اختلال نقص توجه و بیشفعالی، اختلالی است که کودک در آن به پرتحرکی، بی‌توجهی و رفتارهای ناگهانی مبتلا می‌شود. این اختلال از سنین پایین قابل تشخیص است. اما در برخی موارد علائم این بیماری با شیطنت‌های کودکانه اشتباه گرفته می‌شوند. بنابراین شناخت این علائم امری ضروری است. در این مطلب به بررسی علائم بیش فعالی در کودک 5ساله می‌پردازیم. اگر میخواهید علادم در سنین مختلف را بدانید می توانید مطلب علائم بیش فعالی در کودکان را مطالعه نمایید
اگر فکر می‌کنید کودک پیش‌دبستانی یا خردسال شما ADHD دارد چهار سوال وجود دارد که می توانید از خود بپرسید. از این چک‌لیست برای رمزگشایی رفتار فرزندتان و رسیدگی به علائم بیش فعالی قبل از تشدید آنها استفاده کنید. تشخیص و مداخله زودهنگام می‌تواند دنیایی از تفاوت را در کودکان مبتلا به بیش فعالی رقم بزند.
وقتی یک کودک پیش‌دبستانی به‌شدت بیش فعال یا تکانشی است، والدین اغلب احساس می‌کنند که باید «صبر کنند و ببینند» آیا واقعاً به اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD) مبتلا است یا خیر. حقیقت این است که علائم و نشانه‌های بیش فعالی می‌توانند در سنین بسیار پایین ظاهر شوند. علاوه بر این، دستورالعمل‌های پزشکی امروزه به این نکته اشاره می‌کنند که کودکان 4 ساله نیز ممکن است مبتلا به ADHD تشخیص داده شوند.
بااین‌حال، اشتباه گرفتن رفتارهای عادی کودک پیش‌دبستانی با ADHD می‌تواند وسوسه‌انگیز باشد ازجمله تلاش برای تمرکز و توجه، بی‌حوصلگی یا پرت شدن سریع حواس، بی‌قراری و موارد دیگر. وجه تمایز ADHD درجه این علائم و پرسیدن سؤالات درست است.
اگر میخواهید علادم در سنین مختلف را بدانید می توانید مطلب علائم بیش فعالی در کودکان را مطالعه نمایید.
آیا کودک 5 ساله من ADHD دارد؟
برای تعیین اینکه آیا رفتار کودک فراتر از حد معمول است، والدین باید این چهار سؤال را در نظر بگیرند:
- آیا رفتاری که در فرزندم مشاهده می‌کنم شبیه رفتار سایر کودکانی است که او با آنها روبرو می‌شود؟
- آیا رفتاری که از فرزندم انتظار دارم ازنظر رشدی با سن او مناسب است؟
- آیا وقتی فرزندم درگیر فعالیت‌های مختلف می‌شود، یک الگوی رفتاری می‌بینم؟
- آیا الگوی رفتاری را در شرایط مختلف می‌بینم؟
بیش فعالی چه شکلی است: سناریوها
در پایان هر بعدازظهر، پیش‌دبستانی حامد 3 ساله، یک وقت بازی آزاد دارد. والدین در این زمان می‌آیند تا بازی بچه‌هایشان را قبل از رفتن به خانه تماشا کنند. مریم متوجه شد که پسرش به طرز وحشیانه‌ای در اطراف زمین بازی می‌دوید و معلم پارها به او گفت که «از تاب‌ها دوری کند». مریم توجه خود را بر چهار سؤال مهم بالا متمرکز کرد. این چیزی است که او متوجه شد:
- بچه‌های دیگر پس از میزان زیادی فعالیت آرام می‌گیرند. حامد به دویدن ادامه می‌دهد و به نظر می‌رسد که با گذشت زمان از کنترل خارج می‌شود.
- همه بچه‌ها تقریباً هم سن هستند. وقتی از معلم در مورد رفتارش پرسیدم، او به‌طور ضمنی گفت که حامد در زمین بازی مانند یک کودک کوچک‌تر رفتار می‌کند.
- در حین بازی آزاد، حامد هیجان‌زده اما به‌شدت آشفته به نظر می‌رسد. او با کسی بازی نمی‌کند. درحالی‌که در بازی‌های دونفره، می‌نشیند و بی‌حرکت است.
- حامد در خانه آرام است و معلمش هم می‌گوید که در فضای داخلی آرام تر است.
رفتار حامد می‌تواند به تشخیص بیش فعالی اشاره کند. بااین‌حال، در حال حاضر، مریم به این نتیجه رسید که پسرش برای بازی آزاد در یک زمین بازی با تعداد زیادی از بچه‌های دیگر آماده نیست. او شروع به بردن حامد قبل از بازی آزاد و ترتیب دادن بازی‌های دونفره در خانه کرد. در پایان سال تحصیلی، حامد چندین دوست خوب پیدا کرد.
