اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی یکی از اختلالات روانی است که معمولاً تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. تشخیص این بیماری اغلب چالش‌برانگیز است و بیشتر بر پایه علائم انجام می‌شود. در این مطلب به بررسی روش‌های تشخیص بیش فعالی در نوجوانان می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
تشخیص بیش فعالی در نوجوانان
پزشک برای تشخیص اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی، به بررسی علائم انواع اختلالات بیش فعالی می‌پردازد. بیش فعالی به سه دسته تقسیم می‌شود که در ادامه مختصری به توضیح انواع و علائم آنها می‌پردازیم:
- نوع بی‌توجهی: فرد مبتلا به بیش فعالی نوع بی‌توجهی باید برخی از علائم بیش فعالی نوع تکانشی و حداقل 6 علامت از 9 علامتی را که در ادامه ذکر شده‌اند، داشته باشد. فرد مبتلا به بیش‌فعالی نوع بی‌توجهی علائم زیر را از خود بروز می‌دهد:
- به جزئیات توجه نمی‌کند
- به‌خاطر بی‌دقتی مکرراً مرتکب اشتباه می‌شود
- گوش نمی‌دهد
- دستورالعمل‌ها را دنبال نمی‌کند یا تکالیف مدرسه یا کارهای خانه را به‌صورت کامل انجام نمی‌دهد
- در سازمان‌دهی کارها یا فعالیت‌ها مشکل دارد
- از انجام کارهایی که نیاز به تلاش یا تمرکز دارند، اجتناب می‌کند
- فراموشکار است و دائماً وسایل شخصی خود را گم می‌کند
- به‌راحتی حواسش پرت می‌شود
- نوع بیش‌فعال تکانشی: فرد مبتلا به بیش فعالی از نوع تکانشی باید برخی از علائم بیش فعالی نوع بی‌توجهی را همراه با حداقل 6 علامت از 9 علامت ذکرشده در ذیل داشته باشد. فرد مبتلا به بیش فعالی تکانشی علائم زیر را از خود بروز می‌دهد:
- زیاد تکان می‌خورد
- در زمان‌های نامناسب می‌دود
- در طول بازی سر و صدا می‌کند
- بیش‌ازحد صحبت می‌کند
- قبل از اینکه سؤال کامل شود، پاسخ می‌دهد
- به نوبت دیگران توجه نمی‌کند
- حرف دیگران را قطع می‌کند
- نوع ترکیبی: این دسته، شایع‌ترین نوع بیش فعالی است. افراد مبتلا به این نوع بیش‌فعالی، هم علائم بی‌توجهی و هم بیش فعالی تکانشی را از خود نشان می‌دهند.
تست بیش فعالی در نوجوانان
هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی وجود ندارد. بنابراین پزشکان در طول معاینه فرزند شما به بررسی عواملی می‌پردازند که به آنها در تشخیص بیماری کمک می‌کنند. این عوامل شامل موارد زیر می‌باشند:
- مصاحبه با والدین، اقوام، معلمان یا سایر بزرگسالان
- معاینه بیمار
- پرسشنامه‌ها یا مقیاس‌های رتبه‌بندی که علائم بیش فعالی را ارزیابی می‌کنند
- تست‌های روانشناسی کودک
پزشک باید ببیند علائم چقدر بر خلق‌وخو، رفتار، عادات سبک زندگی و بازدهی بیمار تأثیر می‌گذارند. او پس از بررسی علائم و نتایج تست‌ها، احتمال ابتلا به بیماری‌های مشابه را رد می‌کند.
پزشک با والدین نوجوان درمورد علائم بیش فعالی صحبت می‌کند و از آنها می‌پرسد این رفتارها از چه سنی شروع شده‌اند و فرزند آنها کجا و در چه زمانی علائم را نشان می‌دهد. او ممکن است با معلم بیمار درخصوص رفتارها، عادات، وضعیت درسی و پیشرفت تحصیلی صحبت کند. همچنین تکالیف و پروژه‌های درسی بیمار را نیز بررسی می‌کند.
علاوه بر این، پزشک به بررسی سلامت روان بیمار نیز می‌پردازد. افراد مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی، اغلب دارای سایر اختلالات روانی نیز هستند. بنابراین، پزشک در طول معاینه از آزمایش‌های غربالگری سلامت روان برای بررسی بیماری‌هایی مانند اضطراب، افسردگی و اختلال دوقطبی استفاده می‌کند.
