اختلالات صدا و حنجره با تولید غیرطبیعی و فقدان کیفیت صوتی، زیر و بم، بلندی، پیچش و طول صدا مشخص میشوند. این اختلالات باعث تغییر صدای بیمار میشوند و گاهیاوقات علائمی ایجاد میکنند که او را آزار میدهند. بنابراین درمان آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. روشهای درمانی می تواند به اکثر بیماران کمک کند و در بیشتر موارد، عملکرد صدا را می توان با درمان مناسب بهبود بخشیده و یا برطرف کرد.
مانند درمان هر بیماری دیگری، شناسایی دقیق علت اختلال صدا، کلید یک برنامه درمانی موثر است.
اختلالات صدا و حنجره چیست؟
اگر مشکلی در زیر و بم صدا، حجم، لحن و سایر کیفیتهای صدا داشته باشید، احتمالاً مبتلا به اختلال صدا هستید. این مشکلات زمانی مشاهده میشوند که تارهای صوتی شما بهطور معمول ارتعاش نداشته باشند.
صدا، صوتی است که در اثر خروج هوا از ریهها و عبور از روی تارهای صوتی ایجاد میشود. تارهای صوتی بافتهای دولایهای هستند که داخل حنجره قرار دارند و ارتعاش آنها باعث تولید صدا میشود.
اختلالات صدا شامل موارد زیر هستند:
- لارنژیت: این اختلال زمانی رخ میدهد که تارهای صوتی متورم میشوند. لارنژیت باعث خشن شدن صدا و گاهی ناتوانی در حرف زدن میشود. لارنژیت حاد بهطور ناگهانی و اغلب توسط ویروسی در دستگاه تنفسی فوقانی ایجاد میشود. این بیماری معمولاً چند هفته ادامه پیدا میکند و استراحت دادن به صدا و نوشیدن مایعات فراوان به درمان آن کمک میکنند. لارنژیت مزمن زمانی رخ میدهد که تورم برای مدت طولانی ادامه داشته باشد و علل شایع آن شامل سرفه مزمن، استفاده از داروهای استنشاقی برای آسم، و بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) هستند. درمان لارنژیت مزمن به علت آن بستگی دارد.
- پارزی یا فلج تارهای صوتی: تارهای صوتی میتوانند بهطور کامل یا جزئی فلج شوند. این اتفاق میتواند ناشی از آسیب به عصب در حین جراحی، سکته مغزی، سرطان یا عفونت ویروسیای باشد که بر اعصاب تارهای صوتی تأثیر میگذارد. اگر یک یا هر دو تار صوتی شما در موقعیت تقریباً بسته فلج شده باشند، احتمالاً تنفس پر سر و صدا یا دشواری خواهید داشت. اگر تارهای صوتی در حالت باز فلج شوند، صدایی ضعیف خواهید داشت. برخی افراد با گذشت زمان بهتر شده و برخی دیگر بهصورت مادامالعمر (دائمی) دچار فلج تارهای صوتی میشوند. جراحی و صدادرمانی احتمالاً موجب بهبود صدا میشوند.
- دیسفونی اسپاسمودیک: این اختلال، مشکلی عصبی است که باعث اسپاسم تارهای صوتی میشود. این اتفاق باعث میشود صدا خسته، لرزان یا خشن به نظر برسد. گاهیاوقات صدا به حالت عادی برمیگردد و در مواقع دیگر اختلال باعث ناتوانی در حرف زدن میشود. درمان این اختلال شامل گفتاردرمانی و تزریق سم بوتولینوم به تارهای صوتی است.
اختلالات صوت چگونه درمان میشوند؟
درمان اختلال صدا بستگی به عامل ایجاد آن دارد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییر سبک زندگی: برخی از این تغییرات ممکن است منجر به کاهش یا توقف علائم شوند. این تغییرات شامل فریاد نکشیدن، بلند صحبت نکردن، استراحت دادن به صدا و ترک سیگار هستند. همچنین ورزشهایی برای شل کردن تارهای صوتی و ماهیچههای اطراف آنها وجود دارند که به درمان اختلالات صدا کمک میکنند. گرم کردن تارهای صوتی قبل از صحبتهای طولانیمدت و نوشیدن مایعات برای هیدراته ماندن نیز فعالیتهایی مفید هستند.
- گفتاردرمانی: کار با آسیبشناس گفتار و زبان میتواند به برخی از اختلالات صوتی کمک کند. گفتاردرمانگر با استفاده از تمرینات مختلف و تغییراتی در رفتارهای گفتاری به درمان بیمار میپردازد. برخی از تمرینات شامل زمانبندی نفسهای عمیق هستند که با تنفس کافی باعث تقویت گفتار میشوند.
