اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی، اختلالی است که کودک در آن به پرتحرکی، بی‌توجهی و رفتارهای ناگهانی مبتلا می‌شود. این اختلال از سنین پایین قابل تشخیص است. اما در برخی موارد علائم این بیماری با شیطنت‌های کودکانه اشتباه گرفته می‌شوند. بنابراین شناخت این علائم امری ضروری است. در این مطلب به بررسی علائم بیش فعالی در کودک 5ساله می‌پردازیم. اگر میخواهید علادم در سنین مختلف را بدانید می توانید مطلب علائم بیش فعالی در کودکان را مطالعه نمایید
اگر فکر می‌کنید کودک پیش‌دبستانی یا خردسال شما ADHD دارد چهار سوال وجود دارد که می توانید از خود بپرسید. از این چک‌لیست برای رمزگشایی رفتار فرزندتان و رسیدگی به علائم بیش فعالی قبل از تشدید آنها استفاده کنید. تشخیص و مداخله زودهنگام می‌تواند دنیایی از تفاوت را در کودکان مبتلا به بیش فعالی رقم بزند.
وقتی یک کودک پیش‌دبستانی به‌شدت بیش فعال یا تکانشی است، والدین اغلب احساس می‌کنند که باید «صبر کنند و ببینند» آیا واقعاً به اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD) مبتلا است یا خیر. حقیقت این است که علائم و نشانه‌های بیش فعالی می‌توانند در سنین بسیار پایین ظاهر شوند. علاوه بر این، دستورالعمل‌های پزشکی امروزه به این نکته اشاره می‌کنند که کودکان 4 ساله نیز ممکن است مبتلا به ADHD تشخیص داده شوند.
بااین‌حال، اشتباه گرفتن رفتارهای عادی کودک پیش‌دبستانی با ADHD می‌تواند وسوسه‌انگیز باشد ازجمله تلاش برای تمرکز و توجه، بی‌حوصلگی یا پرت شدن سریع حواس، بی‌قراری و موارد دیگر. وجه تمایز ADHD درجه این علائم و پرسیدن سؤالات درست است.
اگر میخواهید علادم در سنین مختلف را بدانید می توانید مطلب علائم بیش فعالی در کودکان را مطالعه نمایید.
آیا کودک 5 ساله من ADHD دارد؟
برای تعیین اینکه آیا رفتار کودک فراتر از حد معمول است، والدین باید این چهار سؤال را در نظر بگیرند:
- آیا رفتاری که در فرزندم مشاهده می‌کنم شبیه رفتار سایر کودکانی است که او با آنها روبرو می‌شود؟
- آیا رفتاری که از فرزندم انتظار دارم ازنظر رشدی با سن او مناسب است؟
- آیا وقتی فرزندم درگیر فعالیت‌های مختلف می‌شود، یک الگوی رفتاری می‌بینم؟
- آیا الگوی رفتاری را در شرایط مختلف می‌بینم؟
بیش فعالی چه شکلی است: سناریوها
در پایان هر بعدازظهر، پیش‌دبستانی حامد 3 ساله، یک وقت بازی آزاد دارد. والدین در این زمان می‌آیند تا بازی بچه‌هایشان را قبل از رفتن به خانه تماشا کنند. مریم متوجه شد که پسرش به طرز وحشیانه‌ای در اطراف زمین بازی می‌دوید و معلم پارها به او گفت که «از تاب‌ها دوری کند». مریم توجه خود را بر چهار سؤال مهم بالا متمرکز کرد. این چیزی است که او متوجه شد:
- بچه‌های دیگر پس از میزان زیادی فعالیت آرام می‌گیرند. حامد به دویدن ادامه می‌دهد و به نظر می‌رسد که با گذشت زمان از کنترل خارج می‌شود.
- همه بچه‌ها تقریباً هم سن هستند. وقتی از معلم در مورد رفتارش پرسیدم، او به‌طور ضمنی گفت که حامد در زمین بازی مانند یک کودک کوچک‌تر رفتار می‌کند.
- در حین بازی آزاد، حامد هیجان‌زده اما به‌شدت آشفته به نظر می‌رسد. او با کسی بازی نمی‌کند. درحالی‌که در بازی‌های دونفره، می‌نشیند و بی‌حرکت است.
- حامد در خانه آرام است و معلمش هم می‌گوید که در فضای داخلی آرام تر است.
رفتار حامد می‌تواند به تشخیص بیش فعالی اشاره کند. بااین‌حال، در حال حاضر، مریم به این نتیجه رسید که پسرش برای بازی آزاد در یک زمین بازی با تعداد زیادی از بچه‌های دیگر آماده نیست. او شروع به بردن حامد قبل از بازی آزاد و ترتیب دادن بازی‌های دونفره در خانه کرد. در پایان سال تحصیلی، حامد چندین دوست خوب پیدا کرد.
یک سناریوی دیگر هم وجود دارد: امیر هر شب به دختر پنج‌ساله خود، کیمیا، در انجام تکالیف مدرسه کمک می‌کرد. او اغلب برگه‌های تکالیفش را به خانه می‌آورد زیرا نمی‌توانست آنها را در کلاس تمام کند. هنگامی‌که امیر نظرش را درباره میزان "تکلیف" مهدکودک‌ها با یکی دیگر از والدین در میان گذاشت، پدر دیگر تعجب کرده بود. امیر متوجه شده بود که انجام تکالیف برای کیمیا کار سختی بود - او بی‌قراری می‌کرد، به دستشویی می‌رفت، خوراکی می‌خواست یا در مورد چیزی نامربوط صحبت می‌کرد. کیمیا گفت که مدرسه را دوست دارد، اما نمی‌تواند روی تکالیف مدرسه تمرکز کند. امیر فکر کرد:
- به نظر می‌رسد که اکثر همکلاسی‌های کیمیا می‌توانند در زمان‌های بازی برای مدت طولانی‌تری به یک بازی یا مکالمه پایبند باشند.
