بیش فعالی، اختلالی است که باعث حواسپرتی، از دست دادن تمرکز، بیش فعالی، رفتارهای تکانشی، اعتمادبهنفس پایین و عملکرد ضعیف در کودکان بیش فعال میشود. مشاوره کودکان بیش فعال ازطریق رفتاردرمانی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ... به بهبود رفتارهای تکانشی کودکان کمک میکند.
مروری بر بیش فعالی
بیش فعالی، اختلالی است که به سه نوع بیتوجهی، بیش فعالی/ تکانشی و نوع ترکیبی دستهبندی میشود. کودکان بیش فعال معمولاً احساسات مختلفی مانند سردرگمی، ناامیدی، بیقراری، احساس گم شدن، قطع ارتباط و غیره را تجربه میکنند.
مشاوره کودکان بیش فعال
مشاوره کودک بیش فعال بخشی از درمان او محسوب میشود. درمانگر در طول جلسات مشاوره، به کودکان کمک میکند تا مهارتها و رفتارهای متناسب با سن خود را ازطریق تکنیکهای مختلف مانند ایفای نقش، نقاشی، هنردرمانی، بازیدرمانی و غیره بیاموزند.
درمان برای تنظیم هیجانی کودکان عالی است. آنها یاد میگیرند چگونه آگاهانه توجه کرده، منتظر نوبت خود باشند و بهدرستی ارتباط برقرار کنند.
مشاور میتواند برخی از تکنیکهای تنفس یا آرامش را برای کمک به آرام کردن کودکان بیش فعال آموزش دهد.
مشاور در کنار درمان کودکان بیش فعال، جلساتی برای والدین یا مراقبان کودکان برگزار میکند. او در این جلسات، درخصوص سابقه پزشکی کودک و پیشرفت او با والدین صحبت میکند. همچنین تکنیکهایی را به خانواده پیشنهاد میدهد تا با استفاده از آنها به پیشرفت فرزند خود کمک کنند.
اهداف مشاوره کودکان بیش فعال
اهداف مشاوره کودکان بیشفعال معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- بهبود عملکرد تحصیلی با کمک به والدین برای طراحی برنامهها و سازماندهی وظایف در منزل
- کمک به کودک و نوجوان برای تصمیمگیری ازطریق آموزش درمورد ماهیت بیش فعالی و توسعه مهارتهای مقابله شناختی برای تفکر مؤثرتر در موقعیتها
- بهبود مهارتهای اجتماعی با افزایش توانایی درک دیدگاه دیگران، شناسایی و اصلاح رفتارهای اجتماعی منفی و یادگیری راهبردهای اجتماعی مؤثرتر
- کاهش نافرمانی کودک در منزل و برنامهریزی رفتاری
- شناسایی و تغییر تفکری که منجر به تصمیمگیری ضعیف، رفتارهای تکانشی و انگیزه کم میشود
- بهبود احساس عزت نفس و کاهش احساس بیکفایتی در کودکان بیش فعال
- جلوگیری از انتخابهای ضعیف با عواقب مضر
مشاوره کودکان مبتلا به بیش فعالی چگونه است؟
مشاوره به طرق مختلف به کودک مبتلا به بیش فعالی کمک شایانی میکند و مهمترین بخش درمان این اختلال محسوب میشود. کودکان بیش فعال در حین درمان احساس درک شدن، دیده و شنیده شدن میکنند. مشاوره و درمان کودکان مبتلا به بیشفعالی به آنها کمک میکنند در مدرسه و خانه عملکرد بهتری داشته باشند.
درمانگرانی که با کودکان سر و کار دارند، درزمینه اختلالات رشدی و اختلالاتی که در دوران کودکی رخ میدهند، آموزش دیدهاند. درنتیجه مهارتهای کافی دارند تا ابتدا با کودک همدلی کرده و سپس او را بهسمت رشد هدایت کنند.
بیش فعالی میتواند برای والدین یا مراقبان کودکان، طاقتفرسا و گاهی ناامیدکننده باشد. این عواطف یا احساسات ممکن است تأثیر ناسالمی بر کودک و رشد او بگذارند. درمانگر با دانستن مشکلات این والدین، آنها را راهنمایی میکند. حل مشکل والدین بهطور غیرمستقیم به کودک کمک میکند.
کودکان بیش فعال باید در جلسات مشاوره شرکت کنند. این جلسات به تمرکز بهتر، توجه آگاهانه به رفتارهای خود و آشنایی با رفتارهای مفید کمک میکنند. درمان میتواند به این کودکان کمک کند تا مهارتهای جدیدی مانند گوش دادن بدون حواسپرتی، قطع نکردن صحبت دیگران، عدم بیقراری شدید در شرایط مختلف و ... را بیاموزند.