یک سناریوی دیگر هم وجود دارد: امیر هر شب به دختر پنج‌ساله خود، کیمیا، در انجام تکالیف مدرسه کمک می‌کرد. او اغلب برگه‌های تکالیفش را به خانه می‌آورد زیرا نمی‌توانست آنها را در کلاس تمام کند. هنگامی‌که امیر نظرش را درباره میزان "تکلیف" مهدکودک‌ها با یکی دیگر از والدین در میان گذاشت، پدر دیگر تعجب کرده بود. امیر متوجه شده بود که انجام تکالیف برای کیمیا کار سختی بود - او بی‌قراری می‌کرد، به دستشویی می‌رفت، خوراکی می‌خواست یا در مورد چیزی نامربوط صحبت می‌کرد. کیمیا گفت که مدرسه را دوست دارد، اما نمی‌تواند روی تکالیف مدرسه تمرکز کند. امیر فکر کرد:
- به نظر می‌رسد که اکثر همکلاسی‌های کیمیا می‌توانند در زمان‌های بازی برای مدت طولانی‌تری به یک بازی یا مکالمه پایبند باشند.
- والدین سایر کودکان کلاس کیمیا می‌گویند که فرزندانشان تقریباً همیشه تکالیف خود را در کلاس به پایان می‌رسانند و تعداد کمی برگه که گاهی به خانه می‌آورند زمان کوتاهی برای انجام نیاز دارند.
- کارهایی که نیاز به تمرکز زیاد دارند برای کیمیا دشوار است، مگر اینکه او عاشق یک فعالیت باشد.
- کیمیا در کلاس‌های عملی یا یادگیری به شیوه‌ای فعال به‌خوبی عمل می‌کند. اما هنگامی‌که باید بی‌حرکت بنشیند، نمی‌تواند سر کاری که انجام می دهد بماند.
امیر تصمیم گرفت با معلم کیمیا که مشاهدات مشابهی داشت صحبت کند. او گفت ممکن است کیمیا کمی کوچک باشد، اما بررسی بیشتر ضرری ندارد. هنگامی‌که کیمیا توسط متخصص یادگیری و رفتار ارزیابی شد، او تمام علائم را برای تشخیص خفیف ADHD مشاهده کرد.
اصلاح رفتار، اولین درمان ADHD است که توسط انجمن پزشکان اطفال پیشنهاد شده است و والدین کیمیا این کار را انجام دادند. آنها در مورد این اختلال مطالعه کردند و تغییراتی را در محیط خانه و نحوه تربیت خود ایجاد کردند ازجمله استفاده از نمودار رفتاری، پیروی از یک برنامه معمول و فشرده‌تر و اتخاذ رویکرد مثبت فرزند پروری همچنین کمک اضافی را در مدرسه برایش ترتیب دادند. به لطف دقت سام، کیمیا هنوز مدرسه را دوست دارد - و هر شب آن را با خود به خانه نمی‌آورد.
مطالعه بیشتر: بیش فعالی در کودکان
علائم اختلال بیش فعالی در کودک 5 ساله
اختلال نقص توجه و بیش فعالی ممکن است در هر کودک به‌شکلی متفاوت به نظر برسد، اما برخی از علائم رایج احتمالاً به این معنی هستند که کودک 5ساله شما دارای اختلال بیش فعالی است. این علائم عبار‌ت‌اند از:
- بی‌توجهی و ناتوانی در تمرکز روی کاره
- تکانشی بودن مانند قطع حرف دیگران یا عمل بدون فکر کردن
- فعالیت بیش‌ازحد مانند بی‌قراری زیاد یا مشکل در نشستن
- صحبت کردن بیش‌ازحد
- عدم توجه به نوبت دیگران
- عدم پایبندی به برنامه‌های روزمره
- ناتوانی در پیروی از دستورالعمل‌ها یا به پایان رساندن وظایف
- رؤیاپردازی
- انجام فعالیت‌های تکراری و ناتوانی در مدیریت فعالیت‌های خود
- وابستگی به والدین (راه‌های کاهش وابستگی کودک به والدین)
- ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران
- رها نمودن نیمه‌کاره بازی‌ها یا فعالیت‌های مختلف
- واکنش بیش‌ازحد به سر و صدا
- اختلال خواب، کم‌خوابی یا پرخوابی
- بی‌حالی و پریشانی
- فراموشی و گم کردن وسایل شخصی
جمع بندی
شناسایی علائم بیشفعالی در کودکان 5 ساله می‌تواند به والدین کمک کند تا در مراحل اولیه، اقدامات مناسبی را برای مدیریت رفتارهای آنها انجام دهند. این علائم شامل بی‌قراری، مشکل در تمرکز، و عدم توانایی در ماندن در یک فعالیت برای مدت طولانی است که می‌تواند تأثیرات زیادی بر روند رشد کودک داشته باشد. گروه توانبخشی راه کمال با تیم متخصص خود می‌تواند به شما در شناسایی دقیق این علائم و ارائه راهکارهای درمانی مؤثر کمک کند.
