اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی یکی از اختلالات روانی است که معمولاً تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. تشخیص این بیماری اغلب چالش‌برانگیز است و بیشتر بر پایه علائم انجام می‌شود. در این مطلب به بررسی روش‌های تشخیص بیش فعالی در نوجوانان می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
تشخیص بیش فعالی در نوجوانان
پزشک برای تشخیص اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی، به بررسی علائم انواع اختلالات بیش فعالی می‌پردازد. بیش فعالی به سه دسته تقسیم می‌شود که در ادامه مختصری به توضیح انواع و علائم آنها می‌پردازیم:
- نوع بی‌توجهی: فرد مبتلا به بیش فعالی نوع بی‌توجهی باید برخی از علائم بیش فعالی نوع تکانشی و حداقل 6 علامت از 9 علامتی را که در ادامه ذکر شده‌اند، داشته باشد. فرد مبتلا به بیش‌فعالی نوع بی‌توجهی علائم زیر را از خود بروز می‌دهد:
- به جزئیات توجه نمی‌کند
- به‌خاطر بی‌دقتی مکرراً مرتکب اشتباه می‌شود
- گوش نمی‌دهد
- دستورالعمل‌ها را دنبال نمی‌کند یا تکالیف مدرسه یا کارهای خانه را به‌صورت کامل انجام نمی‌دهد
- در سازمان‌دهی کارها یا فعالیت‌ها مشکل دارد
- از انجام کارهایی که نیاز به تلاش یا تمرکز دارند، اجتناب می‌کند
- فراموشکار است و دائماً وسایل شخصی خود را گم می‌کند
- به‌راحتی حواسش پرت می‌شود
- نوع بیش‌فعال تکانشی: فرد مبتلا به بیش فعالی از نوع تکانشی باید برخی از علائم بیش فعالی نوع بی‌توجهی را همراه با حداقل 6 علامت از 9 علامت ذکرشده در ذیل داشته باشد. فرد مبتلا به بیش فعالی تکانشی علائم زیر را از خود بروز می‌دهد:
- زیاد تکان می‌خورد
- در زمان‌های نامناسب می‌دود
- در طول بازی سر و صدا می‌کند
- بیش‌ازحد صحبت می‌کند
- قبل از اینکه سؤال کامل شود، پاسخ می‌دهد
- به نوبت دیگران توجه نمی‌کند
- حرف دیگران را قطع می‌کند
- نوع ترکیبی: این دسته، شایع‌ترین نوع بیش فعالی است. افراد مبتلا به این نوع بیش‌فعالی، هم علائم بی‌توجهی و هم بیش فعالی تکانشی را از خود نشان می‌دهند.
تست بیش فعالی در نوجوانان
هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی وجود ندارد. بنابراین پزشکان در طول معاینه فرزند شما به بررسی عواملی می‌پردازند که به آنها در تشخیص بیماری کمک می‌کنند. این عوامل شامل موارد زیر می‌باشند:
- مصاحبه با والدین، اقوام، معلمان یا سایر بزرگسالان
- معاینه بیمار
- پرسشنامه‌ها یا مقیاس‌های رتبه‌بندی که علائم بیش فعالی را ارزیابی می‌کنند
- تست‌های روانشناسی کودک
پزشک باید ببیند علائم چقدر بر خلق‌وخو، رفتار، عادات سبک زندگی و بازدهی بیمار تأثیر می‌گذارند. او پس از بررسی علائم و نتایج تست‌ها، احتمال ابتلا به بیماری‌های مشابه را رد می‌کند.
پزشک با والدین نوجوان درمورد علائم بیش فعالی صحبت می‌کند و از آنها می‌پرسد این رفتارها از چه سنی شروع شده‌اند و فرزند آنها کجا و در چه زمانی علائم را نشان می‌دهد. او ممکن است با معلم بیمار درخصوص رفتارها، عادات، وضعیت درسی و پیشرفت تحصیلی صحبت کند. همچنین تکالیف و پروژه‌های درسی بیمار را نیز بررسی می‌کند.
علاوه بر این، پزشک به بررسی سلامت روان بیمار نیز می‌پردازد. افراد مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی، اغلب دارای سایر اختلالات روانی نیز هستند. بنابراین، پزشک در طول معاینه از آزمایش‌های غربالگری سلامت روان برای بررسی بیماری‌هایی مانند اضطراب، افسردگی و اختلال دوقطبی استفاده می‌کند.
