پرخاشگری کودکان یکی از اختلالات رفتاری است که اغلب باعث نگرانی والدین می‌شود. درواقع این رفتار کودکان نوعی اضطراب، خجالت، شرم و حتی عصبانیت در والدین ایجاد می‌کند که منجر به مستأصل شدن آن‌ها در مقابل رفتارهای کودک می‌شود. بنابراین توجه به درمان این اختلال از اهمیت زیادی برخوردار است.
برخی از افراد برای درمان خشونت کودکان از ایده نادیده گرفتن استفاده می‌کنند. باید بدانید که ایده نادیده گرفتن اصلاً روش درستی نیست. تحقیقات نشان می‌دهند والدینی که خودشان پرخاشگر هستند یا در برابر پرخاشگری کودکان تسلیم می‌شوند، به احتمال زیاد رفتارهای بدتری از فرزندان خود مشاهده می‌کنند. در این موقعیت راه‌حل دیگری نیز وجود دارد. والدین می‌توانند با تمرکز بر آموزش چگونگی کنترل پرخاشگری در کودکان به حل مشکلات، مذاکره و جبران اشتباهات تمرکز کنند. در ادامه راه‌های مقابله با پرخاشگری کودکان به والدین توصیه شده‌اند:
علائم پرخاشگری را در کودک خود بشناسید
علائم پرخاشگری در کودکان بسته به کودک و مرحله رشد او می‌توانند پنهان یا آشکار باشند. برخی از نشانه‌های پرخاشگری در کودکان عبارت‌اند از :
- عصبانیت‌های مکرر. وقتی کودکان ناراحت می‌شوند، می‌خواهند صدایشان شنیده شود. کج‌خلقی روشی است که کودک شما برای «نه» گفتن دارد. متأسفانه، کودکان اغلب از ضربه زدن یا لگد زدن برای رسیدن به هدف خود استفاده می‌کنند. این رفتارها می‌توانند به پرخاشگری فیزیکی تبدیل شوند.
- کتک زدن، گاز گرفتن یا هل دادن کودکان دیگر. کودکان انرژی زیادی دارند و همیشه نمی‌دانند چگونه این انرژی را به مسیری درست هدایت کنند. اگر کودک شما کودکان دیگر را کتک می‌زند، ممکن است نیاز داشته باشد راه‌های مناسب‌تری برای ابراز وجود بیاموزد.
- فحاشی در کنار کتک زدن. برخی از کودکان از پرخاشگری کلامی مانند فحاشی یا فحش دادن در کنار کتک زدن استفاده می‌کنند.
بر خود مسلط باشید و آرام بمانید.
واکنش نشان دادن به طغیان‌های عاطفی کودک ازطریق عصبانیت یا تنبیه فیزیکی مانند کتک زدن مطمئناً دور باطلی ایجاد می‌کند. سعی کنید الگویی مناسب برای کودک باشید تا برای دستیابی به اهداف خود به‌جای پرخاشگری به تنظیم هیجانات و رفتارهای اجتماعی خود بپردازد. درصورت نیاز از متخصص کمک بگیرید.
از تسلیم شدن در برابر طغیان‌های تهاجمی یا عصبانیت‌ها خودداری کنید.
اگر در مقابل رفتارهای پرخاشگرانه کودک خود تسلیم شوید، رفتارهای نامناسب او را تقویت می‌کنید. به‌عنوان مثال، اگر در برابر جیغ کشیدن و گریه کردن کودک برای خرید اسباب‌بازی تسلیم شوید، به او می‌فهمانید که رفتارش درست بوده و برای پرخاشگری‌هایش پاداش دریافت کرده است.
رفتارهای خوب فرزند خود را بشناسید و به او پاداش دهید.
به‌جای این‌که فقط به موارد خارق‌العاده پاداش دهید، به تمجید سایر رفتارهای خوب فرزند خود بپردازید. به‌عنوان مثال، با جمله‌ای ساده مانند «رفتارت در مهمانی فوق‌العاده بود» او را تشویق کنید تا رفتارهای مثبتش را تکرار کند.
به کودکان بیاموزید احساسات خود را شناسایی، نام‌گذاری و تنظیم کنند.
اعتبار بخشیدن به احساسات و عواطف کودک با گفتن جملاتی مانند «می‌بینم کمی عصبانی هستی؛ چون شکلات نگرفتی» می‌تواند به او کمک کند به‌جای بیان فیزیکی احساسات خود با زدن یا گاز گرفتن، احساسات خود را به‌صورت کلامی بیان کند. روش‌هایی مانند تنفس عمیق را برای کنترل خشم به فرزند خود بیاموزید. همچنین به کودک بیاموزید به‌جای مشت زدن به دیوار در هنگام عصبانیت، به بالشت مشت بزند.
قوانین ثابتی وضع کنید.
