اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) و اوتیسم هر دو از اختلالات عصبی‌رشدی بوده و دارای علائم مشترک هستند. برای مثال، افراد مبتلا به اوتیسم و بیش فعالی هر دو تکانشی هستند و معمولاً دیرتر از کودکان دیگر شروع به حرف زدن می کنند.
گرچه دو بیماری متمایز هستند اما ممکن است در برخی موارد به‌صورت همزمان رخ دهند. هنگامی که این اتفاق میفتد، تشخیص و درمان مناسب هر دو اختلال مهم است.
این دو اختلال تفاوت هایی نیز با یکدیگر دارند . برای مثال بیش فعالی در کودکان مشکلاتی در توجه، بیش‌فعالی و کنترل تکانه ایجاد می‌کنند در حالی که اختلال طیف اوتیسم بر ارتباطات و تعامل اجتماعی بیمار در زمینه‌های مختلف تأثیر می‌گذارد.
در این مطلب تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو اختلال توضیح می‌دهیم.
تفاوت علائم اوتیسم و بیش فعالی
در حالی که علائم بیش فعالی و اتیسم ممکن است روی کاغذ یکسان به نظر نرسند، اما ممکن است در بیمار بسیار شبیه به هم باشند.
برای مثال، ویژگی‌هایی مانند حواس‌پرتی و تکانشگری، بخشی از تشخیص بیش فعالی هستند. در حالی که آن‌ها بخشی از تشخیص اتیسم نیستند، اما در اکثر افراد مبتلا به اوتیسم ظاهر می‌شوند. همچنین تأخیر گفتار نیز بخشی از تشخیص اختلال طیف اوتیسم است ولی در افراد مبتلا به بیش‌فعالی نیز اغلب تاخیر گفتار مشاهده می‌شود.
در جدول زیر علائم شاخص دو بیماری توضیح داده شده‌اند:
|
اتیسم |
بیش فعالی |
|
● تأخیر در گفتار، الگوهای گفتاری غیرمعمول یا فقدان زبان گفتاری ● مشکل در ارتباطات و تعاملات اجتماعی ● رفتارهای تکراری مانند تکان دادن دست و پا یا قدم زدن ● چالش‌های حسی (واکنش کم یا بیش‌ازحد نسبت به نور، صدا، طعم، بو، لمس) |
● بی‌توجهی (مشکل در تمرکز و توجه) ● تکانشگری (بدون فکر کردن اقدامات نامناسب انجام می‌دهد)
|
تشخیص تفاوت بین اوتیسم و بیش فعالی گاهی‌اوقات به‌ویژه در کودکان خردسال می‌تواند دشوار باشد. توضیحات زیر ممکن است به تمایز بین علائم این دو بیماری کمک کنند:
دامنه توجه
کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب در توجه طولانی‌مدت به یک چیز مشکل دارند و ممکن است به راحتی حواسشان پرت شود.
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است دامنه علاقه محدودی داشته باشند. ممکن است به نظر برسد درمورد چیزهایی که از آن‌ها لذت می‌برند وسواس دارند و در تمرکز بر چیزهایی که هیچ علاقه‌ای به آن‌ها ندارند مشکل دارند. آن‌ها ممکن است بتوانند حقایق و جزئیات را به راحتی به خاطر بیاورند و برخی ممکن است در ریاضیات، علوم، موسیقی یا هنر استعداد فوق‌العاده‌ای داشته باشند.
تشخیص علائم کودک در هنگام انجام تکالیف ساده‌تر است. کودک مبتلا به بیش‌فعالی ممکن است نتواند به هیچ موضوعی توجه کند.
کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است تمرکز بالایی روی موضوعات مورد علاقه خود داشته باشد، اما ممکن است نتواند در موضوعاتی که کمتر به آن‌ها علاقه دارد شرکت کند.
ارتباطات
مشکلات ارتباطی، مشخصه اوتیسم هستند. برخی از کودکان مبتلا به بیش فعالی نیز این مشکلات را دارند، اما معمولاً به روش‌های متفاوتی بروز می‌کنند.
کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است علائم زیر را نشان دهند:
- به‌طور مداوم صحبت می‌کنند
- می‌خواهند حرف آخر را بزنند
- به این موضوع که کلمات آن‌ها چگونه بر دیگران تأثیر می‌گذارند، توجهی نمی‌کنند
- حرف دیگران را قطع می‌کنند
کودکان مبتلا به اوتیسم علائم زیر را از خود نشان می‌دهند:
- در بیان احساسات و افکار خود مشکل دارند
- از حرکات برای برقراری ارتباط استفاده نمی‌کنند
- علاقه‌ای به تماس چشمی ندارند
- روی یک موضوع ثابت در گفتگو پافشاری می‌کنند
- متفاوت بازی می‌کنند و ممکن است بازی نوبتی یا تخیلی را درک نکنند
- تعاملات اجتماعی را آغاز نمی‌کنند یا به آن‌ها واکنش نشان نمی‌دهند
روتین و نظم
کودکان مبتلا به بیش فعالی می‌توانند به سرعت از ساختاری که برای آن‌ها جالب نیست، ازجمله ساختار کلاس درس، خسته شوند. در صورتی که فعالیتی تنوع نداشته باشد، علاقه خود را به آن فعالیت از دست می‌دهند.
در مقابل، کودکان مبتلا به اتیسم اغلب اصرار بر یکسانی نشان می‌دهند و می‌خواهند به روال‌ها یا الگوهای تشریفاتی رفتار کلامی یا غیرکلامی پایبند باشند.
به‌عنوان مثال، آن‌ها ممکن است یک کتاب را بارها و بارها بخوانند یا هر عصر همان غذاها را برای شام بخواهند. تغییر در روال می‌تواند باعث ناراحتی و تحریک‌پذیری کودکان مبتلا به اتیسم شود.
شباهت های بیش فعالی و اوتیسم
واقعیت این است که بسیاری از افراد مبتلا به بیش فعالی یا اتیسم دارای علائم مشابه هستند. علاوه بر این، افراد مبتلا به هر دو اختلال ممکن است مشکلاتی داشته باشند که ممکن است به‌عنوان علائم سنتی ذکر نشوند اما می‌توانند بر زندگی روزمره تأثیر بگذارند.
در اینجا برخی از علائم و چالش‌های مشترک بین افراد مبتلا به بیش فعالی و اوتیسم آورده شده‌اند:
- تکانشگری. ازجمله صحبت کردن خارج از نوبت و قطع صحبت‌های دیگران
- عدم تمرکز. در بیش فعالی ، معمولاً حواس‌پرتی به‌خاطر رویدادهای بیرونی اتفاق میفتد ولی در اتیسم، حواس‌پرتی توسط افکار و ایده‌های خود بیمار رخ می‌دهد
- مشکلات عملکرد اجرایی. مشکلات در توانایی سازماندهی زمان، وظایف و پروژه‌ها
- چالش‌هایی با تعامل اجتماعی و دوست‌یابی. عدم ارتباط چشمی در حین مکالمه
- ناتوانی در یادگیری
- چالش های حسی. واکنش بیش‌ازحد یا کم به نور، صدا، لمس
- عدم بلوغ عاطفی. مشکل در مدیریت خشم و ناامیدی
- چالش‌های مهارت‌های زبانی
توجه به این نکته مهم است که این علائم، در حالی که به نظر شبیه هستند، ممکن است ناشی از علل مختلفی باشند. به‌عنوان مثال، چالش‌های اجتماعی در اتیسم ممکن است ناشی از فقدان مهارت‌های گفتاری تقلیدی یا زبان بدن باشند. در مقابل، چالش‌های اجتماعی در بیش فعالی ممکن است ناشی از تکانشگری، کنترل کردن، یا ناتوانی در انطباق با انتظارات گروه باشند.
مقایسه از نظر علت ابتلا به اتیسم و بیش فعالی
محققان هنوز در حال کشف دلایل ابتلا به اوتیسم و بیش فعالی هستند. شکی نیست که بیش فعالی و اتیسم هر دو ارثی بوده و هر دو اختلال دارای جزء ژنتیکی هستند. همچنین برخی از مسائل محیطی وجود دارند که می‌توانند منجر به اوتیسم، بیش‌فعالی یا هر دو شوند.