او در ادامه آزمایش‌های دیگری برای رد سایر بیمار‌ی‌ها انجام می‌دهد. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
- آزمایش شنوایی و بینایی
- آزمایش خون برای بررسی سطح سرب
- آزمایش خون برای بیماری‌هایی مانند بیماری تیروئید
- آزمایشی برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی در مغز
- سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی برای بررسی ناهنجاری‌های مغزی
مقیاس‌های رتبه‌بندی adhd در نوجوانان
پزشک از مقیاس‌های رتبه‌بندی نیز برای کمک به ارزیابی علائم بیش فعالی استفاده می‌کند. چند نمونه از این مقیاس‌ها عبارت‌اند از:
- مقیاس ارزیابی واندربیلت: این ابزار ارزیابی که متشکل از 55 سؤال است، علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی را بررسی می‌کند. همچنین به بیماری‌های دیگر مانند اختلال سلوک (مجموعه‌ای از رفتارهای پایدار شامل تضییع حقوق دیگران، تجاوز، پرخاشگری و هنجارشکنی است)، اختلال بی‌اعتنایی مقابله‌ای (اختلالی که به‌شکل نافرمانی، لجبازی، خصومت و سرکشی بروز پیدا می‌کند)، اضطراب و افسردگی نیز توجه می‌کند.
- سیستم ارزیابی رفتار کودکان (BASC): این تست به‌دنبال مواردی مانند بیش‌فعالی، پرخاشگری و مشکلات رفتاری است. همچنین به‌دنبال اضطراب، افسردگی، توجه و مشکلات یادگیری و فقدان برخی از مهارت‌های ضروری است.
- چک لیست رفتار کودک/فرم گزارش معلم (CBCL): این مقیاس به شکایات فیزیکی، رفتارهای تهاجمی یا خلاف و امتناع می‌پردازد.
- مقیاس رتبه‌بندی کانرز: این پرسشنامه به بررسی مواردی مانند رفتار، کار، تکالیف مدرسه و زندگی اجتماعی می‌پردازد. پزشک نحوه تأثیر این موارد بر پیشرفت تحصیلی، شغل، زندگی و روابط بیمار را توضیح می‌دهد.
سایر تست‌های تشخیص adhd در نوجوانان
- تست امواج مغزی: تست امواج مغزی به اندازه‌گیری امواج مغزی خاصی در نوجوانان مبتلا به بیش فعالی می‌پردازد. در این تست، امواج مغزی بیمار با استفاده از الکترودهای موجود بر روی سر و بدن شخص، ضبط می‌شوند. سپس این امواج با استفاده از نرم‌افزارهای تحلیلی، تجزیه و بررسی می‌شوند. نتایج این تجزیه و تحلیل، اطلاعاتی درباره عملکرد مغزی بیمار در هنگام انجام وظایف ارائه می‌دهند.
- تست کیوبی (Qb): تست کیوبی روش دیگری برای ارزیابی سطح توجه افراد است و داده‌های جمع‌آوری‌شده در طول آزمایش با استفاده از برنامه‌های کامپیوتری اندازه‌گیری و تحلیل می‌شوند.
آزمون آنلاین بیش فعالی نوجوانان
روش دیگری که برای بررسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی استفاده می‌شود، آزمون آنلاین بیش فعالی است. این آزمون سریع و آسان انجام می‌شود و فقط ده دقیقه از زمان بیمار را می‌گیرد. برخی از سؤالاتی که در آزمون آنلاین از بیمار پرسیده می‌شوند عبارت‌اند از:
- چقدر در تمرکز بر آنچه دیگران به شما می‌گویند، مشکل دارید (حتی زمانی که مستقیماً با شما صحبت می‌کنند)؟
- در طول جلسات چند بار صندلی خود را ترک می‌کنید؟
- چقدر پیش می‌آید در طول زمان‌های استراحت نتوانید ریلکس کنید؟
- چقدر پیش می‌آید در طول مکالمه با دیگران، صحبت آنها را تکمیل کنید؟
- چقدر پیش می‌آید کارها را به لحظه آخر موکول کنید؟
- چقدر برای نظم دادن به زندگی به دیگران وابسته هستید؟
توجه به این نکته ضروری است که آزمون آنلاین به تشخیص دقیق بیماری نمی‌پردازد، بلکه نقطه شروعی برای رد یا تأیید بیماری است. تشخیص دقیق بیماری به کمک متخصص و با بررسی سوابق پزشکی، سوابق روانپزشکی، سوابق خانوادگی و ... انجام می‌شود.
