اختلال پردازش زبان، نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا تولید کلمات تأثیر می‌گذارد. مشکل در پردازش زبان به‌دلیل ناتوانی در شنیدن یا تولید فیزیکی صداها نیست، بلکه به توانایی فرد در ایجاد معنا از صداها برای برقراری ارتباط مربوط می‌شود. کودکانی که دیرتر شروع به صحبت کرده، داستان‌هایی را که برایشان خوانده می‌شود درک نمی‌کنند، یا در پیروی از دستورالعمل‌ها چالش دارند، ممکن است نیاز به ارزیابی برای اختلال پردازش زبان داشته باشند. در این مطلب به توضیح اختلال پردازش زبان، انواع آن، علائم، روش‌های تشخیص و ... می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
انواع اختلالات پردازش زبان
درک تفاوت بین انواع اختلالات پردازش زبان می‌تواند به والدین کمک کند تا بهترین راه را برای حمایت از کودک مبتلا به این اختلال تعیین کنند. سه نوع اختلال پردازش زبان وجود دارند که در جدول زیر مشخصات آن‌ها را توضیح می‌دهیم:
|
نوع اختلال |
مشخصات |
|
اختلال زبان بیانی |
|
|
اختلال زبان دریافتی |
|
|
اختلال ترکیبی دریافتی-بیانی |
|
علائم اختلال
نشانه‌ها و علائم اختلالات پردازش زبان ممکن است در کودکان مختلف متفاوت باشند. علائم همچنین بسته به نوع اختلال پردازش زبان (دریافتی، بیانی یا ترکیبی) متفاوت هستند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی در درک دیگران مشکل دارند. آن‌ها ممکن است در موارد زیر مشکل نشان دهند:
- درک نشانه‌های کلامی
- تشخیص نشانه‌های غیرکلامی، مانند زبان بدن و حرکات
- درک متن نوشتاری
- توسعه دامنه واژگان خود
- پاسخ مناسب به سؤالات
- پیروی از دستورالعمل‌ها
کودکان مبتلا به اختلال زبان بیانی می‌توانند دیگران را درک کنند اما در تولید کلمه صحیح برای برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارند. افراد مبتلا به اختلال زبان بیانی ممکن است رفتارهای زیر را نشان دهند:
- نادرستی یا عدم دقت در استفاده از کلمات
- استفاده نادرست از حرکات
- ناتوانی در بیان عقاید یا پرسیدن سؤالات
- مشکل در بازگویی داستان‌ها
- مشکل در به خاطر سپردن متن آهنگ‌ها
- استفاده ضعیف از گرامر
کودکان مبتلا به اختلال ترکیبی دریافتی-بیانی ممکن است ترکیبی از علائم دو لیست قبلی را نشان دهند؛ اگرچه ممکن است همه علائم هر دو اختلال را نشان ندهند.
تفاوت بین اختلال گفتار و اختلال زبان
مردم اغلب اختلالات گفتار و زبان را با هم اشتباه می‌گیرند؛ زیرا اغلب متخصصان یکسانی به درمان و حمایت از این بیماری‌ها کمک می‌کنند. اختلالات گفتار به توانایی فیزیکی کودک در تشکیل کلمات و بیان صداها مربوط می‌شود. اختلالات زبان با توانایی کودک در درک کلمات و صداهایی که می‌شنود، می‌خواند و تولید می‌کند، مرتبط است. برای تشخیص این بیماری‌ها ابتدا به پزشک اطفال مراجعه کنید. او ممکن است شما را به آسیب‌شناس گفتار-زبان ارجاع دهد.
شیوع این اختلال چقدر است؟
تقریباً 3.3٪ از کودکان در ایالات متحده دارای اختلال پردازش زبان هستند. نرخ تشخیص این بیماری در پسران بالاتر از دختران است. نتایج تحصیلی برای کودکانی که قبل از تکمیل رشد زبان تشخیص داده و درمان می‌شوند، بهترین هستند.
تأثیر بر کودکان
اختلالات پردازش زبان می‌توانند از نظر اجتماعی، عاطفی و تحصیلی به طرق زیر بر دانش‌آموزان تأثیر بگذارند:
- تأثیرات تحصیلی می‌توانند شامل عملکرد ضعیف در خواندن، نوشتن و سایر دروس باشند که نتیجه تلاش دانش‌آموز برای درک و پاسخگویی در محیط مدرسه هستند.
- تأثیرات اجتماعی زمانی رخ می‌دهند که کودکان در برقراری ارتباط و ایجاد دوستی با همکلاسی‌های خود دچار مشکل می‌شوند.
- تأثیرات عاطفی زمانی ایجاد می‌شوند که کودک مبتلا به اختلال پردازش زبان از تلاش برای بیان خود ناامید می‌شود. کودک ممکن است برای مقابله با این احساسات به روش‌های نامناسبی رفتار کند.
