فلج مغزی اختلالی است که در نتیجه آسیب مغزی یا به‌دلیل رشد غیرطبیعی مغز رخ می‌دهد. این اختلال بر توانایی کودک برای کنترل ماهیچه‌های خود تأثیر می‌گذارد.
آسیب مغزی که منجر به فلج مغزی می‌شود، می‌تواند در طول رشد جنین در بارداری، در حین زایمان یا مدت کوتاهی پس از تولد رخ دهد. همچنین این آسیب می‌تواند در طول سال‌های رشد کودک و در حین رشد مغز اتفاق بیفتد.
در حالی که فلج مغزی در نوزادان کامل نیز رخ می دهد، زایمان زودرس خطر ابتلا به فلج مغزی نوزادان نارس افزایش می‌دهد. فلج مغزی در اثر آسیب به مغز در حال رشد ایجاد می‌شود.
هیچ درمان شناخته شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد، اما روش‌های درمانی می‌توانند تفاوت عمده‌ای در زندگی فرزند شما ایجاد کنند.برای آشنایی بیشتر با جدیدترین روش های درمانی مقاله درمان فلج مغزی را مطالعه کنید.
تشخیص زودهنگام علائم فلج مغزی در نوزادان بسیار حائز اهمیت است، زیرا می‌تواند شانس درمان مؤثر را افزایش دهد و به پیشرفت‌های بهتر کودک کمک کند.
علائم فلج مغزی در نوزادان متناسب با شدت بیماری متفاوت است. متخصص اطفال پس از ارزیابی مهارت‌های حرکتی اصلی نوزاد، نوع اختلال و شدت آن را تشخیص می‌دهد. او برای تشخیص علائم فلج مغزی در نوزادان موارد زیر را بررسی می‌کند:
- تون عضلانی
- هماهنگی و کنترل حرکت
- بی‌نظمی واکنش‌های نوزاد
- وضعیت و تعادل
- مهارت‌های حرکتی درشت
- مهارت‌های حرکتی ظریف
- توانایی تولید صدا و گفتار
علائم اولیه فلج مغزی در نوزادان
علائم فلج مغزی بر هماهنگی و توانایی نوزاد برای حرکت مستقل تأثیر می‌گذارد و همیشه بلافاصله قابل تشخیص نیست.
این امر به‌ویژه زمانی صادق است که علائم فلج مغزی خفیف باشند و در نتیجه والدینی که نوزادشان تحت مراقبت‌های ویژه است، بدون تشخیص به خانه فرستاده می‌شوند و اغلب برای مدتی نمی‌دانند که مشکلی وجود دارد. معمولاً والدین در ابتدا متوجه علائم زیر در نوزادان خود می‌شوند:
- مشکل در مکیدن و تغذیه
- کنترل ضعیف سر
- ناتوانی در غلت زدن
- ناتوانی در راه رفتن یا چهاردست‌وپا کردن در بازه‌های زمانی موردانتظار
- عدم پاسخگویی به تحریک
مطالعه کنید:آیا کودکان فلج مغزی می توانند راه بروند؟
برخی از علائم در مراحل خاصی از رشد نوزاد برجسته می‌شوند اما برخی از علائم مختص سنین مختلف هستند که در ادامه علائم فلج مغزی در سنین متفاوت را بررسی می‌کنیم:
علائم فلج مغزی در 2 تا 4 ماهگی
- ناتوانی در کنترل سر در هنگام بلند شدن
- مشکل در مکیدن و تغذیه
- پاهای سفت که روی هم قرار گرفته و شبیه قیچی هستند
- دست‌ها یا پاهای سفت و لرزان
علائم فلج مغزی در 4 تا 6 ماهگی
- کنترل ضعیف سر
- توجه نکردن به اجسام در هنگام حرکت
- لبخند نزدن به دیگران
- مزه نکردن وسایل
- ناتوانی در فشار آوردن با پاها در هنگام قرارگیری روی سطح سخت
- مشکل در حرکت دادن یک یا هر دو چشم در همه جهات
علائم فلج مغزی در 6 تا 9 ماهگی
- عدم توجه به والدین یا مراقبین
- تلاش نکردن برای لمس چیزهای در دسترس
- گرفتن وسایل با یک دست و مشت کردن دست دیگر
- عدم پاسخگویی به صداهای نزدیک
- مشکل در رساندن اشیا به دهانشان
- نخندیدن و جیغ نکشیدن
- سفت کردن ماهیچه‌ها
- مشکل در خوردن و آشامیدن
- ناتوانی در غلتیدن
علائم و نشانه‌های فلج مغزی در 9-12 ماهگی
- اسباب‌بازی‌ها را بین دست‌ها به جلو و عقب حرکت نمی‌دهد
- به جایی که والدین اشاره می‌کنند نگاه نمی‌کند
- با وجود کمک والدین نمی‌تواند وزن روی پاها را تحمل کند
- هنگام چهاردست‌و پا، دست و پا را می‌کشد
- نمی‌تواند خودش بنشیند
- هیچ صدایی تولید نمی‌کند
علائم فلج مغزی در 12-18 ماهگی
- حرکاتی مثل تکان دادن را بلد نیست
- به اشیا یا افراد اشاره نمی‌کند
- با وجود حمایت والدین قادر به ایستادن نیست
- چهاردست‌وپا نمی‌کند
علائم و نشانه‌های احتمالی فلج مغزی در 18 ماهگی تا 2 سالگی
- پرتاب سر به عقب و خم شدن شدید به عقب در پاسخ به تحریک
- عدم پاسخ به لمس، صداها یا مناظر
- مشکلات تغذیه و آب دهان بیش‌ازحد
- ناتوانی در نشستن، راه رفتن یا چهاردست‌وپا
- ناتوانی در اشاره کردن به اشیا یا افراد
- ناتوانی در تقلید رفتارهای دیگران
- یاد نگرفتن کلمات جدید
- ناتوانی در درک اشیا با وجود اشاره با انگشت شست و اشاره
- ناتوانی در گرفتن یک فنجان بدون کمک
- ناتوانی در خوردن غذاهای کوچک
- ناتوانی در جمع‌آوری بلوک‌های بازی و قرار دادن آنها داخل سطل بازی
