اختلالات خلقی کودکان و راه‌های درمان

اختلالات خلقی بیماری‌هایی هستند که منجر به تغییر جدی در خلق‌وخو و وضعیت احساسی کودک می‌شوند. مدیریت این اختلال‌ها برای کودکان بسیار دشوار است. بنابراین درمان زودهنگام آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مطلب به بررسی اختلالات خلقی در کودکان، علائم، روش‌های درمانی و ... می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

اختلالات خلقی در کودکان چیست؟

مشکلات سلامت روان از افسردگی گرفته تا اختلال دوقطبی به‌عنوان اختلالات خلقی شناخته می‌شوند. در هر یک از این اختلالات، تغییری جدی در خلق‌وخوی کودک شما اتفاق میفتد. برخلاف بداخلاقی‌های گاه و بی‌گاه کودک، اختلال خلقی شامل افکار و احساساتی است که به‌صورت شدید و پایدار بر رفتار کودک شما تأثیر می‌گذارد. اختلال خلقی بیماری جدی است که نیاز به مداخله پزشکی دارد و کودک به‌تنهایی نمی‌تواند در مقابل آن ایستادگی کند.
عدم تشخیص اختلالات خلقی کودک را در معرض خطر سایر بیمار‌ی‌ها مانند رفتار مخرب و اختلالات مصرف مواد قرار می‌دهد. این اختلال در سنین کودکی با نشانه‌های مختلفی نمایان می‌شود. اختلال خلقی در کودکان به‌صورتی بروز پیدا می‌کند که کودک نسبت به موقعیت پیش‌آمده بدخلق، زودرنج و یا عصبی می‌شود.

مطالعه بیشتر: درمان اختلال پردازش حسی

انواع اختلالات خلقی در کودکان

انواع مختلفی از اختلالات خلقی در کودکان وجود داشته و هر کدام مجموعه‌ای از علائم و گزینه‌های درمانی منحصربه‌فرد خود را دارند. در بسیاری از موارد، دخترها بیشتر از پسرها مستعد ابتلا به این اختلالات هستند. این مسئله نشان می‌دهد که عوامل هورمونی و ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به اختلالات خلقی دارند. علاوه بر این، اگر والدین مبتلا به این اختلال باشند، احتمال ابتلای کودک به این بیماری نیز افزایش پیدا می‌کند.
ممکن است تشخیص اختلال خلقی در کودکان دشوار باشد؛‌ زیرا علائم این بیماری با سایر بیماری‌های سلامت روان همپوشانی دارند. انواع اختلالات خلقی در کودکان شامل موارد زیر می‌باشند:

• اختلال افسردگی: اختلال افسردگی در کودکان معمولاً با غم و اندوه مداوم یا تحریک‌پذیری مشخص می‌شود که می‌تواند بر زندگی روزمره کودک تأثیر منفی بگذارد. اختلال افسردگی باعث گوشه‌گیری کودک و عدم مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی می‌شود. به‌طور معمول، روش‌های درمانی توصیه‌شده برای اختلال افسردگی شامل روش‌ شناختی‌رفتاری، درمان بین‌فردی، خانواده‌درمانی و دارودرمانی هستند.
  دیس تایمی: دیس تایمی دختران را بیشتر از پسران تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای تشخیص دیس تایمی، کودکان باید حداقل دو سال علائم افسردگی را نشان دهند. علائم این اختلال شامل ناراحتی، ناامیدی، اختلال خواب و ... هستند.
• اختلال دوقطبی: اختلال دوقطبی در کودکان می‌تواند کمی متفاوت از اختلال دوقطبی در بزرگسالان یا نوجوانان باشد. صرف‌نظر از این، اختلال دوقطبی با نوسانات خلقی شدید و گاهی ناگهانی مشخص می‌شود. افراد ممکن است ناگهان از اوج احساسات (احساس شادی، هیجان) به حالت افسردگی برسند. علائم اختلال دوقطبی شامل ریسک‌پذیری، بدخلقی، ناتوانی در تمرکز و بی‌خوابی هستند. به‌طور معمول، اختلال دوقطبی در کودکان به‌صورت فردی و با کمک داروهای مختلف درمان می‌شود.
• اختلال بی‌نظمی اخلال‌گرانه: اختلال بی‌نظمی اخلال‌گرانه در کودکانی دیده می‌شود که به‌طور منظم عصبانی و تحریک‌پذیر هستند و طغیان‌های عاطفی‌ای دارند که بر توانایی‌های آن‌ها در زندگی روزمره تأثیر می‌گذارند. درمان کودکان مبتلا به این اختلال از اهمیت زیادی برخوردار است؛‌ زیرا اگر بیماری ادامه پیدا کند روند بهبود دشوار می‌شود. برای تشخیص اختلال بی‌نظمی اخلال‌گرانه در کودکان، کودک باید حداقل 12 ماه علائم را نشان دهد. درمان‌های معمول برای این اختلال شامل ترکیبی از روان‌درمانی، دارودرمانی و آموزش والدین هستند.
• اختلال خلقی ناشی از بیماری‌های دیگر: کودک ممکن است علائم اختلال خلقی را درنتیجه بیماری دیگری نشان دهد. برخی از بیماری‌های سخت مانند آسیب‌های جسمی، عفونت‌های شدید، سرطان یا بیماری‌های طولانی‌مدت ممکن است باعث اختلال خلقی شوند. در این موارد، درمان اختلال خلقی به درمان بیماری‌های زمینه‌ای بستگی دارد.

