کودکان ذاتاً پرانرژی هستند. ذهن آنها یک میلیون کیلومتردر ساعت سرعت دارد و بدن آنها می خواهد به همان سرعت حرکت کند. به همین دلیل است که برخی از کودکان مبتلا به بیش فعالی تشخیص داده نمی شوند، زیرا علائم آنها به عنوان "رفتار طبیعی" تلقی می شود.
چگونه می توانید تفاوت بیش فعالی و شیطنت را تشخیص دهید؟ آیا فرزنتان باید برای بیش فعالی معاینه شود؟ راهنمای زیر به شما کمک می کند تا گزینه های خود را بررسی کنید.
تفاوت های بین بیش فعالی و انرژی بالا
تفاوت های کلیدی بین بیش فعالی و انرژی بالا، به توجه و کنترل تکانشگری مرتبط است. زمانی که از یک کودک پرانرژی خواسته شود، می تواند تمرکز کند و یک کار را از ابتدا تا انتها انجام دهد. کودک مبتلا به بیش فعالی ممکن است تمرکز کردن برایش تقریبا غیرممکن باشد، یا ممکن است از تلاش برای تکمیل کار ناامید شود. اگر کودک شما تکانشگری اش را کنترل می کند و یا توانایی انجام کاری از ابتدا تا انتها را دارد، احتمالاً ADHD ندارد.
کودکان پرانرژی درست مانند کودکان مبتلا به بیش فعالی می‌توانند زمان زیادی را صرف موضوعی خاص کرده و به شدت روی جزئیات تمرکز کنند. این اتفاق کاملاً طبیعی است که کودکی پرانرژی 15 دقیقه زمان صرف کند تا به اصلی داستانی ساده برسد. بنابراین چه چیز دیگری رفتارهای کودکان مبتلا به بیش فعالی را منحصربه‌فرد می‌کند؟
تفاوت دیگر بین کودکان پرانرژی با کودکان بیش فعال این است که انرژی بالای یک کودک پرانرژی به صورت سینوسی است. آنها ممکن است فقط در محیطی خاص، مانند خانه یا مدرسه، انرژی بالایی داشته باشند و این انرژی در محیط‌های دیگر کاهش یابد. اما انرژی بالا در کودکان مبتلا به بیش فعالی بسیار پایدارتر است و معمولاً کودک بیش‌فعال در هر دو محیط انرژی زیادی از خود بروز می‌دهد.
برای تشخیص بیش فعالی در کودک، باید این رفتارهای او در حوزه‌های متعدد زندگی تداخل داشته باشند. یعنی انرژی بالای کودک باید در ترکیبی از زندگی شخصی، خانوادگی و تحصیلی او نمود پیدا کند.
به‌طور خلاصه، اگر رفتارهای کودک فقط در یک محیط وجود داشته باشد، یا فقط در یک حوزه از زندگی او تداخل داشته باشد، ممکن است مبتلا به بیش فعالی نباشد. اما اگر کودکی در خانه و بیرون از خانه رفتارهای بیش فعالی یا بی‌توجهی از خود نشان می‌دهد، احتمالاً مبتلا به بیش‌فعالی است.
واقعیت جالب: بیش فعالی همیشه با انرژی بالا مرتبط نیست!
باور بکنید یا نه، اختلال بیش فعالی و کمبود توجه همیشه با رفتار بیش فعالانه مرتبط نیست. اختلال کمبود توجه (ADD) هم در زیر چتر ADHD قرار می گیرد. ADD ممکن است با انرژی کم و بی توجهی مشخص شود - بدون هیچگونه رفتار بیش فعالی. بنابراین تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی بدون رفتارهای پرانرژی کاملاً امکان پذیر است، درست مانند داشتن انرژی بالا بدون داشتن ADHD.
علائم بیش فعالی و شیطنت در کودکان
سه نوع بیش فعالی وجود دارد:
- بیش فعالی بی‌توجهی شامل مشکل در توجه و تمرکز، حواس‌پرتی، خیال‌پردازی و ضعف در مهارت‌های برنامه‌ریزی است.
- بیش فعالی تکانشی شامل صحب کردن و تکان خوردن مداوم، حرکت دادن اشیا به اطراف، دست زدن به وسایل مختف و به‌طور کلی ناتوانی در کنترل سطوح فعالیت است.
- بیش فعالی ترکیبی نیز ترکیبی از علائم دو دسته بالا است.
برای اطلاعات کامل تر مطلب انواع اختلال نقص توجه و بیش فعالی را مطالعه کنید.
