قشقرق در کودکان اوتیسم - راهکارهای آرام کردن

هنگامی که صحبت از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) می‌شود، قشقرق‌ یا به‌هم‌ریختگی حسی ممکن است به‌صورت مکرر مشاهده شوند. دلایل زیادی برای این امر وجود دارند که شامل تحریک حسی بیش‌ازحد، بروز رفتارهای خاص، کمبود مهارت در زمینه‌های خاص و ... می‌باشند. این عوامل باعث نرخ بالایی از طغیان در کودکان مبتلا به اوتیسم می‌شوند.

هر کودکی منحصربه‌فرد است و آنچه برای جلوگیری یا توقف قشقرق در یک کودک مؤثر است ممکن است برای کودکی دیگر تأثیرگذار نباشد. بااین‌حال، برخی موارد وجود دارند که هنگام تلاش برای کمک به مدیریت رفتارهای چالش‌برانگیز، برای همه کودکان مهم هستند. در این مطلب به بررسی دلایل قشقرق و روش‌های کاهش این رفتار در کودکان مبتلا به اوتیسم می‌پردازیم.

دلایل رایج قشقرق

دلایل مختلفی وجود دارند که ممکن است باعث بروز رفتار قشقرق در کودک مبتلا به اوتیسم شوند. این دلایل عبارت‌اند از:

• دلایل ارتباطی/اجتماعی: قشقرق می‌تواند به‌عنوان شکلی از ارتباط یا تعامل اجتماعی عمل کند. کودکان مبتلا به اوتیسم که مهارت‌های ارتباطی محدودی دارند ممکن است برای نشان دادن آنچه می‌خواهند، جلب توجه یا ابراز امتناع از درخواستی خاص، قشقرق کنند.
• توقف یا امتناع از فعالیت مورد علاقه: قشقرق ممکن است درنتیجه توقف فعالیت مورد علاقه کودک ظاهر شود.
• دلایل فیزیولوژیکی یا پزشکی: در برخی موارد، قشقرق‌ ممکن است ناشی از درد، ناراحتی یا سایر مشکلات پزشکی باشد. بهتر است برای تعیین اینکه آیا دلایل پزشکی زمینه‌ای باعث ایجاد قشقرق شده‌اند یا خیر، با پزشک مشورت کنید.

تفاوت قشقرق و به‌هم‌ریختگی حسی در کودکان اوتیسم

قشقرق اغلب اقدامی هدفمند است. کودکان خردسال اغلب یاد می‌گیرند که با قشقرق می‌توانند به پاداشی مانند رفتار موردنظرشان یا شیء دلخواهشان دست یابند. کودکان اغلب درخواستی دارند و زمانی که رد می‌شود، یاد می‌گیرند که با ایجاد قشقرق می‌توانند والدین یا معلمان خود را ناامید و کلافه کنند و به هدف خود برسند. به‌محض اینکه کودک به هدف خود دست یافت، رفتار مخرب به‌سرعت پایان می‌یابد؛ زیرا دلیلی برای نمایش بیشتر آن وجود ندارد.

بااین‌حال، به‌هم‌ریختگی‌های حسی اوتیستیک تحت تأثیر سیستم درخواست پاداش ایجاد نمی‌شوند. آن‌ها محدود به کودکان نیستند و می‌توانند در هر سنی یا موقعیتی رخ دهند. به‌هم‌ریختگی اغلب ناشی از تحریک بیش‌ازحد حسی است. بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم حساسیت بیش‌ازحدی نسبت به محرک‌های مختلف مانند صدا، بو، نور و غیره دارند. این حساسیت بیش‌ازحد می‌تواند باعث شود فرد به‌شدت متأثر شده که باعث به‌هم‌ریختگی حسی او می‌شود. به‌هم‌ریختگی حسی اغلب شدیدتر، احساسی‌تر و طولانی‌تر از قشقرق بوده و کنترل آن دشوارتر است.

همان‌طور که ذکر شد، قشقرق اغلب در کودکان خردسال رخ می‌دهد و با بزرگ‌تر شدن کودک، کمتر و کمتر مشاهده می‌شود. بااین‌حال، به‌هم‌ریختگی حسی اوتیستیک مربوط به سن نیست و ممکن است در هر سنی رخ دهد. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، به‌ویژه افراد با عملکرد بالاتر، ممکن است برخی از استراتژی‌ها را برای جلوگیری از به‌هم‌ریختگی حسی و مقابله با آن بیاموزند.

