اختلال بیش فعالی اختلالی مزمن است که توانایی متمرکز ماندن فرد و کنترل تکانه‌ها و حرکات را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کودکان مبتلا به بیش فعالی در رابطه با مدیریت زمان، نظم و تمرکز مشکل دارند. یکی از روش‌های درمان این اختلال، کار درمانی است. کاردرمانی می‌تواند به روش‌های مختلف به کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی کمک کند. در این مطلب به بررسی کاردرمانی کودکان بیش فعال می‌پردازیم.
مروری بر بیش فعالی
اختلال نقص توجه و بیش فعالی ، اختلالی روانی است که بزرگسالان و کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اختلال معمولاً در افراد مختلف علائم متفاوتی از خود بروز می‌دهد و به‌طور قابل‌توجهی بر روابط، تحصیلات و شغل بیمار تأثیر می‌گذارد.
علائم رایج اختلال کمبود توجه و بیش فعالی شامل موارد زیر هستند:
- مشکل در تمرکز روی کارها
- حواس‌پرتی
- بی‌قراری یا ناتوانی در نشستن طولانی‌مدت
- قطع مکرر صحبت دیگران
- فوران عاطفی، ابراز خشم یا ناامیدی
- بی‌دقتی
- فراموش کردن وظایف
تکنیک های کاردرمانی
کار درمانی سه مرحله دارد که بسته به نیازهای کودک می‌توانند به‌ترتیب یا به‌طور همزمان انجام شوند. این مراحل در ادامه توضیح داده شده‌اند:
روش‌های آماده‌سازی
این مورد شامل روش‌ها و فعالیت‌هایی است که کودک را برای شرکت در فعالیتی خاص آماده می‌کند.
فعالیت‌های هدفمند
این فعالیت‌ها برای تقویت مهارت‌ها و رسیدن به هدفی خاص به بیمار توصیه می‌شوند. فعالیت‌های متنوعی وجود دارند که با توجه به ویژگی‌های فردی بیمار مشخص می‌شوند و شامل ارتباط، ورزش، کارهای داوطلبانه، باغبانی و فعالیت‌های اجتماعی هستند.
مداخله بر پایه وظایف فردی
مداخله بر پایه وظایف فردی شامل کار کردن کودک برای رسیدن به هدف و انجام وظایف، تحت نظارت درمانگر است. این فعالیت‌ها نیز متنوع بوده و برای کودکان مختلف متفاوت هستند. برخی از این فعالیت‌ها شامل انجام تکالیف درسی، پیروی از دستورالعمل‌ها یا لباس پوشیدن هستند.
همان‌طور که کاردرمانگر بر کودک نظارت دارد، می‌تواند عملکرد او را بسنجد. این کار به افزایش استقلال و بهبود مهارت‌های او کمک می‌کند.
کاردرمانگر برای کمک به کودک بیش فعال چه کار می کند؟
جنبه‌های زیادی برای کاردرمانی وجود دارند که شامل راهنمایی و آموزش اعضای خانواده یا مراقبان مبتلایان به بیش فعالی ، توصیه‌هایی برای تجهیزات سازگار و ارزیابی خانه، محل کار، مدرسه یا محیط‌های دیگر هستند.
کاردرمانگر در هنگام انتخاب رویکرد درمانی به بررسی چالش‌های خاص بیمار و بهترین راه‌های رویارویی با آنها می‌پردازد.
مداخلات دارویی و روان‌شناختی، روش‌هایی استاندارد برای کاهش علائم بیش فعالی هستند. اما توجه به این نکته مهم است که کاهش علائم لزوماً عملکرد روزانه فرد را بهبود نمی‌بخشد. بنابراین استفاده از روش‌های کار درمانی برای کمک به بیمار و حفظ استقلال او از اهمیت زیادی برخوردار است.