- سفتی بازوها و پاها
- راه رفتن با الگوی قیچی
- فقدان محبت یا ترس
علائم فلج مغزی در کودکان بالای 2 سال
- نسبت به والدین محبتی نشان نمی‌دهد
- برای نشان دادن تمایل به بلند شدن دست‌ها را بلند نمی‌کند
- اقدامات دیگران را تقلید نمی‌کند یا دستورالعمل‌های ساده را دنبال نمی‌کند
- نمی‌داند با اقلام رایج چه کند
- پس از ماه ها راه رفتن، الگوی راه رفتن پاشنه پا را انجام نمی‌دهد
- در هنگام راه رفتن پاها را مانند قیچی روی هم قرار می‌دهد
- نمی‌تواند به‌طور پیوسته راه برود
- فقط روی انگشتان پا راه می‌رود
- نمی‌تواند از جملات دو کلمه‌ای استفاده کند
جمع‌بندی
شناسایی علائم فلج مغزی در نوزادان به شما این امکان را می‌دهد که به موقع اقدامات لازم را انجام دهید و از درمان‌های توانبخشی بهره‌مند شوید. اگر فکر می‌کنید نوزاد شما علائم فلج مغزی را نشان می‌دهد؛ گروه توانبخشی راه کمال آماده است تا با ارائه مشاوره و درمان‌های تخصصی به شما کمک کند. برای دریافت راهنمایی‌های بیشتر و شروع درمان، همین حالا با ما تماس بگیرید و اولین گام را به سوی بهبود بردارید.
منابع
مطالب مشابه
والدین می‌توانند با استفاده از بازی‌های ساده و سرگرم‌کننده در محیط خانه، رفتارهای کلیدی فرزند خود را در حوزه‌های مهمی مانند ارتباط چشمی، تقلید، تعاملات اجتماعی و حساسیت‌های حسی زیر نظر بگیرند. این بازی‌ها برای کودک جذاب هستند و در عین حال، به والدین کمک می‌کنند تا درصورت مشاهده علائم نگران‌کننده، به‌موقع با متخصصان رشد کودک مشورت نمایند.
کودکان مبتلا به CDD تا حداقل ۲سالگی رشد معمولی متناسب با سن را در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، روابط اجتماعی، بازی و رفتار انطباقی دارند. آنها بین سنین ۲ تا ۱۰سالگی، مهارت‌های کسب‌شده قبلی خود را به شکلی قابل توجه در دو یا چند مورد از دست می‌دهند.
یکی از تفاوت‌های بزرگ بین اوتیسم و آسپرگر این است که کودکان مبتلا به اوتیسم دیرتر صحبت کردن را شروع می‌کنند. اما کسانی که سندرم آسپرگر دارند معمولاً تأخیر زبانی را تجربه نمی‌کنند. در حالی که کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب منزوی به نظر می‌رسند، افراد دارای آسپرگر معمولاً می‌خواهند با دیگران تعامل داشته باشند اما برای برقراری ارتباط با مشکل مواجه می‌شوند.
اختلال فراگیر رشد (PDD) زمانی اصطلاحی بود که برای توصیف گروهی از تأخیرهای رشدی که بر مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی تأثیر می‌گذاشتند، مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما در حال حاضر، پزشکان آن را اختلال طیف اوتیسم (ASD) می‌نامند.
گرانی والدین درخصوص دیر حرف زدن فرزندشان امری کاملاً طبیعی است. اما باید توجه داشته باشید رشد گفتار در کودکان می‌تواند تحت تأثیر طیف وسیعی از عوامل قرار گیرد و یکی از این عوامل، تغذیه است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.
اختلال ویژه زبانی (SLI)، اصطلاحی برای اختلال زبان رشدی است. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که مهارت‌های زبانی به‌درستی رشد نمی‌کنند ولی این چالش‌ها به سایر مشکلات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم، آسیب مغزی تروماتیک، آپراکسی گفتار یا کم شنوایی مربوط نیستند.
کودکان مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی در استفاده از زبان برای تعامل با دیگران مشکل دارند. آنها زبان را می‌فهمند و می‌توانند در برخی شرایط از آن استفاده کنند، اما در موقعیت‌های اجتماعی در برقراری ارتباط با مشکل روبرو هستند.
اختلال گفتاری آفازی در کودکان نوعی اختلال ارتباطی است که توانایی کودک در درک، تولید و استفاده از زبان را مختل می‌کند. کودکان مبتلا به آفازی اغلب در ابراز وجود و درک زبان دیگران مشکل دارند. نکته مهم این است که آفازی نشانه کمبود هوش نیست، بلکه اختلالی در پردازش زبان است.
اختلال سلوک (CD) بیماری سلامت روان است که کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و رفتارهای پرخاشگرانه و اقداماتی که به آسایش دیگران آسیب می‌رساند مشخص می‌شود.
سندرم داون موزاییک نوعی از سندرم داون است. سندرم داون، اختلالی ژنتیکی و مادرزادی است که زمانی رخ می‌دهد که کودک به‌جای دو نسخه (تعداد استاندارد) از کروموزوم ۲۱، سه نسخه از آن را داشته باشد. این وضعیت تریزومی ۲۱ نامیده می‌شود.