- والدین سایر کودکان کلاس کیمیا می‌گویند که فرزندانشان تقریباً همیشه تکالیف خود را در کلاس به پایان می‌رسانند و تعداد کمی برگه که گاهی به خانه می‌آورند زمان کوتاهی برای انجام نیاز دارند.
- کارهایی که نیاز به تمرکز زیاد دارند برای کیمیا دشوار است، مگر اینکه او عاشق یک فعالیت باشد.
- کیمیا در کلاس‌های عملی یا یادگیری به شیوه‌ای فعال به‌خوبی عمل می‌کند. اما هنگامی‌که باید بی‌حرکت بنشیند، نمی‌تواند سر کاری که انجام می دهد بماند.
امیر تصمیم گرفت با معلم کیمیا که مشاهدات مشابهی داشت صحبت کند. او گفت ممکن است کیمیا کمی کوچک باشد، اما بررسی بیشتر ضرری ندارد. هنگامی‌که کیمیا توسط متخصص یادگیری و رفتار ارزیابی شد، او تمام علائم را برای تشخیص خفیف ADHD مشاهده کرد.
اصلاح رفتار، اولین درمان ADHD است که توسط انجمن پزشکان اطفال پیشنهاد شده است و والدین کیمیا این کار را انجام دادند. آنها در مورد این اختلال مطالعه کردند و تغییراتی را در محیط خانه و نحوه تربیت خود ایجاد کردند ازجمله استفاده از نمودار رفتاری، پیروی از یک برنامه معمول و فشرده‌تر و اتخاذ رویکرد مثبت فرزند پروری همچنین کمک اضافی را در مدرسه برایش ترتیب دادند. به لطف دقت سام، کیمیا هنوز مدرسه را دوست دارد - و هر شب آن را با خود به خانه نمی‌آورد.
مطالعه بیشتر: بیش فعالی در کودکان
علائم اختلال بیش فعالی در کودک 5 ساله
اختلال نقص توجه و بیش فعالی ممکن است در هر کودک به‌شکلی متفاوت به نظر برسد، اما برخی از علائم رایج احتمالاً به این معنی هستند که کودک 5ساله شما دارای اختلال بیش فعالی است. این علائم عبارتاند از:
- بی‌توجهی و ناتوانی در تمرکز روی کاره
- تکانشی بودن مانند قطع حرف دیگران یا عمل بدون فکر کردن
- فعالیت بیش‌ازحد مانند بی‌قراری زیاد یا مشکل در نشستن
- صحبت کردن بیش‌ازحد
- عدم توجه به نوبت دیگران
- عدم پایبندی به برنامه‌های روزمره
- ناتوانی در پیروی از دستورالعمل‌ها یا به پایان رساندن وظایف
- رؤیاپردازی
- انجام فعالیت‌های تکراری و ناتوانی در مدیریت فعالیت‌های خود
- وابستگی به والدین (راه‌های کاهش وابستگی کودک به والدین)
- ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران
- رها نمودن نیمه‌کاره بازی‌ها یا فعالیت‌های مختلف
- واکنش بیش‌ازحد به سر و صدا
- اختلال خواب، کم‌خوابی یا پرخوابی
- بی‌حالی و پریشانی
- فراموشی و گم کردن وسایل شخصی
جمع بندی
شناسایی علائم بیش‌فعالی در کودکان 5 ساله می‌تواند به والدین کمک کند تا در مراحل اولیه، اقدامات مناسبی را برای مدیریت رفتارهای آنها انجام دهند. این علائم شامل بی‌قراری، مشکل در تمرکز، و عدم توانایی در ماندن در یک فعالیت برای مدت طولانی است که می‌تواند تأثیرات زیادی بر روند رشد کودک داشته باشد. گروه توانبخشی راه کمال با تیم متخصص خود می‌تواند به شما در شناسایی دقیق این علائم و ارائه راهکارهای درمانی مؤثر کمک کند.
منابع
مطالب مشابه
اختلال خواب کودکان مشکلی رایج بین آنها است که می‌تواند روی عملکردشان در مدرسه، فعالیت‌های فوق‌برنامه و روابط اجتماعی آنها تأثیر منفی بگذارد. تقریباً نیمی از کودکان از یکی از انواع اختلال خواب رنج می‌برند.
اختلال یادگیری خواندن یا دیسلکسیا، نوعی اختلال یادگیری است که بر نحوه پردازش زبان نوشتاری مغز تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به نارساخوانی، در خواندن و مهارت‌های مرتبط با آن مشکل دارند.
رفتار درمانی کودکان به رفع رفتارهای ناسالم کودکان است که تأثیر قابل‌توجهی بر روابط اجتماعی و زندگی روزمره آنها دارند، کمک می‌کند و به کودک می‌آموزد مهارت‌های زندگی مانند توانایی مدیریت استرس، خشم و ناامیدی را فرا بگیرد.
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارتاند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان می‌دهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگی‌های اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف می‌شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام می‌دهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام می‌دهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص می‌شود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه می‌شود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.