در ادامه روش‌های موردا ستفاده در کاردرمانی ذکر شده‌اند:
بازی‌درمانی
بازی‌درمانی برای کمک به رشد مهارت‌های اجتماعی، بهبود مهارت‌های ارتباطی و یادگیری نحوه مدیریت احساسات به کودکان استفاده می‌شود.
آموزش مهارت‌های حرکتی ظریف
آموزش مهارت‌های حرکتی ظریف به کودکان کمک می‌کند تا هماهنگی دست و چشم، مهارت و قدرت انگشتان خود را بهبود بخشند.
آموزش مهارت‌های حرکتی درشت
آموزش مهارت‌های حرکتی درشت به کودکان کمک می‌کند تا تعادل، هماهنگی و آمادگی جسمانی کلی خود را بهبود بخشند.
درمان شناختی-رفتاری
درمان شناختی-رفتاری برای کمک به کودکان در شناسایی افکار و رفتارهای منفی و جایگزینی آنها با افکار مثبت استفاده می‌شود.
درمان حسی
کاردرمانگر ممکن است به بررسی اختلال پردازش حسی در فرزند شما بپردازد.
کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی گاهی‌اوقات بیشتر از همسالان خود در پردازش مناظر، صداها، بوها و ... مشکل دارند. تحقیقات مختلف نشان می‌دهند این مسئله به اختلال پردازش حسی مربوط است. درواقع برخی از کودکان بیش‌فعال نسبت به حواس مختلف حساسیت زیاد و برخی دیگر حساسیت کمی دارند.
کاردرمانگران از تکنیکی به نام درمان یکپارچگی حسی برای کمک به کودکان بیش فعالی که دارای اختلال پردازش حسی هستند، استفاده می‌کنند. در این تکنیک، درمانگر با استفاده از موارد زیر به سازماندهی مجدد سیستم حسی کودک کمک می‌کند:
- فشار عمیق، مانند ماساژ یا استفاده از جلیقه یا پتو
- حرکات ریتمیک و تکراری مانند تاب، ترامپولین یا توپ ورزشی
- بافت‌های مختلف برای لمس توسط کودک
- درمان مشکلات شنوایی برای کمک به حساسیت به صداها
درمان حسی می‌تواند بخشی از درمان کلی اختلال نقص توجه و بیش فعالی باشد که شامل دارو و رفتار‌درمانی می‌شود.
تحقیقات انجام‌شده درخصوص اختلال پردازش حسی جدید هستند. شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند این تکنیک می‌تواند به بهبود مسائلی مانند تکانشگری و بیش فعالی کمک کند. اما اکثر متخصصان فکر می‌کنند کاردرمانی برای کمک به درمان ضعف‌های هماهنگی و سازماندهی که کودکان مبتلا به بیش‌فعالی اغلب به آن دچار هستند، بهترین روش است.
فواید کاردرمانی کودکان بیش فعال
کاردرمانی مزایای زیادی برای کودکان بیش فعالی دارد. برخی از مزایای کلیدی عبارت‌اند از:
- بهبود توجه و تمرکز و افزایش موفقیت کودکان در مدرسه و سایر فعالیت‌ها
- توسعه مهارت‌های خودتنظیمی و مدیریت احساسات و رفتارها
- بهبود مهارت‌های اجتماعی کودکان، از‌جمله توانایی در برقراری ارتباط، تعامل با دیگران و دوست‌یابی
- بهبود آمادگی جسمانی و هماهنگی برای شرکت در فعالیت‌های ورزشی
- افزایش عزت نفس، اعتمادبهنفس و غرور در توانایی‌ها و مهارت‌های فردی
- به‌طور کلی، کار درمانی ابزار ارزشمندی برای کمک به کودکان بیش فعال است و باعث توسعه مهارت‌های آنها در مدرسه، خانه و زندگی می‌شود.
