اسپلینت، ارتز موقتی است که برای ثابت نگه داشتن بخشهای مختلف بدن استفاده میشود. این ابزارها انواع مختلفی دارند که بسته به نوع آسیب یا بیماری مورد استفاده قرار میگیرند. در این مطلب به بررسی اسپلینتها، انواع، کاربردها و ... میپردازیم. با ما همراه باشید.
اسپلینت چیست؟
اسپلینت (بریس یا ارتز) وسیلهای پزشکی است که بخشی از بدن شما را ثابت میکند و آن را در جای خود نگه میدارد. پزشکها از اسپلینت برای محافظت و حمایت از بدن شما پس از آسیب یا برای درمان برخی بیماریها استفاده میکنند. اسپلینت از موادی سفت و سخت مانند فلز یا پلاستیک ساخته شده است و معمولاً دارای بالشتکی از فوم یا پارچه برای جلوگیری از زخمهای ناشی از فشار در هنگام پوشیدن است. نوع بریس مورداستفاده و مدتزمان استفاده از آن، به شدت آسیب بستگی دارند.
انواع اسپلینت کودکان
پزشک از بریس برای بیحرکت کردن قسمتهایی از بدن که پس از آسیب نیاز به حمایت دارند، استفاده میکند. این قسمتها عبارتاند از:
- انگشتان
- مچ دست
- آرنج و ساعد
- زانو
- مچ پا و پا
پزشک نوع اسپلینت موردنیاز کودک شما را تعیین میکند. او راهنماییهای لازم درخصوص خرید و استفاده از ارتز را در اختیار شما قرار میدهد.
رایجترین انواع اسپلینتها در ادامه توضیح داده شدهاند:
- اسپلینت استاتیک: این بریسها قسمتی از بدن کودک را کاملاً ثابت نگه میدارند. در حین استفاده از این ارتز اصلاً نمیتوان آن قسمت از بدن را حرکت داد.
- اسپلینت استاتیک پیشرونده: این نوع اسپلینت به کودک اجازه حرکت نمیدهد، اما قابلتنظیم است. پزشک در ابتدا بریس را تنظیم میکند و در طول بهبودی موقعیت آن را تغییر میدهد.
- اسپلینت پویا: در هنگام استفاده از اسپلینت پویا، کودک می تواند قسمت آتلشده بدن خود را حرکت دهد، اما حرکت باید به اندازه ای باشد که مورد تأیید پزشک قرار گیرد.
تفاوت ارتزهای کودکان با بزرگسالان
ارتزهای کودکان با توجه به نیازهای عملکردی خاص آنها طراحی میشود. این ارتزها نه تنها به پایداری و حمایت بدن کودک کمک میکنند، بلکه با در نظر گرفتن رشد سریع و تغییرات فیزیکی در سنین کودکی، قابلیت تنظیم و تطابق را نیز دارند. ارتزهای سفارشی برای کودکان در ابتدا ممکن است با هدف ایجاد ثبات و حمایت بیشتر ساخته شوند، تا کودک بتواند حرکات اساسی و کنترل اولیه را به دست آورد. سپس، همگام با رشد و بهبود کودک در طول جلسات درمانی، ممکن است این ارتزها مجدداً طراحی شوند تا به تدریج استقلال حرکتی بیشتری برای او فراهم آورند.
یکی از نکات مهم در طراحی ارتزهای کودکان، در نظر گرفتن مؤلفه رشد است. کودکان در دورههایی با جهشهای رشدی مواجه میشوند، که میتواند به سرعت اندازه و نیازهای حرکتی آنها را تغییر دهد. برای هماهنگی با این رشد سریع، ارتزهای کودکان باید انعطافپذیر و قابل تنظیم باشند، به گونهای که بتوانند به سرعت و درستی تنظیم شده و نیازهای جدید کودک را برآورده کنند.
در حالی که رشد طبیعی بدن در دوران کودکی میتواند مزیتی برای اصلاح مشکلات ساختاری باشد، ارتزها نمیتوانند به طور کامل بر رشد استخوانها یا تغییرات بدشکلیهای تثبیتشده تأثیر بگذارند. ارتزها بیشتر به عنوان ابزاری حمایتی عمل میکنند تا جلوی بدتر شدن مشکلات جسمانی گرفته شود و به بهبود موقعیتهای بدنی کودک کمک کنند.
از این رو، همکاری با تیمی از متخصصان از جمله فیزیوتراپها و ارتوتیستهای باتجربه در زمینه ارتز کودکان، بسیار ضروری است. این تیم با آگاهی از نیازهای رشدی و جسمانی کودکان، میتوانند برنامهای دقیق و مناسب طراحی کنند و ارتزهایی تولید کنند که ضمن بهبود توان حرکتی کودک، امکان سازگاری با رشد سریع او را نیز فراهم سازد.