بیش فعالی و بی‌توجهی دو علامت بارز اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند، اما برای تشخیص، لازم نیست کودک هر دو نوع رفتار را از خود نشان دهد. دختران بیشتر به اختلال بیش فعالی بی‌توجهی مبتلا می‌شوند و به همین دلیل است که این اختلال در دختران کمتر از پسران تشخیص داده می‌شود؛ زیرا رفتارهای بی‌توجهی کمتر در محیط‌های اجتماعی بروز پیدا می‌کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهند تمام کودکان به‌طور طبیعی رفتارهای بیش فعالی از خود نشان می‌دهند. آنها بین صحبت دیگران می‌پرند، قادر نیستند به مدت طولانی بی‌حرکت بنشینند و ... . اما اگر کودک این رفتارها را به‌صورتی اغراق‌آمیز تکرار کند، غیرعادی می‌شود و نشان‌دهنده بیش فعالی است.
نحوه تشخیص بیش فعالی
اگر متوجه رفتارهای بیش فعالی یا بی‌توجهی کودک در حوزه‌های مختلف زندگی و محیط‌ها می‌شوید، برای اطمینان از بیش‌فعالی باید به پزشک مراجعه کنید:
- پزشک در ابتدا به بررسی سابقه خانوادگی کودک می‌پردازد.
- سپس به معاینه کودک و بررسی سطح سلامت می‌پردازد و بیماری‌های مشابه با بیش فعالی را بررسی می‌کند.
- در ادامه پرسشنامه‌ای در اختیار والدین قرار می‌دهد تا به سؤالاتی درمورد رفتارهای کودک در منزل پاسخ دهند. همچنین پرسشنامه‌ای دیگر نیز به معلم یا مشاور مدرسه می‌دهد. نتایج پرسشنامه‌ها داده‌هایی عینی ارائه می‌دهند و سیستم نمره‌دهی نشان می‌دهد آیا کودک مبتلا به بیش فعالی است یا خیر.
- در ادامه پزشک رفتارهای کودک را زیر نظر می‌گیرد و با توجه به نتایج پرسشنامه‌ها و رفتارهای کودک نظر نهایی را اعلام می‌کند.
عواقب تشخیص نادرست بیش فعالی در کودک
تشخیص صحیح کودک پرانرژی در مقابل کودک بیش فعال بسیار مهم است. در نهایت، این تشخیص کلید کمک به کاهش علائم در کودکان بیش فعال است.
از یک طرف، تشخیص بیش فعالی بدون داشتن این اختلال (مثبت کاذب) مشکلاتی به همراه دارد. داروهای بیش فعالی، که بیشتر آنها محرک هستند، اغلب منجر به عوارض جانبی بیشتری نسبت به فواید آنها در افرادی که بیش فعالی ندارند، می‌شوند.
از طرف دیگر، عدم شناسایی بیش فعالی در فرد مبتلا (منفی کاذب) فرصتی از دست رفته برای کمک به آنها است. درواقع در بسیاری از موارد کودکان بیش فعالی با کمک درمانگر و یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای به‌صورتی موفقیت‌آمیز درمان می‌شوند. بنابراین تشخیص مرحله‌ای بسیار مهم در تعیین بیش فعالی است.
روش‌های درمان بیش فعالی
روش‌های درمان بیش فعالی معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- دارودرمانی. داروها توانایی مغز را برای توجه، آرامش و استفاده بیشتر از خودکنترلی فعال می‌کنند.
- رفتاردرمانی. درمانگران می‌توانند به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی، عاطفی و برنامه‌ریزی را توسعه دهند.
- مربیگری والدین. والدین می‌توانند ازطریق مربیگری، بهترین راه‌ها را برای پاسخ به مشکلات رفتاری کودک بیش فعال خود یاد بگیرند و از این راهکارها در طول تربیت کودک استفاده کنند.
- پشتیبانی مدرسه. معلمان می‌توانند به کودکان مبتلا به بیش فعال کمک کنند تا از مدرسه لذت ببرند و راحت‌تر به یادگیری بپردازند.
درمان مناسب به بهبود بیش فعالی کمک می‌کند. والدین و معلمان می‌توانند به کودکان کوچک‌تر آموزش دهند که در مدیریت توجه، رفتار و احساسات خود بهتر عمل کنند. همان‌طور که کودکان بزرگ‌تر می‌شوند، باید یاد بگیرند که توجه و کنترل خود را بهبود بخشند. میوانید اطلاعات بیشتر را در مطلب «درمان بیش فعالی کودکان» بخوانید.
