افراد مبتلا به اختلال حس لامسه، بسیار شدیدتر از دیگران نسبت به لمس واکنش نشان می‌دهند. این اختلال اغلب نشانه مشکلاتی در پردازش حسی است که در نحوه برخورد مغز با چیزهایی که می‌بینیم، می‌شنویم یا احساس می‌کنیم، اختلال ایجاد می‌کنند. اختلال حس لامسه باعث می‌شود بیمار قادر به تحمل لمس بافت‌های مختلف نباشد و حتی گاهی در هنگام لمس، احساس درد کند. همچنین باعث می‌شود انجام کارهای عادی مانند پوشیدن لباس یا غذا خوردن سخت‌تر از حد معمول باشد.
با توجه به اینکه حس لامسه برای شناخت دنیای اطراف ازطریق احساس اشیاء بسیار مهم است، اختلال در آن منجر به واکنش شدید در برابر لمس و تماس می‌شود.
حساسیت لمسی می‌تواند با مشکلاتی مانند اوتیسم، اختلال پردازش حسی، اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی و اختلالات اضطراب مرتبط باشد. افراد مبتلا به این ناهنجاری‌ها ممکن است به‌دلیل تفاوت در نحوه پردازش اطلاعات حسی توسط مغزشان، حساسیت بیشتری به لمس، بافت‌ها یا پارچه‌های مختلف داشته باشند.
علائم اختلال حس لامسه
اختلال حس لامسه در هر فردی به‌شکلی متفاوت ظاهر می‌شود. برخی از افراد مبتلا به این اختلال، احساس برخی لباس‌ها یا پارچه‌ها را دوست ندارند. برخی دیگر ممکن است در هنگام پوشیدن کفش احساس ناراحتی داشته باشند، از وسایلی مانند رنگ‌های انگشتی یا خمیر بازی دوری کنند و از بغل کردن یا بوسیدن لذت نبرند.
همچنین افراد مبتلا به حساسیت لمسی اغلب در هنگام خوردن بافت‌های مختلف مواد غذایی مشکل دارند یا از برخی کارهای روزمره مانند مسواک زدن و کوتاه کردن ناخن‌های خود خوششان نمی‌آید. با تشخیص زودهنگام این علائم، می‌توان در اسرع وقت از روش‌های درمانی مناسب استفاده کرد.
چه چیزی باعث اختلال حس لامسه می‌شود؟
محققان هنوز در حال کشف این موضوع هستند که چرا برخی از افراد به لمس حساس‌تر هستند، اما به نظر می‌رسد که علت آن مرتبط با مسائل ژنتیکی و محیطی است. در ادامه دلایل این اختلال را بررسی می‌کنیم:
عوامل ژنتیکی و حساسیت لمسی
ژن‌ها نقشی مهم در نحوه برخورد مغز ما با آنچه احساس می‌کنیم (مانند لمس) ایفا می‌کنند. برخی از افراد ممکن است تفاوت‌های ژنی خاصی داشته باشند که آنها را نسبت به لمس یا سایر ورودی‌های حسی حساس‌تر می‌کنند. بنابراین مغز آنها ممکن است سیگنال‌های مربوط به لمس را به‌طور متفاوتی ارسال و دریافت کند و باعث شود برخی از بافت‌ها یا لمس‌ها طاقت‌فرسا به نظر برسند.
دانشمندان هنوز در حال تحقیق درمورد این موضوع هستند که کدام ژن‌های خاص باعث حساسیت به لمس می‌شوند. آگاهی بیشترمی‌تواند به ایجاد راه‌های بهتر برای حمایت از افراد مبتلا به اختلال حس لامسه کمک کند. با تحقیقات مداوم، امید به درک بهتر این حساسیت‌ها و یافتن راه‌های مؤثر برای کمک به مدیریت آنها وجود دارد.
تأثیرات محیطی بر حساسیت لمسی
علاوه‌بر آنچه از والدین خود به ارث می‌بریم، دنیای اطراف ما نقش بزرگی در میزان حساسیت ما به لمس ایفا می‌کند. تجربیات حسی ما و بافت‌های مختلفی که لمس می‌کنیم، می‌توانند واقعاً بر نحوه برخورد مغز ما با حس لامسه تأثیر بگذارند. به‌عنوان مثال، اگر کسی تجربیات بدی از لمس شدن داشته باشد، شاید حساس‌تر شود یا به‌طور کلی از لمس شدن اجتناب کند.