منابع
مطالب مشابه
اختلال خواب کودکان مشکلی رایج بین آنها است که می‌تواند روی عملکردشان در مدرسه، فعالیت‌های فوق‌برنامه و روابط اجتماعی آنها تأثیر منفی بگذارد. تقریباً نیمی از کودکان از یکی از انواع اختلال خواب رنج می‌برند.
اختلال یادگیری خواندن یا دیسلکسیا، نوعی اختلال یادگیری است که بر نحوه پردازش زبان نوشتاری مغز تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به نارساخوانی، در خواندن و مهارت‌های مرتبط با آن مشکل دارند.
رفتار درمانی کودکان به رفع رفتارهای ناسالم کودکان است که تأثیر قابل‌توجهی بر روابط اجتماعی و زندگی روزمره آنها دارند، کمک می‌کند و به کودک می‌آموزد مهارت‌های زندگی مانند توانایی مدیریت استرس، خشم و ناامیدی را فرا بگیرد.
اختلال هماهنگی رشدی (DCD)، اختلالی عصبی است که تعادل، هماهنگی و مهارت‌های حرکتی بیمار ازجمله مهارت‌های حرکتی ظریف، درشت و برنامه‌ریزی حرکتی را دچار مشکل می کند.
یکی از نکات مهم در هنگام یافتن مرکز درمانی اوتیسم، نزدیکی مرکز به محل زندگی بیمار است. در این صورت والدین با خیالی آسوده مراحل درمان فرزند خود را شروع می‌کنند. اگر در شمال تهران ساکن هستید و به مرکز درمانی اوتیسم نیاز دارید، گروه توانبخشی راه کمال با بهره‌گیری از تیمی مجرب و حرفه‌ای، خدمات تخصصی و نوین برای درمان کودک شما ارائه می‌دهد.
فلج مغزی، بیماری مادام‌العمری است که به درمان‌های طولانی‌مدت نیاز دارد. درحالی‌که اثربخشی بوتاکس در تسکین اسپاستیسیته در افراد مبتلا به فلج مغزی ثابت شده است، اثرات آن موقتی هستند.
امتناع کودک از غذا خوردن می‌تواند برای والدین ناراحت‌کننده باشد. مقداری بدغذایی در زمان غذا خوردن برای هر نوزاد یا کودک نوپایی طبیعی است، اما باید به‌مرور زمان از بین برود. هنگامی که بدغذایی یا مشکلات تغذیه ماه‌ها یا سال‌ها طول می‌کشند، ممکن است مشکلی پزشکی یا رفتاری در ریشه علائم آنها وجود داشته باشد.
اختلال بلع یا دیسفاژی به معنی ناتوانی در عبور آسان غذا یا مایعات از دهان، گلو و سپس مری و معده در طی فرایند بلعیدن است. این اختلال می‌تواند منجر به آسپیراسیون (ورود غذا یا مایعات به نای و ریه‌ها) شود.
اگر با کودکی اوتیسمی زندگی یا کار کنید، می‌دانید که بال بال زدن در اوتیسم، رفتاری خودتحریکی (استیمینگ) در نظر گرفته می‌شود. کودک مبتلا به اوتیسم از رفتارهای استیمینگ برای خودتنظیمی احساسات یا اضطراب خود استفاده می‌کند.
رفتاردرمانی شناختی بر این ایده استوار است که احساسات، افکار و رفتارهای ما همگی به هم مرتبط هستند و می‌توانند بر یکدیگر تأثیر بگذارند. وقتی کودکان احساس اضطراب یا افسردگی می‌کنند، به‌راحتی در چرخه افکار منفی یا غیرمفید گرفتار می‌شوند.
اصطلاح «اوتیسم با عملکرد بالا» تشخیص پزشکی رسمی نیست، بلکه به‌طور عمومی برای اشاره به افرادی استفاده می‌شود که به‌طور نسبی نیاز به حمایت کمتری دارند و قادرند به‌طور مستقل‌تری در زمینه‌هایی مانند خواندن، نوشتن، صحبت کردن و مدیریت مهارت‌های زندگی عمل کنند.
انواع اختلالات رفتاری شایع در کودکان شامل این موارد هستند:اختلال نقص توجه و بیشفعالی (ADHD)، اوتیسم ، سلوک (CD)، اختلالات یادگیری، نافرمانی مقابله‌ای (ODD)، انفجاری متناوب، وسواس فکری- عملی (OCD)، دو قطبی، اضطرابی، اختلالات خوردن و ...
سندروم ساوان حالتی نادر است که در آن بیمار مبتلا به اختلالات رشدی، مهارت‌های چشمگیری در حوزه‌ای خاص از خود نشان می‌دهد. این سندرم اغلب با اختلال طیف اوتیسم (ASD) مرتبط است.