بااین‌حال، این تأثیرات را می‌توان با حمایت عاطفی و اجتماعی در خانه و کلاس درس کاهش داد. با وجودی که کودکان مبتلا به اختلالات پردازش زبان ممکن است همیشه در جنبه‌های خاصی از ارتباط و درک کلامی مشکل داشته باشند، اما این مسئله به معنای آن نیست که نمی‌توانند از یادگیری لذت ببرند، پاسخ‌های عاطفی سالم را تجربه و ابراز کنند و زندگی اجتماعی پرباری داشته باشند.
علت اختلال پردازش زبان چیست؟
اختلال پردازش زبان معمولاً منشأ عصبی دارد. این اختلال ناشی از تربیت ضعیف والدین یا عدم قرار گرفتن در معرض زبان نیست. عوامل مؤثر عبارت‌اند از:
- تفاوت در نحوه پردازش اطلاعات شنیداری توسط مغز
- سابقه خانوادگی اختلالات زبانی یا یادگیری
- شرایط همزمان مانند نارساخوانی، اختلال بیش‌فعالی یا اختلال طیف اوتیسم
- چالش‌های پردازش حسی که باعث اختلال در گوش دادن و توجه فعال می‌شوند
چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص LPD معمولاً شامل ارزیابی چند رشته‌ای و تیمی است که شامل موارد زیر می‌شود:
- ارزیابی جامع گفتار-زبان (توسط آسیب‌شناس گفتار-زبان)
- آزمایش پردازش شنوایی (اغلب توسط شنوایی‌سنج)
- ارزیابی‌های زبان دریافتی و بیانی
- آزمایش حافظه، توالی‌سازی و شناختی-زبانی
- نظرات والدین و معلم
شناسایی زودهنگام—اغلب در سنین 4 تا 7سالگی—می‌تواند به نتایج بلندمدت بهتری منجر شود.
مشکلات مرتبط با این اختلال
اختلالات پردازش زبان ممکن است با سایر اختلالات همزمان رخ دهند. شرایط همزمان رایج برای افراد مبتلا به اختلالات پردازش زبان عبارت‌اند از:
- اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD): تا 19٪ از کودکان مبتلا به اختلالات زبان مبتلا به بیش‌فعالی نیز می‌باشند.
- مسائل بهداشت روان: مانند اختلالات اضطرابی، اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) و سایر اختلالات رفتاری
- نارساخوانی و سایر مشکلات خواندن، که می‌توانند تحت تأثیر مشکلات زبان ترکیبی دریافتی-بیانی قرار گیرند.
روش‌های درمان اختلال پردازش زبان
درمان اختلال پردازش زبان شخصی‌سازی می‌شود و اغلب شامل بیش از یک نوع درمان است که شامل موارد زیر می‌باشند:
گفتاردرمانی (SLP)
- ساخت واژگان و توسعه مفاهیم
- آموزش تمایز شنیداری و حافظه
- روانی گفتار و توالی داستان
- استراتژی‌های بازیابی کلمات و تکنیک‌های زبان بیانی
- درک زبان انتزاعی و مجازی
برای اظلاعات بیشتر صفحه گفتاردرمانی را ملاحظه نمایید.
کاردرمانی (OT)
- حمایت از پردازش حسی برای بهبود توجه و گوش دادن
- آموزش عملکرد اجرایی (برنامه‌ریزی، توالی‌سازی، سازماندهی افکار)
- ارتباط اجتماعی-کاربردی در محیط‌های واقعی زندگی
- حمایت از یکپارچگی بصری-شنیداری
برای اطلاعات بیشتر صفحه کاردرمانی را ملاحظه نمایید.
فیزیوتراپی (PT)
- تنظیم وضعیت بدنی و حرکتی برای حمایت از توجه پایدار
- رشد حرکتی کلی برای آگاهی بدنی و هماهنگی
- حمایت از کودکانی که دارای دیس‌پراکسی یا مشکلات برنامه‌ریزی حرکتی همزمان هستند
نکاتی برای والدین
حمایت از کودکی با LPD نیازمند صبر، استراتژی و کار تیمی است. نکات مهمی که باید در خانه رعایت کنید، شامل موارد زیر هستند:
- دستورالعمل‌ها را به مراحل کوتاه و واضح تقسیم کنید.
- از وسایل کمک بصری (تصاویر، نمودارها و جداول) استفاده کنید.
- زبان «اول-بعد» را تمرین کنید («اول مسواک بزن، بعد وقت قصه است»).
- با صدای بلند برای فرزندتان کتاب بخوانید و درمورد داستان‌ها با او صحبت کنید.
- به کودک زمان اضافی برای پاسخ به سؤالات بدهید.
- موفقیت‌های کوچک فرزندتان را جشن بگیرید.