قرار گرفتن در مکان‌هایی که بافت‌های مختلف زیادی دارند یا عادت کردن به انواع لمس می‌تواند حساسیت ما را نیز تغییر دهد. تجربیات نامطلوب در دوران کودکی باعث می‌شوند برخی از افراد اطلاعات حسی را متفاوت از دیگران پردازش کنند. این تجربیات شامل احساس آنها درمورد لمس شدن نیز می‌شوند.
متخصصان می‌توانند با درک بهتر همه این تأثیرات خارجی، راه‌هایی را برای کمک و حمایت از افراد مبتلا به اختلال حس لامسه ارائه دهند.
چه کسانی تحت تأثیر اختلال حس لامسه قرار می‌گیرند؟
اختلال حس لامسه در سنین مختلف مشاهده می‌شود. ابزارهایی مانند نمایه حسی یا معیار پردازش حسی برای تشخیص ابتلای کودکان و بزرگسالان به حساسیت لمسی مفید هستند. مهم است که بدانیم چه کسی با این مشکل سر و کار دارد تا بتوانیم کمک و استراتژی‌های متناسب با نیازهای او را ارائه دهیم.
حساسیت لمسی بیش‌ازحد در کودکان می‌تواند انجام کارهای روزمره را سخت کند. آنها ممکن است با لمس لباس روی پوست خود مشکل داشته، بافت‌های غذایی خاص را دوست نداشته باشند، اصلاً نخواهند لمس شوند، یا با فعالیت‌های اولیه مراقبت از خود مانند مسواک زدن دست و پنجه نرم کنند. تشخیص علائم در مراحل اولیه و کمک به کودکان در نحوه مقابله با آنها بسیار حائز اهمیت هستند.
بزرگسالان ممکن است از کودکی با حساسیت لمسی کنار آمده باشند یا این اختلال در مراحل بعدی زندگی بر آنها تأثیر بگذارد. این حساسیت می‌تواند توانایی بزرگسالان در پردازش صحیح اطلاعات حسی را مختل کرده و درنتیجه انجام کارهای روزانه، معاشرت اجتماعی یا وظایف کاری را برای آنها چالش‌برانگیز کند. جلسات کاردرمانی با هدف مقابله با چالش‌های پردازش حسی می‌توانند برای بزرگسالان مفید باشند.
مدیریت علائم اختلال حس لامسه
راه‌های زیادی برای تسهیل زندگی روزمره افراد مبتلا به اختلال حس لامسه وجود دارند. این روش‌ها شامل استفاده از تکنیک‌های حسی خاص، تغییر فضای اطراف برای راحتی بیشتر آنها و ارائه ابزارهایی برای مدیریت احساس آنها هنگام لمس هستند.
استراتژی‌هایی برای والدین و مراقبان
والدین و مراقبان کودکان مبتلا به حساسیت لمسی، وظیفه بزرگی در کمک به آنها دارند. با رعایت نکات زیر می‌توانید به کودکان خود کمک کرده و انجام کارها را آسان‌تر کنید:
- قبل از لمس کودک، به او اطلاع بدهید تا از آن خبر داشته باشد.
- وقتی کودک را لمس می‌کنید، کمی فشار بیشتری وارد کنید. این فشار، احساس بهتری ایجاد می‌کند و کمتر باعث غافلگیری او می‌شود.
- از قلقلک دادن خودداری کنید؛ زیرا برای کودکی که واقعاً به لمس حساسیت دارد، آزاردهنده است.
- فعالیت‌هایی را امتحان کنید که شامل هل دادن یا بلند کردن چیزهای سنگین باشند. درنتیجه حس لامسه بر روی فعالیت تمرکز می‌کند و باعث کاهش حساسیت کودک می‌شود.
- فعالیت‌هایی مانند جویدن یا مکیدن را که به واکنش کودک به لمس بافت‌های مختلف کمک می‌کنند، انجام دهید.
درمان اختلال حس لامسه
کاردرمانی و درمان یکپارچگی حسی از روش‌های درمانی اختلال حس لامسه محسوب می‌شوند. این درمان‌ها به افراد مبتلا به حساسیت لمسی کمک می‌کنند تا با انواع مختلف ورودی‌های حسی ناخوشایند مقابله کنند. در ادامه هر یک از این روش‌ها را به‌صورت جداگانه توضیح می‌دهیم:
تکنیک‌های کاردرمانی
کاردرمانگران راه‌های زیادی برای کمک به افرادی که واقعاً به لمس حساس هستند، پیشنهاد می‌کنند. آنها بر کاهش حساسیت سیستم حسی، کمک به عملکرد بهتر آن و آموزش نحوه مقابله با این حساسیت در زندگی روزمره تمرکز می‌کنند.
