کودکان ذاتاً پرانرژی هستند. ذهن آنها یک میلیون کیلومتردر ساعت سرعت دارد و بدن آنها می خواهد به همان سرعت حرکت کند. به همین دلیل است که برخی از کودکان مبتلا به بیش فعالی تشخیص داده نمی شوند، زیرا علائم آنها به عنوان "رفتار طبیعی" تلقی می شود.
چگونه می توانید تفاوت بیش فعالی و شیطنت را تشخیص دهید؟ آیا فرزنتان باید برای بیش فعالی معاینه شود؟ راهنمای زیر به شما کمک می کند تا گزینه های خود را بررسی کنید.
تفاوت های بین بیش فعالی و انرژی بالا
تفاوت های کلیدی بین بیش فعالی و انرژی بالا، به توجه و کنترل تکانشگری مرتبط است. زمانی که از یک کودک پرانرژی خواسته شود، می تواند تمرکز کند و یک کار را از ابتدا تا انتها انجام دهد. کودک مبتلا به بیش فعالی ممکن است تمرکز کردن برایش تقریبا غیرممکن باشد، یا ممکن است از تلاش برای تکمیل کار ناامید شود. اگر کودک شما تکانشگری اش را کنترل می کند و یا توانایی انجام کاری از ابتدا تا انتها را دارد، احتمالاً ADHD ندارد.
کودکان پرانرژی درست مانند کودکان مبتلا به بیش فعالی می‌توانند زمان زیادی را صرف موضوعی خاص کرده و به شدت روی جزئیات تمرکز کنند. این اتفاق کاملاً طبیعی است که کودکی پرانرژی 15 دقیقه زمان صرف کند تا به اصلی داستانی ساده برسد. بنابراین چه چیز دیگری رفتارهای کودکان مبتلا به بیش فعالی را منحصربه‌فرد می‌کند؟
تفاوت دیگر بین کودکان پرانرژی با کودکان بیش فعال این است که انرژی بالای یک کودک پرانرژی به صورت سینوسی است. آنها ممکن است فقط در محیطی خاص، مانند خانه یا مدرسه، انرژی بالایی داشته باشند و این انرژی در محیط‌های دیگر کاهش یابد. اما انرژی بالا در کودکان مبتلا به بیش فعالی بسیار پایدارتر است و معمولاً کودک بیش‌فعال در هر دو محیط انرژی زیادی از خود بروز می‌دهد.
برای تشخیص بیش فعالی در کودک، باید این رفتارهای او در حوزه‌های متعدد زندگی تداخل داشته باشند. یعنی انرژی بالای کودک باید در ترکیبی از زندگی شخصی، خانوادگی و تحصیلی او نمود پیدا کند.
به‌طور خلاصه، اگر رفتارهای کودک فقط در یک محیط وجود داشته باشد، یا فقط در یک حوزه از زندگی او تداخل داشته باشد، ممکن است مبتلا به بیش فعالی نباشد. اما اگر کودکی در خانه و بیرون از خانه رفتارهای بیش فعالی یا بی‌توجهی از خود نشان می‌دهد، احتمالاً مبتلا به بیش‌فعالی است.
واقعیت جالب: بیش فعالی همیشه با انرژی بالا مرتبط نیست!
باور بکنید یا نه، اختلال بیش فعالی و کمبود توجه همیشه با رفتار بیش فعالانه مرتبط نیست. اختلال کمبود توجه (ADD) هم در زیر چتر ADHD قرار می گیرد. ADD ممکن است با انرژی کم و بی توجهی مشخص شود - بدون هیچگونه رفتار بیش فعالی. بنابراین تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی بدون رفتارهای پرانرژی کاملاً امکان پذیر است، درست مانند داشتن انرژی بالا بدون داشتن ADHD.
علائم بیش فعالی و شیطنت در کودکان
سه نوع بیش فعالی وجود دارد:
- بیش فعالی بی‌توجهی شامل مشکل در توجه و تمرکز، حواس‌پرتی، خیال‌پردازی و ضعف در مهارت‌های برنامه‌ریزی است.
- بیش فعالی تکانشی شامل صحب کردن و تکان خوردن مداوم، حرکت دادن اشیا به اطراف، دست زدن به وسایل مختف و به‌طور کلی ناتوانی در کنترل سطوح فعالیت است.
- بیش فعالی ترکیبی نیز ترکیبی از علائم دو دسته بالا است.
