اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی یکی از اختلالات روانی است که معمولاً تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. تشخیص این بیماری اغلب چالش‌برانگیز است و بیشتر بر پایه علائم انجام می‌شود. در این مطلب به بررسی روشهای تشخیص بیش فعالی در نوجوانان می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
تشخیص بیش فعالی در نوجوانان
پزشک برای تشخیص اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی، به بررسی علائم انواع اختلالات بیش فعالی می‌پردازد. بیش فعالی به سه دسته تقسیم می‌شود که در ادامه مختصری به توضیح انواع و علائم آنها می‌پردازیم:
- نوع بی‌توجهی: فرد مبتلا به بیش فعالی نوع بی‌توجهی باید برخی از علائم بیش فعالی نوع تکانشی و حداقل 6 علامت از 9 علامتی را که در ادامه ذکر شده‌اند، داشته باشد. فرد مبتلا به بیش‌فعالی نوع بی‌توجهی علائم زیر را از خود بروز می‌دهد:
- به جزئیات توجه نمی‌کند
- به‌خاطر بی‌دقتی مکرراً مرتکب اشتباه می‌شود
- گوش نمی‌دهد
- دستورالعمل‌ها را دنبال نمی‌کند یا تکالیف مدرسه یا کارهای خانه را به‌صورت کامل انجام نمی‌دهد
- در سازمان‌دهی کارها یا فعالیت‌ها مشکل دارد
- از انجام کارهایی که نیاز به تلاش یا تمرکز دارند، اجتناب می‌کند
- فراموشکار است و دائماً وسایل شخصی خود را گم می‌کند
- به‌راحتی حواسش پرت می‌شود
- نوع بیش‌فعال تکانشی: فرد مبتلا به بیش فعالی از نوع تکانشی باید برخی از علائم بیش فعالی نوع بی‌توجهی را همراه با حداقل 6 علامت از 9 علامت ذکرشده در ذیل داشته باشد. فرد مبتلا به بیش فعالی تکانشی علائم زیر را از خود بروز می‌دهد:
- زیاد تکان می‌خورد
- در زمان‌های نامناسب می‌دود
- در طول بازی سر و صدا می‌کند
- بیش‌ازحد صحبت می‌کند
- قبل از اینکه سؤال کامل شود، پاسخ می‌دهد
- به نوبت دیگران توجه نمی‌کند
- حرف دیگران را قطع می‌کند
- نوع ترکیبی: این دسته، شایع‌ترین نوع بیش فعالی است. افراد مبتلا به این نوع بیش‌فعالی، هم علائم بی‌توجهی و هم بیش فعالی تکانشی را از خود نشان می‌دهند.
تست بیش فعالی در نوجوانان
هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی وجود ندارد. بنابراین پزشکان در طول معاینه فرزند شما به بررسی عواملی می‌پردازند که به آنها در تشخیص بیماری کمک می‌کنند. این عوامل شامل موارد زیر می‌باشند:
- مصاحبه با والدین، اقوام، معلمان یا سایر بزرگسالان
- معاینه بیمار
- پرسشنامه‌ها یا مقیاس‌های رتبه‌بندی که علائم بیش فعالی را ارزیابی می‌کنند
- تست‌های روانشناسی کودک
پزشک باید ببیند علائم چقدر بر خلق‌وخو، رفتار، عادات سبک زندگی و بازدهی بیمار تأثیر می‌گذارند. او پس از بررسی علائم و نتایج تست‌ها، احتمال ابتلا به بیماری‌های مشابه را رد می‌کند.
پزشک با والدین نوجوان درمورد علائم بیش فعالی صحبت می‌کند و از آنها می‌پرسد این رفتارها از چه سنی شروع شده‌اند و فرزند آنها کجا و در چه زمانی علائم را نشان می‌دهد. او ممکن است با معلم بیمار درخصوص رفتارها، عادات، وضعیت درسی و پیشرفت تحصیلی صحبت کند. همچنین تکالیف و پروژه‌های درسی بیمار را نیز بررسی می‌کند.
علاوه بر این، پزشک به بررسی سلامت روان بیمار نیز می‌پردازد. افراد مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی، اغلب دارای سایر اختلالات روانی نیز هستند. بنابراین، پزشک در طول معاینه از آزمایش‌های غربالگری سلامت روان برای بررسی بیماری‌هایی مانند اضطراب، افسردگی و اختلال دوقطبی استفاده می‌کند.
او در ادامه آزمایش‌های دیگری برای رد سایر بیمار‌ی‌ها انجام می‌دهد. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
- آزمایش شنوایی و بینایی
- آزمایش خون برای بررسی سطح سرب
- آزمایش خون برای بیماری‌هایی مانند بیماری تیروئید
- آزمایشی برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی در مغز
- سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی برای بررسی ناهنجاری‌های مغزی
مقیاس‌های رتبه‌بندی adhd در نوجوانان
پزشک از مقیاس‌های رتبه‌بندی نیز برای کمک به ارزیابی علائم بیش فعالی استفاده می‌کند. چند نمونه از این مقیاس‌ها عبارت‌اند از:
- مقیاس ارزیابی واندربیلت: این ابزار ارزیابی که متشکل از 55 سؤال است، علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی را بررسی می‌کند. همچنین به بیماری‌های دیگر مانند اختلال سلوک (مجموعه‌ای از رفتارهای پایدار شامل تضییع حقوق دیگران، تجاوز، پرخاشگری و هنجارشکنی است)، اختلال بی‌اعتنایی مقابله‌ای (اختلالی که به‌شکل نافرمانی، لجبازی، خصومت و سرکشی بروز پیدا می‌کند)، اضطراب و افسردگی نیز توجه می‌کند.