بهترین درمان برای کودکان مبتلا به بیش فعالی
بسته به نوع بیش فعالی، میزان ناراحتی کودکان و والدین بهخاطر بیماری و نیازهای کودکان، درمانهای مختلفی برای کودکان مبتلا به بیش فعالی وجود دارند. این درمانها شامل موارد زیر هستند:
رفتاردرمانی
مشاور با کمک این درمان به کودکان آموزش میدهد در رفتارهای خود تغییراتی ایجاد کنند. درمانگر در این روش درمانی، از کمک والدین، مراقبان و معلمان کودک نیز بهره میبرد. او به رفتارهای خوب کودک پاداش داده و در مقابل رفتارهای منفی، با سلب امتیازاتی مانند عدم حضور در نمایش یا کاهش زمان بازی واکنش نشان میدهد. رفتاردرمانی با کودکان کوچکتر نتایج بهتری به همراه دارد، اما فرایندی طولانی است و نیاز به صبر دارد.
بازیدرمانی
بازی یکی از کارهای موردعلاقه کودکان است. در جلسات بازیدرمانی کودکان بیش فعال، به آنها آزادی داده میشود تا هرگونه فعالیتی را انجام دهند. این فعالیتها میتوانند شامل بازی با شن، پازل، اسباببازی، نقشآفرینی و غیره باشند. درمانگر، کودک را در طول بازی مشاهده میکند و به او آموزش میدهد. همچنین درمورد هر یک از احساساتی که در طول بازی ایجاد میشود نظر میدهد، یا روی موقعیتی خاص کار میکند. این روش درمانی به کودک کمک میکند تا سریعتر به بینشی درست دست یابد.
کاردرمانی
کاردرمانی به کودکان در انجام فعالیتهای روزانه مانند دوش گرفتن، مرتب کردن تخت، جمع کردن اسباببازیها پس از بازی، بستن بند کفش و غیره کمک میکند. همچنین در یادگیری سایر فعالیتها مانند سازماندهی وظایف، کنترل سطح انرژی، هماهنگی چشم و دست، مهارتهای حرکتی ظریف و غیره نیز تأثیرگذار است. اطلاعات بیشتر را در مطلب «کاردرمانی کودکان بیش فعال» بخوانید.
گفتاردرمانی
گفتاردرمانی روشی سنتی است که در آن، مشاور و کودک درمورد مواردی که کودک را آزار میدهند، صحبت میکنند. گاهیاوقات مشاور ممکن است درمورد موضوعات مربوط به تنظیم هیجانی صحبت کند. او در برخی از جلسات به توسعه مهارتهای مختلف میپردازد. گفتاردرمانی با کودکان ممکن است شامل بازیدرمانی، برخی تکنیکهای رفتاردرمانی، برخی فعالیتهای آرامشبخش و ... نیز باشد.
آموزش ذهنآگاهی
آموزش ذهنآگاهی به کودکان کمک میکند تا سطح توجه و خودتنظیمی خود را بهبود بخشند. این روش درمانی به آنها کمک میکند تا هر زمان که توسط تکانشگری تحریک میشوند، خود را آرام کنند. درصورت لزوم میتوان از ذهنآگاهی در ترکیب با سایر روشهای درمانی استفاده کرد.
دارودرمانی
انواع مختلفی از داروها وجود دارند که میتوانند برای درمان بیش فعالی استفاده شوند. درحالیکه داروها نباید بهعنوان درمان تلقی شوند، میتوانند به افزایش تمرکز، آرامش و تمرین مهارتهای جدید در کودکان بیش فعال کمک کنند. داروهای بیش فعالی مزایا و عوارض مختلفی دارند و حتماً باید توسط پزشک تجویز شوند.
درمان شناختیرفتاری (CBT)
درمان شناختیرفتاری نوعی گفتاردرمانی است که به کودک کمک میکند تا با تغییر طرز تفکر و رفتار خود، مشکلات را مدیریت کند. این روش درمانی راهی عالی برای کمک به هرگونه اضطراب مرتبط با بیش فعالی است.
مؤثرترین مداخله برای بیش فعالی چیست؟
بر اساس تحقیقات اخیر، رفتاردرمانی روشی مؤثر برای درمان کودکان بیش فعال است. اما لزوماً رفتاردرمانی بهترین گزینه برای تمام کودکان مبتلا به بیش فعالی نیست و بهترین روش درمانی با توجه به نیازهای کودک مشخص میشود.
رفتاردرمانی به کودکان مبتلا به بیش فعالی کمک میکند تا نظم و انضباط را رعایت کرده و پیامدهای رفتار خود را درک کنند. درست است که رفتارهای کودکان بیش فعال عمدی نیستند، اما به رشد آنها نیز کمک نمیکنند. درنتیجه کودکان با استفاده از رفتاردرمانی، یاد میگیرند که به نیازهای دیگران نیز اهمیت دهند. همچنین انگیزه دادن به این کودکان نیز به درمان رفتارهای آنها کمک میکند؛ زیرا رفتار خوب آنها مورد ستایش و پاداش قرار میگیرد و زمینه را برای رفتارها و الگوهای فکری سالم فراهم میکند.
در مجموع، رفتاردرمانی به ترویج رفتارهای خوب و آشنایی با رفتارهای بد و ناسالم کمک میکند.