برای اطلاعات کامل تر مطلب انواع اختلال نقص توجه و بیش فعالی را مطالعه کنید.
بیش فعالی و بی‌توجهی دو علامت بارز اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند، اما برای تشخیص، لازم نیست کودک هر دو نوع رفتار را از خود نشان دهد. دختران بیشتر به اختلال بیش فعالی بی‌توجهی مبتلا می‌شوند و به همین دلیل است که این اختلال در دختران کمتر از پسران تشخیص داده می‌شود؛ زیرا رفتارهای بی‌توجهی کمتر در محیط‌های اجتماعی بروز پیدا می‌کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهند تمام کودکان به‌طور طبیعی رفتارهای بیش فعالی از خود نشان می‌دهند. آنها بین صحبت دیگران می‌پرند، قادر نیستند به مدت طولانی بی‌حرکت بنشینند و ... . اما اگر کودک این رفتارها را به‌صورتی اغراق‌آمیز تکرار کند، غیرعادی می‌شود و نشان‌دهنده بیش فعالی است.
نحوه تشخیص بیش فعالی
اگر متوجه رفتارهای بیش فعالی یا بی‌توجهی کودک در حوزه‌های مختلف زندگی و محیط‌ها می‌شوید، برای اطمینان از بیش‌فعالی باید به پزشک مراجعه کنید:
- پزشک در ابتدا به بررسی سابقه خانوادگی کودک می‌پردازد.
- سپس به معاینه کودک و بررسی سطح سلامت می‌پردازد و بیماری‌های مشابه با بیش فعالی را بررسی می‌کند.
- در ادامه پرسشنامه‌ای در اختیار والدین قرار می‌دهد تا به سؤالاتی درمورد رفتارهای کودک در منزل پاسخ دهند. همچنین پرسشنامه‌ای دیگر نیز به معلم یا مشاور مدرسه می‌دهد. نتایج پرسشنامه‌ها داده‌هایی عینی ارائه می‌دهند و سیستم نمره‌دهی نشان می‌دهد آیا کودک مبتلا به بیش فعالی است یا خیر.
- در ادامه پزشک رفتارهای کودک را زیر نظر می‌گیرد و با توجه به نتایج پرسشنامه‌ها و رفتارهای کودک نظر نهایی را اعلام می‌کند.
عواقب تشخیص نادرست بیش فعالی در کودک
تشخیص صحیح کودک پرانرژی در مقابل کودک بیش فعال بسیار مهم است. در نهایت، این تشخیص کلید کمک به کاهش علائم در کودکان بیش فعال است.
از یک طرف، تشخیص بیش فعالی بدون داشتن این اختلال (مثبت کاذب) مشکلاتی به همراه دارد. داروهای بیش فعالی، که بیشتر آنها محرک هستند، اغلب منجر به عوارض جانبی بیشتری نسبت به فواید آنها در افرادی که بیش فعالی ندارند، می‌شوند.
از طرف دیگر، عدم شناسایی بیش فعالی در فرد مبتلا (منفی کاذب) فرصتی از دست رفته برای کمک به آنها است. درواقع در بسیاری از موارد کودکان بیش فعالی با کمک درمانگر و یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای به‌صورتی موفقیت‌آمیز درمان می‌شوند. بنابراین تشخیص مرحله‌ای بسیار مهم در تعیین بیش فعالی است.
روش‌های درمان بیش فعالی
روش‌های درمان بیش فعالی معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- دارودرمانی. داروها توانایی مغز را برای توجه، آرامش و استفاده بیشتر از خودکنترلی فعال می‌کنند.
- رفتاردرمانی. درمانگران می‌توانند به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی، عاطفی و برنامه‌ریزی را توسعه دهند.
- مربیگری والدین. والدین می‌توانند ازطریق مربیگری، بهترین راه‌ها را برای پاسخ به مشکلات رفتاری کودک بیش فعال خود یاد بگیرند و از این راهکارها در طول تربیت کودک استفاده کنند.
- پشتیبانی مدرسه. معلمان می‌توانند به کودکان مبتلا به بیش فعال کمک کنند تا از مدرسه لذت ببرند و راحت‌تر به یادگیری بپردازند.