او در ادامه آزمایش‌های دیگری برای رد سایر بیمار‌ی‌ها انجام می‌دهد. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
- آزمایش شنوایی و بینایی
- آزمایش خون برای بررسی سطح سرب
- آزمایش خون برای بیماری‌هایی مانند بیماری تیروئید
- آزمایشی برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی در مغز
- سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی برای بررسی ناهنجاری‌های مغزی
مقیاس‌های رتبه‌بندی adhd در نوجوانان
پزشک از مقیاس‌های رتبه‌بندی نیز برای کمک به ارزیابی علائم بیش فعالی استفاده می‌کند. چند نمونه از این مقیاس‌ها عبارت‌اند از:
- مقیاس ارزیابی واندربیلت: این ابزار ارزیابی که متشکل از 55 سؤال است، علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی را بررسی می‌کند. همچنین به بیماری‌های دیگر مانند اختلال سلوک (مجموعه‌ای از رفتارهای پایدار شامل تضییع حقوق دیگران، تجاوز، پرخاشگری و هنجارشکنی است)، اختلال بی‌اعتنایی مقابله‌ای (اختلالی که به‌شکل نافرمانی، لجبازی، خصومت و سرکشی بروز پیدا می‌کند)، اضطراب و افسردگی نیز توجه می‌کند.
- سیستم ارزیابی رفتار کودکان (BASC): این تست به‌دنبال مواردی مانند بیش‌فعالی، پرخاشگری و مشکلات رفتاری است. همچنین به‌دنبال اضطراب، افسردگی، توجه و مشکلات یادگیری و فقدان برخی از مهارت‌های ضروری است.
- چک لیست رفتار کودک/فرم گزارش معلم (CBCL): این مقیاس به شکایات فیزیکی، رفتارهای تهاجمی یا خلاف و امتناع می‌پردازد.
- مقیاس رتبه‌بندی کانرز: این پرسشنامه به بررسی مواردی مانند رفتار، کار، تکالیف مدرسه و زندگی اجتماعی می‌پردازد. پزشک نحوه تأثیر این موارد بر پیشرفت تحصیلی، شغل، زندگی و روابط بیمار را توضیح می‌دهد.
سایر تست‌های تشخیص adhd در نوجوانان
- تست امواج مغزی: تست امواج مغزی به اندازه‌گیری امواج مغزی خاصی در نوجوانان مبتلا به بیش فعالی می‌پردازد. در این تست، امواج مغزی بیمار با استفاده از الکترودهای موجود بر روی سر و بدن شخص، ضبط می‌شوند. سپس این امواج با استفاده از نرم‌افزارهای تحلیلی، تجزیه و بررسی می‌شوند. نتایج این تجزیه و تحلیل، اطلاعاتی درباره عملکرد مغزی بیمار در هنگام انجام وظایف ارائه می‌دهند.
- تست کیوبی (Qb): تست کیوبی روش دیگری برای ارزیابی سطح توجه افراد است و داده‌های جمع‌آوری‌شده در طول آزمایش با استفاده از برنامه‌های کامپیوتری اندازه‌گیری و تحلیل می‌شوند.
آزمون آنلاین بیش فعالی نوجوانان
روش دیگری که برای بررسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی استفاده می‌شود، آزمون آنلاین بیش فعالی است. این آزمون سریع و آسان انجام می‌شود و فقط ده دقیقه از زمان بیمار را می‌گیرد. برخی از سؤالاتی که در آزمون آنلاین از بیمار پرسیده می‌شوند عبارت‌اند از:
- چقدر در تمرکز بر آنچه دیگران به شما می‌گویند، مشکل دارید (حتی زمانی که مستقیماً با شما صحبت می‌کنند)؟
- در طول جلسات چند بار صندلی خود را ترک می‌کنید؟
- چقدر پیش می‌آید در طول زمان‌های استراحت نتوانید ریلکس کنید؟
- چقدر پیش می‌آید در طول مکالمه با دیگران، صحبت آنها را تکمیل کنید؟
- چقدر پیش می‌آید کارها را به لحظه آخر موکول کنید؟
- چقدر برای نظم دادن به زندگی به دیگران وابسته هستید؟
توجه به این نکته ضروری است که آزمون آنلاین به تشخیص دقیق بیماری نمی‌پردازد، بلکه نقطه شروعی برای رد یا تأیید بیماری است. تشخیص دقیق بیماری به کمک متخصص و با بررسی سوابق پزشکی، سوابق روانپزشکی، سوابق خانوادگی و ... انجام می‌شود.
جمع بندی
بیش فعالی در نوجوانان می‌تواند چالش‌های زیادی به همراه داشته باشد، اما با رویکردهای درمانی صحیح و حمایتی، آنها می‌توانند کنترل بهتری بر رفتار و تمرکز خود داشته باشند. در گروه توانبخشی راه کمال، ما با استفاده از روش‌های نوین و تخصصی، به درمان بیش فعالی کمک می‌کنیم تا نوجوانان مسیر بهتری برای رشد شخصی و اجتماعی خود پیدا کنند. اگر شما هم به دنبال راه‌حل‌های کارآمد برای مدیریت بیش فعالی در نوجوانان هستید، همین حالا با تیم متخصص ما تماس بگیرید و قدمی مؤثر در راستای بهبود کیفیت زندگی نوجوانتان بردارید.