تفاوت‌های اصلی بین قشقرق و به‌هم‌ریختگی حسی

چگونه می‌توانید بگویید فرزند اوتیسمی شما دچار به‌هم‌ریختگی حسی شده است یا قشقرق؟

قشقرق‌ و به‌هم‌ریختگی حسی در اوتیسم ممکن است در سطح ظاهری مشابه به نظر برسند. هر دو می‌توانند با فریاد زدن و گریه کردن، لگد زدن، زدن و حبس نفس بروز پیدا کنند. اما چندین نکته وجود دارند که می‌توانند به ما در تشخیص تمایز بین این دو رفتار کمک کنند. بااین‌حال، اغلب مهمترین راه برای شناسایی آن‌ها به تجربه والدین بستگی دارد. والدین، فرزندان خود را بهترین می‌شناسند و اغلب به‌سرعت می‌توانند به‌هم‌ریختگی حسی را ازطریق تجربه تشخیص دهند. در اینجا چند روش برای تشخیص این دو رفتار ذکر شده‌اند:

به آنچه قبل از رفتار اتفاق افتاده است، توجه کنید

قشقرق، اقدامی هدفمند است. بنابراین همیشه قبل از قشقرق درخواستی برآورده‌نشده وجود دارد. کودک ممکن است از شما شیرینی یا اسباب‌بازی بخواهد، قصد بازی کردن داشته باشد یا دوست نداشته باشد زمین بازی را ترک کند. قشقرق‌ها ممکن است در هر شرایطی مانند زمان خستگی یا گرسنگی کودک رخ دهند، اما در هر صورت هدفی برای قشقرق وجود دارد!

بااین‌حال، به‌هم‌ریختگی حسی اوتیستیک مربوط به هدفی خاص نیست، بلکه ناشی از تحریک بیش‌ازحد است. بنابراین کودک قادر به کنترل وضعیت نیست. ممکن است محرک‌های حسی بیش‌ازحد در محیط وجود داشته باشند یا کودک فشار زیادی از طرف موقعیت‌های غیرقابل پیش‌بینی احساس کند.

بر خلاف به‌هم‌ریختگی حسی، قشقرق‌ به‌سرعت و بدون هیچ علامت هشداردهنده‌ای شروع می‌شود. تنها سرنخی که ممکن است کمک کند، این است که کودک درخواستی داشته که رد شده است. اغلب پس از مدتی، والدین می‌توانند سیگنال‌های به‌هم‌ریختگی حسی را شناسایی کرده و احتمال وقوع آن را پیش‌بینی کنند. توجه به این سیگنال‌ها می‌تواند برای خارج کردن کودک از محیط بیش‌ازحد تحریک‌کننده (قبل از اینکه خیلی دیر شود) بسیار مفید باشد.

قبل از به‌هم‌ریختگی حسی، اغلب علائم تحریک مشاهده می‌شوند

به‌هم‌ریختگی‌های حسی اوتیستیک اغلب با برخی علائم هشداردهنده شروع می‌شوند. این سیگنال‌ها می‌توانند بسیار واضح یا ظریف باشند. بر اساس محرکی که باعث تحریک حسی بیش‌ازحد می‌شود، کودکان ممکن است چشم‌ها یا گوش‌های خود را بپوشانند. بدن آن‌ها ممکن است سفت شود و سعی کنند بدن و دست‌های خود را به‌عنوان مکانیسم خودآرامش‌بخشی برای کاهش ناراحتی حرکت دهند.

در این صورت رفتارهای کلیشه‌ای و خودتحریکی مانند تکان خوردن، قدم زدن یا تکان دادن دست‌ها مشاهده می‌شوند. بسیاری از کودکان و بزرگسالان اوتیستیک از رفتارهای کلیشه‌ای به‌عنوان تکنیک خودآرامش‌بخشی استفاده می‌کنند. هنگامی که می‌بینید کودک یا بزرگسال اوتیستیک به‌شدت دست‌هایش را تکان می‌دهد (بال بال می‌زند) یا به عقب و جلو می‌رود، به احتمال زیاد احساس اضطراب می‌کند یا تحت استرس است. بسیاری از به‌هم‌ریختگی‌های حسی پس از بروز دوره‌ای کوتاه از رفتارهای کلیشه‌ای شدید شروع می‌شوند. والدین پس از مشاهده این رفتار می‌توانند درمورد منبع بالقوه تحریک‌ بیش‌ازحد آگاه شوند.