درمان مناسب به بهبود بیش فعالی کمک می‌کند. والدین و معلمان می‌توانند به کودکان کوچک‌تر آموزش دهند که در مدیریت توجه، رفتار و احساسات خود بهتر عمل کنند. همان‌طور که کودکان بزرگ‌تر می‌شوند، باید یاد بگیرند که توجه و کنترل خود را بهبود بخشند. میوانید اطلاعات بیشتر را در مطلب «درمان بیش فعالی کودکان» بخوانید.
چه زمانی باید به دنبال تست بیش فعالی باشید؟
در نهایت، تشخیص دقیق بین بیش فعالی و شیطنت امری ضروری است که می‌تواند به مدیریت بهتر رفتار کودک شما کمک کند. تشخیص زودهنگام منجر به درمان زودهنگام و موثر می شود. اگر علائم بیش فعالی را در کودک خود مشاهده کرده اید، ممکن است زمان خوبی برای انجام بررسی باشد. کودکان از 3 تا 4 سالگی می توانند تشخیص داده شوند، اما بسیاری از آنها تا زمانی که مدرسه را شروع نکرده اند، علائمی نشان نمی دهند. اگر شما هم به دنبال راه‌حل‌هایی برای برخورد با این مشکلات هستید، تیم متخصص و توانبخشی راه کمال آماده است تا شما را در این مسیر همراهی کند.
منابع
مطالب مشابه
اتاق‌های حسی فضاهایی چندمنظوره هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از افراد، ازجمله کسانی که با چالش‌های پردازش حسی، معلولیت‌ها یا نیازهای درمانی خاص روبرو هستند، کمک کنند.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی معمولاً در زمینه‌هایی مانند خواندن، رمزگشایی زبان، املا، واژگان یا یادآوری موارد مشکلی ندارند؛ بااین‌حال، ممکن است در ادراک بصری، فضایی یا لمسی دچار مشکل شوند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی ممکن است در پردازش و درک کلمات، جملات و دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند. آنها ممکن است در فهم معنا، زمینه و ظرافت‌های زبان دچار مشکل شوند.
اختلال زبان بیانی، که به آن تأخیر گفتار بیانی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با ناتوانی در استفاده از کلمات و ساخت جملات متناسب با سن کودک، مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای تشکیل جملات منسجم، پیدا کردن کلمات مناسب و انتقال مؤثر پیام‌های خود با مشکل روبرو شوند.
تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.
اختلال پردازش زبان، نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا تولید کلمات تأثیر می‌گذارد. این مشکل به‌دلیل ناتوانی در شنیدن یا تولید فیزیکی صداها نیست، بلکه به توانایی فرد در ایجاد معنا از صداها برای برقراری ارتباط مربوط می‌شود.
ناتوانی‌های یادگیری می‌توانند فرایند یادگیری را مختل کنند. این کودکان ممکن است در مهارت‌هایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه، درک مطالب، به خاطر سپردن اطلاعات، انجام ریاضی یا هماهنگی حرکات مشکل داشته باشند. انواع رایج ناتوانی‌های یادگیری شامل نارساخوانی (دیسلکسیا)، اختلال نوشتن (دیسگرافی)، اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا)، اختلاللات پردازش زبان، بینایی، شنوایی وناتوانی یادگیری غیرکلامی هستند.
اختلال حسی حرکتی زمانی رخ می‌دهد که مغز در دریافت و پاسخ دادن به اطلاعاتی که ازطریق حواس می‌آیند و بر حرکت و هماهنگی بیمار تأثیر می‌گذارند، مشکل داشته باشد. این اختلال باعث ناتوانی بیمار در پردازش ورودی‌های حسی و هماهنگی پاسخ‌های حرکتی می‌شود و چالش‌هایی در تعادل، حرکت و کنترل کلی بدن ایجاد می‌کند.
اختلال دوقطبی، اختلال سلامت روان است که باعث چرخه‌های شدید تغییرات عاطفی می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دو دوره را تجربه می‌کنند: دوره‌هایی که در آنها فوق‌العاده شاد و پرانرژی هستند، که به آن دوره شیدایی گفته می‌شود. و دوره‌های دیگری که در آنها بسیار افسرده هستند.
کف پای صاف اختلال رایجی است که در آن قوس داخلی پاها در زمان تحمل فشار صاف می شود. هنگامی که افراد دارای کف پای صاف می‌ایستند، پاهای آنها به سمت بیرون بوده و تمام کف پا پایین آمده و با زمین در تماس است.