درمان اختلال تلفظ و صدای گفتار در کودکان - گفتار درمانی و تمرین در منزل

اختلال تلفظ نوعی اختلال شایع گفتاری در کودکان است که باعث نگرانی والدین می‌شود. کودکی که نمی‌تواند صداها، هجاها و کلمات را به‌درستی تلفظ کند، دچار این اختلال شده است. او در فهماندن منظور خود به شنوندگان دچار مشکل است. بنابراین درمان زودهنگام این اختلال از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مطلب به بررسی روش‌های درمان اختلال تلفظ در کودکان می‌پردازیم.  

اختلال تلفظ در کودکان چیست؟

این امر طبیعی است که کودکان در حین یادگیری مهارت‌های زبانی در بیان درست برخی کلمات مشکل داشته باشند. درواقع مهارت‌های گفتاری آن‌ها در طول زمان رشد کرده و در هر سنی بر صداها و کلمات خاصی تسلط پیدا می‌کنند. اکثر کودکان در سن 8 سالگی به‌طور کامل بر تمام صداها مسلط می‌شوند. اما کودکان مبتلا به اختلالات تلفظ در بیان صداها و کلمات خاص مشکل دارند. این مسئله باعث می‌شود درک صحبت‌های آن‌ها دشوار باشد.

علت اختلالات صدای گفتار در کودکان چیست؟

تحقیقات نشان می‌دهند اختلال تلفظ دلیل مشخصی ندارد. اما برخی از دلایل ابتلا به آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:

• آسیب مغزی
• ناتوانی در تفکر یا رشد
• مشکلات شنوایی یا کم‌شنوایی، مانند عفونت‌های قبلی گوش
• مشکلات فیزیکی که بر گفتار تأثیر می‌گذارند، مانند شکاف کام یا شکاف لب
• اختلالات مؤثر بر اعصاب درگیر در گفتار

اختلالات تلفظ در کودکان چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

پزشک در ابتدا شنوایی فرزند شما را بررسی می‌کند. معاینه شنوایی برای اطمینان از درست شنیدن کلمات و صداها است.

اگر کودک مشکل شنوایی نداشته باشد،‌ پزشک شما را به آسیب‌شناس گفتار-زبان ارجاع می‌دهد. او به ارزیابی و درمان مشکلات گفتار، زبان و ارتباطات می‌پردازد. 

گفتاردرمانگر با تماشای فرزند شما و گوش دادن به حرف‌های او متوجه اختلالات کودک می‌شود. او مهارت‌های گفتاری و زبانی کودک شما را ارزیابی می‌کند و اگر اختلالات تلفظ مربوط به مشکلات فیزیکی دهان باشند، آن‌ها را تشخیص می‌دهد. گفتاردرمانگر پس از تشخیص مشکل فرزند شما، مراحل درمان او را مشخص می‌کند. 

 مطالعه بیشتر: درمان لکنت زبان

درمان اختلالات تلفظ در کودکان با کمک گفتاردرمانی

گفتاردرمانگر برنامه‌ای درمانی برای کمک به فرزند شما برای درمان اختلالش تنظیم می‌کند. او به روش‌های زیر به کودک کمک می‌کند:

• به صداهایی با تلفظ اشتباه توجه می‌کند و به اصلاح آن‌ها می‌پردازد.
• تلفظ درست کلمات را به کودک آموزش می‌دهد.
• گفتن کلمات خاص و ایجاد صداهای خاص را برای کودک توضیح می‌دهد.

گفتاردرمانگر همچنین فعالیت‌ها و استراتژی‌هایی به والدین آموزش می‌دهد تا به تمرین بیشتر کودک در خانه کمک کنند. او به معاینه کودک می‌پردازد و اگر مشکل فیزیکی در دهان وجود داشته باشد، او را به پزشک گوش، حلق و بینی یا متخصص ارتودنسی ارجاع می‌دهد.

تشخیص زودهنگام اختلال تلفظ به کودک شما کمک می‌کند تا بر هر مشکل گفتاری‌ای غلبه کند. او در طول گفتار درمانی می‌تواند یاد بگیرد چگونه خوب و راحت صحبت کند.