کاردرمانگران فهرستی از فعالیت‌های روزانه را برای بیمار تنظیم کرده که به کنترل سیستم حسی او کمک می‌کنند. این فعالیت‌ها شامل استفاده از برسی نرم برای مالش پوست یا استفاده از اسباب‌بازی‌های لمسی طراحی‌شده برای کمک به کنترل بی‌قراری هستند.
علاوه‌براین کاردرمانی، استراتژی‌های شناختی-رفتاری را ارائه می‌کند که به بیماران در مدیریت نحوه واکنش خود و توسعه مهارت‌هایی برای مقابله بهتر کمک می‌کنند. آموزش روش‌های آرامش، توضیح تفاوت‌ها در نحوه پردازش احساسات و ارائه نکاتی درمورد مقابله با احساسات شدید، بخشی از این تکنیک‌ها هستند.
درمان یکپارچگی حسی
درمان یکپارچگی حسی نوعی کاردرمانی است که با هدف کمک به افرادی که با پردازش حسی، مانند حساسیت بیش‌ازحد به لمس مشکل دارند، انجام می‌شود. این روش نحوه واکنش به اطلاعات حسی را بهبود می‌بخشد.
در یکپارچگی حسی، بیماران فعالیت‌های مختلفی را انجام می‌دهند که به مغز آنها در مقابله با اطلاعات حسی کمک می‌کنند. درمانگر به آنها کمک می‌کند تا به‌آرامی با بافت‌ها و حس های مختلف آشنا شوند تا با گذشت زمان کمتر نسبت به آنها واکنش نشان دهند.
او همچنین راه‌هایی برای مقابله با وظایف روزانه حساسیت‌زا ارائه می‌دهد و درصورت لزوم تغییراتی ایجاد می‌کند.
درمان یکپارچگی حسی تفاوت بزرگی ایجاد می‌کند و هدف آن نه‌تنها بهبود نحوه مقابله با احساسات، بلکه کمک به بیماران مبتلا به اختلال حسی برای زندگی راحت‌تر است.
زندگی روزمره و مکانیزم‌های مقابله
مقابله با حساسیت لمسی می‌تواند زندگی روزمره را کمی دشوار کند، اما راه‌هایی برای مقابله با آن وجود دارند. افراد مبتلا به اختلال حس لامسه، با ایجاد تغییراتی در خانه و مدرسه برای مطابقت با نیازهای حسی خود می‌توانند احساس حمایت و راحتی بیشتری داشته باشند.
ایجاد تغییرات به معنای مرتب نگه داشتن چیزها، داشتن نقاط آرام در دسترس و استفاده از مواردی مانند پتوهای وزن‌دار یا بالش‌هایی است که به مشکلات حسی کمک می‌کنند. انتخاب لباس‌هایی که پوست را آزار نمی‌دهند، مانند لباس‌های بدون درز یا چیزهایی که از بافت‌های مختلف ساخته شده‌اند، نیز تفاوت بزرگی برای افراد مبتلا به اختلال حس لامسه ایجاد می‌کند.
تطبیق محیط‌های خانه و مدرسه
تغییر محیط خانه می‌تواند به معنای مرتب کردن بیشتر، ایجاد فضاهایی با محدودیت‌های مشخص و توجه به میزان روشنایی یا سر و صدا باشد. همچنین بهتر است که خانه مکان آرامی داشته باشد تا بیمار بتواند درصورت نیاز به استراحت به آنجا برود. به‌علاوه، استفاده از پتوهای سنگین یا بالش‌ها می‌توانند تفاوت بزرگی در کمک به آنها در مدیریت احساسات خود ایجاد کند.
در مدارس، همکاری با معلمان و سایر کارکنان برای ایجاد مکان‌هایی که حواس کودک را بیش‌ازحد تحت تأثیر قرار نمی‌دهند، بسیار مهم است. تغییرات در مدرسه می‌توانند شامل داشتن مکانی آرام برای استراحت، اجازه دادن به دانش‌آموزان برای نشستن به روش‌های مختلف و راحت در طول فعالیت‌های کلاسی مانند صندلی انعطاف‌پذیر و استفاده از نشانه‌های بصری برای یادآوری فعالیت‌های روزانه باشند.
با انجام این کارها، محیط خانه و مدرسه برای کسانی که با حساسیت لمسی دست و پنجه نرم می‌کنند، دوستانه‌تر می‌شود و درنتیجه به پیشرفت آنها کمک می‌کند
انتخاب لباس و منسوجات
برای افرادی که حساسیت لمسی دارند، انتخاب لباس و جنس مناسب آن اهمیت زیادی دارد. برخی از انواع پارچه‌ها یا بافت‌ها ممکن است آنها را آزار دهند. بنابراین بهتر است به‌دنبال لباس‌های بدون درز تولیدشده از مواد نرم که پوست آنها را تحریک نمی‌کنند، باشید.