تمرینات کاردرمانی بیش فعالی در منزل برای والدین
استراتژی‌های خانگی اغلب توسط درمانگران به محض شناختن نقاط قوت و ضعف کودک ارائه می‌شود. در اینجا چند نمونه آورده شده است:
از تشویق مثبت استفاده کنید
این کودکان اغلب اوقات با زبان منفی بمباران شده اند. یک استراتژی موفق این است که کودک خود را در حال انجام صحیح یک کار یا دستورالعمل، در لحظه تحسین کنید.
به عنوان مثال، "مریم، می بینم که یادت بود کوله پشتیت رو تو قفسه بگذاری" یا "سعید، من به تو افتخار می کنم که امروز صبح تنها لباس پوشیدی". رفتارهای خوب به ویژه اگر توسط والدین مورد توجه قرار گیرند، انگیزه دهنده هستند.
رفتار را هدف قرار دهید نه فرزندتان را
استراتژی دیگر هدف اعلام نارضایتی از رفتار مرتبط است. به‌عنوان مثال، به جای «سعید ، ناراحتم از اینکه قوانین رو رعایت نمیکنی» بگویید «سعید، ناراحت میشم برادرت رو هل می‌دهی، ممکنه صدمه ببیند».
حتما رفتار را نام ببرید و فقط رفتار را هدف قرار دهید. شما همیشه فرزند خود را دوست دارید. این رفتار است که مشکل دارد.
به کودک خود کمک کنید تا آرام شود
به فرزندتان آنچه را که میخواهد بدهید تا برانگیختگی اش آرام شود. به عنوان مثال، زمانی که کودک از مدرسه برمی‌گردد، باید از سختی‌های قوانین کلاس، استرس یادگیری و کار رها شوند تا واکنش‌هایشان را مدیریت کنند. فروپاشی در این زمان ها رایج است.
یک استراتژی این است که پس از رسیدن کودک به خانه، بسیاری از فعالیت های حرکتی را از طریق بازی با او انجام دهید. دویدن، بازی در فضای باز، انجام کارهای سنگین مانند کمک به کارهای خانه (مانند جاروبرقی کشیدن، حمل سبدهای لباسشویی، چیدن قفسه ها) می تواند به بدن آنها کمک کند.
برای سایر کودکان، پیدا کردن یک مکان آرام برای استراحت قبل از انجام تکالیف می تواند آرامش بخش باشد.
"غذاهای حسی" آماده کنید
خوردن غذاهایی که نیاز به جویدن یا مکیدن زیاد دارند می‌تواند کار سنگینی برای دهان باشد که آرامش‌بخش نیز هست. غذاها باید تا حد امکان مغذی باشند. سبزیجات ترد (کرفس، هویج، سیب یا انگور منجمد)، چوب شور، آدامس، شیرین بیان و لواشک های میوه ای انتخاب های خوبی هستند.
نوشیدن یک اسموتی سالم می‌تواند باعث کاهش مصرف مکمل‌ها شود و در عین حال مکیدن زیادی هم نیاز دارد.
دستان آنها را مشغول نگه دارید
کودکان، به ویژه آنهایی که بیش فعالی دارند، به چیزی نیاز دارند که دستانشان را مشغول نگه دارد.
فعالیت هایی مانند ورز دادن خمیر و سایر کارهای آشپزخانه، خمیربازی یا اسباب بازی های دستی بی صدا که داخل جیب جای می گیرند (مانند اسباب بازی های فشاری کاهش دهنده استرس) انتخاب های خوبی هستند.
موسیقی درمانی
موسیقی می تواند بسیار آرام بخش باشد. گوش دادن به آهنگ‌های کودکان، آهنگ‌های صدای درام عمیق یا موسیقی کلاسیک مانند موتزارت یا گیتار آکوستیک انتخاب‌های خوبی هستند.
موسیقی درمانی کودکان بیش فعال به بهبود تمرکز، افزایش مهارت‌های ارتباطی و کاهش نوسانات خلقی آنها کمک می کند.