جمعبندی
مشاوره کودکان بیش فعال ازطریق روشهای مختلف به بهبود مهارتهای اجتماعی و تعاملات آنها کمک میکند. بهترین مداخله، رفتاردرمانی کودکان بیش فعال است که بهشکلی مؤثر موجب درمان مشکلات رفتاری آنها میشود. آقای کمال بنی اسدی از بهترین متخصصین درمان بیش فعالی است که در حوزه کودکان تخصص دارد. برای دریافت مشاوره رایگان و یا نوبت ویزیت با شماره های کلینیک تماس بگیریرد.
منابع
سوالات متداول
خیر، بیش فعالی نهتنها بر عملکرد تحصیلی کودک بلکه بر روابط اجتماعی و خانوادگی او نیز تأثیر میگذارد. کودکان بیش فعال ممکن است در برقراری روابط دوستانه، مدیریت احساسات و کنترل رفتارهای اجتماعی خود نیز دچار مشکل شوند.
مطالب مشابه
اختلالات تکاملی، شرایط فیزیکی یا مبتنی بر مغز هستند که بر پیشرفت کودک هنگام رشد و کسب مهارتهای ضروری زندگی تأثیر میگذارند. بسیاری از اختلالات تکاملی کودکی قبل از تولد وجود دارند و در طول زندگی ادامه مییابند. همچنین ممکن است درنتیجه آسیب، ضربه یا سایر عوامل پزشکی در طول کودکی رخ دهند.
هیدروتراپی، که به آن آب درمانی نیز گفته میشود، شکل تخصصی فیزیوتراپی است که از آب برای درمان بیماریها استفاده میکند. این نوع درمان محیطی امن و حمایتی را برای کودکان فراهم میکند که در آن میتوانند بدون تنش جاذبه در فعالیتهای فیزیکی شرکت کنند.
والدین میتوانند با استفاده از بازیهای ساده و سرگرمکننده در محیط خانه، رفتارهای کلیدی فرزند خود را در حوزههای مهمی مانند ارتباط چشمی، تقلید، تعاملات اجتماعی و حساسیتهای حسی زیر نظر بگیرند. این بازیها برای کودک جذاب هستند و در عین حال، به والدین کمک میکنند تا درصورت مشاهده علائم نگرانکننده، بهموقع با متخصصان رشد کودک مشورت نمایند.
کودکان مبتلا به CDD تا حداقل ۲سالگی رشد معمولی متناسب با سن را در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، روابط اجتماعی، بازی و رفتار انطباقی دارند. آنها بین سنین ۲ تا ۱۰سالگی، مهارتهای کسبشده قبلی خود را به شکلی قابل توجه در دو یا چند مورد از دست میدهند.
یکی از تفاوتهای بزرگ بین اوتیسم و آسپرگر این است که کودکان مبتلا به اوتیسم دیرتر صحبت کردن را شروع میکنند. اما کسانی که سندرم آسپرگر دارند معمولاً تأخیر زبانی را تجربه نمیکنند. در حالی که کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب منزوی به نظر میرسند، افراد دارای آسپرگر معمولاً میخواهند با دیگران تعامل داشته باشند اما برای برقراری ارتباط با مشکل مواجه میشوند.
اختلال فراگیر رشد (PDD) زمانی اصطلاحی بود که برای توصیف گروهی از تأخیرهای رشدی که بر مهارتهای اجتماعی و ارتباطی تأثیر میگذاشتند، مورد استفاده قرار میگرفت. اما در حال حاضر، پزشکان آن را اختلال طیف اوتیسم (ASD) مینامند.
گرانی والدین درخصوص دیر حرف زدن فرزندشان امری کاملاً طبیعی است. اما باید توجه داشته باشید رشد گفتار در کودکان میتواند تحت تأثیر طیف وسیعی از عوامل قرار گیرد و یکی از این عوامل، تغذیه است که اغلب نادیده گرفته میشود.
اختلال ویژه زبانی (SLI)، اصطلاحی برای اختلال زبان رشدی است. این اختلال زمانی رخ میدهد که مهارتهای زبانی بهدرستی رشد نمیکنند ولی این چالشها به سایر مشکلات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم، آسیب مغزی تروماتیک، آپراکسی گفتار یا کم شنوایی مربوط نیستند.
کودکان مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی در استفاده از زبان برای تعامل با دیگران مشکل دارند. آنها زبان را میفهمند و میتوانند در برخی شرایط از آن استفاده کنند، اما در موقعیتهای اجتماعی در برقراری ارتباط با مشکل روبرو هستند.
اختلال گفتاری آفازی در کودکان نوعی اختلال ارتباطی است که توانایی کودک در درک، تولید و استفاده از زبان را مختل میکند. کودکان مبتلا به آفازی اغلب در ابراز وجود و درک زبان دیگران مشکل دارند. نکته مهم این است که آفازی نشانه کمبود هوش نیست، بلکه اختلالی در پردازش زبان است.