علائم اختلالات خلقی در کودکان

علائم اختلال خلقی در کودک ممکن است به‌راحتی قابل‌تشخیص نباشند یا به بیماری‌ دیگری نسبت داده شوند. کودکان مبتلا به اختلال خلقی در بیان احساسات خود مشکل دارند. بنابراین تشخیص علائم آن‌ها دشوار می‌باشد. برخی از علائم اختلال خلقی در کودکان عبارت‌اند از:

• احساس غم، درماندگی یا تنهایی در اغلب اوقات
• احساس بی‌کفایتی یا داشتن عزت ‌نفس پایین
• احساس گناه
• داشتن افکار خودکشی
• لذت نبردن از فعالیت‌ها یا سرگرمی‌ها
• مشکلات خواب
• تغییر در اشتها
• مشکل در روابط با دیگران
• بی‌حالی
• شکایت مکرر از مشکلات جسمانی مانند سردرد یا خستگی
• فرار از منزل یا مدرسه
• حساسیت به طرد شدن
• تحریک‌پذیری و عصبانیت
• بروز رفتارهای پرخطر

علل ابتلا به اختلالات خلقی

اختلالات خلقی کودکان از فرد به فردی دیگر فرق داشته و به عوامل متفاوتی بستگی دارد. در ادامه به توضیح عوامل مختلفی که باعث ایجاد اختلالات خلقی می‌شوند، می‌پردازیم:

عوامل محیطی و زندگی در شرایط ناایمن

برخی از فاکتورهای محیطی به‌دلیل تأثیر عمیقی که بر روح و سلامت روان کودک می‌گذارند،‌ از اهمیت زیادی برخوردار هستند. این عوامل محیطی شامل موارد زیر هستند:

• زندگی در شرایط ناایمن و در فضای نابسامان
• عدم توجه والدین به اصول اخلاقی
• اعتیاد والدین به مواد مخدر

استرس

استرس نیز از فاکتورهایی است که باعث می‌شود کودک با احساسات منفی دست‌وپنجه نرم کند و ازنظر ذهنی مضطرب و نگران باشد. استرس باعث کاهش هورمون سروتونین در بدن و به هم خوردن تعادل عصبی کودک می‌شود. در اثر تجربه زیاد نگرانی و استرس خلق کودک افت پیدا می‌کند و دچار تحریک‌پذیری، ناامیدی، عصبانیت و اختلالات خلقی می‌شود.

بیماری‌های سخت و نقش ناقلان عصبی

برخی بیماری‌های سخت برای کودک، فاکتور و عامل مهمی در ابتلای او به اختلال خلقی هستند. بیماری‌هایی نظیر سرطان، مشکلات قلبی و جسمی مهم در کودک و تحمل درد فراوان از عوامل تأثیرگذار در ابتلا به اختلال خلقی هستند. تغییرات شیمیایی در مغز و سطح هورمون‌های سروتونین و نوراپی نفرین باعث تغییر عملکرد صحیح گیرنده‌های عصبی می‌شوند. درنتیجه باعث به هم خوردن تعادل روحی و خلق فرد و ابتلای او به اختلالات خلقی می‌شوند.

عوامل ژنتیکی، ساختار مغز یا مشکلات هورمونی

وجود اختلالات خلقی در والدین می‌تواند عاملی مؤثر در ابتلا به اختلال خلقی در کودک باشد. به‌علاوه ناهنجاری و وجود مشکلات ساختاری در مغز از فاکتورهای تأثیرگذار در ابتلا به اختلالات خلقی هستند. بعضی از متخصصین تغییر در هورمون تیروئید را که بر کارکرد مغز اثر می‌گذارد، عامل ایجاد‌کننده این اختلال می‌دانند.