- سیستم ارزیابی رفتار کودکان (BASC): این تست به‌دنبال مواردی مانند بیش‌فعالی، پرخاشگری و مشکلات رفتاری است. همچنین به‌دنبال اضطراب، افسردگی، توجه و مشکلات یادگیری و فقدان برخی از مهارت‌های ضروری است.
- چک لیست رفتار کودک/فرم گزارش معلم (CBCL): این مقیاس به شکایات فیزیکی، رفتارهای تهاجمی یا خلاف و امتناع می‌پردازد.
- مقیاس رتبه‌بندی کانرز: این پرسشنامه به بررسی مواردی مانند رفتار، کار، تکالیف مدرسه و زندگی اجتماعی می‌پردازد. پزشک نحوه تأثیر این موارد بر پیشرفت تحصیلی، شغل، زندگی و روابط بیمار را توضیح می‌دهد.
سایر تست‌های تشخیص adhd در نوجوانان
- تست امواج مغزی: تست امواج مغزی به اندازه‌گیری امواج مغزی خاصی در نوجوانان مبتلا به بیش فعالی می‌پردازد. در این تست، امواج مغزی بیمار با استفاده از الکترودهای موجود بر روی سر و بدن شخص، ضبط می‌شوند. سپس این امواج با استفاده از نرم‌افزارهای تحلیلی، تجزیه و بررسی می‌شوند. نتایج این تجزیه و تحلیل، اطلاعاتی درباره عملکرد مغزی بیمار در هنگام انجام وظایف ارائه می‌دهند.
- تست کیوبی (Qb): تست کیوبی روش دیگری برای ارزیابی سطح توجه افراد است و داده‌های جمع‌آوری‌شده در طول آزمایش با استفاده از برنامه‌های کامپیوتری اندازه‌گیری و تحلیل می‌شوند.
آزمون آنلاین بیش فعالی نوجوانان
روش دیگری که برای بررسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی استفاده می‌شود، آزمون آنلاین بیش فعالی است. این آزمون سریع و آسان انجام می‌شود و فقط ده دقیقه از زمان بیمار را می‌گیرد. برخی از سؤالاتی که در آزمون آنلاین از بیمار پرسیده می‌شوند عبارت‌اند از:
- چقدر در تمرکز بر آنچه دیگران به شما می‌گویند، مشکل دارید (حتی زمانی که مستقیماً با شما صحبت می‌کنند)؟
- در طول جلسات چند بار صندلی خود را ترک می‌کنید؟
- چقدر پیش می‌آید در طول زمان‌های استراحت نتوانید ریلکس کنید؟
- چقدر پیش می‌آید در طول مکالمه با دیگران، صحبت آنها را تکمیل کنید؟
- چقدر پیش می‌آید کارها را به لحظه آخر موکول کنید؟
- چقدر برای نظم دادن به زندگی به دیگران وابسته هستید؟
توجه به این نکته ضروری است که آزمون آنلاین به تشخیص دقیق بیماری نمی‌پردازد، بلکه نقطه شروعی برای رد یا تأیید بیماری است. تشخیص دقیق بیماری به کمک متخصص و با بررسی سوابق پزشکی، سوابق روانپزشکی، سوابق خانوادگی و ... انجام می‌شود.
جمع بندی
بیش فعالی در نوجوانان می‌تواند چالش‌های زیادی به همراه داشته باشد، اما با رویکردهای درمانی صحیح و حمایتی، آنها می‌توانند کنترل بهتری بر رفتار و تمرکز خود داشته باشند. در گروه توانبخشی راه کمال، ما با استفاده از روشهای نوین و تخصصی، به درمان بیش فعالی کمک می‌کنیم تا نوجوانان مسیر بهتری برای رشد شخصی و اجتماعی خود پیدا کنند. اگر شما هم به دنبال راه‌حل‌های کارآمد برای مدیریت بیش فعالی در نوجوانان هستید، همین حالا با تیم متخصص ما تماس بگیرید و قدمی مؤثر در راستای بهبود کیفیت زندگی نوجوانتان بردارید.
منابع:
مطالب مشابه
امروزه سه نوع مختلف از بیش فعالی وجود دارند که هر کدام با توجه به نحوه بروز علائم رفتاری متمایز می‌شوند. پسرها علائم این اختلال را به‌صورت بیرونی نشان می‌دهند. اما علائم این اختلال در دخترها به‌صورت آشکار بروز نمی‌کند.
یک کودک 3 ساله مبتلا به بیش فعالی ممکن است علائم دیگری را نشان دهد که به توجه بیشتر نیاز دارد. تشخیص بیش فعالی در کودکان به خصوص در سنین پایین به ویژه در انتخاب درمان دارویی نیازمند دقت زیادی است،. بهترین راه برای تشخیص بیش فعالی در این سن، مراجعه به یک متخصص سلامت روان یا متخصص اطفال است که تجربه کافی در این زمینه دارد.
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارت‌اند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان می‌دهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگی‌های اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف می‌شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام می‌دهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام می‌دهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص می‌شود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه می‌شود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.