شبکه خود را بسازید
مهمتر از همه، یک شبکه حمایتی برای کمک به والدین کودک با چالش های ADHD لازم است. یافتن والدین دیگر از طریق موسسات یا سایر گروه‌های حمایتی که ممکن است از طریق وابستگی‌های مذهبی محلی، مراکز حمایت اجتماعی یا متخصصان مراقبت‌های درمانی در دسترس باشند، به والدین این حمایت را می‌دهد که دیگران نیز در وضعیت مشابهی هستند.
چگونه می‌توانم کاردرمانگر مناسبی را پیدا کنم؟
در ادامه نکاتی برای یافتن کاردرمانگر مناسب برای درمان کودکان بیش فعال ذکر شده‌اند:
- کاردرمانگری معتبر پیدا کنید: مطمئن شوید کاردرمانگر دارای مدرک تحصیلی معتبر و مجوز قانونی است. همچنین رزومه و سابقه کاری درمانگر را بررسی کرده و از میزان موفقیت شغلی او اطمینان حاصل کنید.
- رفتار کاردرمانگر را با فرزند خود بررسی کنید: مراقب نحوه تعامل فرزندتان و کاردرمانگر باشید و مطمئن شوید آنها ازنظر شخصیتی سازگار هستند. به انرژی و میزان فعالیت درمانگر توجه کنید. در برخی موارد انرژی پایین درمانگر باعث می‌شود کودک شما علاقه‌ای به جلسات نداشته باشد و دچار افت شود.
- درمانگری پیدا کنید که پردازش حسی را درک کند: اگر فکر می‌کنید فرزند شما در پردازش حسی مشکل دارد، حتماً درمانگری پیدا کنید که در این زمینه تخصص داشته باشد.
- اهداف درمانی درمانگر را بررسی کنید: از درمانگر بخواهید اهداف درمانی خود را برای شما توضیح دهد. همچنین سعی کنید به‌طور مداوم و شفاف با او در ارتباط باشید.
- روند پیشرفت کودک را زیر نظر داشته باشید: از درمانگر بخواهید روند پیشرفت فرزندتان را به شما گزارش دهد. همچنین تمرین‌های کاردرمانی را در منزل انجام دهید تا مهارت‌های کودک را بررسی کنید.
- همیشه به غرایز خود نیز اعتماد کنید: اگر احساس می‌کنید درمانگری خاص برای خودتان یا فرزندتان مناسب نیست، گزینه دیگری را پیدا کنید.
خدمات گروه توانبخشی راه کمال برای کاردرمانی کودکان بیش فعال
اختلال بیش فعالی نوعی اختلال رفتاری است که اغلب با نقص توجه و فعالیت‌های شدید فیزیکی همراه می‌شود. این عارضه یکی از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی در کودکان است. یکی از روش‌های درمان این اختلال، کار درمانی است. کاردرمانی از تکنیک‌های مختلف برای درمان کودکان بیش فعال استفاده می‌کند. گروه توانبخشی راه کمال با کمک کادر درمانی دلسوز و باتجربه به تشکیل جلسات کاردرمانی می‌پردازد. متخصصان و کارشناسان این مرکز در طول جلسات درمانی به توسعه مهارت‌های کودک و حفظ استقلال او کمک می‌کنند. بنابراین اگر فرزند شما مبتلا به بیش فعالی است، به مرکز ما مراجعه کنید و از خدمات کادر درمانی ما بهره‌مند شوید.
منابع
مطالب مشابه
آموزش نوشتن به کودکان اوتیسم پروسه‌ای چالش‌برانگیز است؛ زیرا نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، صبر و حوصله است. ازآنجایی‌که مهارت‌های سوادآموزی برای زندگی روزمره بسیار حیاتی هستند، باید به کودک مبتلا به اوتیسم کمک کنید در این توانایی‌ها رشد کند.
بیش‌فعالی در اثر عوامل ژنتیکی، مشکلات دوران بارداری و زایمان، آسیب‌های مغزی، ترومای روانی و عوامل محیطی ایجاد می‌شود. اما هنوز علت اصلی ابتلا به بیش فعالی به طور قطعی و دقیق مشخص نشده است.
