دلایل زیادی وجود دارد که چرا کودک مطابق با نقاط عطف رشدی تعیین شده راه نمی‌رود. برخی از نوزادان زودتر و برخی از نوزادان دیرتر از محدوده زمانی مورد نظر راه می روند.در بیشتر موارد، تأخیر در راه رفتن، بدون تأخیر در سایر زمینه‌های رشد نوزاد، باعث نگرانی نمی‌شود. برخی از نوزادان برای تسلط بر این مهارت برای خود نیاز به تحریک و تشویق بیشتری دارند.
اگر در مورد رشد کودک خود نگرانی دارید، از جمله مهارت های راه رفتن او، یا در واقع در مورد هر یک از مهارت های حرکتی درشت او نگران هستید ، حتما با پزشک تماس بگیرید.
کودکان از چه سنی شروع به راه رفتن می‌کنند؟
بیشتر کودکان نوپا بین 11 تا 16ماهگی راه رفتن را شروع می‌کنند، اما برخی از آنها تا 18ماهگی راه نمی‌روند. به یاد داشته باشید که اکثر مشکلات راه رفتن کودکان بدون درمان حل می‌شوند.
به طور کلی، اگر کودک تا 18 ماهگی به طور مستقل راه نمی‌رود، ممکن است ارزیابی بیشتری برای درک علت تاخیر و دلیل اصلی این تاخیر مورد نیاز باشد.
همچنین برای آشنایی با سایر انواع تاخیرهای حرکتی پیشنهاد میکنیم مطلب تاخیر حرکتی در کودکان را بخوانید.
علائم اولیه تاخیر در راه رفتن
علائم اولیه‌ای که نشان‌دهنده تاخیر در راه رفتن کودکان هستند، در ادامه ذکر شده‌اند:
- کودک تا 9ماهگی نمی‌تواند بدون حمایت بنشیند.
- کودک تا 12ماهگی حتی با حمایت هم نمی‌تواند بایستد.
- کودک در 16-23ماهگی به‌طور پیوسته راه نمی‌رود.
- کودک به‌طور مداوم روی نوک پا راه می‌رود.
- کودک با تاخیر در رشد مواجه می‌شود. به‌عنوان مثال، در بالا نگه داشتن سر، غلت زدن و نشستن مشکل دارد.
- اگر کودک در 16 تا 23ماهگی راه نمی‌رود، باید به پزشک مراجعه کنید تا به بررسی قدرت عضلانی، دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری مفاصل او بپردازد. تاخیر در راه رفتن می‌تواند علامت هشدار اولیه برای فلج مغزی، دیستروفی عضلانی یا سایر بیماری‌های ژنتیکی باشد.
چه چیزی باعث تأخیر در راه رفتن کودکان می‌شود؟
در برخی موارد تأخیر در راه رفتن کودکان دلیلی جدی ندارد و خود به خود برطرف می‌شود. اما در بسیاری از موارد بیماری‌های مختلف موجب این تاخیر می‌شوند. در ادامه به بررسی بیماری‌هایی که موجب تاخیر در راه رفتن کودکان می‌شوند، می‌پردازیم:
اختلالات عصبی
برخی از اختلالات عصبی مانند فلج مغزی یا سندرم داون ممکن است راه رفتن را به‌کلی به تاخیر بیندازند. توجه به علائم این بیماری‌ها، تشخیص و درمان زودهنگام آنها به رفع تاخیر در راه رفتن کمک می‌کنند.
دیستروفی عضلانی/مشکلات عضلانی
دیستروفی عضلانی، اختلالی عصبی‌عضلانی است که به‌صورت ارثی به کودک منتقل می‌شود و ماهیتی پیشرونده دارد. این اختلال یکی از شایع‌ترین علل تأخیر در راه رفتن در کودکان است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. دیستروفی عضلانی معمولاً باعث ضعف در عضلات می‌شود. آتروفی عضلانی نخاعی نیز یکی دیگر از دلایل تاخیر در راه رفتن در کودکان است. در این بیماری ژنتیکی، اعصاب موردحمله قرار می‌گیرند و این مسئله باعث ایجاد اختلال در کنترل بدن می‌شود.
کمبود ویتامین دی
در کنار کلسیم، ویتامین دی نقش مهمی در رشد استخوانی نوزادان دارد. فقدان این ویتامین یکی از دلایل احتمالی تأخیر در راه رفتن است.
راشیتیسم (نرمی استخوان)
تحقیقات نشان می‌دهند بین راشیتیسم و تاخیر در راه رفتن رابطه وجود دارد. بااین‌حال، اگر این بیماری به مرحله پیشرفته نرسیده باشد، برگشت‌پذیر است و درمان به‌موقع آن باعث می‌شود کودک شروع به راه رفتن کند.