مطمئن شوید که به رفتار پرخاشگرانه فرزند خود پاسخی قابل پیش‌بینی می‌دهید. قوانین باید در زمینه‌های مختلف و زمان‌های متفاوت به‌صورت یکسان باشند تا از دوگانگی جلوگیری شود و کودک درمورد نحوه رفتار خود گیج نشود. بنابراین قوانین خانه را به‌صورت کاملاً واضح و روشن برای فرزند خود توضیح دهید.
الگوهای تعامل اجباری با بچه‌ها را بشکنید.
اختلافات زناشویی، عوامل استرس‌زای اجتماعی-اقتصادی و بیماری‌های روانی در والدین می‌توانند منجر به سبک فرزندپروری اجباری شوند. در این سبک، والدین تعاملات مثبت کمی با کودکان دارند و آن‌ها را به‌طور مکرر، متناقض و بی‌اثر تنبیه می‌کنند. والدین همچنین رفتارهای پرخاشگرانه کودک را با بی‌توجهی، تنبیه و مقابله پاسخ می‌دهند. بنابراین کودک می‌آموزد که تشدید تنش منجر به بی‌توجهی از طرف والدین می‌شود و رابطه‌ای پرخاشگرانه ایجاد می‌کند.
راه‌حل‌های مناسب برای کاهش رفتارهای پرخاشگرانه کودک شامل نادیده گرفتن رفتارهای جزئی، محرومیت از امتیازات مختلف و … هستند.
از تهدید بپرهیزید.
به‌جای تهدید کردن کودک، به آموزش رفتارهای جایگزین بپردازید. به‌عنوان مثال، رفتارهای نادرست جزئی کودک را نادیده بگیرید و پس از آرام شدن، رفتارهای جایگزین را به او آموزش دهید.
از عوامل حواس‌پرتی سالم استفاده کنید.
اگر کودک در طول آموزش روش‌های مناسب برای پاسخ‌گویی شروع به پرخاش کرد، حواس او را پرت کنید. درگیر کردن او در فعالیتی دیگر می‌تواند به آرامش او کمک کند. از «رشوه دادن» به کودک برای بروز رفتارهایی متفاوت خودداری کنید.
عصبانیت و خشم خود را کنترل کنید.
یکی از بهترین راه‌ها برای آموزش رفتار مناسب به کودکان این است که مراقب عصبانیت و خشم خود باشید. اگر خشم خود را به روش‌های آرام و مسالمت‌آمیز ابراز کنید، احتمالاً فرزندتان از شما الگوبرداری خواهد کرد.
قوی باشید.
اگر باید فرزندتان را تنبیه کنید، در این مورد احساس گناه نکرده و به هیچ عنوان عذرخواهی نکنید. اگر فرزندتان احساسات مختلط شما را حس کند، فکر می‌کند در تمام مدت حق با او بوده است و شما رفتاری اشتباه داشته‌اید. اگرچه تنبیه فرزندتان هرگز خوشایند نیست، گاهی‌اوقات بخشی ضروری از تربیت فرزند است. کودک باید بفهمد چه زمانی اشتباه می‌کند. به فرزند خود بیاموزید مسئولیت اعمال خود را بپذیرد و مایل به پذیرش عواقب آن باشد.
به دنبال درمان تخصصی باشید
مداخله رفتاری اولین روش درمان خشم و پرخاشگری دوران کودکی است. اگر نگران این رفتار در کودک خود هستید می توانید از درمان های تخصصی تر با کمک کارشناس استفاده نمایید:
درمان شناختی‌رفتاری (CBT)
درمان شناختی‌رفتاری، رویکردی سه‌بعدی است که به کودک کمک می‌کند تا راهبردهای جدید و مؤثرتری برای تنظیم احساسات، افکار و رفتارهای پرخاشگرانه خود به دست آورد.
تنظیم هیجان
تنظیم هیجان به کودک اجازه می‌دهد تا محرک‌های خشم و راهبردهای پیشگیرانه را بیاموزد.
یادگیری روش‌های جایگزین برای بیان و رفع ناامیدی
این روش آموزشی به کودک و والدین کمک می‌کند تا پیامدهای بالقوه هر انتخاب را بسنجند و تعارضات را به حداقل برسانند.
توسعه راهبردهای ارتباطی جدید
راهبردهای ارتباطی جدید ازطریق تمرین، به پیشگیری و حل‌وفصل موقعیت‌های تحریک‌کننده خشم کمک می‌کنند.
تکنیک‌های مدیریت والدین (PMT)
تکنیک‌های مدیریت والدین به والدین کمک می‌کنند تا با آموزش روش‌های جایگزین برای مقابله با رفتار نادرست، پرخاش‌های کودک را به حداقل برسانند. این تکنیک‌ها به والدین آموزش می‌دهند به‌جای تنبیه کودک به تشویق رفتارهای مثبت او بپردازند. این تکنیک بر تعامل مثبت در خانواده‌ها به‌عنوان پاداش تأکید می‌کند و به خانواده‌ها کمک می‌کند از گذراندن وقت با هم لذت ببرند. درواقع این بزرگ‌ترین انگیزه کودک برای کاهش رفتارهای پرخاشگرانه است.