- داروها: برخی از اختلالات صوتی ناشی از مشکلاتی هستند که با دارو درمان میشوند. داروهای رایج مورداستفاده برای درمان اختلالات صدا عبارتاند از:
- داروی ضداسید برای ریفلاکس معده به مری
- داروهای ضدرفلاکس جدید برای درمان لارنژیت ریفلاکس
- هورموندرمانی برای مشکلات تیروئید یا هورمونهای زنانه
- نظارت و درمان مؤثر سطوح پایین هورمون تیروئید برای درمان بیماران مبتلا به اختلالات صوتی ناشی از کمکاری تیروئید
- تزریقات: پزشک شما میتواند اسپاسم عضلانی در گلو را با تزریق سم بوتولینوم درمان کند. در برخی موارد، پزشک میتواند چربی یا سایر پرکنندهها را به تارهای صوتی تزریق کند.
- عمل جراحی: پزشک میتواند از عمل جراحی برای برداشتن برخی از بافتهای تودهای استفاده کند. همچنین درصورت ابتلا به سرطان، از پرتودرمانی برای درمان اختلالات صدا استفاده میشود. درمانهای جراحی اختلالات صدا در سالهای اخیر بهطور چشمگیری بهبود یافتهاند که این بهبود بهدلیل تغییرات چشمگیر در تکنیکهای جراحی بر اساس موارد زیر است:
- درک بهتر عملکرد صدا (فیزیولوژی صدا)
- درک بهتر تأثیر اختلالات صدا بر عملکرد صدا (پاتوفیزیولوژی صدا)
- ابزار جراحی بهتر
- درمانهای پزشکی و صوتی بهتر
رویکردهای اصلی جراحی برای اختلالات صدا شامل موارد زیر هستند:
- جراحی میکروسکوپی صدا: تکنیکهای میکروجراحی که از میکروسکوپ برای مشاهده و از بین بردن ضایعات یا ناهنجاریهای تارهای صوتی که باعث اختلال ارتعاش تارهای صوتی میشوند، استفاده میکنند.
- جراحی چارچوب حنجره: در این روش پزشک ایمپلنتی را داخل جعبه صوتی قرار میدهد. این عمل باعث بهبود تارهای صوتی میشود و برای ارتعاش تارها در طول حرف زدن و آهنگ خواندن بسیار مهم است.
- تزریق: در این روش از تزریق چربی یا مواد دیگر برای افزایش حجم به تارهای صوتی برای بسته شدن بهتر آنها استفاده میشود.
گفتاردرمانگر چگونه میتواند به درمان اختلالات صدا کمک کند؟
همانطور که گفته شد، بسیاری از اختلالات صوتی نیاز به گفتاردرمانی توسط آسیبشناس گفتار و زبان دارند. گفتاردرمانگران متخصصان ارتباطات هستند و بسیاری درزمینه صدادرمانی برای درمان و مدیریت اختلالات صدا تخصص دارند. گفتاردرمانگران اغلب در ارزیابی، تشخیص و درمان انواع بیماریهای صوتی مانند موارد زیر مشارکت دارند:
- دیسفونی اسپاسمودیک: گفتاردرمانگر برای درمان افراد مبتلا به نارسایی اسپاسمودیک، به آموزش راهبردهایی برای بیان صداها به روشهای خاصی میپردازد تا صحبت کردن برای بیمار آسانتر شود. او ممکن است روشهایی را برای بهبود جریان هوا، کاهش تنش و فشار اضافی هنگام ادای صداها یا جبران اختلال صدای شما به روشهای کارآمدتر پیشنهاد کند. این تکنیکهای صوتی به شما کمک میکنند حس کنترل را به صدای خود بازگردانید و در نهایت کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشید.
- ندولها و پولیپهای صوتی: این اختلالات اغلب توسط گفتاردرمانگر درمان میشوند. صدادرمانی بر مراقبت از صدا ازطریق یادگیری رفتارهای نادرست و تغییر آنها تمرکز میکند. گفتاردرمانگر به شما کمک میکند تا راههایی برای احساس آرامش، کاهش استرس و تغییر صدای خود پیدا کنید.
- فلج تارهای صوتی: پزشک ممکن است قبل از جراحی یا درمانهای پزشکی فلج تارهای صوتی، صدادرمانی را توصیه کند. گفتاردرمانگر با شما همکاری خواهد کرد تا زیر و بم صدای خود را تغییر دهید. او همچنین به افزایش جریان هوا و پشتیبانی تنفس برای بهبود حجم صدای شما کمک میکند.
- حرکت متناقض تارهای صوتی (PVFM): درمان این اختلال بر کمک به اطمینان از باز شدن نرمال تارهای صوتی و باز ماندن در هنگام تنفس تمرکز دارد. گفتاردرمانگر به شما کمک میکند تمرینات و راهکارهای مختلفی را برای شل کردن گلوی خود در طول تنفس انجام دهید. او ممکن است روشهایی را به شما آموزش دهد که از ماهیچههای گلو برای باز کردن راههای هوایی، جلوگیری از سرفههای غیرضروری و سایر روشهای کنترل و مدیریت اختلال حرکت متناقض تارهای صوتی استفاده کنید. علاوه بر این، گفتاردرمانگر به شما کمک میکند از محرکهای خاصی که میتوانند باعث بدتر شدن این اختلال شوند، آگاه شوید و راهکارهایی برای اجتناب از آنها به شما آموزش میدهد.