به‌علاوه انتخاب پارچه‌هایی با احساس متفاوت یا استفاده از مواردی مانند برچسب‌ها یا تکه‌هایی که حس خاصی دارند، می‌تواند مفید باشد.
همچنین پتوهای سنگین می‌توانند سیستم حسی را آرام کنند. وزن اضافی باعث می‌شود که بیمار احساس آرامش بیشتری داشته باشد و کمتر به‌خاطر اختلال حس لامسه ناراحت شود.
جمع‌بندی
درمان حساسیت لمسی برای افرادی که با تفاوت‌های پردازش حسی سر و کار دارند، واقعاً مهم است. با تشخیص زودهنگام علائم و استفاده از روش‌های درمانی مانند کاردرمانی یا یکپارچگی حسی، مدیریت حساسیت لمسی بسیار آسان‌تر می‌شود. به‌علاوه ایجاد تغییراتی اساسی در محیط خانه و مدرسه نیز به حمایت بیشتر بیمار کمک می‌کند و باعث می‌شود راحت‌تر با چالش‌های پیش رو مواجه شود. در صورتی که فرزند شما با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کند می‌توانید جهت مشاوره غربالگری رایگان یا دریافت وقت ویزیت با کلینیک‌های گروه توانبخشی راه کمال تماس بگیرید.
منابع
مطالب مشابه
اتاق‌های حسی فضاهایی چندمنظوره هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از افراد، ازجمله کسانی که با چالش‌های پردازش حسی، معلولیت‌ها یا نیازهای درمانی خاص روبرو هستند، کمک کنند.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی معمولاً در زمینه‌هایی مانند خواندن، رمزگشایی زبان، املا، واژگان یا یادآوری موارد مشکلی ندارند؛ بااین‌حال، ممکن است در ادراک بصری، فضایی یا لمسی دچار مشکل شوند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی ممکن است در پردازش و درک کلمات، جملات و دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند. آنها ممکن است در فهم معنا، زمینه و ظرافت‌های زبان دچار مشکل شوند.
اختلال زبان بیانی، که به آن تأخیر گفتار بیانی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با ناتوانی در استفاده از کلمات و ساخت جملات متناسب با سن کودک، مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای تشکیل جملات منسجم، پیدا کردن کلمات مناسب و انتقال مؤثر پیام‌های خود با مشکل روبرو شوند.
تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.
اختلال پردازش زبان، نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا تولید کلمات تأثیر می‌گذارد. این مشکل به‌دلیل ناتوانی در شنیدن یا تولید فیزیکی صداها نیست، بلکه به توانایی فرد در ایجاد معنا از صداها برای برقراری ارتباط مربوط می‌شود.
ناتوانی‌های یادگیری می‌توانند فرایند یادگیری را مختل کنند. این کودکان ممکن است در مهارت‌هایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه، درک مطالب، به خاطر سپردن اطلاعات، انجام ریاضی یا هماهنگی حرکات مشکل داشته باشند. انواع رایج ناتوانی‌های یادگیری شامل نارساخوانی (دیسلکسیا)، اختلال نوشتن (دیسگرافی)، اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا)، اختلاللات پردازش زبان، بینایی، شنوایی وناتوانی یادگیری غیرکلامی هستند.
اختلال حسی حرکتی زمانی رخ می‌دهد که مغز در دریافت و پاسخ دادن به اطلاعاتی که ازطریق حواس می‌آیند و بر حرکت و هماهنگی بیمار تأثیر می‌گذارند، مشکل داشته باشد. این اختلال باعث ناتوانی بیمار در پردازش ورودی‌های حسی و هماهنگی پاسخ‌های حرکتی می‌شود و چالش‌هایی در تعادل، حرکت و کنترل کلی بدن ایجاد می‌کند.
اختلال دوقطبی، اختلال سلامت روان است که باعث چرخه‌های شدید تغییرات عاطفی می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دو دوره را تجربه می‌کنند: دوره‌هایی که در آنها فوق‌العاده شاد و پرانرژی هستند، که به آن دوره شیدایی گفته می‌شود. و دوره‌های دیگری که در آنها بسیار افسرده هستند.
کف پای صاف اختلال رایجی است که در آن قوس داخلی پاها در زمان تحمل فشار صاف می شود. هنگامی که افراد دارای کف پای صاف می‌ایستند، پاهای آنها به سمت بیرون بوده و تمام کف پا پایین آمده و با زمین در تماس است.