برخی از کودکان نیز برای کمک به مدیریت سایر بیماری‌های سلامت روان (مانند بیش‌فعالی، اضطراب یا افسردگی) دارو مصرف می‌کنند. اما درمان شناختی‌رفتاری و تکنیک‌های مدیریت والدین (با 65 درصد موفقیت در کاهش دفعات و شدت پرخاشگری) درمان‌های اولیه هستند.
جمع بندی
خشم و پرخاشگری کودکان در بسیاری از موارد به معضلی برای والدین و معلم‌ها تبدیل می‌شود که قادر به مدیریت آن نیستند. این اختلال گاهاً موجب آسیب‌های فیزیکی یا روحی به دیگران یا خود کودک می‌شود. پرخاشگری می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند مشکلات رفتاری، اضطراب یا ناتوانی‌های شناختی باشد که باید به دقت تشخیص و درمان شود. گروه توانبخشی راه کمال با تیم متخصص و مجرب خود آماده است تا به شما در مدیریت و کاهش پرخاشگری کودکان کمک کند. اگر به دنبال راه‌حل‌های مؤثر و فردی برای درمان این مشکل هستید، می‌توانید همین حالا با ما تماس بگیرید و از مشاوره و درمان‌های تخصصی بهره‌مند شوید.
منابع
مطالب مشابه
هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص بیش فعالی وجود ندارد. پزشک علاوه بر شناسایی علائم از تست هایی همچون مقیاس ارزیابی واندربیلت، سیستم ارزیابی رفتار کودکان، چک لیست رفتار کودک و مقیاس کارنرز استفاده می کند.
گروه توانبخشی راه کمال، یکی از بهترین مراکز کاردرمانی در تهران است که با بهره‌گیری از کادری مجرب و دلسوز، خدمات تخصصی کاردرمانی را در محیطی مجهز و کودک‌پسند ارائه می‌دهد.
اتاق‌های حسی فضاهایی چندمنظوره هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از افراد، ازجمله کسانی که با چالش‌های پردازش حسی، معلولیت‌ها یا نیازهای درمانی خاص روبرو هستند، کمک کنند.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی معمولاً در زمینه‌هایی مانند خواندن، رمزگشایی زبان، املا، واژگان یا یادآوری موارد مشکلی ندارند؛ بااین‌حال، ممکن است در ادراک بصری، فضایی یا لمسی دچار مشکل شوند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی ممکن است در پردازش و درک کلمات، جملات و دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند. آن‌ها ممکن است در فهم معنا، زمینه و ظرافت‌های زبان دچار مشکل شوند.
اختلال زبان بیانی، که به آن تأخیر گفتار بیانی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با ناتوانی در استفاده از کلمات و ساخت جملات متناسب با سن کودک، مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای تشکیل جملات منسجم، پیدا کردن کلمات مناسب و انتقال مؤثر پیام‌های خود با مشکل روبرو شوند.
تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.
اختلال پردازش زبان، نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا تولید کلمات تأثیر می‌گذارد. این مشکل به‌دلیل ناتوانی در شنیدن یا تولید فیزیکی صداها نیست، بلکه به توانایی فرد در ایجاد معنا از صداها برای برقراری ارتباط مربوط می‌شود.
ناتوانی‌های یادگیری می‌توانند فرایند یادگیری را مختل کنند. این کودکان ممکن است در مهارت‌هایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه، درک مطالب، به خاطر سپردن اطلاعات، انجام ریاضی یا هماهنگی حرکات مشکل داشته باشند. انواع رایج ناتوانی‌های یادگیری شامل نارساخوانی (دیسلکسیا)، اختلال نوشتن (دیسگرافی)، اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا)، اختلاللات پردازش زبان، بینایی، شنوایی وناتوانی یادگیری غیرکلامی هستند.
اختلال حسی حرکتی زمانی رخ می‌دهد که مغز در دریافت و پاسخ دادن به اطلاعاتی که ازطریق حواس می‌آیند و بر حرکت و هماهنگی بیمار تأثیر می‌گذارند، مشکل داشته باشد. این اختلال باعث ناتوانی بیمار در پردازش ورودی‌های حسی و هماهنگی پاسخ‌های حرکتی می‌شود و چالش‌هایی در تعادل، حرکت و کنترل کلی بدن ایجاد می‌کند.
اختلال دوقطبی، اختلال سلامت روان است که باعث چرخه‌های شدید تغییرات عاطفی می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دو دوره را تجربه می‌کنند: دوره‌هایی که در آن‌ها فوق‌العاده شاد و پرانرژی هستند، که به آن دوره شیدایی گفته می‌شود. و دوره‌های دیگری که در آن‌ها بسیار افسرده هستند.