اختلال خواب کودکان مشکلی رایج بین آنها است که می‌تواند روی عملکردشان در مدرسه، فعالیت‌های فوق‌برنامه و روابط اجتماعی آنها تأثیر منفی بگذارد. تقریباً نیمی از کودکان از یکی از انواع اختلال خواب رنج می‌برند. بنابراین توجه به روش‌های درمانی این اختلالات از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مطلب به بررسی انواع اختلالات خواب و روش‌های درمان آنها می‌پردازیم.
اختلال خواب چیست؟
اختلال خواب زمانی اتفاق میفتد که کودک شما در به خواب رفتن یا خواب شبانه مشکل دارد. اختلالات خواب به‌دلیل مسدود شدن راه‌های هوایی، سطوح پایین آهن، اختلالات عصبی یا دلایل دیگر رخ می‌دهند. عدم درمان این اختلالات باعث عملکرد ضعیف کودک یا ابتلا به بیماری‌های دیگر می‌شود.
انواع اختلالات خواب
رایج‌ترین اختلالات خواب شامل موارد زیر می‌باشند:
- آپنه خواب: حدود4 درصد از کودکان 2 تا 8ساله به آپنه خواب مبتلا هستند. این اختلال به دو دسته تقسیم می‌شود:
- آپنه انسدادی خواب: آپنه انسدادی خواب، شایع‌ترین نوع آپنه است و زمانی رخ می‌دهد که بافت نرم پشت گلو، راه هوایی فوقانی را مسدود کند. این اتفاق باعث قطع شدن اکسیژن به‌مدت چند ثانیه می‌شود تا این‌که کودک از خواب بیدار شود و دوباره به‌طور طبیعی نفس بکشد.
- آپنه خواب مرکزی: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که مغز به کودک سیگنال نمی‌دهد که نفس بکشد. گاهی‌اوقات این حالت به‌مدت یک دقیقه یا بیشتر به طول می‌انجامد. این اختلال معمولاً با سایر بیماری‌هایی که سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) را درگیر می‌کنند، در ارتباط است.
- بی‌خوابی: در این اختلال، فرزند شما در خوابیدن مشکل دارد یا خیلی زود از خواب بیدار می‌شود. دلایل آن می‌تواند عادات بد خواب، استرس یا اضطراب باشند.
- سندرم تأخیر در فاز خواب: این اختلال مزمن که در بین نوجوانان رایج است، زمانی رخ می‌دهد که آنها دو یا چند ساعت دیرتر از حالت عادی به رختخواب می‌روند. این اختلال باعث می‌شود فرزند شما صبح روز بعد سخت‌تر از خواب بیدار شود.
- خواب‌آلودگی بیش‌ازحد: این اختلال دلیل خاصی ندارد و به هیچ بیماری دیگری نیز مرتبط نیست.
- اختلال دوره‌ای حرکت اندام: تمایل به حرکت دادن مکرر پاها باعث می‌شود کودک از خواب بیدار شود. دانشمندان این اختلال را با کمبود آهن مرتبط می‌دانند.
- پاراسومنیا (خواب‌پریشی): این اختلال با حرکات غیرطبیعی در طول خواب مشخص می‌شود. انواع متداول این اختلال عبارت‌اند از:
- کابوس شبانه: کودک به‌خاطر خواب‌های ترسناک بیدار می‌شود.
- هراس شبانه: کودک از خواب می‌پرد، می‌نشیند، جیغ می‌کشد، فریاد یا لگد می‌زند. کودک معمولاً به صداها پاسخ نمی‌دهد و روز بعد هیچ خاطره‌ای از خواب شب گذشته ندارد.
- صحبت کردن در خواب: کودک در طول خواب صحبت می‌کند.
- راه رفتن در خواب: کودک در حالی که نیمه‌بیدار است، راه می‌رود یا حرکات دیگری انجام می‌دهد.