عت بیش فعالی
علاوه بر ژنتیک، عواملی که موجب ابتلا به بیش فعالی می‌شوند عبارت‌اند از:
- آسیب مغزی
- قرار گرفتن درمعرض خطرات محیطی (مانند سرب در رنگ) توسط والدین در دوران بارداری یا در سنین پایین
- مصرف الکل و تنباکو توسط والدین در دوران بارداری
- زایمان زودرس
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
علت اتیسم
همه عوامل خطر بیش فعالی به جز آسیب مغزی، از عوامل خطر ابتلا به اوتیسم نیز هستند. علاوه بر این، اتیسم ممکن است به‌دلیل اختلالات رشد ژنتیکی خاص مانند سندرم ایکس شکننده و در اثر قرار گرفتن جنین درمعرض داروهای خاص (والپروئیک اسید و تالیدومید) نیز ایجاد شود.
مقایسه از نظر تشخیص
هیچ آزمایش پزشکی خاصی برای تشخیص بیش فعالی یا اوتیسم وجود ندارد. تشخیص هر دو اختلال به مشاهدات، مصاحبه‌ها و ارزیابی رشد و رفتار کودک بستگی دارد. قبل از تشخیص اوتیسم یا بیش فعالی ، پزشکان آزمایش‌هایی را انجام می‌دهند و سؤالاتی می‌پرسند تا احتمال ابتلا به سایر بیماری‌های مشابه مانند اضطراب یا ناتوانی یادگیری را رد کنند.
در بیشتر موارد، اوتیسم و بیش فعالی در کودکان تشخیص داده می‌شوند. این فرایند زمانی شروع می‌شود که یک متخصص اطفال با پرسیدن یک سری سؤالات درمورد رشد و رفتار کودک، علائم را غربالگری می‌کند. اگر غربالگری نشان دهد که انجام آزمایشات بیشتر ضروری است، متخصص اطفال یک ارزیابی کامل را توصیه می‌کند.
مقایسه از نظر درمان
در حالی که روش تشخیص و علل اوتیسم و بیش فعالی ممکن است مشابه باشند، درمان‌ها کاملاً متفاوت هستند؛ زیرا بیش فعالی را می‌توان ازطریق درمان‌های دارویی تحت تأثیر قرار داد اما هیچ درمان دارویی خاصی که مستقیماً اتیسم را درمان کند، وجود ندارد.
همچنین باید توجه داشته باشید که اتیسم، برخلاف بیش‌فعالی، اختلالی طیفی است. یعنی افرادی با اوتیسم خفیف و شدید وجود دارند و اوتیسم شدید می‌تواند بسیار ناتوان‌کننده باشد.
روش‌های درمان اوتیسم
بسته به نیازهای خاص فرد، طیف وسیعی از درمان‌ها برای اوتیسم وجود دارند. بااین‌حال رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- داروها. داروها می‌توانند به علائم خاصی مانند اضطراب کمک کنند.
- رفتاردرمانی. این درمان می‌تواند مهارت‌های خاصی را ایجاد کند و رفتارهای منفی مانند شکست در خودکنترلی را کاهش دهد.
- گفتاردرمانی. برخی از افراد مبتلا به اوتیسم تأخیر گفتاری شدید دارند یا اصلاً قادر به حرف زدن نیستند، در حالی که برخی دیگر در مکالمه و تعاملات اجتماعی مشکل دارند.
- کاردرمانی. بسیاری از افراد مبتلا به اتیسم مشکلات حرکتی ظریف یا چالش‌های حسی دارند که قرار گرفتن در اطراف نورهای روشن و صداهای بلند برای آن‌ها سخت می‌باشد.
- درمان مهارت‌های اجتماعی. بیشتر افراد مبتلا به اوتیسم برای یادگیری نحوه تعامل اجتماعی، ایجاد دوستی و مدیریت احساسات به کمک نیاز دارند.
روش‌های درمان بیش فعالی
در یرخی افراد مبتلا به بیش فعالی (حداقل تا حدی) مصرف داروها به کاهش تکانشگری و افزایش تمرکز کمک می‌کند. این داروها ممکن است محرک یا غیرمحرک باشند و انتخاب درمان ممکن است به سن بیمار بستگی داشته باشد. علاوه بر این، درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- آموزش مهارت
- مشاوره
- رفتاردرمانی
برای اطلاع از تمامی روش های درمان بیش فعالی، اینجا کلیک کنید.
