فلج مغزی اختلالی است که در نتیجه آسیب مغزی یا به‌دلیل رشد غیرطبیعی مغز رخ می‌دهد. این اختلال بر توانایی کودک برای کنترل ماهیچه‌های خود تأثیر می‌گذارد.
آسیب مغزی که منجر به فلج مغزی می‌شود، می‌تواند در طول رشد جنین در بارداری، در حین زایمان یا مدت کوتاهی پس از تولد رخ دهد. همچنین این آسیب می‌تواند در طول سال‌های رشد کودک و در حین رشد مغز اتفاق بیفتد.
در حالی که فلج مغزی در نوزادان کامل نیز رخ می دهد، زایمان زودرس خطر ابتلا به فلج مغزی نوزادان نارس افزایش می‌دهد. فلج مغزی در اثر آسیب به مغز در حال رشد ایجاد می‌شود.
هیچ درمان شناخته شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد، اما روش‌های درمانی می‌توانند تفاوت عمده‌ای در زندگی فرزند شما ایجاد کنند.برای آشنایی بیشتر با جدیدترین روش های درمانی مقاله درمان فلج مغزی را مطالعه کنید.
تشخیص زودهنگام علائم فلج مغزی در نوزادان بسیار حائز اهمیت است، زیرا می‌تواند شانس درمان مؤثر را افزایش دهد و به پیشرفت‌های بهتر کودک کمک کند.
علائم فلج مغزی در نوزادان متناسب با شدت بیماری متفاوت است. متخصص اطفال پس از ارزیابی مهارت‌های حرکتی اصلی نوزاد، نوع اختلال و شدت آن را تشخیص می‌دهد. او برای تشخیص علائم فلج مغزی در نوزادان موارد زیر را بررسی می‌کند:
- تون عضلانی
- هماهنگی و کنترل حرکت
- بی‌نظمی واکنش‌های نوزاد
- وضعیت و تعادل
- مهارت‌های حرکتی درشت
- مهارت‌های حرکتی ظریف
- توانایی تولید صدا و گفتار
علائم اولیه فلج مغزی در نوزادان
علائم فلج مغزی بر هماهنگی و توانایی نوزاد برای حرکت مستقل تأثیر می‌گذارد و همیشه بلافاصله قابل تشخیص نیست.
این امر به‌ویژه زمانی صادق است که علائم فلج مغزی خفیف باشند و در نتیجه والدینی که نوزادشان تحت مراقبت‌های ویژه است، بدون تشخیص به خانه فرستاده می‌شوند و اغلب برای مدتی نمی‌دانند که مشکلی وجود دارد. معمولاً والدین در ابتدا متوجه علائم زیر در نوزادان خود می‌شوند:
- مشکل در مکیدن و تغذیه
- کنترل ضعیف سر
- ناتوانی در غلت زدن
- ناتوانی در راه رفتن یا چهاردست‌وپا کردن در بازه‌های زمانی موردانتظار
- عدم پاسخگویی به تحریک
مطالعه کنید:آیا کودکان فلج مغزی می توانند راه بروند؟
برخی از علائم در مراحل خاصی از رشد نوزاد برجسته می‌شوند اما برخی از علائم مختص سنین مختلف هستند که در ادامه علائم فلج مغزی در سنین متفاوت را بررسی می‌کنیم:
علائم فلج مغزی در 2 تا 4 ماهگی
- ناتوانی در کنترل سر در هنگام بلند شدن
- مشکل در مکیدن و تغذیه
- پاهای سفت که روی هم قرار گرفته و شبیه قیچی هستند
- دست‌ها یا پاهای سفت و لرزان
علائم فلج مغزی در 4 تا 6 ماهگی
- کنترل ضعیف سر
- توجه نکردن به اجسام در هنگام حرکت
- لبخند نزدن به دیگران
- مزه نکردن وسایل
- ناتوانی در فشار آوردن با پاها در هنگام قرارگیری روی سطح سخت
- مشکل در حرکت دادن یک یا هر دو چشم در همه جهات
علائم فلج مغزی در 6 تا 9 ماهگی
- عدم توجه به والدین یا مراقبین
- تلاش نکردن برای لمس چیزهای در دسترس
- گرفتن وسایل با یک دست و مشت کردن دست دیگر
- عدم پاسخگویی به صداهای نزدیک
- مشکل در رساندن اشیا به دهانشان
- نخندیدن و جیغ نکشیدن
- سفت کردن ماهیچه‌ها
- مشکل در خوردن و آشامیدن
- ناتوانی در غلتیدن
علائم و نشانه‌های فلج مغزی در 9-12 ماهگی
- اسباب‌بازی‌ها را بین دست‌ها به جلو و عقب حرکت نمی‌دهد
- به جایی که والدین اشاره می‌کنند نگاه نمی‌کند
- با وجود کمک والدین نمی‌تواند وزن روی پاها را تحمل کند
- هنگام چهاردست‌و پا، دست و پا را می‌کشد
- نمی‌تواند خودش بنشیند
- هیچ صدایی تولید نمی‌کند
علائم فلج مغزی در 12-18 ماهگی
- حرکاتی مثل تکان دادن را بلد نیست
- به اشیا یا افراد اشاره نمی‌کند
- با وجود حمایت والدین قادر به ایستادن نیست
- چهاردست‌وپا نمی‌کند
علائم و نشانه‌های احتمالی فلج مغزی در 18 ماهگی تا 2 سالگی
- پرتاب سر به عقب و خم شدن شدید به عقب در پاسخ به تحریک
- عدم پاسخ به لمس، صداها یا مناظر
- مشکلات تغذیه و آب دهان بیش‌ازحد
- ناتوانی در نشستن، راه رفتن یا چهاردست‌وپا
- ناتوانی در اشاره کردن به اشیا یا افراد
- ناتوانی در تقلید رفتارهای دیگران
- یاد نگرفتن کلمات جدید
- ناتوانی در درک اشیا با وجود اشاره با انگشت شست و اشاره