جمع‌بندی
اختلال پردازش زبان (LPD) نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا بیان زبان تأثیر می‌گذارد. این اختلال به مشکل در شنوایی یا هوش مربوط نیست، بلکه به نحوه پردازش اطلاعات توسط مغز برمی‌گردد. اختلال پردازش زبان می‌تواند به سه شکل بیانی (مشکل در صحبت کردن و نوشتن)، دریافتی (مشکل در درک زبان) یا ترکیبی از هر دو بروز کند. این اختلال می‌تواند بر عملکرد تحصیلی و روابط اجتماعی کودک تأثیر بگذارد، اما با تشخیص زودهنگام و مداخله درمانی مناسب مانند گفتاردرمانی، کاردرمانی و حمایت در خانه و مدرسه، کودکان می‌توانند مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود ببخشند و زندگی پرباری داشته باشند. گروه توانبخشی راه کمال یکی از کلینیک‌های معتبر درزمینه گفتاردرمانی و کاردرمانی است که با کمک گفتاردرمانگران و کاردرمانگران باتجربه و دلسوز به درمان کودکان شما کمک می‌کند. اگر می‌خواهید فرزندتان توسط متخصصان ما در گروه توانبخشی راه کمال ارزیابی شده و روند درمانش شروع شود می‌توانید جهت دریافت مشاوره رایگان یا تعیین نوبت ویزیت با ما تماس بگیرید.
منابع
سوالات متداول
بله، بسیاری از کودکان مبتلا به بیش‌فعالی، اوتیسم یا ناتوانی‌های یادگیری علائم اختلال پردازش زبان را نیز نشان می‌دهند.
مطالب مشابه
والدین می‌توانند با استفاده از بازی‌های ساده و سرگرم‌کننده در محیط خانه، رفتارهای کلیدی فرزند خود را در حوزه‌های مهمی مانند ارتباط چشمی، تقلید، تعاملات اجتماعی و حساسیت‌های حسی زیر نظر بگیرند. این بازی‌ها برای کودک جذاب هستند و در عین حال، به والدین کمک می‌کنند تا درصورت مشاهده علائم نگران‌کننده، به‌موقع با متخصصان رشد کودک مشورت نمایند.
کودکان مبتلا به CDD تا حداقل ۲سالگی رشد معمولی متناسب با سن را در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، روابط اجتماعی، بازی و رفتار انطباقی دارند. آن‌ها بین سنین ۲ تا ۱۰سالگی، مهارت‌های کسب‌شده قبلی خود را به شکلی قابل توجه در دو یا چند مورد از دست می‌دهند.
یکی از تفاوت‌های بزرگ بین اوتیسم و آسپرگر این است که کودکان مبتلا به اوتیسم دیرتر صحبت کردن را شروع می‌کنند. اما کسانی که سندرم آسپرگر دارند معمولاً تأخیر زبانی را تجربه نمی‌کنند. در حالی که کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب منزوی به نظر می‌رسند، افراد دارای آسپرگر معمولاً می‌خواهند با دیگران تعامل داشته باشند اما برای برقراری ارتباط با مشکل مواجه می‌شوند.
اختلال فراگیر رشد (PDD) زمانی اصطلاحی بود که برای توصیف گروهی از تأخیرهای رشدی که بر مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی تأثیر می‌گذاشتند، مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما در حال حاضر، پزشکان آن را اختلال طیف اوتیسم (ASD) می‌نامند.
گرانی والدین درخصوص دیر حرف زدن فرزندشان امری کاملاً طبیعی است. اما باید توجه داشته باشید رشد گفتار در کودکان می‌تواند تحت تأثیر طیف وسیعی از عوامل قرار گیرد و یکی از این عوامل، تغذیه است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.
اختلال ویژه زبانی (SLI)، اصطلاحی برای اختلال زبان رشدی است. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که مهارت‌های زبانی به‌درستی رشد نمی‌کنند ولی این چالش‌ها به سایر مشکلات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم، آسیب مغزی تروماتیک، آپراکسی گفتار یا کم شنوایی مربوط نیستند.
کودکان مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی در استفاده از زبان برای تعامل با دیگران مشکل دارند. آن‌ها زبان را می‌فهمند و می‌توانند در برخی شرایط از آن استفاده کنند، اما در موقعیت‌های اجتماعی در برقراری ارتباط با مشکل روبرو هستند.
اختلال گفتاری آفازی در کودکان نوعی اختلال ارتباطی است که توانایی کودک در درک، تولید و استفاده از زبان را مختل می‌کند. کودکان مبتلا به آفازی اغلب در ابراز وجود و درک زبان دیگران مشکل دارند. نکته مهم این است که آفازی نشانه کمبود هوش نیست، بلکه اختلالی در پردازش زبان است.
اختلال سلوک (CD) بیماری سلامت روان است که کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و رفتارهای پرخاشگرانه و اقداماتی که به آسایش دیگران آسیب می‌رساند مشخص می‌شود.
سندرم داون موزاییک نوعی از سندرم داون است. سندرم داون، اختلالی ژنتیکی و مادرزادی است که زمانی رخ می‌دهد که کودک به‌جای دو نسخه (تعداد استاندارد) از کروموزوم ۲۱، سه نسخه از آن را داشته باشد. این وضعیت تریزومی ۲۱ نامیده می‌شود.