کم‌کاری تیروئید
تحقیقات نشان می‌دهند تیروئید کم‌کار باعث به تاخیر انداختن مراحل رشد می‌شود. عملکرد ضعیف تیروئید ممکن است منجر به ضعف عضلات، ضعف عضلانی و تأخیر در راه رفتن شود.
مهارت‌های حرکتی و راه رفتن
برخی از کودکان مشکل تاخیر در مهارت‌های حرکتی دارند که باعث می‌شود دیرتر از بقیه راه بروند. دلایل زیادی برای این تأخیر وجود دارند که صرفاً به شخصیت آنها مربوط می‌شوند. در ادامه دلایل تاخیر در مهارت‌های حرکتی ذکر شده‌اند:
- برخی از کودکان ترجیح می‌دهند منتظر بمانند تا احساس اعتمادبه‌نفس کنند، سپس شروع به راه رفتن می‌کنند.
- هیپوتونیا اختلالی است که در آن افراد کنترل کمتری بر بدن خود دارند. این بیماری می‌تواند بر راه رفتن کودکان تأثیر بگذارد. هیپوتونیا معمولاً در اثر آسیب مغزی ایجاد می‌شود و ممکن است ناشی از اختلالات عضلانی، اعصاب تأمین‌کننده ماهیچه‌ها یا عفونت باشد.
- در برخی موارد کودکان دچار ناتوانی یادگیری هستند. بنابراین با تاخیر در راه رفتن مواجه می‌شوند. در این حالت بهتر است از فیزیوتراپ کمک بگیرید. او می‌تواند به آموزش مهارت‌ها و ایجاد قدرت برای شروع راه رفتن بپردازد.
عوامل ژنتیکی
اگر یکی از والدین یا هر دوی آنها سابقه تاخیر در راه رفتن در دوران اولیه کودکی داشته باشند، کودک نیز در معرض این اختلال قرار می‌گیرد. در این حالت تاخیر به‌دلیل بیماری نیست، بلکه مسئله‌ای ژنتیکی است که به مرور زمان برطرف می‌شود.
نارس بودن
نوزادی که نارس به دنیا می‌آید، درجاتی از تاخیر در رشد داشته و میزان این تاخیر به سطح نارس بودن نوزاد بستگی دارد.
سندروم ژنتیکی
گاهی‌اوقات تاخیر در راه رفتن ممکن است نشانه یا علامت بیماری نادری باشد. نمونه‌هایی از این موارد عبارت‌اند از سندروم بارت (اختلالی ژنتیکی که مشخصه‌اش فقدان موضعی پوست، بیماری پروانه‌ای، ضایعات مخاطی دهان و ناخن‌های دیستروفیک است)، سندروم رت (یکی از اختلالات نادر پسرفت رشد نوزادان بوده که ناشی از مشکلات رشد مغزی است) و سندروم راسل-سیلور (نوعی اختلال نادر که با عقب‌ماندگی رشد داخل‌رحمی و کمبود رشد پس از زایمان مشخص می‌شود). اگر پزشک به بیماری‌های نادر مشکوک باشد، از آنالیز ژنتیکی برای تعیین علت تأخیر حرکتی در کودک استفاده می‌کند.
وزن کم هنگام تولد
تحقیقات نشان می‌دهند نوزادانی که با وزن کم متولد می‌شوند، بیشتر در معرض خطر تاخیر در راه رفتن، تاخیرهای شناختی و تأخیر در مهارت‌های حرکتی ظریف هستند. زیر نظر گرفتن رشد کودک می‌تواند به شناسایی زودهنگام تاخیرها کمک کند.
دلایل دیگر
- تون عضلانی بالا (عضلات بسیار منقبض)
- سفت شدن اندام‌ها یا تعادل ضعیف
- بغل کردن بیش‌ازحد کودک
- ناتوانی ذهنی
چگونه به راه رفتن کودک خود کمک کنیم؟
والدین می‌توانند اقدامات مختلفی را برای آموزش راه رفتن به کودک خود انجام دهند. در ادامه به بررسی این اقدامات می‌پردازیم:
- کودک را تشویق به اکتشاف کنید: به کودک خود فرصت‌های زیادی برای کاوش در محیط بدهید. به‌عنوان مثال، به او اجازه بدهید روی تشک غلت بزند یا با کمک اسباب‌بازی‌های خود راه برود. این فعالیت‌ها به او کمک می‌کنند مهارت‌های حرکتی خود را توسعه دهد و اعتمادبه‌نفس لازم برای برداشتن اولین قدم‌های خود را داشته باشد.