- نارکولپسی: نارکولپسی نوعی اختلال عصبی‌مرکزی است که در آن مغز نمی‌تواند چرخه خواب و بیداری را به‌درستی تنظیم کند. این اختلال در کودکان به‌ندرت اتفاق میفتد. کودکان مبتلا به نارکولپسی خواب ضعیف، خواب‌آلودگی بیش‌ازحد، حملات خواب و از دست دادن ناگهانی کنترل عضلات را تجربه می‌کنند. همچنین ممکن است کاتاپلکسی (ضعف عضلانی ناگهانی و غیرقابل کنترل که باعث از دست دادن اختیار عضلانی بخش‌هایی از بدن و افتادن می‌شود) نیز در آنها مشاهده شود.
درمان اختلالات خواب در کودکان
درمان اختلالات خواب در کودکان با توجه به نوع اختلال تعیین می‌شود. متخصصان مختلف به بررسی علائم کودک شما می‌پردازند و پس از تعیین نوع اختلال خواب، روش درمانی مناسب را توصیه می‌کنند. در ادامه به بررسی روش‌های درمانی انواع اختلالات خواب می‌پردازیم:
آپنه خواب
جراحی: جراحی برای برداشتن لوزه‌های بزرگ و آدنوئیدها اولین درمان توصیه‌شده برای کودکان مبتلا به آپنه انسدادی خواب است. اگر کودکی دارای آناتومی غیرعادی صورت باشد، ممکن است گزینه‌های دیگری مانند جراحی جمجمه صورت را نیز در نظر بگیریم.
درمان‌های غیرجراحی: درمان‌های غیرجراحی در شرایط زیر برای کودک توصیه می‌شوند:
- کودک کاندید مناسبی برای جراحی نباشد.
- کودک مبتلا به آپنه خواب مرکزی باشد
- پس از جراحی برای برداشتن لوزه‌ها و آدنوئیدها، آپنه انسدادی خواب باقی مانده باشد.
گزینه‌های غیرجراحی عبارت‌اند از:
- فشار جریان هوای همواره مثبت (CPAP): دستگاه CPAP تنفس را در شب بهبود می‌بخشد. کودک ماسکی روی بینی می‌زند که توسط شیلنگ به دستگاهی متصل می‌شود که به‌آرامی هوا را می‌دمد. پزشک کودک شما فشار هوای مناسب را برای باز نگه داشتن راه هوایی تعیین می‌کند.
- فشار مثبت دوسطحی راه هوایی (BPAP): این دستگاه، مشابه CPAP، به برخی از کودکان کمک می‌کند تا بازدم را انجام دهند. BPAP از فشار هوای بالاتر برای دم و فشار کمتر برای بازدم استفاده می‌کند.
- دارو: استروئیدهای بینی و سایر داروها ممکن است برای کمک به باز شدن مجاری تنفسی و تسهیل تنفس کودک شما تجویز شوند.
بی‌خوابی
رفتاردرمانی: پزشک کودک با شما همکاری می‌کند تا استراتژی‌ها و روال‌هایی را برای کمک به خوابیدن فرزندتان ایجاد کنید. این استراتژی‌ها عبارت‌اند از:
- تنظیم زمان‌های منظمی برای خوابیدن و بیدار شدن کودک
- محدود کردن زمان بیدار ماندن در رختخواب
- محدود کردن مقدار قند مصرفی
- اجتناب از مصرف کافئین
- کاهش زمان تماشای تلویزیون
- به حداقل رساندن استفاده از گوشی‌های هوشمند یا بازی‌های ویدیویی قبل از خواب
- آرامش‌درمانی ازجمله تنفس عمیق
- ورزش منظم
تغییرات محیطی: به‌عنوان مثال، برای کمک به خوابیدن کودک از پرده‌های ضخیم استفاده می‌شود.
سندرم تأخیر در فاز خواب
داروها/مکمل‌ها: مکمل‌ها یا داروهای ملاتونین ممکن است برای مدت کوتاهی و با استراتژی‌های رفتاری تجویز شوند.
رفتاردرمانی: پزشک کودک از استراتژی‌های زیر برای کمک به درمان کودک استفاده می‌کند:
- تنظیم زمان‌های منظم برای خوابیدن و بیدار شدن کودک
- محدود کردن مصرف قند و کافئین قبل از خواب
- تنظیم زمانی آرام قبل از خواب بدون استفاده از گوشی هوشمند، تلویزیون یا بازی‌های ویدیویی
درمان با نور درخشان: قرار گرفتن در معرض یک جعبه نور مخصوص در اوایل صبح می‌تواند ساعت بدن کودک شما را دوباره تنظیم کند.