خدمات کلینیک توانبخشی راه کمال برای نوجوانان بیش‌فعال
یکی از خدمات کلینیک توانبخشی راه کمال کمک به نوجوانان مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی است. متخصصان این مرکز در ابتدا به معاینه بیمار و بررسی سابقه پزشکی او می‌پردازند، سپس علائم او را بررسی کرده و با معلمان، دوستان و خانواده او صحبت می‌کنند. آنها از تست‌های تشخیصی نیز برای تأیید یا رد بیماری استفاده می‌کنند. بنابراین اگر فکر می‌کنید نوجوان شما مبتلا به بیش فعالی است ولی درخصوص بیماری او مطمئن نیستید، به مرکز ما مراجعه کنید و از خدمات کادر باتجربه و دلسوز ما بهره‌مند شوید.
منابع:
مطالب مشابه
امروزه سه نوع مختلف از بیش فعالی وجود دارند که هر کدام با توجه به نحوه بروز علائم رفتاری متمایز می‌شوند. پسرها علائم این اختلال را به‌صورت بیرونی نشان می‌دهند. اما علائم این اختلال در دخترها به‌صورت آشکار بروز نمی‌کند.
علائم بیش فعالی در کودک 3 ساله می‌تواند به‌طرق مختلف ظاهر شود از جمله انرژی بالا، بی‌قراری بیش‌ازحد، ناتوانی در تمرکز، تکانشگری، صحبت کردن بیش‌ازحد، مشکل در پیروی از دستورالعمل‌ها، بازه توجه کوتاه و ..و
اوتیسم خفیف یا سطح 1 با چالش‌هایی در زمینه‌های تعامل اجتماعی، ارتباطات و رفتار مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این سطح از اوتیسم علائمی خفیف‌تر نسبت به کودکان با اوتیسم سطح 3 نشان می‌دهند و به حمایت کمتری در زندگی روزمره نیاز دارند.
کاردرمانی در منزل برای کودکان به‌عنوان یک رویکرد نوین و مؤثر در حمایت از کودکان با نیازهای ویژه، توجه ویژه‌ای را جلب کرده است. این نوع درمان به کودکان این امکان را می‌دهد که در محیط آشنا و راحت خود، به بهبود مهارت‌های حرکتی، اجتماعی و شناختی بپردازند.
با وجود اینکه تشخیص بیش فعالی در دوران نوزادی دشوار است، برخی علائم می‌توانند زنگ خطری برای توجه والدین باشند. به طور معمول، نوزادان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی بیشتر از سایر کودکان نیازمند توجه و مراقبت هستند.
زمانی که در پی تشخیص یا درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) هستید، انتخاب دکتر واجد شرایط که تجربه‌ی بالایی در برخورد با این اختلال داشته باشد، بسیار حیاتی است. متخصصان مختلفی می‌توانند در تشخیص و درمان بیش فعالی مشارکت کنند. این گروه شامل پزشکان، روانشناسان، مددکاران اجتماعی، پرستاران، دستیاران پزشک و دیگر درمانگران مجاز می‌شود.
زانوهای ضربدری وضعیتی است که زانوهای کودک هنگام ایستادن به هم نزدیک می‌شوند و مچ پاها از یکدیگر فاصله دارند. در اکثر موارد نیاز به درمان خاصی ندارد و با حرکات اصلاحی حل می شود.
پژوهش‌های نوین در حوزه درمان اوتیسم به تولید داروهای جدید AB-2004 ، بالواپتان، سورامین، نیسر‌ویمب منجر شده است که هدف آنهاکاهش علائم رفتاری و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم است.
کاردرمانی کودکان مبتلا به فلج مغزی می‌تواند به بهبود هماهنگی عضلات و مفاصل کمک کند؛ مشکلاتی که می‌توانند انجام فعالیت‌های روزانه مانند خوردن، مسواک زدن و حمام کردن را دشوار سازند.
در حالی که تشخیص اوتیسم تنها توسط متخصص انجام می‌شود، چندین ابزار غربالگری وجود دارند که می‌توانند والدین، مراقبان و افراد مبتلا به اتیسم را نسبت به علائم بالقوه این اختلال آگاه کند.
یکی از روش‌های مؤثر در درمان غیرجراحی پای پرانتزی در کودکان ، استفاده از بریس‌های ارتوپدی است. بریس‌ها به عنوان یک ابزار اصلاحی، به پاهای کودک بسته می‌شوند و با ایجاد فشار کنترل شده، به تدریج به صاف کردن زانوها و مچ پاها کمک می‌کنند.
اختلالات سیستم وستیبولار شامل چندین بیماری است که بر حس تعادل تأثیر می‌گذارد. این اختلالات بیشتر بر اندام‌های دهلیزی در گوش داخلی تأثیر می‌گذارند، اما مشکلات سیستم عصبی مرکزی نیز می‌تواند باعث ایجاد مشکلات تعادلی شوند. رایج‌ترین علامت این اختلال سرگیجه است.