- ناتوانی در گرفتن یک فنجان بدون کمک
- ناتوانی در خوردن غذاهای کوچک
- ناتوانی در جمع‌آوری بلوک‌های بازی و قرار دادن آنها داخل سطل بازی
- سفتی بازوها و پاها
- راه رفتن با الگوی قیچی
- فقدان محبت یا ترس
علائم فلج مغزی در کودکان بالای 2 سال
- نسبت به والدین محبتی نشان نمی‌دهد
- برای نشان دادن تمایل به بلند شدن دست‌ها را بلند نمی‌کند
- اقدامات دیگران را تقلید نمی‌کند یا دستورالعمل‌های ساده را دنبال نمی‌کند
- نمی‌داند با اقلام رایج چه کند
- پس از ماه ها راه رفتن، الگوی راه رفتن پاشنه پا را انجام نمی‌دهد
- در هنگام راه رفتن پاها را مانند قیچی روی هم قرار می‌دهد
- نمی‌تواند به‌طور پیوسته راه برود
- فقط روی انگشتان پا راه می‌رود
- نمی‌تواند از جملات دو کلمه‌ای استفاده کند
جمع‌بندی
شناسایی علائم فلج مغزی در نوزادان به شما این امکان را می‌دهد که به موقع اقدامات لازم را انجام دهید و از درمان‌های توانبخشی بهره‌مند شوید. اگر فکر می‌کنید نوزاد شما علائم فلج مغزی را نشان می‌دهد؛ گروه توانبخشی راه کمال آماده است تا با ارائه مشاوره و درمان‌های تخصصی به شما کمک کند. برای دریافت راهنمایی‌های بیشتر و شروع درمان، همین حالا با ما تماس بگیرید و اولین گام را به سوی بهبود بردارید.
منابع
مطالب مشابه
گروه توانبخشی راه کمال، یکی از بهترین مراکز کاردرمانی در تهران است که با بهره‌گیری از کادری مجرب و دلسوز، خدمات تخصصی کاردرمانی را در محیطی مجهز و کودک‌پسند ارائه می‌دهد.
اتاق‌های حسی فضاهایی چندمنظوره هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از افراد، ازجمله کسانی که با چالش‌های پردازش حسی، معلولیت‌ها یا نیازهای درمانی خاص روبرو هستند، کمک کنند.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی معمولاً در زمینه‌هایی مانند خواندن، رمزگشایی زبان، املا، واژگان یا یادآوری موارد مشکلی ندارند؛ بااین‌حال، ممکن است در ادراک بصری، فضایی یا لمسی دچار مشکل شوند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی ممکن است در پردازش و درک کلمات، جملات و دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند. آنها ممکن است در فهم معنا، زمینه و ظرافت‌های زبان دچار مشکل شوند.
اختلال زبان بیانی، که به آن تأخیر گفتار بیانی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با ناتوانی در استفاده از کلمات و ساخت جملات متناسب با سن کودک، مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای تشکیل جملات منسجم، پیدا کردن کلمات مناسب و انتقال مؤثر پیام‌های خود با مشکل روبرو شوند.
تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.
اختلال پردازش زبان، نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا تولید کلمات تأثیر می‌گذارد. این مشکل به‌دلیل ناتوانی در شنیدن یا تولید فیزیکی صداها نیست، بلکه به توانایی فرد در ایجاد معنا از صداها برای برقراری ارتباط مربوط می‌شود.
ناتوانی‌های یادگیری می‌توانند فرایند یادگیری را مختل کنند. این کودکان ممکن است در مهارت‌هایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه، درک مطالب، به خاطر سپردن اطلاعات، انجام ریاضی یا هماهنگی حرکات مشکل داشته باشند. انواع رایج ناتوانی‌های یادگیری شامل نارساخوانی (دیسلکسیا)، اختلال نوشتن (دیسگرافی)، اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا)، اختلاللات پردازش زبان، بینایی، شنوایی وناتوانی یادگیری غیرکلامی هستند.
اختلال حسی حرکتی زمانی رخ می‌دهد که مغز در دریافت و پاسخ دادن به اطلاعاتی که ازطریق حواس می‌آیند و بر حرکت و هماهنگی بیمار تأثیر می‌گذارند، مشکل داشته باشد. این اختلال باعث ناتوانی بیمار در پردازش ورودی‌های حسی و هماهنگی پاسخ‌های حرکتی می‌شود و چالش‌هایی در تعادل، حرکت و کنترل کلی بدن ایجاد می‌کند.
اختلال دوقطبی، اختلال سلامت روان است که باعث چرخه‌های شدید تغییرات عاطفی می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دو دوره را تجربه می‌کنند: دوره‌هایی که در آنها فوق‌العاده شاد و پرانرژی هستند، که به آن دوره شیدایی گفته می‌شود. و دوره‌های دیگری که در آنها بسیار افسرده هستند.