اختلال دوره‌ای حرکت اندام
مکمل‌ها: اگر سطح آهن کودک شما پایین باشد، پزشک مکمل‌های آهن را تجویز می‌کند.
رفتاردرمانی: پزشک روش‌های زیر را برای کمک به کودک توصیه می‌کند:
- تعیین زمان خاص برای خوابیدن و بیدار شدن کودک
- کاهش مصرف قند و کافئین قبل از خواب
- عدم استفاده از گوشی هوشمند، تلویزیون یا بازی‌های ویدیویی قبل از خواب
- افزایش فعالیت بدنی
- اجتناب از خوردن غذا یا داروهایی که باعث بدتر شدن بیماری می‌شوند
پاراسومنیا
رفتاردرمانی: روش‌های درمانی پاراسومنیا عبارت‌اند از:
- تنظیم برنامه‌‌ای زمانی برای خوابیدن و بیدار شدن منظم کودک
- کاهش مصرف قند
- کاهش کافئین مصرفی قبل از خواب
- ممنوع کردن استفاده از گوشی هوشمند، تلویزیون یا بازی‌های ویدیویی قبل از خواب
- افزایش مدت‌زمان فعالیت‌های بدنی
- اجتناب از مصرف غذا یا داروهای مضر
مشاوره والدین: در طول مشاوره، آموزش‌هایی به والدین داده می‌شوند که به مراقبت از کودک کمک می‌کنند. در طول دوره‌های مشاوره چگونگی رفتار با کودک مبتلا به پاراسومنیا به والدین آموزش داده می‌شود. به‌عنوان مثال، درمورد ترس‌های شبانه، به والدین توصیه می‌شود آرام بمانند، کودک را بیدار نکنند و مطمئن شوند کودک به خودش صدمه نمی‌زند.
نارکولپسی
داروها: داروهای محرک مانند مودافینیل در طول روز می‌توانند بیداری را افزایش دهند. داروهای ضدافسردگی نیز قبل از خواب می‌توانند به خواب کودک کمک کنند.
رفتاردرمانی: پزشک به کمک روش‌های زیر به درمان کودک مبتلا به نارکولپسی می‌پردازد:
- برنامه‌ریزی زمان‌های چرت زدن
- پرهیز از فعالیت‌هایی مانند شنا یا رانندگی در زمان خواب‌آلودگی
- ورزش کردن
- مشاوره سبک زندگی
حتما بخوانید: اضطراب در کودکان چگونه درمان می‌شود
خدمات کلینیک توانبخشی راه کمال برای کودکان مبتلا به اختلالات خواب
اختلالات خواب یکی از مشکلات شایع در میان کودکان هستند که تقریباً نیمی از آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اختلالات خواب تأثیر قابل‌توجهی بر یادگیری، عملکرد و روابط اجتماعی کودک می‌گذارند. بنابراین توجه به درمان این بیماری‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. روش‌های مختلفی برای درمان اختلالات خواب وجود دارند که شامل دارودرمانی، رفتاردرمانی و جراحی می‌باشند. کلینیک توانبخشی راه کمال با کمک کادر فنی و مجرب خود به ارائه روش‌های درمانی اختلال خواب در کودکان می‌پردازد. کارشناسان این کلینیک پس از معاینه فرزند شما نوع اختلال خواب او را تشخیص می‌دهند و برنامه درمانی مناسب آن را توصیه می‌کنند. بنابراین اگر فرزند شما به یکی از اختلالات خواب مبتلا شده است، به ما مراجعه کنید و از خدمات کادر درمانی ما بهره‌مند شوید.
منابع
مطالب مشابه
اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی در نوجوانان پس از بروز نشانه‌های بلوغ، تشدید پیدا می‌کند. در دوران بلوغ، تغییرات عمده‌ای در هورمون‌ها اتفاق میفتند و این تغییرات تأثیری منفی بر بیش‌فعالی می‌گذارند.