در مورد گفتاردرمانی کودکان بیشتر بدانید.

روش‌های خانگی درمان اختلالات صدای گفتار

راهکارهای مختلفی برای درمان اختلال تلفظ وجود دارند که والدین می‌بایست با توجه به نوع نیاز و علایق کودک از آن‌ها استفاده کنند. اگر از این نیازها آگاهی ندارید، ابتدا از این روش‌ها استفاده کنید تا متوجه علاقه کودک خود شوید. سپس از روش موردتوجه کودک به‌عنوان راهی اصلی برای شروع درمان فرزندتان استفاده کنید. در ادامه به بررسی این راهکارها می‌پردازیم: 

تکرار

با روش‌ها و راه‌های مختلف، تلفظ یک کلمه را با کودک تکرار کنید. این تمرین از تأثیرگذارترین تمرینات برای برطرف کردن مشکلات تلفظ است.

قصه و شعر

استفاده از روش‌های غیرمستقیم برای آموزش تلفظ، راهکاری است که به حل مشکلات تلفظ کمک می‌کند. قصه‌گویی و داستان خواندن باعث می‌شوند شخصیت کودک در بعدهای مختلف تقویت شود. بهتر است قصه‌هایی را برای کودک تعریف کنید که حاوی واژه‌هایی باشند که کودک مجبور به تمرین تلفظ آن‌ها شود. برای مثال اگر کودک در تلفظ حرف سین مشکل دارد، می‌توانید داستانی در رابطه با ستاره‌ها و سیاره‌ها برای او تعریف کنید. سپس از او بخواهید این داستان را در روزهای آینده برای اعضای خانواده بازگو کند. از همه بخواهید به‌خوبی به داستان وی توجه کنند. اگر کودک در عین تلفظ کلمه‌ای مشکل داشت، به شکلی آهسته و با ملایمت، تلفظ صحیح آن را بازگو کنید تا کودک از داستان‌گویی زده نشود و درعین‌حال تلفظ کلمه را یاد بگیرد. این روش همچنین می‌تواند اعتمادبه‌نفس کودک و قدرت تکلم وی را افزایش دهد.

کتاب خواندن

یکی از معمول‌ترین روش‌های درمان اختلال تلفظ، کتاب خواندن است. این روش برای کودکان 6 سال به بالا کاربردی است؛ زیرا کودک باید تسلط کافی بر حروف، عبارات و کلمات فارسی داشته باشد. این روش باعث می‌شود کودکانی که در تلفظ مشکل دارند، بتوانند با تمرین بیشتر، تلفظ درست را یاد بگیرند. این روش علاوه بر درمان اختلال تلفظ، به افزایش دایره لغات کودک نیز کمک می‌کند. دایره لغات کودک ازطریق ارتباط با بزرگسالان، گوش دادن به قصه‌ها، داستان‌ها و فیلم‌ها شکل می‌گیرد. بنابراین خواندن کتاب اهمیت زیادی در افزایش دایره لغات و یادگیری بهتر کلمات و جملات دارد.

همچنین می‌توانید به‌منظور درمان اختلال تلفظ، از تمرین‌هایی مانند یادگیری تولید صحیح صدا، تمرین صدا در کلمات گوناگون و تمرین صدا در جملات طولانی استفاده کنید.

بازی با کارت 

روی تعدادی کارت مقوایی که به اندازه یکسان و مشخص بریده‌اید، حروف الفبا را بنویسید و از کودک بخواهید هر کدام را تلفظ نماید. اگر کودک شما هنوز به مدرسه نرفته است و حروف الفبا را نمی‌داند، نشان دادن حروف الفبا و تلفظ آن‌ها به کودک کمک می‌کند در کنار یادگیری حرف الفبا، تلفظ آن‌ها را نیز یاد بگیرد. این کار باعث می‌شود در ذهن کودک بین تصویر و حروف هماهنگی ایجاد شده و کودک در زمان دیدن یک حرف به‌مرور تلفظ آن را متوجه شود. هدف از این روش، یادگیری حروف الفبا نیست بلکه یادگیری تلفظ حروف مهم است. می‌توانید روی کارت‌ها علاوه بر حرف، عکسی از حیوانات و اشیاء بکشید تا کودک راحت‌تر بتواند تلفظ حرف را یاد بگیرد.