چه کسی ارتوز کودکان را تهیه میکند؟
متخصص ساخت ارتز یا ارتوتیستها یا ارتوپد فنی دارای تحصیلات رسمی در رشته بیومکانیک و علوم مواد هستند و میتوانند اسپلینتها یا بریسها را به صورت سفارشی طراحی کنند.
نحوه ساخت ارتوز کودکان
برای ساخت بریسهای سفارشی کودکان از دو روش اصلی ریختهگری استفاده میشود: رزین گچی و فوم.
ارتزهای سفارشی، که گاهی بهعنوان کفیهای طبی نیز شناخته میشوند، مخصوص پای کودک شما طراحی و ساخته میشوند. این کفیهای طبی با قالبگیری دقیق از پای کودک شما تولید میشوند و بهترین نتیجه با استفاده از رزین گچی به دست میآید. با این حال، اگر کودک قادر به ثابت ماندن به مدت طولانی نباشد، از روش ریختهگری فومی استفاده میشود.
در روش گچی، ابتدا ساختار و مشکلات احتمالی پای کودک شما از زانو به پایین بررسی میشود. سپس، پزشک بر اساس اندازه کفش کودک، جوراب مخصوص ریختهگری را انتخاب کرده و روی پای کودک میپوشاند. در حالی که کودک نشسته و پای او در وضعیت خنثی قرار دارد، رزین سریعخشکشونده به داخل جوراب ریخته میشود. این ماده حدود 10 دقیقه زمان نیاز دارد تا به حدی سخت شود که بتوان آن را جدا کرد. در این مدت، پزشک در کنار کودک حضور دارد تا مطمئن شود که وضعیت پای او حفظ شده است. پس از 24 ساعت، قالب به طور کامل سخت شده و آماده ارسال به آزمایشگاه برای ساخت ارتز سفارشی است.
اگرچه ریختهگری با رزین گچی دقیقترین روش قالبگیری از پای کودک است، در مواردی که کودک نتواند به اندازه کافی بیحرکت بماند، پزشک از ریختهگری فومی استفاده میکند.
ریختهگری فومی روندی مشابه با روش رزین گچی دارد و پس از انجام معاینات اولیه، پزشک پای کودک را در فوم قرار میدهد و تا رسیدن به زاویه مناسب آن را دستکاری میکند. سپس، هر پا به صورت کامل در فوم فشرده میشود تا قالبگیری انجام شود. این فرآیند تنها چند دقیقه زمان میبرد.
برای چه بیماریهایی کاربرد دارد ؟
پزشکان از ارتز برای درمان برخی از شایعترین آسیبها استفاده میکنند. این آسیبها شامل موارد زیر میباشند:
- رگبهرگ شدن
- کشیدگیهای عضلانی
- آسیبهای تاندون یا رباط
- برخی از انواع شکستگیهای استخوان
- دررفتگیها
ممکن است بعد از انواع خاصی از جراحیهای ارتوپدی نیز به استفاده از ارتز نیاز باشد.
به طور کلی ارتز کودکان میتواند از کفی کفش گرفته تا بریسهای بلند تا زانو باشد و برای کمک به کودکانی که مشکلات کف پای صاف، راه رفتن بر روی انگشتان پا، ضعف، تعادل ضعیف، زمین خوردن مکرر، ناهماهنگی طول پاها و سایر بیماریها دارند، استفاده میشود. ارتزها برای بهبود الگوی راه رفتن کودکان و کمک به رشد جسمانی ساخته شدهاند و فعالیتهای روزانه را تا حد امکان برای کودکان راحت میکنند.
حتما بخوانید: فلج مغزی در کودکان چیست و چگونه درمان میشود؟
مزایای استفاده
پوشیدن و درآوردن ارتز نسبت به سایر اشکال بیحرکت آتل (مانند گچ) آسانتر است. اسپلینتها همچنین قابل تنظیم هستند و میتوان از تسمهها یا نوارهای پارچهای برای تنظیم آنها استفاده کرد. تنظیم آنها بهویژه در صورتی مفید است که بلافاصله پس از آسیبدیدگی ورم داشته باشید.
اسپلینتها معمولاً از سایر اشکال آتلها کوچکتر هستند و فضای کمتری را نسبت به آتلهای گچی اشغال میکنند. بنابراین انجام کارهای روزمره را کمی آسانتر میکنند. بهعلاوه پس از مشورت با پزشک میتوانید در طول حمام کردن ارتز را باز کنید.