نکته مهم این است که توجه داشته باشید رفتارهای کلیشه‌ای همیشه ناشی از ناراحتی نیستند. درواقع این رفتارها می‌توانند پاسخی طبیعی به هیجان و شادی در کودک اوتیستیک باشند. در بسیاری از موارد، والدین می‌توانند بر اساس تجربه، بین رفتارهای کلیشه‌ای شاد و عصبی تمایز قائل شوند.

آیا مخاطبی برای رفتار کودک وجود دارد یا خیر؟

قشقرق راهی برای کودکان است تا توجه والدین و بزرگسالان را جلب کنند و آن‌ها را به انجام کاری که می‌خواهند سوق دهند. بنابراین، قشقرق‌ها همیشه زمانی اتفاق میفتند که مخاطبی وجود داشته باشد.

به‌عنوان مثال، اگر کودک تنها باشد یا با والدین یا مراقبین مستقیم خود نباشد، قشقرقی اتفاق نخواهد افتاد.

بااین‌حال، به‌هم‌ریختگی‌های حسی اوتیستیک اقدامی برای جلب توجه و رسیدن به هدف نیستند. بنابراین، آن‌ها می‌توانند در هر شرایطی و به‌ویژه زمانی که کودکان از والدین خود دور هستند و با افراد و موقعیت‌های جدید سروکار دارند، بیشتر رخ دهند. به‌هم‌ریختگی حسی، بر اساس نوع حساسیت حسی که هر فرد ممکن است داشته باشد، می‌تواند در محیط‌های مختلف رخ دهد و لزوماً پس از رد شدن درخواست اتفاق نمیفتد.

نکاتی برای مدیریت و پیشگیری از قشقرق‌

روش‌های مدیریت و جلوگیری از قشقرق شامل موارد زیر هستند:

گزینه‌های مختلف به کودک ارائه دهید

قشقرق‌ اغلب زمانی رخ می‌دهد که کودک یا نوجوان احساس می‌کند هیچ گزینه‌ای پیش رو ندارد. درصورت امکان، به فرزند خود گزینه‌هایی ارائه دهید. انتخاب‌های پیش روی کودک می‌توانند از کوچک (مانند انتخاب اسباب‌بازی) تا بزرگ (مانند زمان انجام فعالیت‌ها یا نوع غذا) متغیر باشند. بسیاری از اوقات، ارائه انتخاب‌ها زمانی بهترین نتیجه را دارد که خودتان گزینه‌ها را به فرزندتان ارائه دهید. به‌عنوان مثال، به‌جای اینکه بپرسید «می‌خوای با کدوم اسباب‌بازی بازی کنی؟» بگویید «می‌تونی انتخاب کنی که با قطار بازی کنی یا با لگو».

گزینه‌های انتخابی را هم برای فعالیت‌های مورد علاقه و هم فعالیت‌های غیر ترجیحی ارائه دهید؛ زیرا به فرزند شما کنترل بیشتری بر موقعیت می‌دهند. به‌عنوان مثال، اگر می‌دانید که انجام تکالیف، فعالیت مورد علاقه فرزند شما نیست، با گفتن چیزی مانند «می‌خوای اول برگه ریاضی رو انجام بدی یا فارسی؟» به او حق انتخاب بدهید.

دستورات را به‌درستی ارائه دهید

گاهی‌اوقات می‌خواهید به فرزندتان حق انتخاب بدهید، اما گاهی می‌خواهید به او دستوری بدهید. تفاوت بین این دو را با بیان واضح دستورالعمل‌ها مشخص کنید. به‌عنوان مثال، به‌جای اینکه بگویید: «در رو می‌بندی؟» بگویید: «در رو ببند». این رفتار به فرزند شما کمک می‌کند تا درک کند چه زمانی دستور داده و چه زمانی به او حق انتخاب می‌دهید.

کودک را برای انتقال‌ به فعالیتی دیگر آماده کنید

درخواست از کودک برای کنار گذاشتن فعالیت مورد علاقه‌اش، محرکی رایج برای شروع قشقرق است. برای جلوگیری از قشقرق فرزندتان، حتماً قبل از پایان فعالیت مورد علاقه‌اش به او هشدار بدهید. تایمر بصری نیز می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا متوجه شود فعالیت چقدر طول خواهد کشید و انتقال به فعالیت جدید برایش آسان‌تر شود.

