فلج مغزی اختلالی است که در نتیجه آسیب مغزی یا به‌دلیل رشد غیرطبیعی مغز رخ می‌دهد. این اختلال بر توانایی کودک برای کنترل ماهیچه‌های خود تأثیر می‌گذارد.
آسیب مغزی که منجر به فلج مغزی می‌شود، می‌تواند در طول رشد جنین در بارداری، در حین زایمان یا مدت کوتاهی پس از تولد رخ دهد. همچنین این آسیب می‌تواند در طول سال‌های رشد کودک و در حین رشد مغز اتفاق بیفتد.
در حالی که فلج مغزی در نوزادان کامل نیز رخ می دهد، زایمان زودرس خطر ابتلا به فلج مغزی نوزادان نارس افزایش می‌دهد. فلج مغزی در اثر آسیب به مغز در حال رشد ایجاد می‌شود.
هیچ درمان شناخته شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد، اما روشهای درمانی می‌توانند تفاوت عمده‌ای در زندگی فرزند شما ایجاد کنند.برای آشنایی بیشتر با جدیدترین روش های درمانی مقاله درمان فلج مغزی را مطالعه کنید.
تشخیص زودهنگام علائم فلج مغزی در نوزادان بسیار حائز اهمیت است، زیرا می‌تواند شانس درمان مؤثر را افزایش دهد و به پیشرفت‌های بهتر کودک کمک کند.
علائم فلج مغزی در نوزادان متناسب با شدت بیماری متفاوت است. متخصص اطفال پس از ارزیابی مهارت‌های حرکتی اصلی نوزاد، نوع اختلال و شدت آن را تشخیص می‌دهد. او برای تشخیص علائم فلج مغزی در نوزادان موارد زیر را بررسی می‌کند:
- تون عضلانی
- هماهنگی و کنترل حرکت
- بی‌نظمی واکنش‌های نوزاد
- وضعیت و تعادل
- مهارت‌های حرکتی درشت
- مهارت‌های حرکتی ظریف
- توانایی تولید صدا و گفتار
علائم اولیه فلج مغزی در نوزادان
علائم فلج مغزی بر هماهنگی و توانایی نوزاد برای حرکت مستقل تأثیر می‌گذارد و همیشه بلافاصله قابل تشخیص نیست.
این امر به‌ویژه زمانی صادق است که علائم فلج مغزی خفیف باشند و در نتیجه والدینی که نوزادشان تحت مراقبت‌های ویژه است، بدون تشخیص به خانه فرستاده می‌شوند و اغلب برای مدتی نمی‌دانند که مشکلی وجود دارد. معمولاً والدین در ابتدا متوجه علائم زیر در نوزادان خود می‌شوند:
- مشکل در مکیدن و تغذیه
- کنترل ضعیف سر
- ناتوانی در غلت زدن
- ناتوانی در راه رفتن یا چهاردست‌وپا کردن در بازه‌های زمانی موردانتظار
- عدم پاسخگویی به تحریک
مطالعه کنید:آیا کودکان فلج مغزی می توانند راه بروند؟
برخی از علائم در مراحل خاصی از رشد نوزاد برجسته می‌شوند اما برخی از علائم مختص سنین مختلف هستند که در ادامه علائم فلج مغزی در سنین متفاوت را بررسی می‌کنیم:
علائم فلج مغزی در 2 تا 4 ماهگی
- ناتوانی در کنترل سر در هنگام بلند شدن
- مشکل در مکیدن و تغذیه
- پاهای سفت که روی هم قرار گرفته و شبیه قیچی هستند
- دست‌ها یا پاهای سفت و لرزان
علائم فلج مغزی در 4 تا 6 ماهگی
- کنترل ضعیف سر
- توجه نکردن به اجسام در هنگام حرکت
- لبخند نزدن به دیگران
- مزه نکردن وسایل
- ناتوانی در فشار آوردن با پاها در هنگام قرارگیری روی سطح سخت
- مشکل در حرکت دادن یک یا هر دو چشم در همه جهات
علائم فلج مغزی در 6 تا 9 ماهگی
- عدم توجه به والدین یا مراقبین
- تلاش نکردن برای لمس چیزهای در دسترس
- گرفتن وسایل با یک دست و مشت کردن دست دیگر
- عدم پاسخگویی به صداهای نزدیک
- مشکل در رساندن اشیا به دهانشان
- نخندیدن و جیغ نکشیدن
- سفت کردن ماهیچه‌ها
- مشکل در خوردن و آشامیدن
- ناتوانی در غلتیدن