اختلال یادگیری خواندن یا دیسلکسیا، نوعی اختلال یادگیری است که بر نحوه پردازش زبان نوشتاری مغز تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به نارساخوانی، در خواندن و مهارت‌های مرتبط با آن مشکل دارند.
رفتاردرمانی کودکان به رفع رفتارهای ناسالم کودکان است که تأثیر قابل‌توجهی بر روابط اجتماعی و زندگی روزمره آنها دارند، کمک می‌کند و به کودک می‌آموزد مهارت‌های زندگی مانند توانایی مدیریت استرس، خشم و ناامیدی را فرا بگیرد.
نوزادان نارس با مغزهای رشدنکرده به دنیا می‌آیند و این مسئله آنها را در برابر آسیب‌هایی که می‌توانند باعث فلج مغزی شوند آسیب‌پذیرتر می‌کند. با مداخله زود هنگام علائم و عوارض فلج مغزی را می‌توان برای بهینه‌سازی کیفیت زندگی کودک به حداقل رساند.
فلج مغزی خفیف به اختلالات حرکتی ناشی از آسیب خفیف به مغز در حال رشد اشاره دارد. ازآنجایی‌که آسیب آنقدر شدید نیست، اختلالات حرکتی ممکن است در سال‌های اولیه کودکی ناشناخته بمانند. بااین‌حال، با رشد کودکان مبتلا به فلج مغزی خفیف، اختلالات حرکتی ممکن است آشکارتر شوند. خوشبختانه هیچ وقت برای بهبودی دیر نیست.
طول عمر کودکان فلج مغزی به عوامل متعددی بستگی دارد با این حال با مراقبت و درمان‌های مناسب بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی می‌توانند زندگی طولانی و پرباری داشته باشند.پس برای آشنایی بیشتر با این موضوع با ما همراه باشید.
علائم فلج مغزی در نوزادان بر هماهنگی و توانایی آنها برای حرکت مستقل تأثیر می‌گذارد و همیشه بلافاصله قابل تشخیص نیست. این امر به‌ویژه زمانی صادق است که علائم فلج مغزی خفیف باشند.
اختلال پردازش حسی (SPD) کودکان بیش فعال درصورت درک بیش‌ازحد حواس مختلف ازجمله لامسه یا شنوایی ایجاد شده که منجر به دشوار شدن عملکرد برای بیمار، احساس اضطراب یا حتی وحشت می‌شود.
کودکان مبتلا به بیش‌فعالی بیشتر درمعرض خطر مشکلاتی هستند که بر عملکرد آنها در تحصیل و مدرسه تأثیر منفی می‌گذارند.آنها در ریاضی و مهارت خواندن توانایی کمتری دارند و اختلال می تواند بر میانگین نمرات دانش‌آموزان تأثیر بگذارد.
رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان بیش‌فعال مکرر و شدید هستند. درک و مدیریت این خشم و پرخاشگری کلید کمک به کودکان مبتلا به بیش‌فعالی است. ترکیبی از دارودرمانی، رفتاردرمانی و سایر درمان‌ها به کودکان بیش‌فعال کمک می‌کنند.
پر حرفی و صحبت کردن بیش‌ازحد یکی از علائم رایج برای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی است که اغلب در مهار و کنترل پاسخ‌های خود مشکل دارند.
بسیاری از فعالیت‌ها و ورزش‌ها به تخلیه انرژی کودکان بیش‌فعال کمک می‌کنند و باعث بهبود علائم آنها می‌شوند. از بین آنها می توان به شنا، ورزش های رزمی، مدیتیشن، تنیس و .... اشاره کرد. این ورزش ها جنب و جوش زیادی دارند و باعث تحرک مداوم و سوزاندن انرژی کودکان بیش فعال می شوند.
موسیقی‌درمانی می‌تواند درمانی بسیار مؤثر برای درمان علائم اصلی بیش‌فعالی و سایر اختلالاتی مانند اضطراب و مشکلات خواب باشد که اغلب با هم اتفاق میفتند. موسیقی‌درمانی از ریتم و موسیقی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی، تنظیم احساسات و اختلالات اجرایی استفاده می‌کند و اغلب در ترکیب با سایر درمان‌ها مانند دارودرمانی یا رفتاردرمانی استفاده می‌شود.