انتقال را به شکلی خاص انجام دهید

اگر متوجه شدید انتقال‌ از فعالیتی به فعالیت دیگر برای فرزند اوتیسمی شما دشوار است، از وسیله یا اسباب‌بازی‌ای خاص برای انتقال استفاده کنید. این اسباب‌بازی فقط باید در انتقالات خاص، مانند رفتن از خانه به مدرسه، استفاده شود. با خاص کردن انتقالات، ممکن است فرزند شما نسبت به محیط یا فعالیت جدید هیجان‌زده‌تر شده و به او کمک کند تا برای آنچه پیش رو است آماده شود.

محیط اطراف کودک را مرتب کنید

مرتب کردن محیط اطراف کودک به موفقیت او کمک می‌کند و مانع از شروع قشقرق می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر می‌دانید زمانی که به فرزندتان می‌گویید تکالیفش را انجام دهد،‌ وسایل روی میز را پرتاب می‌کند، قبل از آن تمام وسایل غیرضروری را از روی میز بردارید. با حذف پیشگیرانه حواس‌پرتی‌ها یا مواردی که باعث ایجاد رفتارهای مشکل‌ساز می‌شوند، می‌توانید به فرزند خود کمک کنید تا فعالیت‌های چالش‌برانگیزتر را بدون به‌هم‌ریختگی حسی کامل انجام دهد.

به کودک اجازه بدهید به‌صورت مکرر استراحت‌ کند

همه ما در هنگام انجام کاری که دوست‌ نداریم، احساس ناامیدی می‌کنیم. کودکان مبتلا به اوتیسم نیز از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین به فرزندتان اجازه بدهید استراحت کند؛ به‌خصوص زمانی که در حال انجام فعالیتی است که علاقه‌ای به آن ندارد. با دادن استراحت‌های مکرر، می‌توانید از بروز رفتارهای مشکل‌ساز جلوگیری کنید.

وظایف را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید

دادن دستورات بیش‌ازحد یا کارهای بسیار پیچیده (به‌ویژه در کودکان مبتلا به اوتیسم) می‌تواند منجر به قشقرق شود. با تقسیم کارها به اجزای کوچک‌تر، از این امر جلوگیری کنید. سپس دستورالعمل‌ها را برای هر کار کوچک به‌صورت تک تک ارائه دهید. به یاد داشته باشید که از زبان دستوری به‌جای زبان انتخابی استفاده کنید. به‌عنوان مثال، هنگام آماده شدن برای خروج از منزل، به‌جای اینکه به فرزندتان بگویید: «می‌خوای جوراباتو بپوشی؟»، بگویید: «جوراباتو بپوش».

کودک را تشویق کنید

ستایش و توجه، راهی عالی برای تقویت رفتارهای مطلوب است. زمانی که فرزندتان رفتارهایی که می‌خواهید ببینید انجام می‌دهد (به‌ویژه اگر چیزی را تحمل می‌کند که معمولاً منجر به رفتارهای چالش‌برانگیز می‌شود)، او را تشویق و ستایش کنید.

جمع‌بندی

کودک برای رسیدن به اهداف خود از قشقرق استفاده می‌کند. او خیلی زود یاد می‌گیرد که با گریه کردن و فریاد زدن می‌تواند به هدف خود برسد. ازآنجایی‌که سیستم پاداش برای این رفتار وجود دارد، هر بار که کودک به هدف خود می‌رسد، رفتارش تقویت می‌شود. در بسیاری از موارد، قشقرق‌ها خود محدودکننده هستند و با بزرگ‌تر شدن کودک از بین می‌روند. بااین‌حال، اگر حلقه پاداش سریع‌تر شکسته شود، کودک یاد می‌گیرد قشقرق راهی مؤثر برای جلب توجه و رسیدن به هدف نیست. در صورتی که قشقرق به پا کردن روشی برای پیش برد اهداف کودک شما شده ما می توانیم به شما کمک کنیم تا به بهترین نحو این وضعیت را مدیریت کنید. کافی است جهت تعیین وقت ویزیت با غربالگری رایگان با کارشناسان ما تماس بگیرید.

منابع

bluesprigautism.com

behavioral-innovations.com

luxai.com