عوارض عدم استفاده از ارتوزهای کودکان
برخی از مشکلات عدم استفاده از ارتزهای کودکان عبارتاند از:
- درد و ناراحتی در قسمت مچ پا، پا یا ستون فقرات
- سایش بیشازحد در یک طرف کف پا
- کج شدن یا روی هم قرار گرفتن انگشتان پا به شکلی غیرعادی
- زمین خوردنهای مکرر و مشکلات راه رفتن
- ناتوانی در حفظ وضعیت بدن یا خم شدن به یک طرف
- بالاتر بودن یک شانه از شانه دیگر و بدشکلی ستون فقرات
- ناتوانی در انجام فعالیتهای بدنی
- خستگی بیشازحد پس از راه رفتن یا ایستادن برای مدت زمان معمول
- ضعف عضلانی
نحوه استفاده از ارتوزهای کودکان
پیش از استفاده از هر گونه ارتز، حتماً از جوراب استفاده کنید. در بیشتر موارد، هر جورابی میتواند مناسب باشد، اما اغلب هنگام دریافت ارتز، جورابهای بدون درز و ضد تعریق نیز ارائه میشوند که برای استفاده با ارتز ایدهآل هستند. لبههای کناری ارتز را که از پلاستیک انعطافپذیر ساخته شدهاند باز کنید تا بتوانید آن را بهراحتی با پای کودک تطبیق دهید. پاشنه کودک را در محل تعیینشده قرار دهید و مطمئن شوید که پاشنه تا انتها به عقب فشار داده شده است. برای اطمینان از قرارگیری صحیح پاشنه، پای کودک را در ارتز روی زمین بگذارید و سپس زانو را به سمت پایین فشار دهید؛ اگر حرکتی حس نمیکنید، پاشنه به درستی جا افتاده است. ابتدا بند میانی را که زیر خم مچ قرار دارد ببندید و سفت کنید، سپس بند را تا خط مشخصشده روی ارتز بالا بیاورید. بندهای دیگر (مانند بند پنجه و ساق در صورت وجود) را نیز محکم کنید.
مراقبت از پوست هنگام پوشیدن ارتز کودکان
پیش از استفاده از بریس و پس از درآوردن آن، حتماً پوست کودک را از نظر وجود قرمزی یا تاول بررسی کنید. اگر قرمزی مشاهده کردید که بیشتر از 30 دقیقه باقی میماند، از استفاده مجدد از ارتوز خودداری کنید. همچنین، در صورت مشاهده تاول، از چسب با ارتز استفاده نکنید، چرا که احتمالاً باعث افزایش اصطکاک و بدتر شدن وضعیت تاول یا ایجاد زخم باز خواهد شد. در هر حال، استفاده از اسپلینت را متوقف کنید و وضعیت پوست را مرتباً بررسی کنید تا از روند بهبودی مطمئن شوید. در صورت داشتن هرگونه سؤال، با کارشناسان ما تماس بگیرید؛ آنها میتوانند توصیهها و نکاتی را برای استفاده بهتر از ارتز به شما ارائه دهد.
کودک تا چه زمانی باید از اسپلینت استفاده کند؟
مدت زمان استفاده از بریس به آسیب اصلی یا وضعیت سلامتی بیمار بستگی دارد. افرادی که پس از آسیبدیدگی بهبود مییابند معمولاً باید برای چند هفته از اسپلینت استفاده کنند، اما در برخی موارد بیمار به مدت یک ماه یا بیشتر به بریس نیاز دارد. اگر بیمار مبتلا به بیماریای مزمن باشد، ممکن است به استفاده از اسپلینت برای مدتی طولانیتر (شاید تا پایان عمر) نیاز داشته باشد. پزشک مدت زمان استفاده از ارتز را به شما میگوید.
درخصوص استفاده از بریس در موقعیتهای مختلف مانند زمان ورزش یا فیزیوتراپی با پزشک مشورت کنید. در برخی موارد عدم پوشیدن اسپلینت در طول ورزش مشکلی ایجاد نمیکند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید:
- درد شدید
- تورمی که در حال بدتر شدن است
- تغییر رنگ یا کبودی
- احساس مور مور شدن
- بیحسی
- ناتوانی در تکان دادن انگشتان دست یا پا
بهترین اسپیلنت مناسب کودک شما
اسپلینتها، ابزارهایی کمکی هستند که برای ثابت نگه داشتن موقتی بخش آسیبدیده بدن استفاده میشوند. ارتزها با بیحرکت کردن استخوان و مفاصل موجب کاهش درد اندامها و جلوگیری از آسیبهای بیشتر میشوند. متخصصان گروه توانبخشی راه کمال پس از مشاهده وضعیت بیمار و ساخت ارتز، روشهای استفاده از آن و مدت زمان استفاده را برای بیمار توضیح میدهند. بنابراین اگر دچار آسیب شدهاید و نیاز به استفاده از اسپلینت دارید، کافی است برای خرید یا سفارش محصول با کارشناسان ما در گروه توانبخشی راه کمال تماس بگیرید.
منابع