
-
نشان دادن فقدان ترس یا ترس بیشتر از حد انتظار
معنای «در طیف اوتیسم بودن» چیست؟
اختلال طیف اوتیسم (ASD) شامل مجموعه‌ای گسترده از علائم و نشانه‌ها است. یک کودک اوتیستیک ممکن است در برخی جنبه‌های زندگی خود به حمایت کمتری نیاز داشته باشد، در حالی که در جنبه‌های دیگر به پشتیبانی بیشتری نیاز دارد.
کودک مبتلا به اوتیسم که به حداقل حمایت نیاز دارد ممکن است:
- علاقه کمی به تعاملات اجتماعی یا فعالیت‌های اجتماعی داشته باشد
- در شروع تعاملات اجتماعی یا حفظ مکالمات مشکل داشته باشد
- در برقراری ارتباط مناسب (مانند تنظیم حجم یا لحن صدا، درک زبان بدن یا نشانه‌های اجتماعی) مشکل داشته باشد
- در سازگاری با تغییرات روتین یا رفتار مشکل داشته باشد
- در یافتن دوستان مشکل داشته باشد
کودک اوتیستیک که به حمایت متوسط یا روزانه نیاز دارد ممکن است:
- مشکل در سازگاری با تغییرات در روال یا محیط اطراف خود داشته باشد
- دچار کمبود مهارت‌های قابل توجه در ارتباط کلامی و غیرکلامی باشد
- چالش‌های رفتاری شدید و مشهود داشته باشد
- رفتارهای تکراری که زندگی روزمره آن‌ها را مختل می‌کند، داشته باشد
- در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران مشکل داشته باشد
- علایق خاص و محدود داشته باشد
کودک اوتیستیک که به حمایت روزانه قابل توجهی نیاز دارد ممکن است:
- دارای مشکلات شدید در ارتباط کلامی یا غیرکلامی باشد
- توانایی محدودی برای برقراری ارتباط داشته باشد و فقط زمانی که نیاز فوری داشته باشد صحبت کند
- تمایل بسیار کمی به مشارکت در تعاملات اجتماعی داشته باشد
- در کنار آمدن با تغییرات غیرمنتظره در روال یا محیط زندگی خود مشکلات زیادی داشته باشد
- در تغییر تمرکز یا جلب توجه خود به مسائل جدید با مشکلات عمده‌ای مواجه شود
- علایق یا وسواس‌های ثابت و غیرقابل تغییر داشته باشد که مشکلات جدی ایجاد کند
- رفتارهای تکراری یا محدودکننده‌ای از خود نشان دهد که باعث آسیب‌های قابل توجهی شود
کلام پایانی
اوتیسم ممکن است یک تشخیص چالش‌برانگیز برای والدین باشد، اما باید به یاد داشته باشید که کمک و پشتیبانی‌های زیادی در دسترس است. با شناسایی علائم اوتیسم در کودکان 4 ساله و اقدام به موقع، والدین می‌توانند به فرزندان خود در دستیابی به پتانسیل کاملشان کمک کنند. اگر در مورد رشد کودک خود نگرانی دارید، بهتر است با متخصص اطفال مشورت کرده و اقداماتی برای دریافت کمک و پشتیبانی مورد نیاز کودک خود انجام دهید. تیم ما به والدین و کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند تا بهترین امکانات درمانی و توانبخشی را دریافت کنند. برای مشاوره تخصصی و دریافت خدمات درمانی، همین حالا با گروه توانبخشی راه کمال تماس بگیرید و گام‌های مؤثری برای بهبود کیفیت زندگی کودک خود بردارید.
منابع
مطالب مشابه
اختلال هماهنگی رشدی (DCD)، اختلالی عصبی است که تعادل، هماهنگی و مهارت‌های حرکتی بیمار ازجمله مهارت‌های حرکتی ظریف، درشت و برنامه‌ریزی حرکتی را دچار مشکل می کند.
یکی از نکات مهم در هنگام یافتن مرکز درمانی اوتیسم، نزدیکی مرکز به محل زندگی بیمار است. در این صورت والدین با خیالی آسوده مراحل درمان فرزند خود را شروع می‌کنند. اگر در شمال تهران ساکن هستید و به مرکز درمانی اوتیسم نیاز دارید، گروه توانبخشی راه کمال با بهره‌گیری از تیمی مجرب و حرفه‌ای، خدمات تخصصی و نوین برای درمان کودک شما ارائه می‌دهد.
فلج مغزی، بیماری مادام‌العمری است که به درمان‌های طولانی‌مدت نیاز دارد. درحالی‌که اثربخشی بوتاکس در تسکین اسپاستیسیته در افراد مبتلا به فلج مغزی ثابت شده است، اثرات آن موقتی هستند.
امتناع کودک از غذا خوردن می‌تواند برای والدین ناراحت‌کننده باشد. مقداری بدغذایی در زمان غذا خوردن برای هر نوزاد یا کودک نوپایی طبیعی است، اما باید به‌مرور زمان از بین برود. هنگامی که بدغذایی یا مشکلات تغذیه ماه‌ها یا سال‌ها طول می‌کشند، ممکن است مشکلی پزشکی یا رفتاری در ریشه علائم آن‌ها وجود داشته باشد.
اختلال بلع یا دیسفاژی به معنی ناتوانی در عبور آسان غذا یا مایعات از دهان، گلو و سپس مری و معده در طی فرایند بلعیدن است. این اختلال می‌تواند منجر به آسپیراسیون (ورود غذا یا مایعات به نای و ریه‌ها) شود.
اگر با کودکی اوتیسمی زندگی یا کار کنید، می‌دانید که بال بال زدن در اوتیسم، رفتاری خودتحریکی (استیمینگ) در نظر گرفته می‌شود. کودک مبتلا به اوتیسم از رفتارهای استیمینگ برای خودتنظیمی احساسات یا اضطراب خود استفاده می‌کند.
رفتاردرمانی شناختی بر این ایده استوار است که احساسات، افکار و رفتارهای ما همگی به هم مرتبط هستند و می‌توانند بر یکدیگر تأثیر بگذارند. وقتی کودکان احساس اضطراب یا افسردگی می‌کنند، به‌راحتی در چرخه افکار منفی یا غیرمفید گرفتار می‌شوند.
اصطلاح «اوتیسم با عملکرد بالا» تشخیص پزشکی رسمی نیست، بلکه به‌طور عمومی برای اشاره به افرادی استفاده می‌شود که به‌طور نسبی نیاز به حمایت کمتری دارند و قادرند به‌طور مستقل‌تری در زمینه‌هایی مانند خواندن، نوشتن، صحبت کردن و مدیریت مهارت‌های زندگی عمل کنند.
انواع اختلالات رفتاری شایع در کودکان شامل این موارد هستند:اختلال نقص توجه و بیشفعالی (ADHD)، اوتیسم ، سلوک (CD)، اختلالات یادگیری، نافرمانی مقابله‌ای (ODD)، انفجاری متناوب، وسواس فکری- عملی (OCD)، دو قطبی، اضطرابی، اختلالات خوردن و ...
سندروم ساوان حالتی نادر است که در آن بیمار مبتلا به اختلالات رشدی، مهارت‌های چشمگیری در حوزه‌ای خاص از خود نشان می‌دهد. این سندرم اغلب با اختلال طیف اوتیسم (ASD) مرتبط است.