بازی با آینه 

این نوع درمان برای کودکان دارای اختلال تلفظ زیاد استفاده می‌شود. در این درمان از کودک خواسته می‌شود جلوی آینه حرف موردنظر را ادا کند و نحوه جابه‌جا شدن زبان و لب‌ها را در زمان ادای حروف در آینه ببیند و سپس سعی کند به شیوه درست حرف را تلفظ نماید. این روش بهترین درمان برای کودکانی است که به‌صورت نوک زبانی حرف می‌زنند.

والدین چگونه می‌توانند به فرزند خود کمک کنند؟

برای مراقبت از کودک مبتلا به اختلال تلفظ می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• هیچ وقت اشتباه فرزندتان را تکرار نکنید. مثلاً اگر کودک به سیب می‌گوید تیب، شما همیشه تلفظ درست را بگویید.
• هیچ وقت اشتباهات تلفظی کودک را شیرین‌زبانی تلقی نکنید و با خندیدن و تشویق کردن باعث تثبیت مشکل نشوید.
• کودک باید بعد از سن 4 تا 5 سالگی همه صداها را درست تلفظ کند. بنابراین اگر فرزند شما بعد از این سن هنوز خطای تلفظی دارد حتماً به گفتاردرمانگر مراجعه کنید. گفتاردرمانگر به بهبود ارتباطات کودک کمک کرده و از تمرینات حرکتی دهان برای تقویت گفتار استفاده می‌کند. تمرینات دهانی شامل تمرینات غیرگفتاری مانند دمیدن، ماساژ دهان، مسواک زدن، پف کردن گونه، سوت زدن و غیره می‌باشند. آن‌ها به تقویت ماهیچه‌های ضعیف دهان می‌پردازند و می‌توانند به یادگیری روش‌های رایج ارتباط کمک کنند.
• جلسات درمانی کودک را پیگیری کنید و آن‌ها را تا زمان تثبیت کامل رها نکنید.
•  اختلال فرزندتان را به دیگران بگویید. همچنین با درمانگر فرزندتان و مربیان مدرسه برای ایجاد برنامه درمانی مناسب همکاری کنید.
• از درمانگر بخواهید درصورت نیاز فرزند شما را به متخصصی دیگر (مانند شنواسنج، دندانپزشک و ...) ارجاع دهد.
• برای جلوگیری از فشار بیشتر به کودک، از نشان دادن نگرانی بیش‌ازحد خودداری کنید.
• به حرف‌های کودک صبورانه گوش بدهید و جملات او را تکمیل نکنید. 
• برای دریافت اطلاعات و کمک درمورد بیماری فرزند خود به گروه‌های حمایتی بپیوندید.

خدمات کلینیک توانبخشی راه کمال برای درمان اختلال تلفظ

اختلال تلفظ یکی از مشکلات شایع در کودکان است که باعث می‌شود کودک قادر به تلفظ صحیح صداها، هجاها و کلمات نباشد. کودک مبتلا به این اختلال در فهماندن منظور خود به شنوندگان دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند به‌راحتی با دیگران ارتباط برقرار کند. عدم درمان این اختلال در کودکی می‌تواند سبب بروز مشکلاتی در خواندن و نوشتن، ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران،‌ عدم پیشرفت تحصیلی، گوشه‌گیری و ... شود. بنابراین درمان زودهنگام این اختلال از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از خدمات کلینیک توانبخشی راه کمال تشکیل جلسات گفتاردرمانی برای کودکان مبتلا به اختلالات تلفظ است. گفتاردرمانگر در ابتدای جلسه به معاینه شرایط فرزند شما می‌پردازد و پس از تشخیص مشکل او،‌ برنامه درمانی مناسبی طراحی می‌کند. او با کمک بازی‌ها و تمرین‌های مختلف به آموزش تلفظ کلمات و صداها می‌پردازد. بنابراین اگر فرزند دلبند شما مبتلا به اختلال تلفظ است به ما مراجعه کنید و از خدمات کادر درمانی ما بهره‌مند شوید.

منابع

urmc.rochester.edu

expressable.com

verywellmind.com