- از او حمایت کنید: هنگامی که کودک سعی می‌کند بایستد، با گرفتن دست‌های او به ایستادن او کمک کنید. این کار باعث می‌شود اولین قدم‌های خود را با قدرت و اعتمادبه‌نفس بیشتر بردارد.
- به فیزیوتراپ مراجعه کنید: اگر فرزند شما به بیماری‌ای مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی مبتلا است که بر توانایی او در راه رفتن تأثیر گذاشته‌اند، به فیزیوتراپ مراجعه کنید. فیزیوتراپی به بهبود تون عضلات، هماهنگی و تعادل کودک کمک می‌کند. به‌علاوه فیزیوتراپ می‌تواند با شما همکاری کرده و برنامه‌ای درمانی متناسب با شرایط کودک ایجاد کند.
- با متخصص اطفال مشورت کنید: اگر درمورد رشد کودک خود نگران هستید، به متخصص اطفال مراجعه کنید. او می‌تواند به معاینه فرزند شما بپردازد و راهنمایی‌های لازم را درمورد مراحل بعدی ازجمله ارجاع به متخصص ارائه کند.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید: رژیم غذایی سالم برای رشد و تکامل کودک شما ضروری است. اطمینان حاصل کنید که کودک شما به اندازه کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی، به‌ویژه کلسیم، فسفر و ویتامین دی را که برای رشد استخوان و ماهیچه‌ها مهم هستند، مصرف می‌کند.
- کودک را تشویق کنید مستقل باشد: همان‌طور که فرزند شما رشد می‌کند و تحرک بیشتری دارد، او را به استقلال بیشتر در محیط‌های امن و داشتن حق انتخاب تشویق کنید. به‌عنوان مثال، به او اجازه دهید اسباب‌بازی موردنظرش را برای بازی انتخاب کند. همچنین می‌توانید او را تشویق کنید بدون کمک شما از صندلی‌های کوتاه بالا برود تا اعتمادبه‌نفس و مهارت‌های حل مسئله را در خود توسعه دهد.
- به رفتارهای مثبت کودک پاداش بدهید: تمجید و تشویق رفتارهای مثبت کودک می‌توانند به افزایش اعتمادبه‌نفس او کمک کنند. همچنین باعث می‌شوند کودک به تلاش ادامه دهد. وقتی کودک شما اولین قدم‌هایش را برمی‌دارد، حتماً او را تشویق کنید و کف بزنید تا متوجه شود چقدر به موفقیت او افتخار می‌کنید.
- صبور باشید: به یاد داشته باشید هر نوزاد با سرعت خودش رشد می‌کند. درحالی‌که برخی از نوزادان ممکن است از 9ماهگی شروع به راه رفتن کنند، برخی دیگر تا 15ماهگی راه نمی‌روند. بنابراین صبور باشید و کودک خود را با کودکان دیگر مقایسه نکنید.
به‌طور کلی، کمک به کودک برای یادگیری راه رفتن نیاز به ترکیبی از صبر، حمایت و تشویق دارد. والدین می‌توانند با فراهم کردن فرصت‌هایی برای اکتشاف، حفظ رژیم غذایی سالم و مشورت با متخصص اطفال، از رشد کودک خود حمایت کرده و به او کمک کنند تا به این نقطه عطف مهم دست یابد.
جمع بندی
تاخیر در راه رفتن کودکان یکی از اختلالاتی است که گاهاً به تأخیر رشدی در کودکان مرتبط است. در برخی موارد نیز تاخیر در راه رفتن به‌خاطر بیماری‌های دیگر می‌باشد. شناسایی دقیق دلایل آنها نیازمند ارزیابی تخصصی است. و در صورت تشخیص تاخیر حرکتی در کودک، کاردرمانی تاخیر حرکتی می تواند کمک کننده باشد. در صورتی که نگران تاخیر در رشد حرکتی کودک خود هستید، گروه توانبخشی راه کمال با تیم مجرب خود آماده است تا با تشخیص به موقع و برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی‌شده، به شما کمک کند. برای مشاوره و دریافت خدمات تخصصی، همین حالا با ما تماس بگیرید و به کودک خود در مسیر رشد بهتر کمک کنید.
منابع
مطالب مشابه
آموزش نوشتن به کودکان اوتیسم پروسه‌ای چالش‌برانگیز است؛ زیرا نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، صبر و حوصله است. ازآنجایی‌که مهارت‌های سوادآموزی برای زندگی روزمره بسیار حیاتی هستند، باید به کودک مبتلا به اوتیسم کمک کنید در این توانایی‌ها رشد کند.
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارت‌اند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان می‌دهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگی‌های اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف می‌شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام می‌دهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام می‌دهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص می‌شود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه می‌شود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.