- سرفه مزمن: گفتاردرمانگر به شما تکنیکهایی را برای جلوگیری از سرفه، راهکارهایی برای سالم نگه داشتن تارهای صوتی و نحوه جلوگیری از محرکهای سرفه آموزش میدهد. او توصیههایی مانند تنفس ازطریق بینی بهجای دهان، یا اجتناب از برخی مواد مانند الکل یا کافئین را پیشنهاد میدهد.
عناصر کلیدی برنامههای درمانی موفق برای اختلالات صدا و حنجره
سه عنصر کلیدی برای درمان موفقیتآمیز اختلالات صدا وجود دارند که در ادامه به توضیح آنها میپردازیم:
1. شناسایی دقیق علت
هدف قرار دادن برنامه درمانی صحیح، مستلزم شناسایی دقیق علت یا علل اختلال صدای بیمار است. این اولین قدم کلیدی برای هر طرح درمانی است. علاوه بر این، اگر بیش از یک علت در اختلال صدای بیمار نقش داشته باشند، برای طراحی برنامه مؤثر باید همه علل شناسایی شوند. از قلم انداختن حتی یک علت باعث میشود برنامه درمانی به نتیجه مطلوب دست پیدا نکند.
2. پزشک یا تیم درمانی حرفهای
پزشک یا تیم درمانی حرفهای و متخصص نقش مهمی در درمان اختلالات صدا ایفا میکنند.
3. استراتژیهای درمانی پیشرفته
استراتژیهای درمانی برای اختلالات صوتی در سالهای اخیر به میزان زیادی بهبود یافتهاند. بیماران مبتلا به اختلالات صوتی باید برای مشکلات صوتی خود، چه قدیمی و چه جدید، بهدنبال مشاوره پزشکی باشند.
نکاتی برای جلوگیری از اختلال صدا و حنجره
توجه به نکات و توصیههای زیر به حفظ بهداشت صدا و پیشگیری یا مدیریت اختلال صدا کمک میکنند:
- با نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در روز هیدراته بمانید.
- نوشیدنیهای الکلی و کافئیندار را محدود کنید. این نوشیدنیها میتوانند باعث کمآبی بدن و خشکی تارهای صوتی و حنجره شما شوند.
- در زمستان یا در آب و هوای خشک از مرطوبکننده استفاده کنید.
- داروهای سرماخوردگی و آلرژی میتوانند تارهای صوتی را خشک کنند. سعی کنید درصورت امکان مصرف خود را محدود کنید و اگر مشکلات صوتی دارید، از پزشک بپرسید کدام داروها بیخطرتر هستند.
- از سیگار کشیدن خودداری کنید؛ زیرا این امر میتواند تارهای صوتی شما را تحریک کند.
- استراحت کافی داشته باشید؛ زیرا خستگی میتواند تأثیری منفی بر صدای شما داشته باشد.
- سعی کنید درصورت امکان از صدای خود بیشازحد استفاده نکنید. هنگامی که صدای شما خسته یا خشن است از صحبت کردن یا آواز خواندن طولانیمدت خودداری کنید.
- هنگام بیماری به صدای خود استراحت دهید.
- از فریاد زدن یا زمزمه کردن مکرر خودداری کنید.
- تکنیکهای تنفسی خوب، ازجمله کشیدن نفس عمیق از قفسه سینه را تمرین کنید.
- تا جایی که میتوانید از صحبت کردن در محیطهای پر سر و صدا خودداری کنید؛ زیرا این کار میتواند فشاری غیرضروری به صدای شما وارد کند.
- برای یادگیری نکات و تکنیکهای سالم برای حمایت از کیفیت صدای خوب، از گفتاردرمانی بهرهمند شوید.
خدمات کلینیک توانبخشی راه کمال برای درمان اختلالات صدا و حنجره
اختلالات صدا یا همان گرفتگی به وضعیتی گفته میشود که تن صدا به نظر خشن، گرفته و تحت فشار است. در این وضعیت تقریباً فرد نفسنفسزنان حرف میزند و میزان بلندی و فرکانس صدا نیز تغییر میکنند. بیمار مبتلا به اختلالات صدا و حنجره علائمی را مشاهده میکند که باعث آزار و اذیت او میشوند. بنابراین درمان این اختلالات از اهمیت زیادی برخوردار است. کلینیک توانبخشی راه کمال با کمک کادر درمانی حرفهای و دلسوز به درمان اختلالات صدا میپردازد. متخصصان و کارشناسان این مرکز پس از تعیین دلیل ایجاد اختلال، به ارائه راهکارهای درمانی مناسب میپردازند. بنابراین اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان مبتلا به اختلال صوتی هستید به ما مراجعه کنید و از خدمات کادر درمانی ما بهرهمند شوید.
منابع