بیش فعالی معمولاً از دوران کودکی شروع می‌شود و می‌تواند تا بزرگسالی نیز ادامه یابد. درحالی‌که علائم ممکن است در طول زمان تغییر کنند یا تکامل یابند، ویژگی‌های اصلی اغلب در طول زندگی فرد باقی می‌مانند.
اوتیسم خفیف یا سطح 1 با چالش‌هایی در زمینه‌های تعامل اجتماعی، ارتباطات و رفتار مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این سطح از اوتیسم علائمی خفیف‌تر نسبت به کودکان با اوتیسم سطح 3 نشان می‌دهند و به حمایت کمتری در زندگی روزمره نیاز دارند.
کاردرمانی در منزل برای کودکان به‌عنوان یک رویکرد نوین و مؤثر در حمایت از کودکان با نیازهای ویژه، توجه ویژه‌ای را جلب کرده است. این نوع درمان به کودکان این امکان را می‌دهد که در محیط آشنا و راحت خود، به بهبود مهارت‌های حرکتی، اجتماعی و شناختی بپردازند.
با وجود اینکه تشخیص بیش فعالی در دوران نوزادی دشوار است، برخی علائم می‌توانند زنگ خطری برای توجه والدین باشند. به طور معمول، نوزادان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی بیشتر از سایر کودکان نیازمند توجه و مراقبت هستند.
زمانی که در پی تشخیص یا درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) هستید، انتخاب دکتر واجد شرایط که تجربه‌ی بالایی در برخورد با این اختلال داشته باشد، بسیار حیاتی است. متخصصان مختلفی می‌توانند در تشخیص و درمان بیش فعالی مشارکت کنند. این گروه شامل پزشکان، روانشناسان، مددکاران اجتماعی، پرستاران، دستیاران پزشک و دیگر درمانگران مجاز می‌شود.
زانوهای ضربدری وضعیتی است که زانوهای کودک هنگام ایستادن به هم نزدیک می‌شوند و مچ پاها از یکدیگر فاصله دارند. در اکثر موارد نیاز به درمان خاصی ندارد و با حرکات اصلاحی حل می شود.
پژوهش‌های نوین در حوزه درمان اوتیسم به تولید داروهای جدید AB-2004 ، بالواپتان، سورامین، نیسر‌ویمب منجر شده است که هدف آنهاکاهش علائم رفتاری و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم است.
کاردرمانی کودکان مبتلا به فلج مغزی می‌تواند به بهبود هماهنگی عضلات و مفاصل کمک کند؛ مشکلاتی که می‌توانند انجام فعالیت‌های روزانه مانند خوردن، مسواک زدن و حمام کردن را دشوار سازند.
در حالی که تشخیص اوتیسم تنها توسط متخصص انجام می‌شود، چندین ابزار غربالگری وجود دارند که می‌توانند والدین، مراقبان و افراد مبتلا به اتیسم را نسبت به علائم بالقوه این اختلال آگاه کند.
یکی از روش‌های مؤثر در درمان غیرجراحی پای پرانتزی در کودکان ، استفاده از بریس‌های ارتوپدی است. بریس‌ها به عنوان یک ابزار اصلاحی، به پاهای کودک بسته می‌شوند و با ایجاد فشار کنترل شده، به تدریج به صاف کردن زانوها و مچ پاها کمک می‌کنند.
اختلالات سیستم وستیبولار شامل چندین بیماری است که بر حس تعادل تأثیر می‌گذارد. این اختلالات بیشتر بر اندام‌های دهلیزی در گوش داخلی تأثیر می‌گذارند، اما مشکلات سیستم عصبی مرکزی نیز می‌تواند باعث ایجاد مشکلات تعادلی شوند. رایج‌ترین علامت این اختلال سرگیجه است.