چه زمانی باید به دنبال تست بیش فعالی باشید؟
در نهایت، تشخیص دقیق بین بیش فعالی و شیطنت امری ضروری است که می‌تواند به مدیریت بهتر رفتار کودک شما کمک کند. تشخیص زودهنگام منجر به درمان زودهنگام و موثر می شود. اگر علائم بیش فعالی را در کودک خود مشاهده کرده اید، ممکن است زمان خوبی برای انجام بررسی باشد. کودکان از 3 تا 4 سالگی می توانند تشخیص داده شوند، اما بسیاری از آنها تا زمانی که مدرسه را شروع نکرده اند، علائمی نشان نمی دهند. اگر شما هم به دنبال راه‌حل‌هایی برای برخورد با این مشکلات هستید، تیم متخصص و توانبخشی راه کمال آماده است تا شما را در این مسیر همراهی کند.
منابع
مطالب مشابه
علائم ADHD در دختران اغلب به‌عنوان ویژگی‌های شخصیتی تلقی می‌شوند. به همین دلیل است که اغلب نادیده گرفته یا توجیه می‌شوند. اگر بیش فعالی در دختران تشخیص داده نشود، می‌تواند به مشکلاتی مانند عدم تطبیق شرایط در کلاس درس، عزت نفس پایین و سرزنش خود منجر شود. حتی می‌تواند سلامت روان را تا بزرگسالی تحت تأثیر قرار دهد.
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) به‌طور مؤثر به درمان اضطراب، افسردگی، و اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD) در کودکان کمک می‌کند. این روش با آموزش تکنیک‌هایی به کودکان برای تنظیم احساسات و رفتارهایشان کار می‌کند.
کاردرمانگران نقش حیاتی در راهنمایی کودکان قطع عضو در فرایند توانبخشی، به‌ویژه در استفاده از وسایل پروتزی ایفا می‌کنند. مشارکت آنها از همان مرحله پیش از عمل جراحی آغاز می‌شود و بر مدیریت زخم و توصیه‌هایی برای تجهیزات تطبیقی تمرکز دارد که بیماران را برای جراحی آماده می‌کند.
اتیسم غیرکلامی زمانی است که کودک مبتلا به اوتیسم صحبت نمی‌کند، اما ممکن است انواع صداهای آوایی را تولید کند. اوتیسم غیرکلامی به این معنی نیست که کودک نمی‌تواند تعامل داشته باشد، یا کلمات و گفتار را درک کند. بلکه به این معناست که آنها قادر به استفاده از زبان کلامی برای برقراری ارتباط نیستند.
لکنت زبان اختلالی گفتاری است که عضلات مورد استفاده برای صحبت کردن، به‌طور غیرقابل کنترلی منقبض شده یا حرکت می‌کنند و باعث مکث، صداهای ناخواسته و گیر کردن روی کلمات می‌شود.
کلاترینگ با ویژگی‌هایی مانند صحبت کردن بسیار سریع و استفاده از کلمات پُرکننده مانند «اِم» و «آه» همراه است. استفاده گاه‌به‌گاه از این کلمات در گفتار منسجم کاملاً عادی است، اما درصورت ابتلای کودک به این وضعیت، این ویژگی‌ها به عادتی همیشگی تبدیل شده و اغلب مانع از درک صحبت‌های او توسط دیگران می‌شوند.
زمانی که فردی اختلال لیسپ دارد، زبان خود را به گونه‌ای قرار می‌دهد که جریان هوای لازم برای تولید صداهای «س» و «ز» را مسدود یا تحریف می‌کند. این تحریف جریان هوا باعث می‌شود کودک به‌صورت نوک زبانی حرف بزند.
با گذشت زمان، کودکان مبتلا به سندرم رت مشکلات فزاینده‌ای در استفاده از عضلات کنترل‌کننده حرکت، هماهنگی و ارتباط پیدا می‌کنند. سندرم رت همچنین می‌تواند باعث تشنج و ناتوانی‌های ذهنی شود.
سندرم تورت، اختلالی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد تیک می‌شود. تیک‌ها، حرکات یا صداهایی هستند که کودک بارها و بارها تکرار می‌کند و قادر به کنترل آنها نیست. به‌عنوان مثال، کودکان مبتلا به سندرم توره ممکن است مدام گلوی خود را صاف کنند یا چشمک بزنند.
تشخیص اولیه کف پای صاف در کودکان اغلب توسط متخصصان اطفال انجام می‌شود. اگر فرزند شما هیچ درد یا علائم دیگری را تجربه نکند، معمولاً نیازی به آزمایش بیشتر نیست. کودکانی که علائم دارند باید توسط متخصصان ارتوپدی کودکان معاینه شوند.