تشخیص اختلالات خلقی دوران کودکی

تشخیص اختلال خلقی توسط روانشناس بالینی، روانپزشک یا سایر متخصصان سلامت روان واجد شرایط انجام می‌شود. متخصصان در طول تشخیص بیماری، به بررسی عوامل زیر می‌پردازند:

• تعیین وضعیت سلامت و سابقه پزشکی عمومی کودک
• ثبت علائم خاصی که کودک تجربه می‌کند
• توجه به نحوه رفتار کودک در خانه و با دیگران در محیط‌های اجتماعی
• شناسایی استرس‌های کوچک و بزرگ در زندگی کودک
• دریافت اطلاعات از معلمان و سایر افرادی که به‌طور منظم با کودک در ارتباط هستند
• بررسی سابقه بیماری‌های سلامت روان و داروهای مصرف‌شده
• بررسی درمان‌های استفاده‌شده در گذشته

درمان اختلالات خلقی در کودکان

اختلالات خلقی را می‌توان با تشخیص زودهنگام درمان کرد. درمان می‌تواند به مدیریت دوره بیماری، کاهش شدت علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند. همچنین می‌تواند رشد و تکامل طبیعی کودک و کیفیت زندگی و روابط او را نیز بهبود ببخشد. برخی از درمان‌های رایج اختلال خلقی عبارت‌اند از:

روان‌درمانی

روان‌درمانی به‌عنوان اولین روش درمانی مورداستفاده برای کودکان مبتلا به اختلالات خلقی توصیه می‌شود. این درمان می‌تواند شامل درمان شناختی‌رفتاری (CBT)، رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) (نوعی درمان گفتاری) و مداخلات مبتنی بر ذهن‌آگاهی باشد. این درمان‌ها می‌توانند به کودکان (و سرپرستان آن‌ها) کمک کنند تا ارتباط بین افکار، احساسات و رفتارها را بهتر درک کنند و بهترین روش مدیریت آن‌ها را بیاموزند.

دارودرمانی

پزشک با توجه به اختلال خلقی دوران کودکی و شدت آن، از دارودرمانی برای درمان کودک استفاده می‌کند. برخی از رایج‌ترین داروهای مورداستفاده برای درمان اختلال خلقی شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، داروهای ضدافسردگی یا تثبیت‌کننده‌های خلقی، ازجمله لیتیوم، ضدتشنج‌ها و داروهای ضدروان‌پریشی هستند.

راهبردهای مقابله‌ای برای کودکان

کودکان ممکن است نتوانند علائم خود را شناسایی یا توضیح دهند، بنابراین سعی کنید ارتباطی قوی با کودک خود داشته باشید، به کاهش عوامل استرس‌زا در خانه کمک کنید، به حمایت از کودک بپردازید و او را با عادات مثبت مانند ورزش، مدیتیشن و یوگا آشنا کنید.

شما همچنین می‌توانید موارد زیر را در زندگی فرزند خود بگنجانید:

• به آن‌ها کمک کنید خواب شبانه ثابت و کاملی داشته باشند. خاموش کردن دستگاه‌ها یک ساعت قبل از خواب و تشویق فرزندتان به رفتن به رختخواب هر شب در یک ساعت مشخص می‌تواند به این امر کمک کند.
• فرزندتان را تشویق کنید تا با دیگران تعامل و معاشرت داشته باشد؛ حضور در جمع دوستان به حمایت از کودک کمک می‌کند.
  ابزارهای مدیریت استرس را به کودک خود آموزش دهید.
• اختلال خلقی در کودکان به خودی خود از بین نمی‌رود. بااین‌حال، علائم را می‌توان با درمان و حمایت مداوم والدین کاهش داد. هنگام برخورد با اختلالات خلقی، درمورد علائم و چالش‌های پیش روی فرزند خود مطالعه کنید.

جمع بندی

اختلالات خلقی در کودکان می‌تواند تأثیرات عمیقی بر رشد و روابط اجتماعی آن‌ها داشته باشد. شناسایی سریع علائم و استفاده از روش‌های درمانی مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت آن‌ها کمک کند. اگر نگران رفتار یا خلق و خوی فرزندتان هستید، گروه توانبخشی راه کمال با تیم متخصص و مجرب خود آماده است تا در ارائه مشاوره و درمان به شما کمک کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر و شروع فرآیند درمانی، با ما تماس بگیرید و گام نخست را در جهت بهبود کیفیت زندگی کودک خود بردارید.

منابع

verywellmind.com

chop.edu
.therecoveryvillage.com