علائم و نشانه‌های فلج مغزی در 9-12 ماهگی
- اسباب‌بازی‌ها را بین دست‌ها به جلو و عقب حرکت نمی‌دهد
- به جایی که والدین اشاره می‌کنند نگاه نمی‌کند
- با وجود کمک والدین نمی‌تواند وزن روی پاها را تحمل کند
- هنگام چهاردست‌و پا، دست و پا را می‌کشد
- نمی‌تواند خودش بنشیند
- هیچ صدایی تولید نمی‌کند
علائم فلج مغزی در 12-18 ماهگی
- حرکاتی مثل تکان دادن را بلد نیست
- به اشیا یا افراد اشاره نمی‌کند
- با وجود حمایت والدین قادر به ایستادن نیست
- چهاردست‌وپا نمی‌کند
علائم و نشانه‌های احتمالی فلج مغزی در 18 ماهگی تا 2 سالگی
- پرتاب سر به عقب و خم شدن شدید به عقب در پاسخ به تحریک
- عدم پاسخ به لمس، صداها یا مناظر
- مشکلات تغذیه و آب دهان بیش‌ازحد
- ناتوانی در نشستن، راه رفتن یا چهاردست‌وپا
- ناتوانی در اشاره کردن به اشیا یا افراد
- ناتوانی در تقلید رفتارهای دیگران
- یاد نگرفتن کلمات جدید
- ناتوانی در درک اشیا با وجود اشاره با انگشت شست و اشاره
- ناتوانی در گرفتن یک فنجان بدون کمک
- ناتوانی در خوردن غذاهای کوچک
- ناتوانی در جمع‌آوری بلوک‌های بازی و قرار دادن آنها داخل سطل بازی
- سفتی بازوها و پاها
- راه رفتن با الگوی قیچی
- فقدان محبت یا ترس
علائم فلج مغزی در کودکان بالای 2 سال
- نسبت به والدین محبتی نشان نمی‌دهد
- برای نشان دادن تمایل به بلند شدن دست‌ها را بلند نمی‌کند
- اقدامات دیگران را تقلید نمی‌کند یا دستورالعمل‌های ساده را دنبال نمی‌کند
- نمی‌داند با اقلام رایج چه کند
- پس از ماه ها راه رفتن، الگوی راه رفتن پاشنه پا را انجام نمی‌دهد
- در هنگام راه رفتن پاها را مانند قیچی روی هم قرار می‌دهد
- نمی‌تواند به‌طور پیوسته راه برود
- فقط روی انگشتان پا راه می‌رود
- نمی‌تواند از جملات دو کلمه‌ای استفاده کند
جمع‌بندی
شناسایی علائم فلج مغزی در نوزادان به شما این امکان را می‌دهد که به موقع اقدامات لازم را انجام دهید و از درمان‌های توانبخشی بهره‌مند شوید. اگر فکر می‌کنید نوزاد شما علائم فلج مغزی را نشان می‌دهد؛ گروه توانبخشی راه کمال آماده است تا با ارائه مشاوره و درمان‌های تخصصی به شما کمک کند. برای دریافت راهنمایی‌های بیشتر و شروع درمان، همین حالا با ما تماس بگیرید و اولین گام را به سوی بهبود بردارید.
منابع
مطالب مشابه
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان می‌دهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگی‌های اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف می‌شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام می‌دهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام می‌دهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص می‌شود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه می‌شود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.
دیسفازی، اختلالی زبانی است که درک و بیان زبان کودک را مختل می‌کند. درحالی‌که علل این اختلال زبانی نامشخص باقی مانده‌اند، محققان تفاوت‌هایی ژنتیکی و عصبی در مغز کودکان مبتلا به دیسفازی مشاهده کرده‌اند که ممکن است منشأ مشکلات آنها باشند. بااین‌وجود، متخصصان بر یک نکته توافق دارند که دیسفازی هیچ ارتباطی با ناشنوایی یا سایر ناتوانی‌ها یا تأخیرهای ذهنی ندارد.