منابع:
مطالب مشابه
امروزه سه نوع مختلف از بیش فعالی وجود دارند که هر کدام با توجه به نحوه بروز علائم رفتاری متمایز می‌شوند. پسرها علائم این اختلال را به‌صورت بیرونی نشان می‌دهند. اما علائم این اختلال در دخترها به‌صورت آشکار بروز نمی‌کند.
یک کودک 3 ساله مبتلا به بیش فعالی ممکن است علائم دیگری را نشان دهد که به توجه بیشتر نیاز دارد. تشخیص بیش فعالی در کودکان به خصوص در سنین پایین به ویژه در انتخاب درمان دارویی نیازمند دقت زیادی است،. بهترین راه برای تشخیص بیش فعالی در این سن، مراجعه به یک متخصص سلامت روان یا متخصص اطفال است که تجربه کافی در این زمینه دارد.
علائم ADHD در دختران اغلب به‌عنوان ویژگی‌های شخصیتی تلقی می‌شوند. به همین دلیل است که اغلب نادیده گرفته یا توجیه می‌شوند. اگر بیش فعالی در دختران تشخیص داده نشود، می‌تواند به مشکلاتی مانند عدم تطبیق شرایط در کلاس درس، عزت نفس پایین و سرزنش خود منجر شود. حتی می‌تواند سلامت روان را تا بزرگسالی تحت تأثیر قرار دهد.
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) به‌طور مؤثر به درمان اضطراب، افسردگی، و اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD) در کودکان کمک می‌کند. این روش با آموزش تکنیک‌هایی به کودکان برای تنظیم احساسات و رفتارهایشان کار می‌کند.
کاردرمانگران نقش حیاتی در راهنمایی کودکان قطع عضو در فرایند توانبخشی، به‌ویژه در استفاده از وسایل پروتزی ایفا می‌کنند. مشارکت آنها از همان مرحله پیش از عمل جراحی آغاز می‌شود و بر مدیریت زخم و توصیه‌هایی برای تجهیزات تطبیقی تمرکز دارد که بیماران را برای جراحی آماده می‌کند.
اتیسم غیرکلامی زمانی است که کودک مبتلا به اوتیسم صحبت نمی‌کند، اما ممکن است انواع صداهای آوایی را تولید کند. اوتیسم غیرکلامی به این معنی نیست که کودک نمی‌تواند تعامل داشته باشد، یا کلمات و گفتار را درک کند. بلکه به این معناست که آنها قادر به استفاده از زبان کلامی برای برقراری ارتباط نیستند.
لکنت زبان اختلالی گفتاری است که عضلات مورد استفاده برای صحبت کردن، به‌طور غیرقابل کنترلی منقبض شده یا حرکت می‌کنند و باعث مکث، صداهای ناخواسته و گیر کردن روی کلمات می‌شود.
کلاترینگ با ویژگی‌هایی مانند صحبت کردن بسیار سریع و استفاده از کلمات پُرکننده مانند «اِم» و «آه» همراه است. استفاده گاه‌به‌گاه از این کلمات در گفتار منسجم کاملاً عادی است، اما درصورت ابتلای کودک به این وضعیت، این ویژگی‌ها به عادتی همیشگی تبدیل شده و اغلب مانع از درک صحبت‌های او توسط دیگران می‌شوند.
زمانی که فردی اختلال لیسپ دارد، زبان خود را به گونه‌ای قرار می‌دهد که جریان هوای لازم برای تولید صداهای «س» و «ز» را مسدود یا تحریف می‌کند. این تحریف جریان هوا باعث می‌شود کودک به‌صورت نوک زبانی حرف بزند.
با گذشت زمان، کودکان مبتلا به سندرم رت مشکلات فزاینده‌ای در استفاده از عضلات کنترل‌کننده حرکت، هماهنگی و ارتباط پیدا می‌کنند. سندرم رت همچنین می‌تواند باعث تشنج و ناتوانی‌های ذهنی شود.
سندرم تورت، اختلالی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد تیک می‌شود. تیک‌ها، حرکات یا صداهایی هستند که کودک بارها و بارها تکرار می‌کند و قادر به کنترل آنها نیست. به‌عنوان مثال، کودکان مبتلا به سندرم توره ممکن است مدام گلوی خود را صاف کنند یا چشمک بزنند.
تشخیص اولیه کف پای صاف در کودکان اغلب توسط متخصصان اطفال انجام می‌شود. اگر فرزند شما هیچ درد یا علائم دیگری را تجربه نکند، معمولاً نیازی به آزمایش بیشتر نیست. کودکانی که علائم دارند باید توسط متخصصان ارتوپدی کودکان معاینه شوند.