جمع‌بندی
بیش فعالی و اتیسم دو اختلال عصبی‌رشدی با علائم تقریباً مشابه هستند که تشخیص آن‌ها در برخی موارد بسیار سخت است. این دو بیماری کاملاً متمایز هستند و روش‌های تشخیص و درمان متفاوتی دارند اما گاهی‌اوقات به‌صورت همزمان اتفاق میفتند. یکی از دلایل ابتلا به این دو بیماری عوامل ژنتیکی هستند که در کنار سایر فاکتورها منجر به ابتلای کودک شما به بیش فعالی یا اتیسم می‌شوند. تشخیص زودهنگام این دو بیماری به درمان و مدیریت هرچه سریع‌تر علائم آن‌ها کمک می‌کند. بنابراین اگر فکر می‌کنید فرزند شما مبتلا به بیش‌فعالی یا اتیسم است، به کلینیک توانبخشی راه کمال مراجعه کنید و از خدمات کادر درمانی این مرکز بهره‌مند شوید.
منابع
سوالات متداول
طبق تحقیقات، 50 تا 70 درصد از افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم به اختلال بیش‌فعالی نیز مبتلا هستند.
مطالب مشابه
آگاهی از عوارض احتمالی داروهای بیش فعالی برای والدین و متخصصان اهمیت زیادی دارد تا بهترین تصمیمات را برای مدیریت علائم این اختلال بگیرند و تأثیرات منفی را به حداقل برسانند.
مدرسه معمولاً محیط مناسبی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نیست، و این می‌تواند در طول سال تحصیلی و حتی بعد از آن مشکلاتی جدی ایجاد کند. شناخت مشکلات کودکان در مدرسه به رفع آن‌ها و بهبود روند آموزش کمک می‌کند.
تشخیص اتیسم اغلب شامل ترکیبی از مشاهده‌های رفتاری، آزمون‌های روانشناختی، و در برخی موارد، آزمایش‌های ژنتیکی است. ، تشخیص زودهنگام آن می‌تواند منجر به ارائه مداخلات و حمایت‌های مؤثرتر شود.
اختلال طیف اوتیسم هیچ علت شناخته شده‌ای ندارد. با توجه به پیچیدگی این اختلال و این واقعیت که علائم و شدت آن متفاوت هستند، احتمالاً دلایل زیادی برای ابتلا به اتیسم وجود دارند.
معمولاً در کنار اوتیسم بیماری‌ها و اختلالات دیگری نیز رخ می‌دهند که به‌عنوان بیماری‌های همزمان در نظر گرفته می‌شوند. تقریباً سه‌چهارم کودکان مبتلا به اوتیسم مبتلا به یک بیماری همزمان است.
کاردرمانی اتیسم یکی از سه روش درمانی رایج در محیط مدرسه (همراه با گفتاردرمانی و رفتاردرمانی) است. کاردرمانگران در جهت طیف وسیعی از اهداف، از دست‌خط بهتر گرفته تا مهارت‌های بازی و یکپارچگی حسی به بیماران کمک می کنند.
زندگی افراد مبتلا به اتیسم با احساس اضطراب و استرس همراه است که این احساسات می‌توانند بر سلامت عاطفی، سازگاری و انعطاف‌پذیری آن‌ها در برابر استرس تأثیر بگذارند.
تمرین‌های فلورتایم برای کودک اوتیستیک تنهابرای سرگرم کردن او در طول بازی نیست، بلکه انجام فعالیتی برای سرگرم شدن با هم است. این شادی و لذت مشترک در طول بازی فرزند شما را به دنیایی مشترک می‌کشاند.
روش درمانی ABA در اتیسم بر اصول تحلیل رفتار مبتنی است و با هدف افزایش رفتارهای مطلوب و در عین حال کاهش رفتارهای چالش‌برانگیز کودک عمل می‌کند.
علائم اتیسم شامل مسکل در مهارت‌های اجتماعی مانند بازی، یادگیری و برقراری ارتباط و برخی نشانه های دیگر مانند رفتارهای تکراری، علایق وسواسی و چالش با غذا خوردن هستند.